UNIVERZITET U KRAGUJEVCU

Fakultet za Hotelijerstvo i Turizam u Vrnjačkoj

Banji

Marketing plan opštine Tivat

Seminarski rad iz predmeta: Marketing
menadžment

Mentori: Studenti:
Prof.dr. Vladimir Senić Mina Veličković 33/2015
Milica Popović Mirjana Pribičević 83/2015
Ajla Šemsović 81/2015
Nikola Trakić 106/2015

Vrnjačka Banja, maj 2017.godine

 1. Uvod

Tivat se nalazi u centralnom delu bokokotorskog zaliva, ispod lovćenskog ogranka Vrmca

(710m), koji se proteže sa severoistočne strane grada. Nasuprot se proteže tivatski zaliv, koji

ujedno predstavlja i najveći od četiri zaliva u Boki Kotorskoj. Tivat zahvata površinu od 46km 2,

od kojih oko 5km2 izlazi na otvoreno more. Ima oko 15.000 stanovnika. Duž obale Tivta nižu se

male atraktivne luke, uvale i brojne plaže, čija površina iznosi oko 30.000 m 2. Svojim položajem

u bokokotorskom zalivu i sa svojom turističkom ponudom,Tivat je upisan u turistučke karte kao

vrlo atraktivna turistička destinacija.1 Pored navedenog, Tivat ima veoma povoljne klimatske

uslove, gde prosečna godišnja temperatura iznosi 15°C i predstavlja najsunčaniji grad u Boki

Kotorskoj, sa 2446,2 sunčana sata u toku godine. Padavine su retke, i uglavnom su u vidu kiše,

ostale su retka pojava. Ovakvi klimatski uslovi čine Tivat atraktivnom destinacijom tokom čitave

godine.2 Na teritoriji opštine Tivat nalazi se glavni aerodrom na crnogorskom primorju, što je

svakako izuzetno značajna stvar u pogledu dostupnosti ovog grada turistima iz celog sveta. Pored

aerodroma, Tivat ima jako dobru poziciju zbog blizine granice sa Hrvatskom i BiH, kao i zbog

bilizine drugih gradova u Crnoj Gori i turističkih destinacija, kao što su na primer Kotor, Herceg

Novi, Budva. Međutim, ono što Tivat u potpunosti diferencira u odnosu na ostale turističke

destinacije jeste luksuzna marina Porto Montenegro, koja je ujedno i prva takve vrste na

Jadranu. Pored same marine, u okviru istog projekta izgradnjeni su brojni luksuzni apartmani na

samoj obali mora, restorani, kafići, butici najeksluzivnijih svetskih dizajnera, frizerski i

1
Turistička organizacija Tivat (2017). Tivat info. [ Internet]. Dostupno na: http://www.tivat.travel/tivat-city-info/
[pristupljeno 12.maj 2017]
2
Opština Tivat (2016). Gradski info. [ Internet] . Dostupno na: http://opstinativat.com/index.php?
option=com_content&view=article&id=44&Itemid=153&lang=me [pristupljeno 12.maj 2017]
kozmetički saloni. Sve ovo je osmišljeno i izgrađeno sa namerom da se ispune sva očekivanja

bogate klijentele, posebno vlasnika jahti.

1.1 Istorijat

O poreklu imena grada postoje četiri oprečna mišljenja. Prema prvom, naziv Tivat izveden je od

imena ilirske kraljice Teute, koja je jedno vreme imala svoju prestonicu u Risnu, a i letnjikovce u

blizini današnjeg Tivta. Po drugom mišljenju naziv bi mogao biti izveden od imena hrišćanskih

svetaca, kao što su sanctus Theodorus, Theodosius, Theodotus, Theodulus, ili srednjovekovnog

Theudo, Teodo. Treće mišljenje izneto je vrlo kratko i bez većih obrazloženja. Po tom mišljenju

naziv potiče od keltske reči touto, što znači grad. Četvrto mišljenje dolazi od vodećih keltologa

regiona i tvrdi da je naziv izveden od keltske reči tivad, što znači pesak. U istoriji Boke

Kotorske jasno se izdvajaju sledeće epohe: ilirska, rimsko-vizantijska, srpska, mletačko-turska i

austrijska. Obale tivatskog zaliva prošle su kroz sve ove epohe, o čemu svedoče kako mnogi

arheološki nalazi, tako i postojeći spomenici stare arhitekture, kao i pisani istorijski izvori.

Veoma značajnu prekretnicu u istoriji Boke Kotorske predstavljao je pad Mletačke republike

1797.godine. Tada počinje jedan duži period od skoro dvadeset godina u kome su se na teritoriji

Boke Kotorske smenjivale razne tuđe vlasti, dok najzad 1814.godine nije došla Austrija da tu

ostane sve do svog sloma 1918.godine. Tivat se kao grad počeo razvijati tek krajem 19.veka,

kada je osnovana vojno pomorska luka Arsenal. Do izgradnje Arsenala zemljišni posedi u Tivtu

su uglavnom bili u rukama feudalne vlastele Prčanja, Perasta, Dobrote i Kotora. Danas je Tivat

moderan grad orijentisan na razvoj turizma kao prioritetne delatnosti.3

3
Vikipedija (2016). Tivat.[Internet]. Dostupno na: https://sr.wikipedia.org/sr/ [pristupljeno 12.maj 2017]
 2. Situaciona analiza

Cilj ove faze jeste analiziranje makro okruženja (PEST) i mirko okruženja (SWOT) Tivta.

Turizam je aktivnost koja zavisi od okruženja i zbog toga je održivost zdravog, atraktivnog

okruženja preduslov za optimizaciju razvojnog potencijala turizma.4

2.1 Analiza makro okruženja (PEST analiza)

Makro okruženje se sastoji od većih društvenih snaga koje utiču na sve aktere u mikrookruženju

preduzeća. Jedan od najjednostavnijih i najpostojanijih okvira za analizu eksternog okruženja je

5
PEST model, koji podstiče analizu političkih, ekonomskih, socijalnih i tehnoloških faktora.

Postoje brojne varijante PEST modela, a u okviru ovog rada detaljnije ćemo analizirati političko

– pravno, ekonomsko, demografsko, kulturno – socijalno, tehnološko i prirodno okruženje.

Političko – pravno okruženje

Poznavanje političko – pravnog okruženja i stabilnost istog je od suštinske važnosti za uspeh, jer

ukoliko ne poznajemo zakone i ukoliko politička situacija u zemlji nije stabila, to može ozbiljno

ugroziti opstanak bilo kojeg preduzeća, pa i same destinacije. Crna Gora se može okarakterisati

kao bezbedna i politički stabilna država, koja ima izuzetan potencijal za dalji razvoj, pre svega

zbog svesti koje ova država ima i o njenoj usmerenosti i orijentaciji ka napretku. Crna gora

značajna sredstva ulaže prevashodno u turizam, zatim u razvoj saobraćajne infrastrukture,

energetike i poljoprivrede, što stvara dobru i povoljnu klimu za investitore. U cilju jačanja

konkurentnosti, tj.privlačenja stranih direktnih investicija realizovano je nekoliko uredbi

4
Senić R. i Senić V. (2016), Marketing menadžment u turizmu, Univerzitet u Kragujevcu, Fakultet za hotelijerstvo
i turizam u Vrnjačkoj Banji, str.82
5
Isto.
( Uredba o biznis zonama; Uredba o podsticaju direktnih investicija), programa ( Program

podsticanja razvoja klastera; Program povećanja regionalne i lokalne konkurentnosti kroz

usaglašavanje sa zahtevima međunarodnih standara poslovanja) 6 i izmenjeno je nekoliko zakona,

kako bi Crna Gora imala povoljnu pravnu regulativu, kako za domaće, tako i za strane

investitore. Stranom investitoru je omogućeno da investira u bilo koju oblast industrije i da

slobodno prenosi finansijska sredstva, imovinu i ostala dobra, uključujući dobiti i dividende. Oni

uživaju nacionalni tretman, što znači da imaju potpuno isti status kao i domaći investitori. Od

svoje nezavisnosti (2006.godine), Crna Gora je potisala preko 20 sporazuma o ekonomskoj

saradnji; 26 sporazuma o uzajamnoj promociji i zaštiti investicija; sporazume o slobodnoj

trgovini i sporazume o stabilizaciji i pridruživanju.7

Ekonomsko okruženje

Crna Gora je u prethodnih nekoliko godina očuvala makroekonomsku stabilnost i izašla iz

recesije koja je okarakterisala 2012.godinu, tako da se trenutno nalazi u fazi oporavka. Ostvaren

je prosečan godišnji ekonomski rast od oko 3%. Strane direktne investicije u periodu od 2013 –

2015.godine iznosile su 1,3 milijarde evra, na godišnjem nivou. Povećani su prihodi državnog

budžeta za 19% u 2015.godini, u odnosu na 2012.godinu. Istovremeno, započet je i nastavljen

veliki broj krupnih razvojnih projekata važnih za ekonomski razvoj. Turistički prihodi rastu po

stopi od 7,1 %, kao posledica širenja turističke ponude i povećanja broja turista sa višim

standardom. Porez na dobit iznosi 9%, dok je stopa poreza na dohodak fizičkih lica 9%, odnosno

11% za lica sa mesečnim primanjima iznad 720 evra u bruto iznosu. U primeni su dve poreske

stope poreza na dodatu vrednos (PDV) i to sandardna stopa od 19% i snižena stopa od 7% za

6
Ministarstvo ekonomije Crne Gore (2016). Investiciona klima u Crnoj Gori [Internet]. Dostupno na:
http://investmentlocations.me/investiciona-klima/ [pristupljeno 12.maj 2017]
7
Isto.
određene proizvode i usluge.8 Mesečna inflacija u januaru 2017.godine, merena harmonizovanim

indeksom potrošačkih cena (HICP), iznosila je 0,5 %. Potrošačke cene u odnosu na isti mesec

prošle godine bile su više za 2,1%. 9 Prosečna bruto zarada u 2015. godini iznosila je 727 evra,

neto 481 evro, a prosečna penzija je na nivou od 60% od prosečne zarade. 10 Minimalna

potrošačka korpa je 808,6 evra na mesečnom nivou za 2015. godinu, a BDP je iznosio 4.21

milijardi evra i za ovu godinu stopa nezaposlenosti iznosila je 13.48%.11

Demografsko okruženje

Tivat je grad sa najvećom gustinom naseljenosti u Crnoj Gori, od 307 stanovnika po km 2. Prema

statističkim podacima Zavoda za zbrinjavanje izbeglica Crne Gore (2011), Tivat kao mesto

boravka ima 250 raseljenih lica i svi su oni sa Kosova i oni čine 1,78% od ukupnog broja

stanovnika u Tivtu. Prema poslednjem popisu iz 2011.godine, u Tivtu živi 14.031 stanovnika

različite nacionalne strukture. Po nacionalnoj zastupljenosti najviše ima Crnogoraca(4.666),

zatim slede Srbi (4.435), Hrvati (2.304), Egipćani (335), Muslimani (114), Albanci (97) i

Bošnjaci (96); ostali nisu želeli da se izjasne. Iste godine zabeležen je pozitivan prirodni priraštaj

(151 rođenih i 137 umrlih); sklopljena su 93 braka, dok su razvedena 3. Zastupljenost žena

dominira u ukupnom broju stanovnika, u 2011.godini zabeleženo je da ima 225 više žena nego

muškaraca (1,6%). Kada su u pitanju migracije, u Tivat se doselila 181 osoba, a odselilo ukupno

104 tokom 2011.godine, gde se vidi trend porasta doseljenih lica u odnosu na prethodne godine,

što se može pripisati poboljšanim uslovima života u Tivtu. Prosek starosti stanovništva u Tivtu
8
Ministarstvo ekonomije Crne Gore (2016). Investiciona klima u Crnoj Gori [Internet]. Dostupno na:
http://investmentlocations.me/investiciona-klima/ [pristupljeno 12.maj 2017]
9
Monstat (2017). Inflacija 0,5% u Januaru [Saopštenje za medije] 8.mart 2017. Dostupno na:
http://www.bankar.me/2017/03/08/inflacija-05-odsto-u-januaru/ [pristupljeno 12.maj 2017]
10
Privredna komora Crne Gore (2017). Zarade 2011 – 2015. [Internet] Dostupno na:
http://www.privrednakomora.me/sites/pkcg.org/files/multimedia/main_pages/files/2015/09/zarade_0_1.pdf
[pristupljeno 12.maj 2017]
11
Tadić, D.(2015). Realnost: Crna Gora vs Srbija. Vijesti online. [Online]. 14.avgust. Dostupno na:
http://www.vijesti.me/forum/realnost-crna-gora-vs-srbija-846865 [pristupljeno 12.maj 2017]
za 2011.godinu iznosio je 38 godina (muškarci 37; žene 39) 12, što je više u odnosu na prethodne

godine, a to se može pripisati činjenici da dinamika života i sve veći broj obaveza i odgovornosti

savremene žene sve više utiče na odlaganje procesa reprodukcije i povećanje udela starijih

fertilnih žena u ukupnom broju fertilnih žena, a pored toga dolazi i do smanjenja udela mlađih.

Kulturno – socijalno okruženje

Identitet određene turističke destinacije gradi se, pre svega na njenoj kulturnoj raznolikosti i

očuvanju svih onih vrednosti koje duhovno obogaćuju. Bogatstvo i raznolikost kulturno –

istorijske baštine Tivta čine brojni arheološki i sakralni spomenici kulture, etnološki spomenici

kulture i dr. To se ogleda kroz ostatke kulturno – istorijskog i duhovnog nasleđa ovog grada, tj.

kroz sačuvane spomenike kulture, umetnička dela i duhovnu baštinu (istorijske priče, anegdote,

legende). Porede toga, navike, običaji i sistem vrednosti i moralna načela Crnogoraca sačinjavaju

jedinstvenu životnu filozofiju. Ovde postoji snažan osećaj pripadnosti, koji je specifičan za ovo

podneblje i izraženo je visoko poštovanje tradicionalnih vrednosti, tolerancija i skladni odnosi

između stanovništva.13

Tehnološko okruženje

Život bez tehnolgije danas je nezamisliv, ona se nalazi svuda oko nas i dotiče skoro svaki aspekt

naših života. Ono što je posebno važno jeste da se nova tehnološka dostignuća razvijaju

neverovatnom brzinom i zbog toga je vrlo važno da se konstantno prate inovacije, što danas
14
predstavlja veliki izazov, jer se životni ciklus tehnologije skraćuje. Što se Crne Gore tiče

12
Opština Tivat(2016). Strateški plan opštine Tivat 2012 – 2016. [Internet]Dostupno na:
http://opstinativat.com/cg/images/stories/Vijesti/DOKUMENTA/2013/strateski%20plan%20tivta%202012-2016.pdf
[pristupljeno 12.maj 2017].
13
Kaluđerović, M. (2015). Sociološki činioci razvoja održivog turizma u Crnoj Gori. Magistarski rad, Tivat:
Fakultet za mediteranske poslovne studije
14
Senić R. i Senić V. (2016), Marketing menadžment u turizmu, Univerzitet u Kragujevcu, Fakultet za hotelijerstvo
i turizam u Vrnjačkoj Banji, str.95
(samim tim i Tivta), u poslednjih 10 godina naprevljen je pomak u razvoju nauke, ali ulaganja

države su ispod nivoa razvijenih evropskih zemalja. Nedostaju skupe tehnologije, oprema i

naučni timovi. Međutim, planirano je povećanje primene i upotrebe najsavremenijih ICT

tehnologija u oblastima održive poljoprivrede, monitoringa useva, ekosistema voda/mora i šuma,

razvoja tehnika za kontrolu i smanjenje zagađenosti vazduha, analize i standardizacije

prehrambenih proizvoda, kontrole kvaliteta zemljišta i unapređivanja javnog zdravstvenog

sistema. Vlada je za nauku i tehnologiju ove godine izdvojila 3 miliona evra.15

Prirodno okruženje

Tivat se u velikoj meri može okarakterosati kao grad koji poseduje izuzetno lepu prirodu i

prirodna bogatstva. Na teritoriji grada postoje brojne površine koje uživaju status zaštićenih

prirodnih dobara, na nivou Crne Gore (Veliki gradski park, Solila, Vrmac, Plaža Pržno, brojne

grupacije stabala i parkova i dr.). Za sada nema formalno proglašenih kulturno – istorijskih

lokaliteta ili područja, što nije činjenica toga da oni ne postoje, već je to posledica skoro

donešenih zakona koji regulišu ovu materiju. 16Kada je reč o klimatskim uslovima, prosečna

godišnja temperaturia iznosi 15 stepeni, bez većih padavina i vazduh je izrazito čist. Međutim,

kada je reč o prirodnom okruženju, postoje određeni problemi u Tivtu, a prvi jeste da postoji

nerešen problem odvoda otpadnih voda. Tokom velike gradnje suprastrukture (uglavnom

stambenih jedinica), nije bila praćena jednakom izgradnjom infrastrukture i uređenjem

saobraćajnih i javnih površina. Nepostojanje javne gradske kanalizacione mreže i prečišćavanja

otpadnih voda, navelo je mnoge vlasnike individualnih stambenih kuća da prelive svojih
15
Damjanović, S. (2017). Ministarka nauke za dan: Za istraživanje fale tehnologija i timovi naučnika. Dan online.
[online]. 24.februar. Dostupno na: http://www.dan.co.me/?nivo=3&datum=2017-02-
28&rubrika=Povodi&najdatum=2017-02-24&clanak=587503&naslov=Za%20istra%BCivanja%20fale
%20tehnologija%20i%20timovi%20nau%E8nika [pristupljeno 12.maj 2017]
16
Opština Tivat(2016). Strateški plan opštine Tivat 2012 – 2016. [Internet]Dostupno na:
http://opstinativat.com/cg/images/stories/Vijesti/DOKUMENTA/2013/strateski%20plan%20tivta%202012-2016.pdf
[pristupljeno 14.maj 2017].
septičkih jama izlivaju u otvorene kišne kanale, koji otpadne vode odvode u more. Ovako

nerešeno zbrinjavanje otpadnih voda ima direktni uticaj na čistoću morske vode u Zalivu, ali i na

stanje životne sredine generalno. Dalje, odlaganje komunalnog i ostalog otpada u svim

gradovima Crne Gore je nerešen, uključujući i Tivat. Saobraćaj(aerodrom, magistrala, trajekt)

postaje sve prometniji i tu se negativni uticaj ogleda u zagađivanju vazduha i efektu buke (od

strane aerodroma), posebno prilikom poletanja i sletanja aviona; magistrala sve teže opslužuje

sve veći broj putničkih i teretnih vozila. Uz sve navedeno ne postoje posebni programi

namenjeni edukaciji o ekologiji i životnoj sredini, a činjenica je da se svest o važnosti očuvanja

životne sredine mora razvijati od najmlađe dobi. Zagađenost mora je sve primetnija usled

kanalizacionih ispusta, ispusta za oborinske vode, ljudskih aktivnosti na obali i postojanja sve

većeg broja plovnih vozila. Na osnovu analiza vode u Tivatskom zalivu utvrđeno je da nisu

registrovane povećane koncentracije teških materijala, dok su koncentracije bora i žive bile

povećane na svim mestima na kojima je merenje izvršeno. Na osnovu fizičko – hemijske analize,

kao i sadržaja nutritijenata vidi se zagađenje morske vode. Međutim, na području zaliva, još

uvek je aktivan turizam, ali da bi to tako i ostalo, država mora da se osvrne na uspostavljanje

sistema za sprečavanje daljeg zagađenja mora i na održavanje u velikoj meri netaknute prirode

kopna.17

2.2 Analiza mikro okruženja ( SWOT analiza)

17
Opština Tivat (2016). Lokalni plan zaštite životne sredine 2011.[Internet]. Dostupno na:
http://opstinativat.com/cg/images/stories/OBAVJESTENJA/Urbanizam/5_nacrt%20plana.pdf [pristupljeno 12.maj
2017]
 Mikro okruženje se sastoji od aktera i snaga u neposrednom okruženju. Analiza mikro

okruženja obuhvata analizu dobavljača, kupaca, konkurenata, marketing posrednika i

javnosti.

Dobavljači

Opština grada Tivta vodi računa o tome ko su njeni dobavljači, pre svega jer je Tivat viđen za

ekskluzivnu turističku destinaciju (od izgradnje luke Porto Montenegro), koja nudi bogat i

kvalitetan sadržaj svojim posetiocima. U aneksu se može videti spisak dobavljača.

Kupci

Ubedljivo najveći kupci kada je reč o nekretninama u Tivtu su dugi niz godina bili rusi. Njihova

kupovna moć se prikazala kao visoka, jer je procenjeno da su rusi vlasnici čak dve trećine

stanova u elitnom naselju Porto Montenegro (cena jednog stana prelazi i milion evra). Izgradnja

ovog naselja i povećana i iznenadna zainteresovanost rusa za kupovinu nekretnina u Tivtu dovela

je do enormnog rasta cena u ovoj destinaciji. Tivat je danas tržište za klijentelu visoke platežne

moći koja je ima visoke standarde.

Konkurenti

U konkurente ove destinacije mogu se uvrstiti ostali gradovi na primorju Crne Gore: Herceg

Novi, Kotor, Budva (smatra se najvećim konkurentom Tivtu), kao i gradovi na primorju

Hrvatske. Ono što svi imaju zajedničko jeste bogata istorija i kulturno nasleđe, koje je vrlo

slično. Međutim, ono što Tivat u potpunosti izdvaja od svojih konkurenata jeste naselje Porto

Montenegro, koje je ujedno i prva ekskluzivna luka na Jadranu.

Marketing posrednici

Javnost
 2.2.1 SWOT analiza

Slika 1: Swot analiza turističke destinacije Tivat

SNAGE SLABOSTI

Postojanje prostorno – planske dokumentacije do Neadekvatna putna infrastuktura

2020.godine Nepotpuna valorizacija atraktivnih turističkih
Povoljna geografska lokacija lokaliteta
Prostorna razuđenost i mogućnost za dalju Neusklađenost na tržištu radne snage
ekspanziju Nerešen problem javnog parkinga
Povoljni klimatski uslovi za razvoj svih vidova Nerešen problem odlaganja čvrstog otpada
turizma Neadekvatna opremljenost postojećih sportskih
Multikulturalnost i multietičnost objekata
Blizina međunarodnog aerodroma Nepostojanje dela infrastrukture za odvod
Kulturno – istorijsko nasleđe otpadnih i oborinskih voda
Izrađena infrastruktura za kulturne događaje Nepostojanje dnevnog centra za decu sa
Ekološki potencijali posebnim potrebama
Stabilna i efikasna lokalna samouprava i javna Arhitektonske barijere za kretanje lica sa
preduzeća invaliditetom
Povoljan biznis ambijent Problem legalizacije bespravno sagrađenih
Postojanje svih nivoa obrazovnih institucija objekata
Tehnička i kadrovska opremljenost javnih Nedostatak javnih sanitarnih čvorova
preduzeća u službi Nedostatak reciklažnog centra i centra za
kompostiranje
ŠANSE OPASNOSTI

Mogućnost korišćenja alternativnih izvora Ekonomske promene na globalnom nivou

energije (ekonomska kriza)
Međuopštinska i prekogranična saradnja Prekomerna izgradnja stambenih objekata
Prekvalifikacija kadrova i usaglašavanje ponude Različita zagađenja (kopno, voda, vazbuha) i
i tražnje buka
Mogućnost korišćenja sredstava iz fondova Gubitak plaža
Izgradnja turističke infrastrukture i promocija Prekomerna komercijalizacija obalnog pojasa
atraktivnih kulturnih i prirodnih lokaliteta Povećanje devijantnih oblika ponašanja kao
Mogućnost produžetka turističke sezone posledica ubrzanog razvoja
Razvoj različitih vidova turizma
Izgradnja novih i obnova postojećih sportsko –
rekreativnih objekata
Mogućnost razvoja malih i srednjih preduzeća
oko krupnih investicionih projekata
Mogućnost da Tivat postane regionalni kulturni
centar

Izvor: Opština Tivat. Strateški plan opštine Tivat 2012 – 2016.[Internet].

 3. Marketing strategija
3.1 Marketing i finansijski ciljevi destinacije

Osnovni markteting ciljevi turističke destinacije Tivat, koji su u skladu sa strateškim ciljevima

ove destinacije su:

 Nastavak pozicioniranja Tivta kao visokokvalitetne turističke destinacije u svim

segmentima ponude, sa naglaskom na održivi razvoj

 Pojačane aktivnosti na promociji specifičnih turističkih proizvoda u cilju produžetka

turističke sezone

 Afirmacija procesa korišćenja on line tehnologija

 Afirmacija manje dostupnih atraktivnih mikrolokacija u opštini

 Kvalitetna saradnja sa preduzećem New brand Tivat

U sprovođenju ovih ciljeva Turistička Organizacija Tivat očekuje saradnju MORT-a, NTO,

medija, lokalne samouprave, turističko ugostiteljske privrede, institucija kulture, sportskih

društava i nevladinih organizacija. Redovna i bliska saradnja i međusobna podrška očekuje se

među LTO primorja u planiranju zajedničkih nastupa na sajmovima i koordinisanih akcija u

zemlji.18 Sa rastućom konkurencijom, globalnim inovacijama, nedovoljnim finansijskim

sredstvima i visokim očekivanjima turista, opština grada Tivta zajedno sa TO Tivat treba da

optimizuje marketing aktivnosti kako bi mogla da izađe u susret zahtevima tržišta. Ovo je jedino

18
Turistička organizacija Tivat (2016). Plan rada (2016).[Internet]. Dostupno na:
https://www.google.rs/url?
sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=5&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjKkJfU7OzTAhXBbRQKHYFxB5
AQFgg6MAQ&url=http%3A%2F%2Fwww.tivat.travel%2Fwp-content%2Fuploads%2F2014%2F01%2FPLAN-
RADA-2015.docx&usg=AFQjCNFf3X547IqqhVLdHTiJKl9LbN_RkA&sig2=BBsAa57z3DzMxADcrQh1BQ
[pristupljeno 13.maj 2017]
moguće sa dobro osmišljenim strateškim pristupom, koji u razmatranje uključuje sve instrumente

marketing miksa. Što se finansijskih ciljeva tiče, budžet opštine Tivat za 2017.godinu iznosi

18.742.000,00 evra19, međutim konkretni podaci o finansijskim ciljevima same destinacije nisu

dostupni. Kada je reč o TO Tivat, ona ostvaruje prihode iz sledećih izvora: boravišna taksa,

članski doprinos, turistička taksa i dr. Glavni finansijski ciljevi TO Tivat jesu poboljšana naplata

boravišne takse od fizičkih lica i povećanje budžeta za 15%, kako bi se više sredstava moglo

izdvojiti za unapređenje i promociju same turističke destinacije.20

3.2 Segmentacija tržišta

Segmentacija tržišta predstavlja napor da se poveća preciznost određivanja ciljnih tržišta

preduzeća. Kriterijumi za segmentaciju tržišta su: demografski, socio – ekonomski, geografski i

psihološki.

3.2.1 Demografska segmentacija tržišta

1.Starost - Tivat posećuju turisti različite životne dobi, međutim uočava se sve više trend većeg

dolaska mlađih ljudi, starosti od 20 – 35 godina. Zatim slede porodice sa malom decom, i na

kraju penzioneri.

2. Pol – iz Turističke organizacije Tivat saopšteno je da je 2016.godine, od ukupnog broja

turista, 60% žena. S tim u vezi, može se zaključiti da Tivat za određeni stepen više privlači

ženski, u odnosu na muški pol.21

19
Opština Tivat (2017). Budžet opštine Tivat za 2017.godinu. [Internet]. Dostupno na:
http://opstinativat.com/cg/images/stories/2017_vijesti/Januar/Odluka%20o%20visini%20bud%C5%BEetskih
%20sredstava%20za%20finansiranje%20redovnog%20r.pdf [pristupljeno 13.maj 2017]
20
Turistička organizacija Tivat (2016). Finansijski plan rada Turističke organizacije Tivat.[Internet]. Dostupno na:
http://www.tivat.travel/wp-content/uploads/2014/01/FinansijskiPlan2014.pdf [pristupljeno 13.maj 2017]
21
Turistička organizacija Tivat (2016). Izveštaj leto 2016. [Internet]. Dostupno na: http://www.tivat.travel/wp-
content/uploads/2016/10/Izvje%C5%A1taji-LJETO-2016.docx [pristupljeno 15.maj 2017]
3.Etničko poreklo, religija i nacionalnost – S obzirom na to da je Tivat najviše posećen od strane

Srbije, Rusije i Bosne i Hercegovine, logično je da je među tim turistima najveći broj ljudi

pravoslavne veroispovesti, zatim islamske (primećuje se trend rasta). Iako u Tivtu dominira

stanovništvo katoličke veroispovesti, turistička ponuda (posebno kada je reč o hrani u

restoranima – prisutan je veliki broj restorana sa različitim stilovima kuvanja i ponudom jela) je

apsolutno prilagođena raznovrsnim strukturama turista.

4.Stanje porodice i broj dece – Tivat je najviše samostalno posećen od strane mladih osoba. Kada

je reč o porodičnoj strukturi i broju dece turista, iako ih manje ima takvih u odnosu na

samostalne turiste, primetan je značajan broj istih. Uglavnom je reč tročlanim i četvoročlanim

porodicama, sa jednim ili dva mlađa deteta (uglavnom do 15 godina). 22

5. Obrazovanje i zanimanje – iako ne postoje konkretni podaci o obrazovanju i zanimanju turista

u Tivtu, na nivou opštine, osvrnućemo se na strukturu istih kada je reč o turističkom naselju

Porto Montenegro, gde 90% turista čine biznismeni, zatim u ostalih 10% se svrstavaju lekari,

arhitekte i sl. 23

6. Dohodak – u Tivtu se, na nivou cele opštine dnevno troši u proseku 50 evra po turisti, kada je

reč o proizvodima i uslugama orijentisanih na zadovoljenje potreba turista (izuzev smeštaja).

Međutim, kada je reč o turistima koji odsedaju i borave najviše u Porto Montenegru, ta cifra je

otprilike 10 puta viša, gde se najviše troši novca u ekskluzivnim buticima. 24

7. Društvena klasa – prilikom ovog kriterijuma opet je potrebno napraviti razliku u strukturi

turista na nivou cele opštine i na nivou luksuznog naselja Porto Montenegro. Kada je reč o

22
Turistička organizacija Tivat (2016). Izveštaj leto 2016. [Internet]. Dostupno na: http://www.tivat.travel/wp-
content/uploads/2016/10/Izvje%C5%A1taji-LJETO-2016.docx [pristupljeno 15.maj 2017]
23
Isto.
24
Isto.
turistima koji borave u Porto Montenegru, oni pripadaju najvišem sloju društva. Ako se

posmatra nivo cele opštine, u pitanju su uglavnom turisti koji pripadaju srednjoj klasi, kao i

srednjoj višoj i srednjoj nižoj klasi.

3.2.2 Socio – ekonomska segmentacija tržišta

3.2.3 Geografska segmentacija tržišta

U ukupnom broju ostvarenih noćenja, strani turisti učestvuju sa 94%, a domaći sa 6%. Kada je

reč o stranim turistima, najviše učešća u ukupno ostvarenim noćenjima turista imaju: Srbija

(30.6%), Rusija (22.4%), Bosna i Hercegovina (12.4%), Ukrajina (4.3%), Nemačka (3.1%),

Belorusija (2.8%), Italija (2.7%), Poljska (2.6%), Francuska (2%). 25 Prema navedenim

podacima, može se zaključiti da u ključna tržišta Srbije, Rusije i Bosne i Hercegovine. Planirana

je pojačana promotivna aktivnost (u saradnji sa međunarodnim institucijama – ETC i UNWTO),

kada je reč o tržištu Zapadne, Severne, Centralne i Istočne Evrope, kao i intenzivno nastavljanje

na tržištu Regiona.

3.2.4 Psihološka segmentacija tržišta

Iako je jako teško u potpunosti tačno izmeriti ove kriterijume, može se grubo zaključiti da kada

je reč o stilu života, prisutne su sve vrste tipologija, a najviše mladih turista koji traže akciju i

zabavu i oni najviše cene vrednosti kao što su uzbuđenost, zabava, uživanje u životu i osećaj

zadovoljstva. Svrha putovanja je uglavnom nevezana za posao, već predstavlja putovanje u

slobodno vreme, radi odmora, zabave i rekreacije.

25
NTO Crne Gore (2017). Program rada za 2017.godinu.[Internet]. Dostupno na:
https://www.google.rs/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjD8-
qE7e3TAhUsIsAKHeSzDYYQFgghMAA&url=http%3A%2F%2Fwww.gov.me%2FResourceManager
%2FFileDownload.aspx%3FrId%3D265015%26rType
%3D2&usg=AFQjCNFHKfembZ8rSOtcBG8xE_8J9nNGgw&sig2=yIvfMcGvkeQm8YLw-DeYug [pristupljeno
15.maj 2017]
 3.3 Diferenciranje

Što se kulturno istorijskih spomenika tiče, u Tivtu se nalaze dva arheološka nalazišta ( Mala

gruda i Prevlaka Sv.Arhanđela Mihaila – Ostrvo Cvijeća), i brojni manastiri i crkve ( Kompleks

manastira Sv. Arhanđela Mihaila; Otok Gospe od Milosti; Crkva Sv.Luke; Crkva Sv.Gospođe;

Crkva Sv.Petra, Crkva Sv.Srđa, Nikole i Dimitrija; Crkva Sv. Antuna; Crkva Sv. Mihovila;

Crkva Sv.Marije; Crkva Sv.Vida; Crkva Gospe od Andđela; Crkva Sv.Roka i Crkva Sv. Sava).

Važno je navesti i poznat srednjovekovni dvorac letnjikovca Buća, koji se sasoji od pet objekata

i danas se u njemu nalazi galerija grada Tivta. 26 Postojanje ovolikog broja manastira i crkvi u

ovako malom gradu dovoljno govori o bogatoj istoriji Tivta, što ga već čini atraktivnom

destinacijom, pa s tim u vezi Tivat ima vrlo dobru podlogu za razvoj istorijskog i verskog

turizma. Za one koji vole aktivniji odmor, od sportova su u ponudi: boćanje, ribanje, jedrenje,

skijanje na vodi, ronjenje, climbing i Stand up paddling. Tivat svake godine organizuje niz

koncerata sa najpoznatijim izvođačima na našoj muzičkoj sceni. Zatim, važno je napomenuti i

gastro večeri – Leto dobrog ukusa, manifstacija koja izaziva već dugi niz godina pažnju i

interesovanje turista, a radi se o manifestaciji koja ima za cilj promociju celokupne turističke

ponude Tivta, posebno gastrokulturnih vrednosti. Druga značajna manifestacija naziva se Fešta

od rogača, koja je posvećena biljci rogaču i održava se sredinom jula svake godine. Od ostalih

važno je pomenuti: Bokeljska noć u Donjoj Lastvi, Tradicionalni lastovski karneval, Žućenica

fest, Dani magnolije, Tivatske ljetnje fešte, Purgatorije, Boćarska olimpijada, Novembarski dani

kulture i dr.27 Od sajmova organizuju se Bokeška maslina, sajam vina, sajam starih zanata.

Važno je pomenuti i muzičku radionicu koja se svake godine organizuje u Tivtu, na kojoj gostuju

26
Montenegro tourist service (2008). Tivat. [Internet]. Dostupno na:
http://www.booking.me/tivat-opis-grada.aspx [pristupljeno 13.maj 2017]
27
Turistička organizacija Tivat (2006. Manifestacije. [Internet]. Dostupno na:
http://www.tivat.travel/manifestacije/ [pristupljeno 13.maj 2017]
jedni od najistaknutijih klasičnih muzičara na svetskoj muzičkoj sceni, koji dolaze iz svih krajeva

sveta. Međutim, ono što u potpunosti diferencira Tivat od svojih konkurenata jeste luksuzno

naselje Porto Montenegro, koje je posebno značajno zbog luke koja se nalazi u okviru ovog

kompleksa, namenjena većim i luksuznimm jahtama, a predstavlja prvu takve vrste na Jadranu.

Marina trenutno ima 250 obezbeđena veza za jahte od 12 do 150 metara dužine, a u izgradnji je

još 185 vezova, koji su namenjeni za super jahte. Boravak u naselju i marini Porto Montenegro

predstavlja zabavan, glamurozan i opuštajući doživljaj, uz mnoštvo sadržaja, ugostiteljskih

objekata najvišeg ranga i modnih brendova najpoznatijih svetskih dizajnera. Jedinstveni lifestyle

događaji poput 24h elegancije, James Bond zabave povodom prezentacije luksuznog Mishara

nakita, likovne izložbe, prezentacija prve prestižne Mercedes Benz jahte, koncerti, modni i

umetnički događaji su samo neki od povoda da Porto Montenegro bude omiljeno mesto

okupljanja vlasnika luksuznih jahti, poslovnih klijenata, članova evropeske jahting zajednice i

mnogobrojnih turista.28

4.Taktički marketing program

4.1 Proizvod

4.2 Cena

1. Cene prevoza – imajući u vidu da turisti dolaze iz različitih zemalja, analiziraćemo one

koji najviše učestvuju u ostvarenim noćima, a to su: Srbija (30.6); Rusija (22.4%); Bosna

i Hercegovina (12.4%); Nemačka (3.1%); Francuska(2%)29. Cene avionskog prevoza iz

28
Turistička organizacija Tivat (2016) . Porto montenegro. [Internet]. Dostupno na:
http://www.tivat.travel/porto-montenegro-2/ [pristupljeno 13.maj 2017]
29
NTO Crne Gore (2017). Program rada za 2017.godinu.[Internet]. Dostupno na:
https://www.google.rs/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjD8-
qE7e3TAhUsIsAKHeSzDYYQFgghMAA&url=http%3A%2F%2Fwww.gov.me%2FResourceManager
%2FFileDownload.aspx%3FrId%3D265015%26rType
 Beograda do Tivta kreću se od 105 evra pa naviše, iz Moskve do Tivta od 250 evra pa

naviše – iz Sankt Petersburga od 280 evra, iz Sarajeva od oko 150 evra pa naviše (ne

postoji direktan let), iz Dizeldorfa oko 180 evra pa naviše i iz Pariza od oko 220 evra pa

naviše.30 Cene se odnose na povratna putovanja ekonomskom klasom i nisu u potpunosti

tačne, jer konstantno variraju u zavisnosti od datuma putovanja i termina rezervacije

avionske karte. Navedene cene se svakako mogu okarakterisati povoljnim, imajući

dodatno u vidu brzinu putovanja i minimalan napor prilikom putovanja avionom.

Putovanje autobusom je i više nego duplo jeftinije, mada, uzimajući u obzir napor koji je

vezan za ovaj vid prevoza, osim ukoliko se putovanje ne vrši iz Srbije ili iz Bosne i

Hercegovine, nema potrebe analizirati ovaj vid saobraćajnog sredstva kada je reč o

drugim pomenutim zemljama, jer je u pitanju izrazito velika udaljenost tih zemalja, tako

da se putovanje gotovo uvek realizuje avionom (eventualno automobilom). Autobuska

karta iz Srbije do Tivta košta od 20 evra (u zavisnosti od grada iz kojeg se polazi), pa

naviše, a cene su gotovo iste i iz Bosne i Hercegovine. Kada je reč o putovanju kolima,

ovaj vid prevoza najviše praktikuju turisti iz okolnih zemalja, ima i onih koji putuju

automobilom i iz udaljenijih zemalja (Nemačka na primer), mada je to ređa pojava.

Putovanje automobilom najviše se isplati ukoliko se putuje u grupi (na primer sa

porodicom ili prijateljima). U slučaju da samo jedna osoba putuje, svakako je isplativije

to učiniti avionom.

2. Cene smeštaja – u Tivtu postoji 19 hotela i oni čine 31.7 % udela u ukupnom smeštajnom

kapacitetu Tivta. Od toga dva imaju 5 zvezdica, šest ima 4 zvezdice, njih pet imaju 3

%3D2&usg=AFQjCNFHKfembZ8rSOtcBG8xE_8J9nNGgw&sig2=yIvfMcGvkeQm8YLw-DeYug
30
Jeftine avio karte. [Internet] Dostupno na: http://www.jeftineaviokarte.rs/aviokarta/65/Avio%20Karta
[pristupljeno 14.maj 2017]
 zvezdice i ostala tri po 2 zvezdice ,a što se tiče individualnih ležajeva, ima ih 2552. 31

Kada je reč o cenama, one se kreću od 5 evra za noć (to je najniža cena), ukoliko se

razmatra privatni smeštaj i ova cena se odnosi samo na smeštaj, za jednu osobu. Prosečna

cena apartmana se kreće od 25 – 40 evra za noć. Ukoliko se razmatra prenoćište u hotelu,

cene variraju u zavisnosti od hotela i datuma rezervisanja i datuma noćenja. Noć u hotelu

Regent Porto Montenegro (5 zvezdica) u proseku iznosi oko 300 evra, a u La roche

hotelu (5 zvezdica) u proseku oko 250 evra. Noć u nekom od hotela sa četiri zvezdice

kreće se od 80 – 120 evra u proseku, dok se u nekom od hotela sa tri zvezdice cene oko

50 evra za noć, a za one od dve zvedice, cena iznosi oko 30 evra u proseku. 32 Imajući u

vidu navedene cene, može se zaključiti da su cene potpuno različite i svaka je namenjena

određenoj ciljnoj grupi, tako da odgovaraju turistima različitih platežnih struktura. Na

samom turisti, tj.potrošaču da odluči koji će vid smeštaja da izabere i samim tim koju će

cenu platiti, a u svakom slučaju može da očekuje vrednost za novac koji je dao.

3. Cene ostalih usluga – Cene ležaljki se kreću od 10 – 20 evra za dan, i one su na

pojedinim plažama obavezujuće. Cene parkinga su oko 3 – 5 evra za dan i 0,50 centi za

sat, što je svakako preporučljivo platiti jer ukoliko se neko zatekne pored automobila dok

ga podiže pauk platiće 50 evra, a 90 evra ukoliko ga odnesu. Ukoliko neko želi da poseti

okolne destinacije, na primer Herceg Novi, trajekt od Donje Lastve do Meljina košta 5

evra po automobilu, a celodnevni izlet brodom košta oko 10 evra. Ulaz u restorane i

barove, kao i prisustvo na manifestacijima gotovo se nikada ne naplaćuje ( izuzetak

predstavlja ulaz u pojedine klubove kada gostuje neki poznat izvođač). Ulaznice za

31
Opština Tivat(2016). Strateški plan opštine Tivat 2012 – 2016. [Internet]Dostupno na:
http://opstinativat.com/cg/images/stories/Vijesti/DOKUMENTA/2013/strateski%20plan%20tivta%202012-2016.pdf
[pristupljeno 14.maj 2017].
32
TripAdvisor. [Internet] Dostupno na: https://www.tripadvisor.rs/Hotels-g3733792-Tivat_Municipality-
Hotels.html [pristupljeno 14.maj 2017]
 pozorišne predstave su 7 evra (za decu od 2 do 5 evra). Rentacar košta od 30 do 60 evra,

u zavisnosti od tipa automobila i broja dana, a rentaskuter od 15 do 25 evra. Lokalni

autobuski prevoz iznosi 0.70 evra do Plavih Horizonata i 1.30 evra do Krašića. Transfer

od aerodroma do centra Tivta iznosi oko 5 evra. 33 Analizirajući prikazane cene, zaključak

je sledeći: Sve su u potpunosti prihvatljive, imajući u vidu da su većina navedenih usluga

na samom izboru turiste da li će ih koristiti i ne, osim kada je reč o cenama ležaljki, koje

su svakako visoke.

Sve cene koje su navedene dostupne su na internetu, preko različitih sajtova koji se bave

prodajom usluga prevoza, smeštaja i usluga u samoj destinaciji.

4.3 Promocija

U cilju prepoznatljivosti i unapređenja turističkog proizvoda na emitivnim tržištima, realizuju se

različite promotivne aktivnosti, kao što su: sajamski nastupi, poslovne radionice, konferencije,

forumi, studijska putovanja, online promocija i PR marketing. Što se tiče promocije u regionu

izdvajaju se aktivnosti: na tržištu Srbije (sajam IFT u Beogradu; Youth Fair u Novom Sadu;

Roadshow; studijska grupa novinara iz Srbije); na tržištima Bosne i Hercegovine, Slovenije,

Makedonije, Kosova i Albanije održavaju se redovno press konferencije za medije i agencije i

učešće na sajmovima.

Istraživanje tržišta i monitoring

Guest surevy – nakon što je u 2014.godini kreiran održivi reprezentativni model, tj.metodologija

istraživanja i jedinstveni upitnik za turiste, kao i obavljeno istraživanje tokom letnjih meseci u

cilju identifikacije stepena zadovoljstva turista, konkretnih problema i smernica za unapređenje

33
Petrović, M.(2015). Okolina Tivta mami izletnike. Blic online[Online]. 21.maj. Dostupno na:
http://www.blic.rs/vesti/okolina-tivta-mami-izletnike/40f9cz0 [pristupljeno 14.maj 2017]
ponude, planira se novo istraživanje u skorijem vremenskom periodu, gde će se dobiti značajni

rezultati za sve učesnike istraživanja ( Ministarstvo, NTO CG, TO Tivat i privreda), koji će biti

smernica za dalji razvoj proizvoda u pravcu podizanja kvaliteta i konkurentnosti.34

Kampanje na globalnim TV mrežama

U narednom vremenskom periodu se, u zavisnosti od količine raspoloživih sredstava, planira

nastaviti Experience Wild Beauty kampanja na međunarodnom tržištu, koja se proteklih nekoliko

godina realizovala emitovanjem promotivnih spotova na vodećim globalnim TV mrežama, i to

na CNN – u, Euronews – u, BBC – u, Travel Channel – u, Fashion TV – u, Eurosport – u. 35

Kampanja je dala značajne rezultate u media monitoringu i kreiranju opšteg utiska o Tivtu, a

samim tim i o celoj Crnoj Gori. Nastavak ove kampanje je od izuzetne važnosti za pozicioniranje

iste na svetskom tržištu. Kampanja se realizuje sredstvima opredeljenim iz budžeta Ministarstva

održivog razvoja i turizma.

Studijska putovanja novinara – ovo je najekonomičniji i najracionalniji maretinški instrument,

imajući u vidu da se sa skromnim izdacima postižu vrlo značajni efekti promocije. Svake godine

se planira što je mogući veći broj organizovanih poseta studijskih grupa novinara, u skladu sa

raspoloživim sredstvima (novinari, uredniuci, producenti sa najznačajnijih emitivnih tržišta).

Odnosi sa javnošću i komunikacija sa stranim predstavnicima medija imaju ključnu ulogu u

kreiranju imidža destinacije i na mišljenje i stavove turista, a samim tim i na njihove dolaske.

34
NTO Crne Gore (2017). Program rada za 2017.godinu.[Internet]. Dostupno na:
https://www.google.rs/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjD8-
qE7e3TAhUsIsAKHeSzDYYQFgghMAA&url=http%3A%2F%2Fwww.gov.me%2FResourceManager
%2FFileDownload.aspx%3FrId%3D265015%26rType
%3D2&usg=AFQjCNFHKfembZ8rSOtcBG8xE_8J9nNGgw&sig2=yIvfMcGvkeQm8YLw-DeYug [pristupljeno
14.maj 2017]
35
Isto.
Ostale PR aktivnosti u zemlji i inostranstvu – angažovanje PR agencija i drugi izdaci na

emitivnim tržištima; PR i marketing promocija u saradnji sa turoperatorima sa većih emitivnih

tržišta, strateškim partnerima i turističkom privredom, u zemlji i na emitivnim tržištima; Press

brifinzi i press konferencij o aktuelnoj situaciji i novinama u turističkoj ponudi, specifičnim

turističkim proizvodima, turističkom prometu, aktuelnim manifestacijama i događajima i sl.;

Press konferencije i prezentacije u cilju promocije posebnih događaja i projekata; periodično

slanje press release – a, newsletter – a, novog promotivnog materijala novinskim kućama,

diplomatsko – konzularnim predstavništvima i partnerima u zemlji i inostranstvu.36

Montenegro Customer Care – Call Centar Montenegro 1300

Pozivom na broj 1300 svi građani i turisti će i dalje moći da dobiju turističke i opšte servisne

informacije, uložiti primedbe, žalbe i pohvale. Call Centra je dostupan 7 dana u nedelji, 365 dana

u godini.37

Turistički vodiči

Daje se logistička podrška zainteresovanim izdavačkim kućama pri izradi novih vodiča na

stranim jezicima, kao što se i ažuriraju postojećih vodiča, sa osvrtom na najznačajnija emitivna

tržišta. U planu je, u granicama mogućnosti, obnova određenog broja fotografija, koje su

neophodan alat za kontrolisanje imidža destinacije i servisiranje svih marketinških aktivnosti.

U cilju promocije, NTO CG (a samim tim i TO Tivat) ima saradnju uokviru međunarodnih

asocijacija, kao što su: Evropska komisija za turizam i putovanja (ETC); Svetska turistička
36
Opština Tivat(2016). Strateški plan opštine Tivat 2012 – 2016. [Internet]Dostupno na:
http://opstinativat.com/cg/images/stories/Vijesti/DOKUMENTA/2013/strateski%20plan%20tivta%202012-2016.pdf
[pristupljeno 14.maj 2017].
37
NTO Crne Gore (2017). Program rada za 2017.godinu.[Internet]. Dostupno na:
https://www.google.rs/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjD8-
qE7e3TAhUsIsAKHeSzDYYQFgghMAA&url=http%3A%2F%2Fwww.gov.me%2FResourceManager
%2FFileDownload.aspx%3FrId%3D265015%26rType
%3D2&usg=AFQjCNFHKfembZ8rSOtcBG8xE_8J9nNGgw&sig2=yIvfMcGvkeQm8YLw-DeYug [pristupljeno
14.maj 2017]
organizacija (UNWTO); Svetski savet za turizam i putovanja (WTTC); PATA. Što se projekata

tiče, izdvajaju se EU/IPA projekti i projekat Ka nisko – karbonskom turizmu. Kada je reč o

saradnji u cilju promocije, istaknute su one sa Srbijom, Albanijom, Bosnom i Hercegovinom,

Hrvatskom, Kinom, Korejom, Japanom i saradnja sa domaćim institucijama i medijima.38

4.4 Distribucija
Distribucija se odvija putem direktnih kanala (direktna prodaja, online marketing,

predstavnici/agenti) i putem indirektnih kanala ( predstavnici/agenti, grosisti, detaljisti). 39 Kada

je reč o formi posrednika, oni pre svega mogu biti javni ( turističke organizacije) i privatni

(putničke agencije, turoperatori, planeri savetovanja, predstavnici hotela, turistički biroi, internet

i drugi.40 Prodaja usluga i proizvoda u Tivtu se vrši kako direktno, tako i indirektno. Svi hoteli

nude mogućnost da se rezerviše smeštaj lično, putem telefona, faksa ili interneta (direktno preko

njihove web stranice), zatim isti je slučaj kada je reč o bukiranju karte za let do Tivta i za ostale

usluge u destinaciji. Međutim, isti svoje usluge takođe prodaju i indirektno (preko posrednika)

kako bi došli do što je mogućeg većeg broja potrošača. Kada je reč o javnim posrednicima, u

pitanju je TO Tivat, koja se pored toga što pruža informacije o samoj destinaciji, događajima,

manifestacijama, znamenitostima i sl., takođe javlja i kao posrednik u prodaji turističkih usluga.

Turističke agencije se javljaju kao receptivne, emitivne i mešovite. Receptivne su formirane u

destinaciji i bave se isključivo poslovima prihvata turista i sadržajnog boravka zadovoljavanjem

38
NTO Crne Gore (2017). Program rada za 2017.godinu.[Internet]. Dostupno na:
https://www.google.rs/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjD8-
qE7e3TAhUsIsAKHeSzDYYQFgghMAA&url=http%3A%2F%2Fwww.gov.me%2FResourceManager
%2FFileDownload.aspx%3FrId%3D265015%26rType
%3D2&usg=AFQjCNFHKfembZ8rSOtcBG8xE_8J9nNGgw&sig2=yIvfMcGvkeQm8YLw-DeYug [pristupljeno
14.maj 2017]
39
Senić R. i Senić V. (2016), Marketing menadžment u turizmu, Univerzitet u Kragujevcu, Fakultet za
hotelijerstvo i turizam u Vrnjačkoj Banji, str.596
40
Isto. strana 600
njihovih potreba kada dođu u destinaciju. 41 Takvih ima nekoliko u Tivtu, međutim veći broj je

mešovitih – kombinacija emitivnih i receptivnih. Svakako je najveći broj emitivnih turističkih

agencija – formiranih u zemljama u kojima se stvara turistička tražnja, kojih ima na stotine u

mnogim zemljama sveta. Postoji i saradnja privrednih subjekata ove destinacije sa brojnim

turoperatorima, čak i onim najpoznatijim (Thomas Cook). Pored navedenog, usluge u turističkoj

destinaciji Tivat mogu se kupiti i individualno putem interneta, preko sajtova koji se bave

prodajom avio karata, smeštaja i sl. Ova destinacija se oslanja na postojeće kanale distribucije,

ali isto tako traži i nove za bolje opsluživanje sadašnjih i potencijalnih kupaca.

5.Kreiranje novog brenda Tivta, u sklopu strategije

održivog razvoja grada

Fokus je da opština Tivart stvori prepoznatljivi brend, koji će se bazirati na dosadašnjem razvoju

grada, bogatom kulturno – istorijskom nasleđu, sadašnjem investicionom zamahu i potencijalima

opštine. Brending podrazumeva stvaranje vrednosti za sve one koji imaju uloge u brendu,

njegovom ugledu, proizvodima ili uslugama, te obećanje vrednosti za konzumente koji žele da

kupe njegove proizvode i usluge. Brend postaje i suštinski važno načelo organizovanja i sredstvo

za donošenje odluka. To je osnovni način na koji se proizvodi i usluge stvaraju i nude

potrošačima, te predstavlja osnovu za donošenje odluka o tome koje proizvode ili usluge

razvijati, uz poštovanje principa održivog razvoja.42 Činjenica je da u ovom trenutku brend Tivta

obuhvata mnoge različite entitete sa sopstvenom vizijom onoga šta je važno za njih, njihov

proizvod ili uslugu ( Turizam, Privatni sektori, Ljudi, Javni sektor, Kultura i obrazovanje,

41
Isto. strana 601
42
Opština Tivat (2017). Projektni zadatak (2015). [Internet] Dostupno na:
http://opstinativat.com/cg/images/stories/Vijesti/DOKUMENTA/2013/jun_jul/projektni%20zadatak.pdf
[pristupljeno 14.maj 2017]
Investicije i imigracija). Zbog toga, da bi se ostvario maksimalni stepen sinergije napora koji

ulažu javni i privatni sektor, očuvao identitet grada i zaštitili i unapredili interesi svih građana, od

najveće važnosti je kreirati jasnu viziju, strategiju i akcioni plan aktivnosti u najraznovrsnijim

oblastima razvoja, pod jednim snažnim, međunarodno priznatim brendom.

Ključni ciljevi brending strategije Tivta su:

 Stvaranje koherentne i održive strategije

 Stvaranje jedinstvenog fokusa i jasne vizije brenda

 Obezbeđenje platforme za kreativno vođstvo brenda

 Osiguranje delotvornog sprovođenja odluka koje se donose za sve zainteresovane

strane

 Omogućavanje stalne kako interne, tako i eksterne komunikacije

 Jačanje turizma stvaranjem preferencijalnog statusa destinacije

 Podsticanje interesa za lokalne proizvode i usluge

 Povećanje sposobnosi privlačenja, angaživanja i zadržavanja talenata

 Privlačenje prave vrste investicija43

Tivat je moderna, razvijena

Misija opštine Tivat:lokalna zajednica, nautički i kulturni centar,
Vizija opštine Tivat:
prepoznatljiva turistička destinacija sa očuvanom životnom sredinom, dinamičkog, ekonomskog

i održivog razvoja, privlačna za investitore, sa lokalnom samoupravom, javnim službama i OCD

sektorom kao efikasnim servisima u službi građana koje im pružaju optimalne usluge u oblasti

obrazovanja, zdravstva, sporta i socijalne zaštite, uz obezbeđivanje i poštovanje osnovnih

43
Opština Tivat (2017). Projektni zadatak (2015). [Internet] Dostupno na:
http://opstinativat.com/cg/images/stories/Vijesti/DOKUMENTA/2013/jun_jul/projektni%20zadatak.pdf
[pristupljeno 14.maj 2017]
ljudskih vrednosti i prava.44 uporno, odgovorno, transparentno, za

univerzalne vrednosti i kvalitetniji i lepši život svih građana.45

Cene se vrednosti kao što su : Tolerancija (međunacionalna i međuverska), građanska svest i

disciplina, kultura i civilizacijske tekovine, transparentnost, poštovanje i negovanje tradicije,

prihvatanje različitosti, oslanjanje na sopstvene snage, gostoljubivost, građanska solidarnost,

ekološka kultura i kultura življenja, negovanje sportskog i takmičarskog duha, zdrava porodica,

optimizam i jasna vizija razvoja Opštine.46

Opština Tivat svoj budući razvoj planira upravo na razvoju turizma i stvaranju kvalitetnog

turističkog proizvoda koji će u sebi sjeiniti vrednosti pejzaža, kulture, blagotvornog dejstva

morske vode uz neophodno ekološko delovanje. Turizam deluje na svaki aspekt društva,

poboljšava životni standard, otvara nova radna mesta i daje opšti prosperitet. Kreiranje novog

brenda Tivta je važno, posebno kada se uzme u obzir da Tivat postaje sve usmeriniji na turiste sa

višim dohotkom, pre svega zbog izgradnje luksuznog naselja Porto Montenegro. Potrebno je

stvoriti takav brend koji će izaći u susret svim potrebama turista i koji će, kao takav, biti

prepoznatljiv na turističkom tržištu.

Unutrašnje zainteresovane strane su: Organi lokalne uprave i javne službe; Poslovna i

ekonomska udruženja; Lokalne NVO; Građani; Privredni subjekti; Mesne zajednice;

Poljoprivrednici; Lokalni mediji; Škole i fakulteti.47

44
Opština Tivat(2016). Strateški plan opštine Tivat 2012 – 2016. [Internet]Dostupno na:
http://opstinativat.com/cg/images/stories/Vijesti/DOKUMENTA/2013/strateski%20plan%20tivta%202012-2016.pdf
[pristupljeno 14.maj 2017].
45
Isto.
46
Isto.
47
Isto.
Spoljašnje zainteresovane strane su: Vlada Crne Gore; Direkcije; Banke; Donatori; Mediji;

NVO; Dijaspora; Eksperti; Međunarodne organizacije i institucije; Organizacije za izradu

urbanističkih planova48

6.Preporuke

1. Povoljnija struktura smeštajnih kapaciteta – u Tivtu dominira privatni smeštaj (68.3% u

2016.godini) , a nedostaje kvalitetnijih hotelskih kapaciteta koji su bitni, posebno za

produžetak turističke sezone.49 Trend iz prethodnih nekoliko godina modernizacije i

razvoja hotelske industrije, koji u značajnoj meri menja crnogorski turizam svakako

poboljšava konkurentsku poziciju Tivta na međunarodnom turističkom tržištu. Potrebno

je i dalje nastaviti isti kroz direktne strane investicije i realizaciju značajnih investicija u

hotelske kapacitete.

2. Prepoznatljiv brend Tivta kao turističke destinacije – uprkos dobrim rezultatima

postignutim u turističkoj promociji, Tivat kao brend i Tivat sa svojim turističkim

proizvodima i atrakcijama nije još uvek dovoljno prepoznat na strani tražnje mnogih

značajnih tržišta, kakvo je pre svega Zapadnoevropsko i Skandinavsko tržište. Izrada

strateškog plana za turizam za naredni period i jačanje PR i promotivnih aktivnosti na

emitivnim tržištima imaće za cilj povećanje prepoznatljivosti brenda Tivta.

3. Veća raznovrsnost i kvalitet ponude – iako je prethodnih godina napravljen određeni

pomak u poboljšanju ponude, u celini turistička ponuda Tivta i dalje zaostaje za ponudom

48
Opština Tivat(2016). Strateški plan opštine Tivat 2012 – 2016. [Internet]Dostupno na:
http://opstinativat.com/cg/images/stories/Vijesti/DOKUMENTA/2013/strateski%20plan%20tivta%202012-2016.pdf
[pristupljeno 14.maj 2017].
49
Isto.
 konkurentskih destinacija iz razvijenijih zemalja i ne ispunjava visoke zahteve turista u

pogledu raznovrsnosti i visokog kvaliteta.

4. Osvajanje novih tržišta – Većina turističkog prometa ostvaruje se sa manjeg broja tržišta,

pre svega tržišta regiona i Rusije. Iako je u prethodnih nekoliko godina izražen trend

privlačenja turista sa zapadnoevropskog, skandinavskog i drugih udaljenijih tržišta,

mogućnosti privlačenja gostiju sa novih tržišta su još uvek ograničene, kako zbog jake

konkurencije, tako i zbog nedostajućih sredstava za promociju.50

5. Unapređenje saobraćajne infratrukture - Tivat je dobro saobraćajno povezan sa bližim i

širim okruženjem i sa evropskim zemljama vazdušnim, drumskim i pomorskim vezama.

Međutim, kvalitet i obim tih veza danas nije zadovoljavajući – pomorski saobraćaj se sve

više smanjuje; drumski nije kvalitetan, jer je saobraćajni kapacitet magistrale nedovoljan

za današnje prilike; avionski promet je ograničen na doba dana, jer oprema aerdroma

potrebna za noćni promet nije kompletirana.

6. Unapređenje komunalne infrastrukture – u oblasti vodosnabdevanja, fekalne i

atmosferske kanalizacije i čvrstog otpada. Potrebno je dugoročno rešiti problem

nestajanja vode za piće, zatim obezbediti dugoročno rešavanje problema fekalne i

atmosferske kanalizacije i stvoriti uslove za trajno rešavanje selektivnog sakupljanja i

odlaganja čvrstog otpada.

7. Više učešća na sajmovima – sajam je mesto testiranja i predstavljanja marketinških i

komunikacijskih sredstava, ali i mesto praćenja istih kod konkurencije. Potrebno je više

učestvovati na međunarodnim sajmovima u cilju bolje promocije, jer su sajmovi dobra

osnova za održavanje, ali i širenje poslovnih kontakata. Velika prednost sajmova u

50
Opština Tivat(2016). Strateški plan opštine Tivat 2012 – 2016. [Internet]Dostupno na:
http://opstinativat.com/cg/images/stories/Vijesti/DOKUMENTA/2013/strateski%20plan%20tivta%202012-2016.pdf
[pristupljeno 14.maj 2017].
 odnosu na savremene on line medije jeste neposredna komunikacija na jednom mestu,

gde se u kratkom vremenskom periodu nalaze zainteresovane strane iz različitih

delatnosti povezanih sa turizmom.

8. Studijska putovanja blogera – u svetu je danas poseban trend pratiti blogere i sve šta oni

rade. S tim u vezi, bilo bi od izuzetnog značaja uspostaviti saradnju sa nekim od

najuticajnijih blogera sa najznačajnijih emitivnih tržišta. Kako je u turizmu jedna od

najbitnijih promocija od usta do usta , tekstovi koje pišu uticajni blogeri često

predstavljaju značajan podsticaj prilikom donošenja odluke o izboru turističke

destinacije. Iako zahteva izvesna novčana sredstva trenutno, ovo je dugoročno gledano

vrlo isplativa investicija za promociju Tivta.

9. Razvoj i unapređenje ostalih oblika turizma – posebno sportskog, kulturnog, kongresnog

i nautičkog turizma. Nautički turizam poslednjih godina beleži jednu od najviših

razvojnih stopa u evropskoj ekonomiji. 51Tivat poseduje apsolutno sve prednosti kada je

reč o razvoju pomenutih vidova turizma. Iako oni već postoje u Tivtu, potrebno ih je

dodatno unaprediti.

10. Unapređenje kvaliteta usliuga – pored smeštaja, usluga je reklama kvaliteta turizma

destinacije. Zaposleni u turizmu bi trebalo da imaju makar osnovno znanje jednog ili dva

glavna strana jezika, a takođe je neophodan napredak u odnosu prema turisti. Ljubaznost,

raspoloživost informacija i sposobnost da se daju saveti turistima odlučujući su faktori za

postizanje visokokvalitetnog turizma.

11. Unapređenje harmonije između arhitekture i okolnog prirodno – kulturnog ambijenta –

mnogi građevinski projekti, turistički i drugi objekti ne poštuju uslove koji postoje u

51
Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine (2017). Strategija razvoja turizma u Crnoj Gori do 2020.godine.
[Internet]Dostupno na: http://www.gov.me/files/1228912294.pdf [pristupljeno 14.maj 2017].
 njihovom prirodnom, urbanom i kulturnom okruženju, već protivreče pejzažu. 52

Neophodno je razmotriti usklađenost novih i postojećih objekata, kako bi Tivat i dalje

ostao prepoznatljiv kao destinacija koja čija arhitektura odiše istorijom i skladom sa

prirodnim okruženjem.

Prema izveštaju Svetskog saveta za turizam i putovanja (WTTC – 184 zemlje), Crna Gora se

nalazi među prve tri države po stopama rasta turističke industrije u narednih 10 godina. 53 Iako

već postoje određeni projekti za realizaciju nekih od navedenih preporuka, Tivat, kao i

Ministarstvo turizma u Crnoj Gori mora da bude svesnije urgentnosti rešavanja većine od

navedenih problema, kako bi bili sposobni da ponude svojim turistima vrhunski kvalitet po svim

pitanjima. Zbog toga je od izuzetne važnosti izdvojiti viša finansijska sredstva kako bi se bazni

problemi rešili. Iako je potrebno uložiti značajnu količinu sredstava trenutno, ona će se svakako,

dugoročno gledano, višestruko isplatiti. Pored navedenog, Tivat, pre svega, treba da bude tržišno

orijentisan, što znači da se u formiranju turističkog proizvoda kao merilo i smernice koriste

razvojni trendovi tržišta, očekivanja ciljnih grupa i njihova finansijska sposobnost, kao i spektri

ponuda konkurentskih destinacija.

52
Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine (2017). Strategija razvoja turizma u Crnoj Gori do 2020.godine.
[Internet]Dostupno na: http://www.gov.me/files/1228912294.pdf [pristupljeno 14.maj 2017].
53
Isto.