Shveysariya franki

Shveysariya franki Shveysariya va Lixtenshteynning pul birligi va qonuniy toʻlov vositasidir, shuningdek Italiyaning Campione d'Italia eksklavida va Germaniyaning Büsingen am Hochrhein eksklavida ham. Shveysariya franki banknotlari Shveysariya markaziy banki (Shveysariya milliy banki), tangalar esa federal Shveysariya zarbxonasi tomonidan chiqariladi.

Hozirgi vaqtda Yevropada faqat Shveysariya valyutasi frank deb ataladi. Frankning yuzdan bir qismi Rappen deb ataladi (koʻplik soni — Rappen; Rp.) nemis tilida, fransuz tilida centime (c.), italyan tilida centesimo (ct.) va retoromanchada rap (rp.). Treyderlar jargonida Shveysariya franki „Swissy“ deb ataladi (inglizcha: swissy).

Tarixi

Shveysariya franki birinchi marta Helvetiya Respublikasining pul birligi sifatida 1798-yilda kiritilgan, ammo 1803-yilda davlatning tugatilishi sababli emissiya toʻxtatilgan.

Zamonaviy Shveysariya franki 1850-yilda muomalaga kiritilgan va nominal qiymati boʻyicha fransuz frankiga teng edi. U oʻsha paytda muomalada boʻlgan Shveysariya kantonlarining turli valyutalarini almashtirdi, ularning bir nechtasi oʻsha vaqtga kelib 1,5 fransuz frankiga teng boʻlgan frankdan (10 batsen yoki 100 santimga teng boʻlingan) foydalanishar edi.

1850-yilgacha Shveysariyada tangalar ishlab chiqarish bilan 75 dan ortiq turli muassasalar shugʻullangan, shu jumladan 25 kanton va yarim kantonlar, 16 shaharlar, shuningdek abbatliklar. Muomalada turli qiymat va nominaldagi 860 ga yaqin turli xil tangalar mavjud edi. Bundan tashqari, 1850-yilda muomaladagi milliy valyutalar jami pulning atigi 15 % ni, qolgan qismini esa asosan savdogarlar olib kelgan xorijiy valyutalar tashkil etgan. Bundan tashqari, ayrim xususiy banklar birinchi banknotalarni muomalaga chiqara boshladilar, shuning uchun muomaladagi tanga va kupyuralarning umumiy soni 8000 ga yaqin edi. Bu pul tizimini nihoyatda murakkablashtirgan edi.