Zikr

Zikr zikr tushish (arab. yodga olish, eslash) — tasavvufda xudoni yodga olish bilan bog‘liq marosim. Ilohiyotchilar Allohni yodga olish zarurligini Qur’oni karimning „Allohni zikr qilish bilan qalblar orom olur“ (13:28) degan oyati bilan bog‘laydilar. Zikr ovoz chiqarib (zikr al-jahriy) va ovoz chiqarmasdan (zikr al-xafiy) tushiladi. Ovoz chiqarib Zikr tushish Oʻrta Osiyoda ham keng tarqalgan. Bunda bir guruh soʻfiylar avval davra qurib o‘tiradi, bir kishi (qavvol) muayyan iboralarni maʼlum ohangda o‘qiydi, unga ayrim musiqa asboblari jo‘r bo‘ladi; bora-bora kishilar o‘rnidan turib, o‘ziga xos harakatlar qila boshlaydilar. Zikr vaqtida soʻfiy va darvishlar „Alloh hayy“ (Alloh tirik); „la iloha illalloh“ (Allohdan o‘zga maʼbud yo‘q); „Allohu akbar“ (Alloh -eng ulug‘); „al hamdu lilloh“ (Allohga hamdu sanolar)" va b. so‘zlarni takrorlaydi. Uzoq vaqt takrorlangan so‘zlar, musiqa va raqs natijasida Zikr tushayotgan o‘zligani unutadi, Allohdan boshqa hech kim va hech narsani yodiga keltirmaydi. Zotan soʻfiylar uchun Zikr tushishdan asosiy maqsad Allohga yaqinlashishdan iborat. Zikr mavlud va boshqa diniy marosimlarning tarkibiy qismiga aylangan.