Οι Proud Seniors Greece παρουσιάζουν την έρευνα «Βούρλα», 29-11-2018

Από πέρσι που κυκλοφόρησε το βιβλίο «Κάτι να μείνει από μένα-Πόρνες στα Βούρλα» είχαμε αποφασίσει με τον ιδρυτή των Proud Seniors Greece, Γιάννο Κανελλόπουλο, να κάνουμε μία παρουσίαση της έρευνας Βούρλα υπό την αιγίδα των Proud Seniors Greece, καθώς ένας από τους σκοπούς του βιβλίου είναι ν’ ανοίξει μια συζήτηση με ομάδες για το χτες και το σήμερα (πόρνη/εργάτρια του σεξ, σωματεμπορία/trafficking κ.λ.π.)
Η παρουσίαση οργανώθηκε και πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 29 Νοεμβρίου. Μαζί μου στο πάνελ ήταν η Ζωή Νικητάκη, αφηγήτρια και ζωγράφος, και ο Π.Μ. Ζερβός, συγγραφέας.

Η βραδιά ήταν αφιερωμένη στη μνήμη του Ζακ Κωστόπουλου, που δολοφονήθηκε μέρα μεσημέρι στις 21 Σεπτέμβρη, στο κέντρο της Αθήνας, θύμα της κοινωνικής βαρβαρότητας, της απάθειας, του ρατσισμού και της βίας.

Στη μνήμη του Ζακ Κωστόπουλου, της Ζάκι ο!

Παρόλο που η βραδιά μας επιφύλασσε το πρώτο τσουχτερό κρύο του χειμώνα, το Booze Upstairs γέμισε. Ζεστός και άνετος χώρος και το ακροατήριο ακόμα πιο ζεστό και γεμάτο ενδιαφέρον για το σχεδόν απίστευτο θέμα. Το έγκλημα των Βούρλων, ένα διαρκές έγκλημα κατά των έγκλειστων γυναικών, που η διπλή ηθική της κοινωνίας και της πολιτείας τις είχε καταδικάσει, με τον εγκλεισμό και την πορνεία, να ξεχάσουν ότι είναι ανθρώπινα πλάσματα.

Εργολάβοι, επιχειρηματίες, πολιτικοί, τραπεζίτες, ο δήμος του Πειραιά, η αστυνομία ευθύνονται άμεσα ή έμμεσα για τη δημιουργία και τη διατήρηση αυτού του αίσχους επί εξήντα χρόνια. Όμως πίσω από την ψηλή μάντρα, που χώριζε το μπορντέλο από την κοινωνία, η συμπόνια και μεγαλείο δεν έλειψαν. Και ξεχείλιζε η ανάγκη «Κάτι να μείνει από μένα, όταν θα ’χω φύγει από τη ζωή».

Μέσα από την παρουσίαση με προβολή των λιγοστών σκίτσων και φωτογραφιών που έχουμε και δημοσιευμάτων της εποχής, προσπάθησα να δώσω ανάγλυφες εικόνες των Βούρλων, από τη δημιουργία τους το 1875 μέχρι τη δύση τους στο τέλος της δεκαετίας του ’30.

Η Ζωή Νικητάκη με την αφήγησή της ζωντάνεψε την ιστορία της Θεανώς, που γλίτωσε κοριτσάκι από τη φωτιά και το λεπίδι και ήρθε προσφυγοπούλα από τη Σμύρνη στον Πειραιά, για να καταλήξει στα Βούρλα. Γυναίκα πια, έμαθε να γράφει, για να μπορέσει να διηγηθεί τη ζωή της.

Ο Π.Μ. Ζερβός μίλησε για το τελευταίο γκέτο του πληρωμένου έρωτα στον Πειραιά, για την Τρούμπα.

Συνέντευξη για τα Βούρλα στον Γιώργο Γεωργιάδη και στο metadeftero 28-11-2018

Ξεκινήσαμε με τόσο κέφι, που δεν υπήρχε περίπτωση να μην πάει καλά. H εκπομπή κύλησε σαν γάργαρο νερό κι ας ήταν το θέμα της βαρύ.

Ευχαριστώ τον Γιώργο Γεωργιάδη για την πρωτοβουλία αυτής της συνέντευξης και για τη ζεστή φιλοξενία. Αισθάνθηκα ότι συνομιλώ μ' έναν φίλο, που από καιρό μας συνδέουν κοινά ενδιαφέροντα. Περπατήσαμε στη Δραπετσώνα και στα Βούρλα της δεκαετίας του ’30 με τη συντροφιά του Περιπλανώμενου Δερβίση (ο τίτλος της εκπομπής του στο metadeftero.gr), με το άκουσμα ήχων της εποχής.

Μπορείτε ν' ακούσετε την εκπομπή μ' ένα 

ΚΛΙΚ

Γιώργος Γεωργιάδης και Τέτη Σώλου στο στούντιο του megadeftero.gr

Μόλις τελείωσε η εκπομπή, ντριν, χτύπησε το τηλέφωνο. Ήταν ο ιδρυτής και υπεύθυνος της ομάδας Proud Seniors Greece, της ομάδας που διοργανώνει την αυριανή παρουσίαση. Μας έδωσε τα συγχαρητήριά του κι ακόμα μετέφερε με ενθουσιασμό το μήνυμα της επιτυχίας της εκπομπής στο άλλο ημισφαίριο. «Έχω μηνύματα από Νέα Υόρκη!»

Ο Γιώργος Γεωργιάδης, που έρχεται από τα ίδια μέρη με τον Περιπλανώμενο Δερβίση του, από τη Μικρασία, μου έμαθε μια καινούργια λέξη: σεκέρ-λεμέ, αυτό που στη Νέα Υόρκη το λένε nap. Έτσι το λένε, αλλά δεν ξέρω αν έχουν χρόνο να το κάνουν.

Η γλώσσα έχει κέφια

Φρέσκο και λαχταριστό κυκλοφόρησε σήμερα το βιβλίο του Νίκου Σαραντάκου, που υπόσχεται πολλά,με Σούρδους και ακανέδες, Ροβιόληδες και τενεκέδες και με σούπερ εξώφυλλο. Εκεί έβαλα εγώ το χεράκι μου!

Καλοτάξιδο!

Βιβλίο στα σκαριά - χάρη στο καλό κείμενο η εικονογράφηση απογειώνεται και κάτι καινούργιο ξεκινάει...

Πώς είναι να φτιάχνεις την τελευταία εικόνα ενός βιβλίου που επί τρεις μήνες πρωταγωνιστεί στην καθημερινότητά σου, όταν μάλιστα έχεις ταυτιστεί με τον κεντρικό ήρωα;

Αυτό θα το ανακαλύψω σήμερα, που θ' αρχίσω το χρώμα της φαντασμαγορικής και πολυπρόσωπης εικόνας, που κλείνει πανηγυρικά την ιστορία.

Με το συγκεκριμένο βιβλίο έγινε κάτι που δεν μου συμβαίνει συχνά. Μόλις διάβασα το κείμενο, σχηματίστηκαν τσακ μπαμ στο μυαλό μου οι εικόνες (καλά, αυτό δεν είναι δύσκολο) και οι συμβολισμοί (εδώ σε θέλω!). Οι συμβολισμοί ήταν ρίσκο, γιατί ξέφευγαν εντελώς από την παραδοσιακή (ας την πούμε έτσι) εικονογράφηση του κειμένου. Το ζητούμενο δεν ήταν η απεικόνιση, αλλά η ανίχνευση της ψυχολογίας του ήρωα, που περνάει από φουρτούνες μέχρι να λυτρωθεί. Οι φουρτούνες της ψυχής του έγιναν εικόνες. 

Είχα κατά νου ένα απόφθεγμα: 

Αυτά ακριβώς είναι και τα γιατρικά του ήρωα του βιβλίου.

Έκανα προσχέδια και κόντρα προσχέδια, έφτιαξα τα τελικά σκίτσα καλοδουλεμένα στις λεπτομέρειες, και άρχισα να τους βάζω χρώμα. Θεωρητικά ήμουν σε καλό δρόμο και το βιβλίο θα τελείωνε σύντομα. Κάτι μ' έτρωγε όμως και ξύπναγα τη νύχτα, άνοιγα τον υπολογιστή, κοιτούσα τις εικόνες και δεν μου έλεγαν αυτό που ήθελα ν' ακούσω.

Ώσπου μια ωραία πρωία κατάργησα πολλά από τα καλοδουλεμένα σκίτσα κι επανέφερα τα προσχέδιά τους που είχαν φρεσκάδα και αμεσότητα. 

Ίσως θυμάστε την εικόνα με το βαρκάκι στην αγριεμένη θάλασσα, που είχα ποστάρει πριν από λίγες μέρες. Ήταν ένα σκίτσο που έκανα στα γρήγορα μιλώντας στο τηλέφωνο. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι κάθε σκίτσο που φτιάχνουμε μιλώντας στο τηλέφωνο στέκεται εικονογραφικά. Αλλά όταν το ενδιαφέρον είναι ολόκληρο στραμμένο σ' έναν σκοπό, αυτόν υπηρετούμε, ακόμα και ασυναίσθητα.

Χωρίς διορθώσεις και σβησίματα, χρωματίστηκε κι έγινε πρωταγωνιστική εικόνα. Συμμετέχει στην εικονογράφηση, έγινε ταπετσαρία και πρόταση για το εξώφυλλο. Κρατάω αυτή την εικόνα στο αρχείο, στη μνήμη και στην καρδιά μου, γιατί έχω την αίσθηση ότι είναι η αρχή μιας καινούργιας προσέγγισης στην εικονογράφηση. Άλλωστε, στο παρόν κρύβεται το μέλλον. 

Η κυρία της παραπάνω εικόνας δεν αναφέρεται στο κείμενο. Είναι μια «γλάστρα» που τοποθέτησα στη μεγάλη σκηνή της τελετής βράβευσης. (Άκρη δεξιά φαίνονται κάτι ουρίτσες. Είναι τα κωλομπερντεδάκια του φράκου του υπουργού που κάνει την απονομή). Είχα τα κέφια μου φτιάχνοντας την εικόνα και τις λεπτομέρειές της, όπως είχα τα κέφια μου φτιάχνοντας ολόκληρο το βιβλίο, και όλος ο χρόνος μου ήταν αφιερωμένος σ' αυτό. Μου πήρε πολλή ώρα για να τελειώσω μια ανθυπολεπτομέρεια, τη δαντέλα του φουστανιού της γλάστρας. 

(Άσχετο. Μαμά, μπορεί να μην έμαθα να πλέκω σαν εσένα, αλλά φτιάχνω κάτι δαντέλες από πίξελ άλλο πράμα!)

Σας δείχνω αυτές τις εικόνες (για την ακρίβεια λεπτομέρειες εικόνων) στα μουλωχτά, γιατί το βιβλίο είναι υπό έκδοση και ακόμα τηρείται μυστικότητα. Θα σας πω περισσότερα σε λίγες μέρες, που θα ανακοινωθεί επίσημα από τον εκδότη.

Τελειώνοντας ας επαναλάβω αυτό που λέω σε κάθε ευκαιρία: σε συζητήσεις, σε συνεντεύξεις, σε ομιλίες, σε άρθρα:

«Το καλό κείμενο είναι το πιο δυνατό εργαλείο του εικονογράφου». 

Και όπως είναι γνωστό, τα εργαλεία κάνουν τον μάστορα. Στάθηκα τυχερή, γιατί το κείμενο που εικονογράφησα είναι και καλό και ισορροπημένο. Το δράμα του ήρωα δεν γίνεται ούτε για μια στιγμή μελόδραμα και οι περιγραφές, αντί να δεσμεύουν, εμπνέουν. Γνώρισμα του καλού κειμένου είναι η ελευθερία που αφήνει στην εικονογράφηση. Κι έτσι η εικονογράφησή μου πέρασε σε άλλο επίπεδο!

Κάποιες φορές το κείμενο γίνεται κομμάτι της εικόνας.

Υπάρχουν εικόνες βαριές, με πολύ χρώμα, που ξακρίζονται. 

Υπάρχουν εικόνες που το φόντο τους δεν είναι το πραγματικό σκηνικό, αλλά η ψυχική κατάσταση του ήρωα. 

Για παράδειγμα, ενώ η αποφασιστική συζήτηση γίνεται στο σχολείο, εικονογραφικά διαδραματίζεται μέσα σε μία βάρκα που πλέει στην απέραντη θάλασσα.

Υπάρχουν και εικόνες ανάλαφρες, που λειτουργούν στο κάτασπρο. 

Κι επειδή αφαίρεση δεν σημαίνει φτώχεια, η ψυχολόγος της ιστορίας μπορεί να μην έχει σκηνικό πίσω της, αλλά έναν πατέρα της ψυχανάλυσης, σε μια κορνίζα που κρέμεται από το πουθενά, τον έχει οπωσδήποτε.

Τέτη Σώλου

18 Οκτωβρίου 2018

Εν Αιθρία 9 - Ιστορική έκθεση κόμικς και εικονογράφησης

Με πολλή χαρά παίρνω μέρος στην Εν Αιθρία 9 - Ιστορική έκθεση κόμικς και εικονογράφησης, που  εγκαινιάζεται στις 12 Σεπτεμβρίου και παρουσιάζεται στην Γκαλερί Κέννεντυ της Ελληνο-αμερικανικής Ένωσης (Μασσαλίας 22 Αθήνα). Στην έκθεση συμμετέχουν 84 Έλληνες δημιουργοί.

Είναι συνδιοργάνωση του Hellenic American College, σε συνεργασία με το Hellenic American University (Nashua, NH, USA), την Comicdom Press και την Ελληνοαμερικανική Ένωση. Θα διαρκέσει μέχρι τις 28 Σεπτεμβρίου.

Επιμελητές της έκθεσης ο Δημήτρης Σακαρίδης, ο Ηλίας Κατιρτζιγιανόγλου και ο Μέλανδρος Γκανάς.

Συμμετέχω μ' ένα καινούργιο έργο, το Σύντομη επιστροφή στις ρίζες, που φτιάχτηκε πριν από ένα μήνα, τον Αύγουστο 2018.

Η αναγγελία της Έκθεσης από το HAEC

ΚΛΙΚ

Συνέντευξη της Ιζόλας στο Docville του Documento

Η συνέντευξη που έδωσε η Ιζόλα στην Έμυ Ντούρου δημοσιεύτηκε στο Docville της εφημερίδας Documento την Κυριακή 26 Αυγούστου.

Η Ιζόλα είναι παιδί της κρίσης

Ο παπα-Γαβριήλ

Τετάρτη 1 Αυγούστου 2018

Όταν πρωτοσυνάντησα τον παπα-Γαβριήλ, μου είπε ότι μοιάζω με μικρασιάτισσα. Αργότερα κατάλαβα ότι μου έκανε μια μεγάλη φιλοφρόνηση. Πότε; Όταν έμαθα για την καταγωγή του, όταν άκουσα καθημερινές ιστορίες για την αρχοντιά και το χρυσό κουμάντο των μικρασιατών. Ιστορίες από τα παιδικά του χρόνια στον προσφυγικό συνοικισμό του Πολυγώνου, ιστορίες από την παλιά πατρίδα, τα Βουρλά, που είχε πάντα μέσα στην καρδιά του. Ιστορίες για κείνους που παρέδωσαν τη ζωή σ’ εμάς που τη συνεχίζουμε. Ιστορίες απ’ αυτές που λέει ένας παππούς και τις αφήνει παρακαταθήκη στα εγγόνια του.
Άλλωστε ήταν ο παππούς της ενορίας, όπως έλεγε. Λόγω ιδιότητας και λόγω ηλικίας. Δεν ήταν δα και τόσο μεγάλος, άλλα όλοι τον φωνάζαμε Παππούλη.
Αγαπούσε τα ρεμπέτικα, το νόστιμο φαΐ, κι όμως η ζωή του ήταν ασκητική. Αγαπούσε τους ανθρώπους χωρίς εξαιρέσεις, χωρίς διακρίσεις, χωρίς προκαταλήψεις. Αγαπούσε το θαύμα της ζωής και πίσω από κάθε ομορφιά έβλεπε την αγάπη του Θεού. Το πνεύμα του ήταν ελεύθερο, η καρδιά του γεμάτη αγάπη, η γλώσσα του ήταν πάντα γλυκιά κι ευγενική, όπως και η φύση του. Για όσους τον πλησίαζαν είχε μια κουβέντα που στάλαζε γλυκύτητα, παρηγοριά κι ελπίδα. Αλλά ποτέ δεν δίστασε να μιλήσει έξω από τα δόντια, όταν έκρινε ότι έτσι έπρεπε να κάνει. Τότε έλεγε:«θα τα πω μικρασιάτικα» και μιλούσε χωρίς περιστροφές. Στους πολιτικούς και στους ταρτούφους της Εκκλησίας να δείτε τι έσερνε! 

Αν έλεγα ότι τιμούσε το ράσο του, θα ήταν λάθος, γιατί το ράσο του ήταν για κείνον η μεγάλη τιμή. Εκείνο το φθαρμένο ράσο, που από καιρό είχε χάσει το κατάμαυρο χρώμα του. Η μεγάλη συμπόνια του δεν του άφηνε λεφτά στην τσέπη. Δεν είχε βάλει στην μπάντα ένα εκατομμύριο για ώρα ανάγκης. Είχε τριγύρω του πολλή αγάπη.
Ήσυχα, μέσα στον ύπνο του, πέρασε από τη μια ζωή στην άλλη.

Ας πω μια μικρή κουβέντα του Παππούλη κι ας κλείσω:

«Ποτίσατε ποτέ το δέντρο, που είναι στο πεζοδρόμιο, έξω από την πόρτα σας; Καλοκαίρι είναι. Διψάει!»

Στην «υποσαχάρια Πατησίων» της κρίσης, στο άλλοτε μικρό Κολωνάκι της οδού Λευκωσίας, είναι ένα εκκλησάκι που αναστήλωσε ο Ορλάνδος και αγιογράφησε ο Κόντογλου. Ψυχή του ήταν ο παπα-Γαβριήλ. Τα πάντα είναι νοικοκυρεμένα κι αρχοντικά βαλμένα. Εκεί δεν υπάρχουν πολυέλαιοι και χλίδα. Η πιτσιρικαρία κάθεται στο σκαλάκι του ιερού και κανείς δεν τους λέει σουτ. Οι άνθρωποι γνωρίζονται με τα ονόματά τους και τα δέντρα της πεντακάθαρης πλατείας, χειμώνα καλοκαίρι, είναι καλοποτισμένα.

Πέμπτη 2 Αυγούστου 2018

Ο ήλιος της δεύτερης μέρας του Αυγούστου δεν έκαιγε βασανιστικά στον Ωρωπό. Κάπου κάπου στεκόταν μπροστά του ένα σύννεφο για να ρίξει τη σκιά του και μια πνοή από αεράκι έκανε ένα σύντομο πέρασμα, για να δροσίσει το πλήθος των ανθρώπων που στέκονταν στον περίβολο του μοναστηριού για το ύστατο χαίρε.

Με χαμόγελο υποδέχτηκε όσους πήγαν να δώσουν τον τελευταίο ασπασμό. Το χαμογελαστό, καθαρό πρόσωπο είναι η τελευταία εικόνα που άφησε ο Παππούλης στη γη.

Την ώρα του ενταφιασμού ακούστηκε το Χριστός ανέστη και οι καμπάνες χτύπησαν χαρμόσυνα.

Απόψε κάπου γίνεται μεγάλη χαρά, εν χορδαίς και οργάνοις, με τα μινόρε και τα ματζόρε της Μπέλλου.

«Δεν μπορώ να φανταστώ τον Παράδεισο χωρίς τη Σωτηρία Μπέλλου».

Φωτογραφίες για τη συνέντευξη Τέτης και Ιζόλας

Ετοίμασα αυτές τις φωτογραφίες για τη συνέντευξη Τέτης και Ιζόλας, που θα δημοσιευτεί σε λίγες μέρες. Σε λίγες μέρες, όμως, είναι Ιούνιος. Καλοκαιράκι και το μπουφάν μόνο που το βλέπεις, ζεσταίνεσαι.
Ας φτιάξω κάτι άλλο!