Eoropa setentrionałe

Eoropa setentrionałe
Sorte	Rejon zeogràfega
Parte de	Eoropa
Bagnà da	Osèano Àrtego, Mar de Norvegia, Osèano Atlàntego del Nord, Mar del Nord e Mar Bàltego
Formà da	Isole Åland ; Lituània ; Letònia ; Ìxoła de Man ; Norveja ; Regno Unio ; Svalbard e Jan Mayen (it) ; Svèsia ; Islanda ; Ixołe Fær Øer ; Baliato di Guernsey (it) ; Finlàndia ; Jersey (it) ; Estònia ; Danemarca ; Irlanda
Dati e sifre
Ponto pì alto	Galdhøpiggen (2 468,854 m )

Voxe prinsipałe: Eoropa.

L'Eoropa nord (o Eoropa del Nord, Nord Eoropa o Eoropa Setentrionałe) ła ze ła parte nord del continente eoropeo. In vari periodi de ła stòria, ła rejon ła ze sta definita in vàrie magnere, ma in baze a ła spartision del globo in macrorejon da parte de łe Nasion Unie oncó in zenere ła include 8 stati:

Descrision

Talvolta el vien doparà el conceto anbìguo de stati scandinavi par refarirse a ła rejon, cuerzendo solché racuanti dei paezi nòrdeghi. El tèrmano pì stretamente el include Norveja, Svèsia e Finlàndia, colzeste-drento łe ìzołe Åland, łe Fær Øer e łe ìzołe Svalbard, e i teritori rusi de ła Carèlia e de ła Penizoła de Kola. Talvolta el połe inglobare anca l'Islanda e ła Danemarca co ła cuała i forma el consejo nòrdego. L'Arsipèłago britànego (includeste l'Ìzoła de Man e łe Ìzołe del Canałe) łe vien inglobà talvolta inte el conceto de Eoropa Osidentałe.

I Paezi Bàlteghi conprendenti Estònia, Letònia e Lituània, i gnen talvolta considerai cofà parte de l'Eoropa Orientałe, in forsa anca del conceto de stati post-sovièteghi. Zeografegamente el tèrmano bàltego el se referise a tuti chei stati che i ga vedesta sul Mar Bàltego. Ocazionalmente altre àree confinanti de consevensa col Mar Bàltego e el Mare del Nord cofà ła Rùsia nord-osidentałe, ła Polònia del nord, el Benelux e ła Zermània nord, i gnen inglobai inte el conceto de Eoropa Nord.

Prima del XIX secoło, el tèrmano nòrdego o nord el zera comunemente doparà par referirse a l'Eoropa del Nord inte un senso che el includeva i Paezi del Nord, ła Rùsia eoropea, i Paezi Bàlteghi (in cheła època ła Livònia e Curlàndia) e l'Islanda.

In tenpi manco remoti, co che l'Eoropa ła zera domenada da ła rejon mediterànea (Inpero roman), ogni parte del continente no contìgua a l'inpero ła zera definita cofà Eoropa del Nord, includesta ła Zermània e l'Austria. Sto signifegà el ze oncora uncó in dòparo in racuanti contesti, cofà inte łe tratasion sul Rinasimento nord. Inte l'era medievałe, el tèrmano (Ùltema) Thule ła zera doparà par referirse a un logo semi-mìtego inte łe estreme rejoni setentrionałi del continente.

Inte el contesto de l'Union eoropea, i ze comunemente partegnenti al grupo nord:

ła Danemarca, ła Svèsia, ła Finlandia, verso nord
el Regno Unio, l'Irlanda, verso òvest
ła Zermània, el Belzo, i Paezi Basi, verso sud
ła Połònia, ła Lituània, ła Letònia e l'Estònia, verso est.

El Danevirke e el Canałe de ła Mànega i ze de frecuente considerai cofà lìnea de demarcasion intrà Eoropa del Nord e del Sud ponesto-ché, almanco verso òvest, ła major parte de łe tere verso sud de ła linea ła zera goernada dai Franchi co Carlo Magno, mentre ła parte verso nord de ła linea ła zera del Regno de Inghiltera, soto Canuto el Grando.

Caraterìsteghe comuni

I stàndar de vita dei Paezi nòrdeghi (Norveja, Danemarca, Svèsia, Islanda, Finlàndia) i ze intrà i pì vansai inte el mondo, tanto che i se cata da senpre^{[Fonte nesesària]}

ai primi posti inte ła clasìfega de l'ìndaze de desviłupo uman^[1], inte ła clasìfega de ła cuałità de vita^[2], par ła conpetitività econòmega^[3]^[4], i rezulta in pì intrà i paezi pì fełisi del mondo^[5]^[6], intrà i paezi co na democrasia pì efisente del mondo^[7]^[8] e intrà i paezi de pì alto liveło par reserca e desviłupo.^[9]

I Paezi nòrdeghi i baza el so sistema econòmego-sociałe sul denomenà modeło nòrdego, o sia un modeło de ispirasion socialdemocràtega, che el se fonda de facto sul sostegno a un stato sociałe, su un’economia smisiada e su un forte welfare che el prevede na forte promosion de l’uguajansa de status e un erlevà liveło de protesion sociałe, defìnio de frecuente "da ła cuna a ła tonba" par el rigorozo tutelamento dazesto dal Stato dal momento del nasimento

del sitadin a ła so morte^[10]^[11]^[12]

Notasion

Altri projeti

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Eoropa setentrionałe
Scholia el detien schemi gràfeghi so Eoropa setentrionałe

Linganbi foresti

Controło de autorità	VIAF (EN) 237255794 · LCCN (EN) sh85045778 · GND (DE) 4075455-8 · WorldCat Identities (EN) 237255794

[1] ttp://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf

[2] ttps://www.travel365.it/classifica-paesi-migliore-qualita-della-vita.htm

[3] ttps://www.imf.org/en/Publications/SPROLLs/world-economic-outlook-databases

[4] ttps://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.PP.CD?view=chart

[5] ttps://www.openculture.com/2020/12/the-uns-world-happiness-report-ranks-socialist-friendly-countries-as-among-the-happiest-in-the-world.html

[6] ttps://marteau7927.wordpress.com/2017/03/22/world-happiness-report-2017/amp/

[7] ttps://www.lastampa.it/cultura/2018/02/23/news/qual-e-la-nazione-piu-democratica-del-mondo-1.33983834/amp/

[8] ttps://www.infodata.ilsole24ore.com/2020/08/10/democracy-index-solo-57-delle-popolazione-mondiale-vive-democrazie-complete/

[9] ttps://www.scienzainrete.it/articolo/mondo-della-ricerca-2016-record-assoluto-di-investimenti-livello-globale/pietro-greco/2016

[10] ttps://www.helsinki.fi/en/news/nordic-welfare-news/the-nordic-brand-replaced-the-welfare-state-did-politics-disappear-from-the-nordic-model

[11] ttps://www.ft.com/content/6297bf96-aa16-11e8-94bd-cba20d67390c

[12] ttps://www.treccani.it/enciclopedia/welfare-state/

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]