Mengücekliler
Mengücekliler Mengüçlü Beyliği | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1071-1252 | |||||||||
1200 yılında Anadolu, Mengüçlü Beyliği, Anadolu Selçuklu Devletinin (Sultanate of Rome) doğusunda görünmektedir. | |||||||||
| Başkent | Erzincan Divriği | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Türkçe | ||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Günümüzdeki durumu | |||||||||
| Makale serilerinden |
Mengüçlü Beyliği ya da Mengücekliler, Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'da Erzincan merkez olmak üzere, Kemah, Divriği, Şebinkarahisar, Tunceli, Elazığ yöresinde kurulmuş bir beyliktir. Kurucusu Malazgirt Savaşı'na Selçuklu Sultanı Alp Arslan'ın komutanı olarak katılmış Mengücek Gazi'dir. Mengücek (Mengücük) ismi ebedi manasına gelen Türkçe Mengü ve -cek (-cük) küçültme ya da sevgi ekinden gelmektedir.[1]
Mengücek Gazi, Anadolu'nun fethi sırasında Erzincan, Kemah, Divriği ve Karahisar'ı zapt etmişti. Kendisi bu çarpışmalarda öldü. 1142 yılında Mengücek Gazi'nin oğlu İshak'ın iktidara gelmesiyle Erzincan kolu ve Divriği kolu olmak üzere ikiye bölündüler. Erzincan kolu, 1228 yılında Erzincan'ı ele geçiren I. Alaeddin Keykubad tarafından ortadan kaldırıldı. Divriği kolu da 1252 yılında Anadolu Selçuklu Devleti'nin yönetimi altına girdi. Anadolu Selçuklu Devleti'ne bağlanan son Türk beyliğidir.[kaynak belirtilmeli]
Divriği'de bulunan bazı eserleri zamanımıza kadar gelmiştir. Divriği'deki Kale Câmii bunlardandır ve 1180'de Şâhin-şâh Süleymân tarafından yaptırılmıştır. Yine Divriği'deki Ulu Câmii ve Darüşşifası Mengücüklerden Ahmed Şâh tarafından 1228-29 yılında inşa ettirilmiştir. Bu câminin kapıları sanat tarihi bakımından oldukça değerli kabul edilir. Ulu Câmiyi minberini ve hisarın kapılarından birini de Ahmed-şâh yaptırmıştır. Behrâm Şâh'ın kızı Turan Melek tarafından Ulu Cami'ye bitişik olarak yaptırılan Dârüşşifâ da önemli Mengücekli eserlerindendir. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası 1985 yılında Dünya Mirası listesine alınmıştır.[2]
Beyler
[değiştir | kaynağı değiştir]Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'da Erzincan, Gümüşhane, Kemah, Divriği, Şebinkarahisar yörelerinde 1071-1228 tarihleri arasında merkezi Erzincan olarak ve Anadolu Selçuklu Devleti'ni metbu tanıyarak hüküm süren Türkmen beyliğinin beyleri sırasıyla şu şekildedir:
| Bey | Hüküm Süresi | Notlar |
|---|---|---|
| Mengücek Gazi | 1071-? | Beyliğin kurucusu. |
| Emir İshak Bey | ?-1142 |
| Bey | Hüküm Süresi | Notlar |
|---|---|---|
| Melik Davud | 1142-1168 | |
| Melik Fahreddin Behramşah | 1168-1225 | |
| Melik Alaeddin Davud | 1225-1228 | |
| Bey[3] | Hüküm Süresi | Notlar |
|---|---|---|
| Melik Süleyman | 1142-1170 | |
| Melik Seyfüddin Ebu'l-Muzaffer Şehenşah | 1170-1205 | |
| Melik II. Süleyman | 1205-1220 | |
| Melik Hüsamüddin Ebu'l-Muzaffer Ahmed Şah | 1220-1245 | |
| Melik Müeyyed Salih | 1245-1252 | |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Muharrem Kesik, '' Anadolu Türk Beylikleri'', Bilge Klütür Sanat: İstanbul, 2018, s. 37
- ^ Great Mosque and Hospital of Divriği. 26 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. whc.unesco.org. Erişim Tarihi: 18.11.2016
- ^ Yılmaz Öztuna, "Devletler ve Hanedanlar" Cilt: 2, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1996, s. 41