A trial sparks a wave of desperation and distrust in Iraq's Kurdistan

The trial of five Kurdish activists and journalists for 'spying' has left Kurds furious with their leaders. As hardship increases, they recoil against growing authoritarianism, writes Judit Neurink.

One of the journalists being led away after the trial.   FOTO TWITTER

by Judit Neurink 

 

"But Your Honour, they threatened to rape my wife!"

This exclamation, by a Kurdish journalist to the judge who would go on to sentence him to six years in jail for spying, may have made an even greater impression than the verdict itself.

Based on notes and pictures on the journalists' phones, plus confessions they refute or say were made under duress, five Kurdish journalists and activists had been convicted before the trial in the Iraqi Kurdistan capital of Erbil even began.

At a press conference days earlier, Prime Minister Masrour Barzani of the Kurdistan Region of Iraq denied that the 70 or so Kurds imprisoned during anti-government protests were journalists and activists.

He said they were "spies" working for "foreign powers" and provoking conflict, and "armed vandals who tried to bomb foreign missions". The prime minister, who headed his party's secret service before taking office, offered no proof to back up his allegations.

Given the number of judges Barzani's ruling Kurdistan Democratic Party (KDP) has appointed in recent years in those parts of the Kurdistan Region it administers, the verdict was seen as a foregone conclusion. At least one of the trial judges was also a prominent member of the KDP, and court documents circulating on social media indicate that Barzani ordered the verdict personally. Even if these claims are not true, the independence of Kurdish justice is clearly in jeopardy.

Read the whole story here

Expect change in Iraq when embattled Kurds cast ballots

The dust seems to be settling somewhat over Iraq's Kurdistan Region, but fallout from the discord among Kurds, and with the central government, could still be considerable come election time.

Thousands of demonstrators protested for months, and hundreds of civil servants have been on strike in several cities over delayed and reduced pay. Teachers and health care workers in Sulaimaniyah agreed this week to end or suspend their strikes after meeting with administrators, though details about the financial situation apparently have yet to be worked out. Those workers also voiced their anger because what money Baghdad had provided was being doled out among all of Kurdistan’s civil servants — none of whom had been paid since September. As a result, nobody received a full salary.

The protests have been most prominent in Kurdish areas not dominated by the ruling Kurdistan Democratic Party (KDP) — areas such as Sulaimaniyah, where tents were erected in front of the local courthouse, allowing people to participate in huge demonstrations. In other cities such as Rania, Koya and Kifri — where the KDP is less popular than the other ruling party, the Patriotic Union of Kurdistan (PUK), and the opposition to those ruling parties — hospitals and schools closed.

More significantly still, hundreds of protesters also hit the streets in KDP-ruled towns like Erbil and Dahuk, undeterred by local authorities refusing to grant them permits. Anti-government protests are rare in KDP territory, where discontent is hardly ever expressed openly for fear of retribution. But that fear didn't keep people from protesting this time, and it's not expected to discourage them from voting their minds in the May elections for a new Iraqi government. Their impact is expected to be even greater during Kurdistan parliamentary elections, currently scheduled for September.

Read more: http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2018/04/kurdistan-protest-violence-iraq.html#ixzz5GKxklcJR

No democracy without functioning parliament

The Kurdistan Region of Iraq presently has a parliament with not one, but two speakers. In some situations, this might be acceptable, for instance if they would share the presidency of the parliament, but in the reality of Kurdistan it shows that democracy has reached a stalemate.

Since October 12, 2015, the chosen chairman, Yusuf Mohammed, is no longer welcome in the capital of the region, Erbil, where the parliament is based. He is member of the second largest political party in the Kurdistan Region, Gorran or the Change-party.

His banning is the result of a political fight over the extension of the term of Kurdistan’s president Massoud Barzani, who ended his final official term in August without an agreement between the parties about his future. Constitutionally, the speaker of the Parliament then temporarily should have taken over, until a new president was elected. 

Instead, Barzani stayed on, creating a conflict with his supposed temporary successor plus his party, which turned violent when protests – also about the lack of salaries for civil servants - got out of hand.

All Goran MP’s were then evicted from Erbil, or were stopped entering, as were its ministers, who were part of a unity government lead by Barzani’s nephew Nechirwan Barzani. Three months later, they still have not returned to their posts, and their colleagues from other parties are still taking care of their ministries next to their own.

The speaker since has tried to do his job from his office in Sulaimani. He signed his last official document six days after he was prevented from returning to Erbil, on October 18, which was accepted by the parliament. And even though he still receives guests and delegations in his Sulaimani office, his documents have no longer been accepted into the parliamentary system.

His deputy, the senior KDP-member Jaafar Emniki, is now taking care of business in Erbil. Both the speaker and his deputy run their own websites, releasing different versions of the news.

When the internet site Niqash talked to MP’s of KDP, it was told that the parliament is functioning, apart from the ‘former’ speaker, who ‘had to leave his job as he could not act in an independent way’. The only unusual thing is at the parliament is not holding sessions, they claimed.

Yet the remaining MP’s may be going to parliament regularly, but they too cannot do their job, as the 23 parliament committees cannot hold their weekly meetings for lack of members and a quorum.

A parliament that is not discussing issues and voting on documents and laws, whose committees are not doing their work either, is a parliament that is not functioning. That means that the democratic system that it is part of, is not functioning either, because the parliament is chosen by the people to make sure the government is really working on their behalf.

The last time the Kurdish parliament suspended its work was during the civil war of the nineties. The present situation could bring us back to the time when two separate administrations and their parliaments were functioning in the Kurdistan Region, one in Erbil and one in Sulaimani.

Then, the conflict was between the two main parties, KDP and PUK, who both had their own territories. While now Gorran has taken over the former role of PUK, again a virtual wall has risen between Erbil and Sulaimani.

Not only is the parliament not functioning that melted the different territories into one Kurdish entity, these are once again following their own policy. Checkpoints, that were mixed before, are again one-party operations, and those who travel with permits or papers from the one area may have problems traveling in the other.

At the same time, the president has called to prepare a referendum about Kurdish independence from Baghdad. Which makes you wonder: does he intend this as a method to bring together again all Iraqi Kurds, or will the independence only cover the areas where his party is ruling?

The conflict between the parties is a major setback at a time the Kurds have plenty of enemies outside that should force them to unite. Instead, the young democracy has reached a stalemate. The longer this situation persists, the more difficult it will be to get it back on track, with politicians shouting at each other instead of talking to solve the problems, and civilians distrustful of their intentions and the reasons behind them.

The Kurds of Iraq were giving an example to their brothers in other Kurdish regions. They owe it not only to themselves, but also to others who may look at them for guidance, to end the strife – and as a first step get the parliament back in function again. That is the first demand for a government to be able to call itself democratic.

Politics mixed with economics

The stick is called Reber Quick. It is one of the causes of the surge of internet activity in Iraqi Kurdistan of the past year. Relatively cheap and easy to use, this USB stick brought many young people to Facebook.

Internet service in Kurdistan used to be rather slow, and getting it at home still quite costly. This was the time of internet café's. Then a company in the Kurdish capital Erbil came with a USB stick to connect to internet. It worked at home, in the office, in the park. A success was born.

When you are successful, you invite jealousy. Other USB sticks came on the market, but did not become a hit like Reber. And Reber extended its success outside hometown Erbil. Sulaymaniya and Duhok were also conquered. And then problems started.

As Reber is partly owned by the Kurdish party KDP, it was playing a home match in Erbil and Duhok. But in Sulaymaniya it was operating on PUK ground. That went well in the beginning. Many thousands bought the stick and the monthly internet time at the Reber office on the main road through town, Salim Street.

Until recently. Suddenly it became impossible to connect to the web by Reber. Many must have, like me, put extra money on the stick, thinking their credit had run out. But to no avail.

Next day at work my staff told me Reber had been closed because of lack of permission. I laughted: ,,That cannot be true. How can the governor decide this when he knows the main victims are normal people?'' Even very simple sums make clear how much money is involved. A Reber stick costs about 70 dollars, and credit for a month about 30 - and many thousands of Suleimani's used the stick.

Soon media picked it up, and they attacked Reber for not providing the service. But was that the real issue? Was Reber to blame, or were the authorities? Because there is a story behind this, as I soon found out. While Reber was working in Sulaymaniya, similar products from Suleimany companies were banned from Erbil. Maxnet, from Fanoos telecom, could not get permission in Erbil. And as Reber is KDP - Fanoos is PUK.What seemed to be a commercial matter, now proved to be a political one.


I wanted my internet back, as did many other people in Sulaymaniya. So I went to Fanoos, and bought a Maxnet set - which by the way was better quality for less money, but that is not the issue And I was not alone. The Fanoos offices were crowded in the days after the Reber stop.So the PUK company was profiting from the governmental action against the KDP daughter.

Yet we all, as consumers, lost money. And hardly anyone is talking about this. We lost our Reber stick plus our credit, and we had to buy a new devise. Reber is not giving us our money back, and even the governor did not tell the company to do so. If this happened anywhere in the West, the outcry would be enormous.

Kurds are used to the fact that parties and economics are mixed. They can tell you about businesses and businessmen and who's money is behind them. An example like this shows, this is not a healthy combination. Reber and Maxnet became part of the struggle that is continuing between PUK and KDP. Officially they are working together, but in reality they are still competing.

Officially Erbil, Duhok and Sulaymaniya make up the Kurdistan Region, KRG. But in reality the animosity from the days of the civil war in the nineties is for from forgotten. And the competition is even leading to the PUK Prime Minister leaving his job half way his term to make way for a Prime Minister of KDP. Had the parties been really loyal to the government they formed, they would have stuck with one Prime Minister. Changing government after just over two years means everything is stopped, decisions are not taken, development is not moving forward, and everybody is waiting for the new ministers to start working. And it could as well mean that decisions taken by the former Prime Ministers' team are turned back.

So this is really about how the story about a small internet stick can tell you all about politics in a region...

Mag Barham zijn klus afmaken?

Ja, volgende week neemt de KDP het premierschap over van de PUK, vertelde een hoge KDP-functionaris me. Een dag eerder had een betrouwbare bron in de PUK me juist verteld dat PUK-premier Barham Saleh zijn termijn gaat afmaken.

Het is een rare stoelendans - die je je elders in de wereld bijna niet kunt voorstellen. De twee grootste partijen in Iraaks Koerdistan, KDP en PUK, hebben met elkaar afgesproken dat ze het premierschap zullen delen. De termijn van vier jaar wordt in tweeen gedeeld, en elk levert de minister president voor de helft ervan.

PUK-premier Barham Saleh mocht beginnen, ruim twee jaar geleden. En sindsdien is er gespeculeerd op wat er rond oktober 2011 zou gebeuren. Zou oud-premier Nerchirvan Barzani het overnemen? Maar die had van de PUK de vorige termijn toch toestemming gekregen de vier jaar vol te maken. Waarom zou Barham dat dan niet mogen?

Hoewel we inmiddels over de helft van die vier jaarstermijn zijn, blijft het mensen bezighouden. Namen van andere KDP-ers die in plaats van Nerchirvan premier zouden worden deden de ronde. Maar ik noteerde dat Barhams personeel gewoon doorging met ademen, en vooral met hun werk en hun planning.

Inmiddels lijkt het er steeds meer op, dat Barham Saleh zijn klus mag afmaken. ,,We hebben moeilijke tijden'', heet het nu, met verwijzing naar onderhandelingen met Bagdad over de oliewinning en omstreden gebieden, en naar Turkse bombardementen op PKK'ers in Iraaks Koerdistan, ,,het is niet goed om nu van premier te wisselen.''

Er lijkt een verband te bestaan met de uitgestelde Provinciale Verkiezingen. Die hadden in de zomer en daarna in de herfst moeten plaatsvinden, en staan nu pas voor het voorjaar gepland. KDP'ers zeggen openlijk dat ze verwachten dat de PUK dan stemmen verliest, en dat dit een reden zou zijn om de premier te vervangen. En dat daarom die verkiezingen werden uitgesteld...

En dan is er ook nog de strijd binnen de KDP gelederen, tussen verschillende fronten in de Barzani-clan. Nerchirvan is 'slechts' een neef van president Massoud Barzani, en diens nazaten strijden met hem om posities. Die factie ziet een terugkeer van Nerchirvan op de PM-zetel dan ook niet echt zitten.

Argumenten als: het is beter voor de stabiliteit van het land als een premier de kans krijgt vier jaar vol te maken, of in twee jaar kan een premier zijn beleid niet uitvoeren, of gaat een KDP-premier terugdraaien wat onder zijn PUK-voorganger is besloten? - die argumenten hoor je nauwelijks. Het gaat om de mannetjes.

Doet Barham het dan slecht? Ik zie daar weinig aanwijzingen voor. Sommige KDP'ers vinden van wel, en komen dan met argumenten als: 'Nerchirvan zorgde dat Erbil het Dubai van Irak werd, maar Barham doet niets voor Sulaymaniya'. Een vreemde reden, maar het geeft tegelijkertijd aan dat het ook een beetje om de strijd tussen de twee belangrijkste Koerdische steden gaat - hoewel ook weer niet helemaal, zeggen ze dan: Nerchirvans moeder komt uit Sulaymaniya...

Grappig is wel het verschil tussen de twee premiers, als je hun Facebook pagina's bekijkt. Die van Nerchirvan Barzani heeft veel reacties gekregen, omdat hij foto's van zijn gezin publiceert. Bovendien gebruikt hij Engels en Koerdisch als de belangrijkste talen. Barham Saleh heeft alleen foto's op zijn pagina staan die verband houden met zijn werk, en alles gaat in het Koerdisch.

Nerchirvans mensen hebben beter begrepen hoe belangrijk sociale media voor de Koerdische jeugd zijn geworden, en dat Facebook over grenzen gaat. En dat een moderne premier zijn volk graag laat zien wie zijn vrouw en kinderen zijn...

De gebruikte foto's zijn van Facebook overgenomen, met dank aan de beide heren.

Schelden doet geen zeer, praten moet

Een Kamerlid dat de leider van een partij laat zien hoe je de stekker eruit trekt, zoals dat tijdens de Algemene Beschouwingen in Nederland gebeurde - dat kan je je in Irak niet echt voorstellen. Discussieren en dan als goede vrienden uiteen gaan - hier zie je dat nauwelijks. Wie niet met me is, is tegen me.

Dat ik vrienden heb in de verschillende partijen - dat vinden veel Koerden moeilijk te begrijpen. Ze willen me graag in een kamp plaatsen, in dat van de KDP vanwege invloedrijke KDP-vrienden, in dat van de PUK omdat ik ook daar goede vrienden op hoge plaatsen heb, of bij Goran omdat ik 'je' kan zeggen tegen enkele van hun politici. Maar dat ik door die vriendschappen in geen enkel kamp thuishoor, dat is moeilijk te slikken.

Hier worden vriendschappen opgezegd als iemand van mening en van partij verandert. Hier lees je de krant van je eigen partij of beweging, dat je in een andere misschien beter geinformeerd wordt speelt geen rol.

Discussies zijn moeilijk op gang te brengen. Ik merk dat bij de website die mijn organisatie heeft opgezet (www.KirkukNow.com), waar nauwelijks reacties binnenkomen. Als ik voor mijn krant Trouw schrijf roept dat soms vele tientallen reacties op, bij de Koerdische media hoor ik vrijwel van niemand iets terug (behalve: 'goed stuk, je hebt gelijk').

Deze weblog heeft een reactiefunctie, die slechts door een enkeling gevonden wordt. En veel van degenen die er gebruik van maken, doen dat anoniem. Ik plaats geen anonieme reacties: wie kritiek heeft moet daar voor uitkomen, en zich niet achter verschuilen achter het woordje 'anoniem'.

Bovendien zijn de reacties die ik van Koerden in Nederland krijg, soms van een niveau dat je niet verwacht van mensen die in onze maatschappij meedoen. Dat is schelden, of verbaal slaan - van discussie of het uitwisselen van meningen is geen sprake.

Wat moet ik hier bijvoorbeeld mee:
,,Hou aub uw ubermensch logica voor uzelf Mevrouw de Moraal ridder! Mevrouw je hebt Saddam tijd niet meegemaakt, hoe Koerden in hun eigen gebied werden vernederd laat staan in Baghdad, waar je geen huis mocht bezitten, heel veel universiteiten waren verboden voor Koerden, en alle staatsscholarships waren voor Arabische soenieten. en dan nog de dagelijkse pesterijen van Arabieren, en Koerdische vrouewn op klare lichte dag aanranden. (Nee dat heeft u allemaal niet meegemaakt)
Daarnaast, als het niet die maatregelen waren dan had je nu, niet daar zo vrij kunnen lopen daar. Als je onderdeel bent van een Plan om de Soenitiesche Arabieren te steunen voor wat reden dan ook is prima, maar ga ons niet de les lezen. Want in Nederland gebeurt aan discriminatie en psychische mishandeling van buitenlanders gaat veel verder dan in Koerdistan !!!
Nadat jullie de helft van de wereld hebben geplunderd, en enorme geld gemaakt aan slavernij en opium, moet je nu niet komen aankakken met je valse clavnistische ethiek. en blijf plukken en verdienen aan de KRG. Ga in Bagdad wonen of in Najaf, wat doe je nog in Koerdistan ?''


Dit was een reactie op mijn blog over de manier waarop Arabieren in Koerdistan worden behandeld. Ik doe mijn journalistieke plicht: ik stel vast en bericht. Ik wil best discussieren, maar hoe discussieer je met iemand die je uitscheldt?

Zoals deze anonieme reageerder:
,,Ik wil graag weten waar al deze iraakse christenen zijn die asiel hebben gekregen in het Westen. Meer moslims dan iraakse christenen hebben asiel gekregen. Honderdduizenden Assyrische christenen zitten in Syrie waar ze niet mogen werken. Als het geld op is moeten de vrouwen zich prostitueren om eten voor hun kinderen op de tafel te zetten. En nog iets gehoord van de christenen die uit Zweden gedeporteerd zijn? Nee, te druk zeker om even te checken. Ik proef in vele artikelen een soort vijandigheid tegen de iraakse christenen die ik niet helemaal begrijp. Wat hebben ze een nederlandse vrouw,een vreemde in hun land misdaan dat ze worden afgeschilderd alsof ze het makkelijker hebben dan de moslims daar. Denkt deze zogenaamde journaliste echt dat de christenen daar niets te vrezen hebben van de Koerden? Hoeveel christenen hebben die al niet vermoord, land illegaal onteigend en hun vrouwen en meisjes ontvoerd, verkracht en vermoord. Ik vertrouw de bedoelingen van Judith Neurink niet, probeert ze iraakse christenen te beschadigen? Waarom nooit een objectief artikel over de christenen in Irak?''

Iemand die feitelijke onjuistheden opdist, omdat ik probeer te vertellen dat christenen in Irak niet slechter worden behandeld dan anderen - in dit land zijn heel veel slachtoffers, onder wie christenen. Overigens kwam deze reactie op een blog over het lot van Irakezen die door Nederland teruggestuurd waren naar Bagdad, waar ze niet veilig waren.

Tenslotte wil ik u deze niet onthouden:
,slechtste recensie ooit gezien alles wat hier staat is niet waar ten eerste had de puk niet in de center van slemani een feest omdat de normale mens daar zat te protsesteren en wat mij betreft deze regering moet weg en barzani moet oprotten en nu ik steun de mensen die in het centrum tegen corruptie demonstreren als u als nederlander daar bent geweest hebben ze u zeker omgekocht om zo een recensie te schrijven en dit is vrije journalistiek? al die kinderen en mensen zijn om kleine dingen vermoord en u schrijft zo een recensie u bent heel erg corrupt.''

Schelden doet geen zeer, zeggen we in Nederland. Maar je bereikt er ook niets mee. Kom op, wees moedig, schrijf onder naam. Dan kunnen we praten, informatie uitwisselen, mensen helpen iets te leren...

Koerdistan schrijft geschiedenis

Hoe bind je burgers weer samen, na weken van protesten? Door ze te wijzen op een gezamenlijke herinnering, of een gezamenlijk doel. En dat is wat er deze week in Koerdistan is gebeurd.

Terwijl in het centrum van Sulaymaniya voor de zoveelste dag werd gedemonstreerd, vond op de belangrijkste weg naar het centrum een feestje plaats. De PUK had de 20ste verjaardag van de opstand tegen Saddam op 7 maart 1991 aangegrepen om te feesten. PUK-leider en president van Irak Jalal Talabani kwam de menigte toespreken die zich had verzameld voor het PUK hoofdkwartier op Salimstreet, zwaaiend met de groene PUK vlag met de roos die eigenlijk een tulp is.

De PUK gebruikte een herinnering, die iedereen koestert - de ontworsteling van hun stad aan Saddam - als samenbindend element. Bovendien weet iedereen dat dit te danken was aan strijders van de PUK. De verbroedering vond plaats voor het PUK-hoofdkwartier. Ik zag de TV gesprekjes voeren met mensen die ik me herinnerde uit de verkiezingstijd van de zomer van 2009, en die toen voor de afgesplitste Veranderingspartij (Gorran, de belangrijkste aanstichter van de betogingen) waren.

De partij ging nog een stapje verder. Talabani sprak, met naast zich zijn vrouw Hero Khan, de first lady van Irak maar ook van de afdeling Sulaymaniya van de PUK, de menigte toe. Hij sprak over de strijd voor Kirkoek, dat hij het 'Jeruzalem van Koerdistan' noemde.

Sinds het begin van de onrust zijn zo'n 6000 Koerdische strijders samengetrokken buiten de oliestad Kirkoek. De reden voor deze belegering waren berichten dat geplande protesten in de Arabische voorsteden zouden worden gebruikt om de stad in handen te krijgen. Er zouden oud-Baatleden actief zijn, samen met activisten voor Al-Qaida. De protesten liepen ondanks de aanwezigheid van de peshmerga's uit op vernielingen van overheidgebouwen en politiebureaus, maar de peshmerga's zijn nog steeds rondom de stad gelegerd.

In deze situatie riep Talabani op tot een samenwerking met de Turkmeense minderheid in Kirkoek, om de veiligheid te garanderen. Hij kreeg ervoor op zijn kop vanuit Bagdad - hij is immers president van heel Irak - maar zijn boodschap trof Koerdische harten. Er is vrijwel niemand in Koerdistan die Kirkoek los wil laten; die stad moet onderdeel worden van de KRG.

En zo duurde het feestje in Salimstreet tot diep in de nacht, met dansende mannen, vlaggen, vuurwerk en muziek die uit autostereo's dreunde. De PUK-stations deden er met graagte verslag van, KNN negeerde het groen en berichtte slechts over de betoging.





Bovenstaand beeld is verbazend in een stad die al drie weken in de ban is van protesten, waarbij doden zijn gevallen. Waarvoor duizenden soldaten zijn aangevoerd, die wat op straathoeken hingen, maar ook insloegen op betogers en op journalisten. Die opeens verbazend onzichtbaar zijn geworden.

Minder verbazend in de hoofdstad Erbil, die een paar dagen groen en geel zag van de PUK en KDP-vlaggen. Ter gelegenheid van de 11de maart, de dag van de opstand in Erbil, was er een grote manifestatie georganiseerd, die vele duizenden op de been bracht.



De manifestatie vormde de afsluiting van een week waarin in Koerdistan geschiedenis is geschreven. Politici hebben pogingen gedaan gehoor te geven aan de oproepen van betogers. Met de belofte van vervroegde verkiezingen, banenplannen, het beperken van salarissen van politici. En toen het parlement voor het eerst in zijn geschiedenis de premier op het matje riep, kwam die, om - ook al voor het eerst - klare antwoorden te geven. Waardoor we weten dat de schutters op de betogers in Sulaymaniya van de eerste betogingsdag vervolgd gaan worden, net als de aanvaller (leden van de veiligheidstroepen) op TV-station Nalia.

De premier overleefde vervolgens zonder problemen de motie van wantrouwen - ook een 'first' in de geschiedenis.

De vraag is nu hoelang de protesten nog doorgaan. De bazari's zijn het zat - en onder de winkeliers in de bazaar was veel aanhang voor Gorran. De economie ondervindt schade, alles ligt stil. Mensen zijn het protest zat, de dreiging van een splitsing. Zijn de vroegere vijanden PUK en KDP eindelijk gaan samenwerken, en nu willen de betogers dat er geen Koerdische regio meer is, maar drie stadsstaten...

De dreiging ook van geweld, daar willen we vanaf. In dit land weet men immers uiteindelijk alleen maar oplossingen te vinden via het geweld. Als je je jarenlang hebt moeten verzetten tegen de onderdrukker, is het moeilijk uit die 'mode' te komen. Verzet zit ingebakken, ook al is er nu een democratie. Het is een breuk met het verleden als het zonder lukt.

Bekende Koerden beginnen zich te roeren. Een groep bekende schrijvers (Bachtiar Ali, Mariwan Kanie) heeft afstand genomen van de eisen van Gorran. Is dat genoeg om de betogingen te laten uitbranden, of is er teveel gebeurd? Of brengt het Koerdische nieuwjaar, Nowroz, als het leven altijd zeker een weekk stilligt, de rust waar zovelen naar verlangen?

Veldslag in Sulaymaniya

Jantine van Herwijnen, Sulaymaniya

Wat begon als een vredelievende demonstratie tegen het gebrek aan faciliteiten, eindigt donderdag in Sulaymania in een schietpartij met zeker 5 doden en tientallen gewonden.

,,Gefeliciteerd Tunesie, gefeliciteerd Egypte,'' galmt het krakend uit de luidsprekers rondom het Saray plein in Sulaymaniya, dat in de volksmond ook wel het plein van de revolutie wordt genoemd. Slechts een klein deel van de menigte van ruim duizend mannen schreeuwt mee. ,,Weg met Talabani, weg met Barzani.” Mensen lopen af en aan, in de bazaar lijken de winkelende mensen niks in de gaten te hebben van wat er 50 meter verderop gebeurt.

Sulaymaniya is de tweede stad in het Koerdische noorden van Irak. In 2009 keeg de opposite partij Gorran (verandering), een afsplitsing PUK hier veel steun en veroverde 25 van de 111 zetels in het Koerdische parlement. Na aanleiding van de protesten in andere landen in het Midden Oosten heeft Gorran een verklaring uitgeven waarin ze eerlijke verkiezingen eist en het aftreden van de regering. Sindsdien is de asaish in verhoogde staat van paraatheid.

Bij de demonstratie slaat de sfeer om. Het hoofdkwartier van de Koerdische Democratische Partij (KDP), gelegen aan een drukke verkeersader die uitkomt bij de bazaar wordt door demonstranten met stenen bekogeld. De veiligheidspolitie (sectie KDP) begint te schieten, in de lucht maar ook op mensen. Kogels komen tot zeker 300 meter verder in de hoofdstraat van de bazaar, Malowi street, waar winkeliers hun zaak aan het sluiten zijn.

De jonge betogers zijn woedend. Ze bestormen de grote politieauto’s met afweergeschut van de asaish en zelfs de ambulances die de gewonden willen ophalen, worden bekogeld met stenen. De menigte begeeft zich steeds dichter naar het KDP-kantoor. Weer wordt er geschoten, deze keer met een automatisch wapen. Honderden mensen vluchten alle kanten op, en springen over het hek het publieke park in.

,,Ren harder, hier zijn we niet veilig,” schreeuwt Rabar, een student Engels die kwam demonstreren voor betere levensomstandigheden van gewone burgers. ,,Er is te weinig elektriciteit en water,” vertelde hij rustig voordat de situatie uit de hand liep. ,,De politici zijn corrupt, ze denken alleen aan zichzelf.'' Als hij een veilige plek heeft gevonden in een zijstraatje komt zijn woede naar boven. ,,Dit pikken we niet, de KDP moet hiervoor boeten.”

Mensen op straat zijn verontwaardigd. Een jongen laat een foto zien op zijn mobieltje van een van de dodelijke slachtoffers die rondgaat via Bluetooth. De 15-jarige jongen gooide stenen richting de asaish. ,,Maar dat hij dood is was geen ongeluk.”

Nadat er een tijdje niet geschoten is, gaan velen terug naar waar alles gebeurt. ,,We kunnen onze medestanders niet alleen laten. Bang ben ik niet, ik ben klaar om te sterven voor mijn land.”

Bij het ziekenhuis van Sulaymania staan tientallen mensen te wachten op meer informatie, ambulances blijven gewonden aanvoeren. Een huilende vrouw vertelt dat haar zoon gewond is. ,,We mogen niet naar binnen, niemand vertelt ons hoe het met hem gaat.”

,,Ik had niks met de demonstratie te maken”, vertelt Rebar Adbullah, die het ziekenhuis uit komt met een lopend infuus in zijn arm. Hij laat de wond zien in zijn rug. ,,Ik liep uit mijn winkel, ver van waar het gebeurde, maar werd geraakt door een kogel.”

Toegangswegen, die leiden tot de plaats van de demonstratie, zijn afgesloten. Beveiligers bewaken politieke gebouwen en huizen van politici. De burgemeester van Sulaymania heeft een avondklok afgekondigd tot de volgende ochtend 7 uur. Restaurants en winkelcentra in de hoofdstraten worden gesloten.

Toch weten de demonstraten via een omweg in de buurt van het KDP kantoor te komen. Pas en paar uur later is de rust teruggekeerd. Autobanden smeulen na, demonstranten zitten neerslachtig op straat of staan zwijgend langs de kant van de weg. Hun verwijten richten zich tot de KDP. ,,Wij blijven tot morgen, en dan zal duidelijk worden dat dit nooit meer mag gebeuren.”

Ook in de Koerdische hoofdstad Erbil is het onrustig. Daar wordt het hoofdkwartier van Gorran (waar ook een studio van haar zender KNN is gevestigd) in brand gestoken. Vingers wijzen naar aanhangers van de KDP. Die geven de oppositie de schuld van de uit de hand gelopen situatie in Sulaymaniya, en menen dat het schieten met scherp op ongewapende betogers pas gebeurde nadat die op het KDP-kantoor geschoten hadden.

Na de gebeurtenissen ontstaat een mediahype op Facebook en Twitter. Jongeren protesteren tegen de dood van de 15-jarige. Oproepen voor nieuwe betogingen volgen. De peshmerga (de Koerdische militie die onderdeel is geworden van het Iraakse leger) patrouilleert in de straten van Sulaymaniya - slechts gewapens met de wapenstok. In Erbil is de asaish in staat van paraatheid en bewaakt de gebouwen van de KDP en woningen van haar leiders.

De sfeer is er een van afwachting. Stilte voor de storm? Gaan de protesten door?

(Thanks for the picture to Karzan Kardozi at http://themovingsilent.wordpress.com)

Politiek en pers

,,Sardasht had geen banden met ons, en we hebben niets te maken met zijn moord'', heeft de radicale moslimgroep Ansar al-Islam deze week laten weten. Ze reageerde op de speciale onderzoekscommissie naar de achtergronden van de moord op Sardasht Osman, de jonge student/journalist die eerder dit jaar in Erbil was ontvoerd en daarna vermoord terug was gevonden in Mosoel. De commissie meldde de aanhouding van een lid van Ansar, dat bekend had Sardasht te hebben vermoord.

De moord op Sardasht houdt de gemoederen in Iraaks Koerdistan al maanden bezig. Beschuldigende vingers wijzen naar de veiligheidsdienst van de KDP, omdat Sardasht op het internet een stuk had geschreven over de familie van KDP-voorman Massoed Barzani. Er is massaal gedemonstreerd tegen deze aantasting van de persvrijheid.


Na de protesten is een onderzoekscommissie geïnstalleerd, waarvan de leden niet bekend zijn gemaakt. Die is nu met de beschuldiging gekomen dat Sardasht is vermoord vanwege zijn relatie met Ansar al Islam. Onzin, zegt de radicale groep met banden met Al-Qaida: ,,We hebben de plicht het bloed te vergieten van vijanden van God zoals de Amerikaanse troepen en hun agenten in KDP en PUK. God zal ons daarvoor bedanken. Maar we hebben Sardasht niet vermoord. Als we iemand vermoorden eisen we daar trots de verantwoordelijkheid voor op.''

Vreemd genoeg illustreert deze uitdagende bekendmaking de stemming in Koerdistan. De conclusie van de commissie is soms lacherig, maar meestal verontwaardigd en nog vaker boos van de hand gewezen. Sardashts broer, die in Erbil bij de veiligheidspolitie werkte, heeft ontslag genomen vanwege de belediging die de familie is aangedaan: de commissie impliceert immers dat Sardasht een terrorist was.

,,De commissie had beter met een conclusie kunnen komen dat er sprake was van eerwraak, als ze dan toch de zaak wil afdekken. Want Sardasht stond wel bekend als een womanizer, dus dat had misschien nog iemand willen geloven'', hoor ik om me heen.

De PUK, de coalitiepartij van de KDP in de huidige Koerdische regering, voelt zich uiterst ongemakkelijk onder de bekendmaking. ,,Het is slecht voor het imago van Kurdistan in het buitenland'', zei een bevriende PUKker tegen me. ,,Dit hoort niet te gebeuren in een democratie in ontwikkeling!''

Die gevoelens zijn er ook met betrekking tot het offensief dat de KDP heeft ingezet tegen de media, met een aantal rechtszaken waarin boetes worden geëist die als ze worden toegewezen, het einde kunnen betekenen van de paar onafhankelijke kranten in Koerdistan. De meeste zaken houden verband met de beschuldiging dat de Paristin, de geheime dienst van de KDP, achter de moord op Sardasht zit en dat Massoed Barzani er de opdracht voor heeft gegeven. Doelwit van de juridische acties zijn Lvin, Hawlati, Awene, Rega en Roshnama. De laatste, de krant van de nieuwe oppositiepartij Gorran, heeft zich de woede van de KDP op de hals gehaald door uitgebreid te berichten over de smokkel van olie vanuit Koerdistan naar Iran.

Cover van Lvin over de moord

De media in Koerdistan zijn lang niet feilloos, en checken hun berichten niet altijd even goed. Er zijn publicaties die zeker de journalistieke schoonheidsprijs niet verdienen, en journalisten gedragen zich lang niet altijd volgens de regels uit de gedragscodes. Maar de actie van de KDP herinnert menigeen aan het verleden toen de pers in Irak geheel gemuilkorfd was. Berichten dat er binnen de KDP wordt gewerkt aan het aanscherpen van de perswet, versterken die gevoelens.

De gebeurtenissen lijken PUK en Gorran nader tot elkaar te brengen. De leiders Jalal Talabani en Nawchirwan Mustafa hebben onlangs uitgebreid met elkaar gesproken. En verzoenende taal gesproken, die op lokaal niveau in Sulaymaniya veel gehoor vindt nu er een gemeenschappelijke vijand is. Het anti-mediabeleid van de KDP heeft als bijkomend en vast ongewenst gevolg dat er nieuwe politieke tegenstellingen ontstaan, met de moderniteit van de staat Koerdistan als inzet.