Basklar
Basklar, İspanya'nın kuzeyi ve Fransa'nın güney batısındaki özerk bölgede yaşayan bir halktır.
Dilleri Baskça'dır ve dil bilimcileri tarafından Hint-Avrupa dilleri Avrupa'ya yayılmadan önce Avrupa'da konuşulan dillerden arta kalan tek dil olduğu söylenmektedir. Baskça izole bir dil olduğundan dolayı dünyada hiçbir dille yakın akrabalığı bulunmamaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkçede kullanılan Bask kelimesi ; Fransızca Basque 'dan gelmiştir. Fransızcaya ise Pireneler de konuşulan bir Latin dili olan Gaskonca 'dan geçmiştir. Modern Baskçada Bask halkı kendine Euskaldunak adını vermektedir.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Basklar Pirenelerin batısında yer alan dört bölgesi İspanya üçü Fransa'da bulunan Bask ülkesi olarak bilinen ve çoğunluğu Kuzey Navara'da yaşayan yerli bir halktır. Kökenleri Akitanyalılara kadar gitmektedir. Bilinen ilk Bask devleti 9.yüzyılda kurulan Pamplona Krallığı 'dır. Bu devlet daha sonra Navara Krallığı adını almıştır. 1959 Yılında kurulan Bağımsızlıkçı Örgüt ETA bu bölgede yıllardır bağımsızlık için bir kampanya sürdürmektedir ancak bu başarılı olmamıştır. 1968'den bu yana dünyanın çeşitli yerlerinde düzenlediği kanlı eylemlerle 850 kişinin ölümüne neden olan ETA, İspanya'nın yanı sıra Avrupa Birliği ve ABD tarafından da terör örgütleri listesine alındı.
Siyasi ve İdari Yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bask Ülkesi idari olarak 1978 yılındaki Özerklik yasası ile 3 ilin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Bunlar Alava, Biskay ve Guipuzcoa 'dır. Yalnız Bask Ülkesi terimi genellikle bu 3 ilin oluşturduğu idari yapıyla sınırlandırılmamaktadır. Navarra ve İparralde denen Fransa sınırları içindeki Pays Basque bölgesi de tarihi Bask Ülkesinin kültür alanlarıdır.
Nüfus, Önemli Kentler ve Diller
[değiştir | kaynağı değiştir]Bask Ülkesi yaklaşık 2,123,000 kişilik bir nüfusa sahiptir. 279,000 Araba'da, 1,160,000 Bizkaia'da ve 684,000 Gipuzkoa'da yaşamaktadır. Bölgede resmi diller Baskça ve İspanyolca 'dır. Baskça konuşulan nüfus giderek gerilemekte olup Bölgede Baskça konuşan nüfus yalnızca % 27 'dir. Önemli şehirleri ; Başkent Vitoria /Gasteiz, Bilbao /Bilbo ve San Sebastian /Donostia 'dır. Navarra ise yaklaşık 560,000 kişilik bir nüfusa sahiptir. Bölgenin en önemli kenti olan Pamplona şehridir. Bölgede Baskça ve İspanyolca resmi dildir. Bölgede Baskça resmi dil olmasına rağmen bu dili konuşan nüfus sadece kuzeyde yaşamaktadır ve toplam nüfusa oranları ise yalnızca % 11 'dir. Fransa sınırları içindeki Bask Bölgesi yaklaşık çeyrek milyon nüfusa sahiptir. Yerli halk bu bölgeye İparralde adını vermektedir. Bayonne,Biarritz ve Anglet bölgenin önemli şehirleridir.
Bask diasporası
[değiştir | kaynağı değiştir]Pek çok Bask ekonomik ve siyasi sorunları dolayısıyla bölgeden göç etmek zorunda kalmıştır. En büyük göç Arjantin'e olmuştur. Yaklaşık %10'unun Bask kökenli olduğu tahmin edilmektedir.[1] Meksika'da Bask toplulukları genellikle Monterrey ve Durango eyaletlerine yerleşmişlerdir. Diğer bir önemli Bask topluluğu ise ABD'nin Idaho eyaletinde yaşamaktadır. Boise şehrinde bir Bask Müzesi ve Kültür Merkezi bulunmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Vascos en Argentina”, http://www.juandegaray.org.ar/fvajg/docs/Argentina_y_los_vascos 21 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kuzey Amerika Bask Cemiyeti
- Euskara Kultur Elkargoa- Bask Kültür Vakfı7 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Age: Basklarla İlgili Uluslararası Genetik DNA Projeleri 8 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- NABO (Kuzey Amerika Bask Organizasyonu) Resmi İnternet Sitesi
- Kuzey Amerika Bask Diasporası. 17 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Arjantin'deki Bask Diasporası.
- Bask Cemiyeti-Eusko Ikaskuntza. 6 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bask Kültür ve Tarihi Ansiklopedisi.6 Haziran 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Euskonews, Bask Kültürü ile ilgili dergi yayını. 17 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bask Özerk Bölge Hükümeti.
- Buber'in Baskça İle İlgili Sayfası 28 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.