Επίκαιρος λόγος από το έργο του Νίκου Καζαντζάκη

Τα αποσπάσματα προέρχονται από το Ημερολόγιο-Λεύκωμα του 2013 των εκδόσεων Καζαντζάκη, που εκδόθηκε με αφορμή τα 130 χρόνια (1883-2013) από τη γέννηση του Νίκου Καζαντζάκη.

Ένα ελληνικό ροκ μουσικό συγκρότημα, οι ΚΑΡΜΑ, με αφορμή τα 55 χρόνια από το θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη αλλά και τις δύσκολες καταστάσεις που περνάει η Ελλάδα, θέλησαν να ενσωματώσουν στη μουσική τους, αποσπάσματα από την Ασκητική του Καζαντζάκη. Έτσι, δημιούργησαν  το δίσκο "Το Χρέος" (2012), σε παραγωγή των:  Άννας Μανωλαράκη-Βασίλη Δρακονταειδή.

Τα ψηφιακά πρακτικά του Δ΄ Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών

Το Δ΄ Ευρωπαϊκό Συνέδριο Νεοελληνικών Σπουδών της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών (ΕΕΝΣ) με θέμα:  

"Ταυτότητες στον ελληνικό κόσμο (από το 1204 έως σήμερα)"

πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Γρανάδας (9-12 Σεπτεμβρίου 2010). Το πρόγραμμα του Συνεδρίου περιέλαβε 332 ανακοινώσεις. Τα επίσημα Πρακτικά του συνεδρίου (5 τόμοι) είναι διαθέσιμα στους ενδιαφερόμενους στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών (ΕΕΝΣ). Περιλαμβάνουν τα θεωρημένα κείμενα 234 ανακοινώσεων, όσα κατατέθηκαν και εγκρίθηκαν προς δημοσίευση στα ψηφιακά πρακτικά του Συνεδρίου. 

Πηγή 

"Χρώμα στην Πατρίδα των καιρών"

Εικοσιτέσσερις καλλιτέχνες, η τραγική κατάσταση που ζει η χώρα και το βιβλίο-ποίημα Πατρίδα των καιρών του Γιώργου Δουατζή συναντήθηκαν σε μια έκθεση ζωγραφικής, που εγκαινιάστηκε τη Δευτέρα 19 Μαρτίου 2012 στο Ίδρυμα Μ. Κακογιάννης και διήρκεσε έως και την Τρίτη 3 Απριλίου. 

Ο Γ. Δουατζής σημειώνει μεταξύ άλλων στον κατάλογο της έκθεσης: 

"Όταν έγραφα στα τέλη του 2009 την Πατρίδα των καιρών η οποία εκδόθηκε από τις εκδόσεις Καπόν το 2010, δεν μπορούσα να φανταστώ τη ραγδαία επιδείνωση αυτής της πολύπλευρης κρίσης. Ως άλλος κακός προφήτης βλέπω δυστυχώς τώρα να επιβεβαιώνονται οι στίχοι μου, να σκοτεινιάζει κι άλλο η πατρίδα μου, να ξεχειλίζουν ο ανθρώπινος πόνος, η απόγνωση, το έλλειμμα δημοκρατίας και η οργή.  Η έκθεση αυτή επιχειρεί να καταστεί μια μικρή κραυγή υπόμνησης, ανθρωπιάς και αλληλεγγύης".

Η ιστορικός τέχνης Ήρα Παπαποστόλου, επιμελήτρια της έκθεσης αναφέρει μεταξύ άλλων  στον κατάλογο της έκθεσης:

"Εικοσιτέσσερις καλλιτέχνες, η τραγική κατάσταση που ζει η χώρα και το βιβλίο-ποίημα Πατρίδα των καιρών του Γιώργου Δουατζή. Τρεις αφετηρίες, μια συνάντηση, ένας γόνιμος διάλογος. Εικαστικοί διαφορετικών γενεών, τεχνοτροπιών, προσεγγίσεων, διαλέγουν στίχους από το ποίημα, διαλέγονται με αυτό και το μεταμορφώνουν σε εικόνες. Το ποιητικό έργο διαχέεται μέσα από τα χέρια των καλλιτεχνών και παίρνει άλλη μορφή. Ρεαλισμός, εξπρεσιονισμός, εννοιολογική τέχνη, υπερρεαλισμός, αφηρημένη τέχνη, συναντιούνται και ανασυνθέτουν την Πατρίδα των Καιρών, μια πατρίδα με τους νικητές και τους ηττημένους της, με το σκοτάδι αλλά και το φως της, με τις μάσκες λύπης της, αλλά και με την ελπίδα της".

Πηγή: Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Η ηθοποιός Δανάη Τζήμα διαβάζει αποσπάσματα από το ποίημα Πατρίδα των Καιρών.

Στίχοι από το βιβλίο του Γιώργου Δουατζή όπως συνόδευσαν τα έργα στο χώρο της έκθεσης αλλά και στον κατάλογο. Η επιλογή τους έγινε από τους ίδιους τους καλλιτέχνες. Προέρχονται από το βίντεο που δημιούργησε ο Ναπολέων Ροντογιάννης, υπεύθυνος για το site http://www.giannena-e.gr 

Το σχόλιο του κυρίου Νικήτα Παρίση, που ήρθε στο mail μου, αποτελεί την πιο εύγλωττη απόδειξη  για τον "έντεχνο" συνδυασμό ποίησης και ζωγραφικής, που ανασυνθέτει με ευστοχία την οδυνηρή κατάσταση που βιώνει η πατρίδα μας σήμερα. Ευχαριστώ θερμά τον κύριο Παρίση για την τιμή που μου έκανε να μου το στείλει.

Ο βλέπων-και, κυρίως, ο παρατηρών- μένει ενεός (Καβάφης, Δαρείος): έκθαμβος, άφωνος και έκπληκτος, θαυμάζει και απορεί. Πόσο έντεχνα συνδυάστηκε η ποίηση των εικόνων με την ποίηση των λέξεων! Υπάρχει και η ποίηση της τεχνικής, καθόλου αμελητέα. Και όλα αυτά, σε μια γκρίζα κορνίζα: οι ασήκωτες και αβάσταχτες μέρες που μας συνθλίβουν.  Ειλικρινά, Λίτσα, ένιωσα και χαρά για τη δημιουργία σου και θλίψη άφατη για τα ελεεινά  24ωρα της Ελλάδας!

Νικήτας Παρίσης

Ἐν ἀρχῇ ἦν ἡ ποίησις

21η Μαρτίου. Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, ημέρα της εαρινής ισημερίας και αρχή της άνοιξης.

Η ποίηση συντρόφευε τον άνθρωπο από το αρχέγονο στάδιο του κυνηγού-συλλέκτη της νεολιθικής εποχής και συνεχίζει να τον συντροφεύει μέχρι σήμερα. Υπό τις παρούσες κοινωνικές συνθήκες η ποίηση και ο επικαιρικός χαρακτήρας των στίχων που εκφράζουν τη γύρω μας πραγματικότητα, γίνονται συνθήματα και έκφραση Διαμαρτυρίας ενάντια στην Κρίση.

                                    Άλλωστε, τι
θαρρείς πως στο βάθος είναι η ποίηση; Είναι η γύρη
των πραγμάτων του σύμπαντος. Η γύρη σε πράξεις,
η γύρη σε οδύνη, σε φως, σε χαρά, σε αλλαγές,
σε πορεία, σε κίνηση.
                                  Η ζωή κ` η ψυχή
σ` ένα αιώνιο καθρέφτισμα μέσα στο χρόνο.

Τι νομίζεις, λοιπόν. κατά βάθος η ποίηση
είναι μια ανθρώπινη καρδιά φορτωμένη
              όλο τον κόσμο.

Νικηφόρος Βρεττάκος, Ο κόσμος και η ποίηση, από την ποιητική συλλογή Το βάθος του κόσμου

Πόσο δύσκολη είναι η κατανόηση της ποίησης;

Ο Οδυσσέας Ελύτης στο κείμενό του "Ποιητική νοημοσύνη" στα "Ανοιχτά χαρτιά" γράφει:
Κάθε μέρα που περνάει με κάνει ολοένα και περισσότερο να πιστεύω πως η κατανόηση της ποίησης είναι κάτι το εντελώς άσχετο με όσα κάτω από το γενικό τίτλο "πνευματικά προσόντα" εξασφαλίζουν, όταν υπάρχουν, στον κάτοχό τους κοινωνικές επιτυχίες και θαυμασμούς. Η κατανόηση αυτή είναι πολύ περισσότερο ζήτημα μιας άλλης ικανότητας, που θα μπορούσαμε ίσως να ονομάσουμε ποιητική νοημοσύνη. Η ποιητική αυτή νοημοσύνη μπορεί να λείπει από τους παντογνώστες, κι ωστόσο να κατοικεί μέσα στον πιο απλό άνθρωπο. Μπορεί, δεν ξέρω, να στηρίζεται σε μια σωστή συναισθηματική και ψυχική αγωγή, να έχει σχέση με την ύπαρξη μιας καλής ποιότητας ευαισθησίας με την παρουσία μιας ανάγκης πραγματικής για ποιητικό πέταγμα.

Πατρίδα μου

Κρύος βοριάς κατέβαινε

νύχτα από την Ακρόπολη

κι απ' τα λουλούδια που περνά

κλαίει και λέει βυζαντινά:

Πατρίδα μου

σε παίξανε στα ζάρια βερεσέ!

Κλαίει τ`  Αντρούτσου το κορμί

σαν τη βαθιά τη θάλασσα

βρε πως αλλάξαν οι καιροί

και μας δικάζουν Βαυαροί:

Πατρίδα μου

σε παίξανε στα ζάρια βερεσέ!

Τα χρόνια σαν πετρώματα

ήρθαν και μας σκεπάσανε

και τώρα πως να θυμηθώ

σπίτια κι ανθρώπους στο βυθό:

Πατρίδα μου

σε παίξανε στα ζάρια βερεσέ!

Ω! πίκρα της απόγνωσης

άνθισες μες στον ύπνο μας

κι άγνωστοι ξένοι ναυαγοί

γίναμε στη δική μας γη:

Πατρίδα μου

σε παίξανε στα ζάρια βερεσέ!

Το βίντεο δημιουργήθηκε για τη σχολική μας γιορτή της 25ης Μαρτίου. Η μουσική είναι του Μίκη Θεοδωράκη και οι στίχοι  του  Μιχάλη Μπουρμπούλη. Τραγουδά η παιδική χορωδία του Δημήτρη Τυπάλδου. Το τραγούδι είναι από το cd  Τρελοβάπορο, που κυκλοφόρησε το Μάιο του 2010. 

Οι στίχοι του τραγουδιού συνομιλούν με στίχους από την ποιητική συλλογή του Νικηφόρου Βρεττάκου "Το βάθος του κόσμου" (1961) και το ποίημα  "Πατρίδα των καιρών"  του Γιώργου Δουατζή (2010). Στη μικρογραφία  εμφανίζεται η εικαστική δημιουργία του Βατανίδη Στάθη με τίτλο "Πόλεμος είναι σου λέω", από το βιβλίο - ποίημα "Πατρίδα των καιρών" του Γιώργου Δουατζή. Το έργο αυτό καθώς και άλλα  που υπάρχουν στο βίντεο προέρχονται από την Έκθεσης Ζωγραφικής "Χρώμα στην Πατρίδα των Kαιρών". Πρόκειται για ένα εικαστικό-ποιητικό γεγονός, στο οποίο εικοσιτέσσερις ζωγράφοι και τριάντα πέντε νέοι δημιουργοί, σπουδαστές της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας, καταγράφουν με έργα τους την δραματική κατάσταση που ζει η χώρα μας σήμερα.

Αυτοσχέδιες συρραφές μικρών αποσπασμάτων έγιναν  από τα βίντεο: 

Παιδική Χορωδία Δημήτρη Τυπάλδου - Πατρίδα μου  

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΩΡΑΙΤΗΣ - Πατρίδα μου 

Ακαδημία Πλάτωνος   
Ταξίδι στα Κύθηρα 
Το Βλέμμα του Οδυσσέα

"Μου πήραν τον ήλιο μου αλλά εγώ θα τον βρω", Ν. Βρεττάκος

"2012, Έτος Νικηφόρου Βρεττάκου" 

Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου δημιούργησε ιστότοπο για τον Βρεττάκο, επικεντρώνοντας στον άνθρωπο και το έργο του. Επίκειται και η ψηφιοποίηση υλικού από το Αρχείο Νικηφόρου Βρεττάκου, το οποίο διαχειρίζεται η Βιβλιοθήκη Σπάρτης και θα δημοσιευθεί σε ειδικό κόμβο. Θα υπάρχει σύνδεση με τον αντίστοιχο ιστότοπο του ΕΚΕΒΙ.

Πηγή

Το πρωί της Κυριακής 4 Αυγούστου 1991, o ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος άφησε την τελευταία του πνοή στην Πλούμιτσα.

 ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΜΠΥΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΦΤΑ ΕΛΕΓΕΙΑ

Τα εφτά ελεγεία

6

 Έγραψε τη ζωή του στο χαρτί και την παράδοσε στο δικαστήριο.

Ο χρόνος δεν αρνιέται βλέπετε να παραλάβει τίποτα.

Τα πιο πολλά τα εξαφανίζει, μερικά κρατά,

τα μελετάει με προσοχή, τα κοσκινίζει.

Κατόπιν αποφαίνεται. Δεν ξέρει από τα πριν

κανένας πως θα τον δεχτεί -αν τον δεχτεί- κατήγορο,

μάρτυρα ή κατηγορούμενο. Πάντως, αυτός, τελείωσε.

Έγραψε τη ζωή του στο χαρτί και υπόγραψε. Μετά

κοίταξε μια τη θάλασσα μια τα βουνά του κι έφυγε

να πάει να βρει ένα ήσυχο μέρος να κοιμηθεί.

7

Σαν ένα κύμα ξεσκισμένο σε υψηλά

βράχια η ψυχή μου, έλαμψε

για μια στιγμή. Μετά,

στη θέση της έγινε νύχτα.

ΠΑΛΕΡΜΟ 1972

Γιώργος Σαραντάρης, Εμείς οι Έλληνες

Ο Γιώργος Σαραντάρης, ποιητής και φιλόσοφος γεννήθηκε στις 29 Απρίλη 1908 στην Κωνσταντινούπολη από οικογένεια καταγόμενη από το Λεωνίδι της Κυνουρίας. Βασικό χρονολόγιο του Γιώργου Σαραντάρη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Οδός Πανός", τχ. 144, Απρίλιος - Ιούνιος 2009.

Enlarge this document in a new window
Digital Publishing with YUDU

Ο Γιώργος Σαραντάρης ήρθε  στην Ελλάδα σε ηλικία 22 ετών  από την Ιταλία  όπου κατοικούσε μόνιμα, το Μάρτη του 1931, για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία και να εργαστεί.  Πέθανε στις 26 Φεβρουαρίου 1941 σε ηλικία τριαντατριών χρονών από τις κακουχίες που υπέστη στον πόλεμο του 1940-41. "Δεν έχω γνωρίσει, θα `θελα να το διακηρύξω, μορφή πνευματικού ανθρώπου αγνότερη από τη δική του", έγραψε ο Οδυσσέας Ελύτης. Στη σύντομη ζωή του κατάφερε να δώσει ένα πλούσιο και πολυσχιδές έργο.
Η εκπομπή «Εποχές και συγγραφείς» είναι αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του.

Εποχές και συγγραφείς. Γιώργος Σαραντάρης from Αντίφωνο (antifono.gr) on Vimeo.

"Λύπη λύπη μου που δε μιλιέσαι"

"Εζυγίσανε τη χαρά μου και τη βρήκανε, λέει, μικρή
και την πατήσανε χάμου σαν έντομο.
Τη χαρά μου χάμου πατήσανε και στην πέτρα μέσα την κλείσανε
και στερνά την πέτρα μου αφήσανε,
τρομερή ζωγραφιά μου".
(Οδυσσέας Ελύτης, ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ, ΤΑ ΠΑΘΗ, ΨΑΛΜΟΣ Γ΄)  

 "Θε μου που πάει κανείς όταν δεν έχει μοίρα
που πάει κανείς όταν δεν έχει αστέρι
άδειος ο ουρανός άδειο το σώμα
και μόνο η πίκρα στρογγυλή γεμάτη
μες στη σελήνη τη μισή σαλεύοντας τ' αγκάθια της..."

(Οδυσσέας Ελύτης, ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ, Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ)

Έχει πανσέληνο απόψε