Kultivator — bu tuproqqa ishlov beradigan qishloq xoʻjaligi mashinasi . Kultivatorlar bugʻli va ishlov beradigan turlarga boʻlinadi. Ekishdan oldin tuproqqa uzluksiz ishlov berish uchun bugʻli kultivatorlar, ekinlarni qayta ishlash uchun qatorli kultivatorlardan foydalanish mumkin. Kultivatorlar yordamida yumshatish, begona oʻtlar bilan kurashish, namlikni saqlash, uchun foydalaniladi. Boshqa tuproqqa ishlov beruvchi mashinalardan farqi kultivator qatlamni aylantirmasdan amalga oshiradi^[1].

Kultivatorni boshqarish uchun albatta faol (haydovchi)va kerakli pichoqlar bilan jihozlanishi mumkin. Kultivator turlariga koʻra, qoʻl kultivatorlari motorli kultivatorlar va traktor bilan yigʻilgan kultivatorlarga boʻlinadi^[2].

Kultivatorlarning turlari

Disk ishchi organlari bilan kultivator;
Lanset panjalari bilan kultivator;
Plowshare kultivator;
Freze kultivatori;
Chisel kultivatori.
Oʻrmon kultivatori — diskli kultivator
Oʻrmon kultivatori — Diskret mikro-baland kultivator

Ish bajarish vazifasiga kultivatorlar quyidagi:

Bugʻ — uzluksiz ishlov berish uchun ishlatilsa,

Qator — madaniy oʻsimliklarning tuproqlarini yumshatish va yoʻlaklaridagi tuproqlarni yumshatish, begona oʻtlarni yoʻq qilish uchun foydalaniladi.

Oʻsimliklarni oziqlantiruvchilar — mineral oʻgʻitlarni bir vaqtning oʻzida qoʻllash bilan qator oraliqlarini qayta ishlash uchun (yuqori choyshab).

Kultivator — bu yerga toʻsarlar bilan ishlov berish uchun moʻljallangan mashina hisoblanadi^[3].

Dvigatel kultivatorining motor blokidan asosiy farqlovchi xususiyatlari kamroq ogʻirlik va PTO (quvvat olish mili) yoʻqligi.

Kultivatorning yengil boʻlgani uni orqada yuradigan traktorga qaraganda koʻproq va tez harakat qilishini taminlaydi, bu esa sizga tuproqni kamroq kuch talab qilgan holda ishlashga imkon beradi, shuningdek, tor joylarda bemalol tuproqqa ishlov berish imkonini beradi^[4].

Zamonaviy motor kultivatorlari har xil turdagi ixcham dvigatellar bilan jihozlangan — benzinli ikki va toʻrt taktli, dizel, elektr tarmogʻi yoki oʻrnatilgan batareya yordamida ishlaydigan elektr kultivatorlar.

Dvigatel kultivatorlari esa hamma joyda, kichik va oʻrta tomorqalardan tortib yirik fermer xoʻjaliklarigacha ishlatishga moʻljallangan.Shu faktga yondashib, ishlab chiqaruvchilar engil, oʻrta, professional (ogʻir) motorli kultivatorlarni ishlab chiqaradilar^[5].

Oʻrmon kultivatorlari foydalanish uchun tayyorlanayotgan yer uchastkalarda (oʻrmon uchastkalarida) tuproqni qayta ishlash uchun moʻljallangan. Bunday ishning oʻziga xos xususiyati, shubhasiz, qiyinroq sharoitlarda yotadi: yogʻoch qoldiqlari mavjud boʻladim. Skandinaviya mamlakatlari va Rossiyaning shimoli-gʻarbiy hududlari toshloq joylar bilan ajralib turadi. Oʻrmonda foydalanish uchun yerlarni yaratishda bu shartlarning barchasi hisobga olinadi^[6].

Bunday kultivatorlar oʻrmon mashinalariga oʻrnatiladi — turli ishlab chiqaruvchilarning ekspeditorlari va skidderlari . Bunday uskunalar asosan mashinaning gidravlik tizimi tomonidan boshqariladi. Nazorat oʻzimizning Bracke Growth Control dizaynining zamonaviy va ayni paytda juda oddiy kompyuterlashtirilgan tizimi tomonidan amalga oshiriladi^[7].

Asosan ikki xil kultivatorlar mavjud: diskli kultivatorlar va diskret mikro-baland kultivatorlar. Birinchi tur boʻshatish diskiga faol qoʻzgʻaluvchan boʻlgan tirmalarga tegishli. Ikkinchi turdagi kultivatorlar mikrobalandlik nazariyasini amalga oshirishga asoslangan — chirindining ikki marta aylantirish, koʻchatning tez oʻsishi uchun koʻmaklashuvchi hususiyatga ega, maxsus yaratilgan oʻrindiq mavjud.Quyidagi rasmlarda kultivator turlari keltirilgan^[8].

Shudgorli kultivator
Lansetli ulushli kultivator
lanset panjasi
Lanset panjasining yana bir turi
Kichik motorli kultivator

yetishtirish
Shudgor
kultivator
diskli tirgak

Adabiyotlar

Kultivator / Jalnin E. V. // Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya : [v 35 t.] / gl. red. Yu. S. Osipov. — M. : Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya, 2004—2017.
Kultivator / Kudryavsev N. Ye. // Bolshaya sovetskaya ensiklopediya : [v 30 t.] / gl. red. A. M. Proxorov. — 3-e izd. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1969—1978.
Kultivator // Selskoxozyaystvenniy ensiklopedicheskiy slovar — M.: Sovetskaya ensiklopediya, 1989. — 640 s.
Kultivator-rixlitel // Selskoxozyaystvenniy ensiklopedicheskiy slovar — M.: Sovetskaya ensiklopediya, 1989. — 640 s.
Kultivator-okuchnik // Selskoxozyaystvenniy ensiklopedicheskiy slovar — M.: Sovetskaya ensiklopediya, 1989. — 640 s.
Kultivatori // Kukuruza — Lesnichestvo. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1953. — S. 27-29. — (Bolshaya sovetskaya ensiklopediya : [v 51 t.] / gl. red. B. A. Vvedenskiy ; 1949—1958, t. 24).
Kultivator-rasteniepitatel // Kukuruza — Lesnichestvo. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1953. — S. 27. — (Bolshaya sovetskaya ensiklopediya : [v 51 t.] / gl. red. B. A. Vvedenskiy ; 1949—1958, t. 24).
Kultivatori // Ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1890—1907.
Skoropashka // Maliy ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 4 t. — SPb., 1907—1909.
Ekstirpator // Bolshaya sovetskaya ensiklopediya : v 66 t. (65 t. i 1 dop.) / gl. red. O. Yu. Shmidt. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1926—1947.
Ekstirpator // Nastolniy ensiklopedicheskiy slovar.

Manbalar

↑ „Moline Plow Company reklamasi Moline Universal Tractor“ Gas Power , 15 (9), 2020-08-06 asl nusxasidan arxivlangan, olindi 2016-10-20 .
↑ Ericson, Matthew (2010). „Two-wheel tractors: Road safety issues in Laos and Cambodia“. Safety Science. 48 (5): 537-543.
↑ Justice, Scott; Biggs, Stephen (2020-01-01)"The spread of smaller engines and markets in machinery services in rural areas of South Asia"
↑ „Donald’s Antique Rototillers“ www.donaldantiquerototillers.com. Archived from the original on 2007-08-09. Retrieved 2007-08-16.
↑ „Moline Universal Tractor advertisement“ Tractor and Gas Engine Review, 11 (2), archived from the original on 2021-10-07, retrieved 2016-10-20
↑ „Archived copy“ (Wayback Machine saytida 2007-10-11 sanasida arxivlangan) (PDF). Archived (PDF) from the original on 2007-10-11. Retrieved 2007-08-16.
↑ „Gravely Tractor Club — Home“ Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2013-01-15.
↑ https://oldpathsequipment.com/2013/02/beeman-tractors-designed-for-market-farms/ (Wayback Machine saytida 2017-09-21 sanasida arxivlangan) 2017-09-21 at the Wayback Machine (August, 1918, issue of „Tractor World“ magazine) „The Beeman tractor represents the development work of four years, not of unknown or inexperienced inventors or manufacturers, but of men who have worked under the direction of E. R. Beeman, formerly vice president and manager of the Monitor Drill branch of the Moline Plow Co. He was assisted by skilled and experienced tractor men in the experimental work and manufacturing, both in the shops and the field. Statement is made that the tractor as produced for commercial distribution is mechanically correct, the engineering principles have been proven, and the machines are built of high grade material.“

[1] „Moline Plow Company reklamasi Moline Universal Tractor“ Gas Power , 15 (9), 2020-08-06 asl nusxasidan arxivlangan, olindi 2016-10-20 .

[2] Ericson, Matthew (2010). „Two-wheel tractors: Road safety issues in Laos and Cambodia“. Safety Science. 48 (5): 537-543.

[3] Justice, Scott; Biggs, Stephen (2020-01-01)"The spread of smaller engines and markets in machinery services in rural areas of South Asia"

[4] „Donald’s Antique Rototillers“ www.donaldantiquerototillers.com. Archived from the original on 2007-08-09. Retrieved 2007-08-16.

[5] „Moline Universal Tractor advertisement“ Tractor and Gas Engine Review, 11 (2), archived from the original on 2021-10-07, retrieved 2016-10-20

[6] „Archived copy“ (Wayback Machine saytida 2007-10-11 sanasida arxivlangan) (PDF). Archived (PDF) from the original on 2007-10-11. Retrieved 2007-08-16.

[7] „Gravely Tractor Club — Home“ Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2013-01-15.

[8] ttps://oldpathsequipment.com/2013/02/beeman-tractors-designed-for-market-farms/ (Wayback Machine saytida 2017-09-21 sanasida arxivlangan) 2017-09-21 at the Wayback Machine (August, 1918, issue of „Tractor World“ magazine) „The Beeman tractor represents the development work of four years, not of unknown or inexperienced inventors or manufacturers, but of men who have worked under the direction of E. R. Beeman, formerly vice president and manager of the Monitor Drill branch of the Moline Plow Co. He was assisted by skilled and experienced tractor men in the experimental work and manufacturing, both in the shops and the field. Statement is made that the tractor as produced for commercial distribution is mechanically correct, the engineering principles have been proven, and the machines are built of high grade material.“

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]