Osmanlı lirası
| Osmanlı lirası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ليرا | |||||
| |||||
| Kullanıcı(lar) | |||||
| Resmi olmayan | |||||
| Altbirim | |||||
| 1⁄5 | Mecidiye | ||||
| 1⁄100 | Kuruş | ||||
| 1⁄4000 | Para | ||||
| Sembol | L.T. | ||||
| Madenî paralar | |||||
| Sıkça kullanılan | 1, 5, 10, 20 para, ½, 1, 2, 5, 10, 20 kuruş, ¼, ½, 1, 2½, 5 lira | ||||
| Banknotlar | |||||
| Sıkça kullanılan | 1, 5, 10, 20, 40, 50 kuruş, 1, 2, 5, 10, 25, 50, 100, 500, 1000 lira | ||||
| Merkez bankası | Osmanlı Bankası | ||||
Osmanlı lirası, Osmanlı İmparatorluğu'nda 1844'ten 1 Kasım 1922'ye kadar kullanmış resmî paradır.[1] Saltanatın kaldırılmasından sonra Türkiye'de 23 Ekim 1923'e kadar resmî olarak kullanıldı.[1] Fakat Osmanlı lirasının tam olarak tedavülden kalkması ve yerine Türk lirasının kullanılması 1927 yılını buldu.[2]
Geçmişi ve birimleri
Osmanlı'nın ilk para birimi akçe idi ve ilk gümüş akçe Orhan Gazi Dönemi'nde Bursa'da bastırılmıştı.[3] Osmanlı maliye politikalarında köklü değişiklik ihtiyaçlarının doğduğu 1688'e kadar akçe sistemi kesintisiz sürdürüldü.[4]
Fakat 17. yüzyılın sonlarından itibaren yeni düzenlemeler yapıldı. Osmanlılarda 17. yüzyılın sonlarından 19. yüzyıla kadar ikili bir parasal sistem bulunuyordu. Yerel halk hâlâ akçe esasına dayalı millî para sistemine dâhildi. Uluslararası ilişkilerde ise Osmanlı'nın temel ticari para birimi kuruştu.[4] Daha sonraki dönemlerde buna kaime eklendi.[4]
Osmanlı 1844'te lirayı resmî para olarak kullanmaya başladı. Osmanlı'da liranın temellerini atan hadise, 29 Nisan 1840'da dönemin padişahı Abdülmecid tarafından parasal birimlerdeki karışıklığın giderilmesine dair fermandı.[3] Nitekim bu fermanın ardından 1844'te lira temeli üzerine kurulu mecidiyeler dolaşıma sürüldü.[5] Mecidiye, kuruş ve para alt birimleriydi. 1 lira = 5 mecidiye, 1 lira = 100 kuruş, 1 lira = 4000 para idi.
Osmanlı Bankası, ilk kâğıt parasını 1862 yılında Kaimeyi tanıtarak başladı. Bu para 200 kuruş'a denk gelmekteydi. Banknotlar Türkçe ve Fransızca olarak basılmaktaydı. 1873 yılında 1, 2 ve 5 liralar tanıtıldı. 1876 yılında daha küçük değerlerde 1, 5, 10, 20, 50 ve 100 kuruşlar tanıtıldı. 1908 yılında 50 ve 100 liralar tanıtıldı.
1912'de Osmanlı Maliye Nezareti kâğıt paraları tanıttı. İlk olarak 5 ve 20 kuruşlar ve ¼, ½, 1 ve 5 liraların tanıtımıyla başlandı daha sonra 1 ve 2½ kuruş ile 2½, 10, 25, 50, 100 ve 500 liranın tanıtımı ertesi yıl yapıldı. 1914 yılında 1000 liranın tanıtımı yapıldı.
Kaynakça
- ^ a b Pamuk, Şevket (2000). A monetary history of the Ottoman Empire. Cambridge studies in Islamic civilization. New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-44197-1.
- ^ "History of Paper Money". web.archive.org. 29 Eylül 2013. 29 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2024.
- ^ a b "AKÇE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 29 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2024.
- ^ a b c Karakoç, İrem (31 Ocak 2021). "OSMANLI DEVLETİ'NDE KÂĞIT PARAYA GEÇİŞ SÜRECİNDE EVRÂK-I NAKDİYYENİN YERİ VE ETKİLERİ". Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi (1): 1-54. doi:10.33432/ybuhukuk.747180. ISSN 2149-5831. 21 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2024.
- ^ "MECİDİYE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 21 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2024.