KARTILYA NG KATIPUNAN

(English) Emilio Jacinto (Author)

 born on December 15, 1875 in Trozo,
Tondo, Manila
Historical Context
 finished his elementary education in a
 Katipunan was established on July 7, 1892
private school; secondary education in
 Andres Bonifacio together with Teodoro
Colegio de San Juan de Letran; studied
Plata, Valentin Diaz, Ladislao Diwa, and
Law at the University of Santo Tomas
Deodato Arellano
 joined the Katipunan in 1894 at the age of
 Katipunan was founded as a result of the
18 as “Pingkian” – symbolic name
failure of the Reform Movement in Spain in
 Living a life of poverty, Jacinto still managed
which Filipinos attempted to demand
to get a good education.
reforms for the Philippines from the Spanish
 Stopped his studies when Philippine
government.
revolution began in 1897
 Bonifacio saw the futility of the efforts of the
 wrote Kartilya as well as the oath of the
Filipino propagandists and organized an
Katipuneros
underground movement against Spain
 edited Kalayaan (Katipunan newspaper)
 Dimas Ilaw (pen name)
Katipunan (Historical Context)
 appointed General by Bonifacio in 1897
 Kataastaasang Kagalang-galangang
 After the death of Bonifacio, he continued to
Katipunan ng mga Anak ng Bayan (KKK)
fight against the Spaniards even after the
 revolutionary society that espoused
truce following the Pact of Biak na Bato
freedom and independence for the
 He was wounded
Philippines through force of arms
 wounded in a battle against the Spaniards
 separation of the Philippines from Spain
in Magdalena, Laguna and was captured
and development of the Filipinos as citizens
 Quickly went hiding after release
of their own nation once independence was
 Go back to Laguna to lead his fellow
achieved
patriots against the Americans
 contracted malaria in Majayjay and died on
Recruitment of Members
April 6, 1899
 Triangle System - Jose will recruit Pedro &
Juan
Kartilya ng Katipunan
The new members knew Jose but did not
 best known of all Katipunan texts (Jim
knew each other
Richardson)
 New system was used:
 the only document of any length set in print
To speed up the process of enlisting
by the Katipunan prior to August 1896 that
members
is known to be still extant – still in existence;
 All members also agree to pay a
surviving (Jim Richardson)
membership & monthly due
 small pamphlet
 One peso (Entrance fee)
 primary lessons for the members of
 Twelve and a half centavos (Monthly dues)
Katipunan
 presents not only the teachings for the
Membership
neophyte Katipunero but also the guiding
Katipon
principles of the society
 1st grade or lowest
 ends with a document of affirmation by the
 Password: “Anak ng Bayan”
member to the society’s teachings
Kawal
Teachings of the Katipunan of the sons of the
 2nd grade
people
 Password: “GomBurZa”
1. A life that is not dedicated to a great and
sacred cause is like a tree without a shade
Bayani
or a poisonous weed.
 3rd grade
 Password: “Rizal”
Sam.L
 2. A good deed lacks virtue if it springs from a  It established not only the rules for the
desire for personal profit and not from a members of the organization but the
sincere desire to do good. principles for the citizens of a nation once
3. True charity resides in acts of compassion, independence had been achieved.
in love for one’s fellow men, and in making  A simple creed for living in the light of the
true Reason the measure of every move, many changes occurring at present
deed, and word.
4. Be their skin dark or pale, all men are equal.
One can be superior to another in KARTILYA NG KATIPUNAN
knowledge, wealth and beauty… but not in (Tagalog)
being.
5. A person with a noble character values  KKK – Kataastaasan Kagalang-galang na
honor above self- interest, while a person Katipunan nang manga Anak
with an ignoble (not honorable in character nang Bayan
or purpose) character values self- interest  Itinatag nina Andres Bonifacio, Valentin
above honor. Diaz, Teodoro Plata, Ladislao Diwa,
6. An honorable man’s word is his bond. Deodato Arellano, atbp. sa isang bahay sa
7. Don’t waste time; lost wealth may be Kalye Azcarraga, Tondo, Maynila noong
recovered, but time lost is lost forever. Hulyo 7, 1892
8. Defend the oppressed and fight the
 Layunin:
oppressor.
 Pulitikal: Mahiwalay ang Pilipinas
9. An intelligent man is he who takes care in
sa Espanya
everything he says and keeps quiet about
what must be kept secret.  Moral: Tanggalin ang kahinaan sa
10. Along the thorny path of life, the man leads pagkatao at ang pagiging
the way and his wife and children will follow. bulag na alagad ng relihiyon
If the leader goes the way of perdition (a  Sibiko: Protektahan ang mga
state of eternal punishment and damnation mahirap at ang mga inaapi
into which a sinful and unpenitent person  Ang Kalye Azcarraga ay ginawang Abenida
passes after death), then so do those who Claro M. Recto
are led.
11. Do not regard a woman as a mere 3 Namamahalang Grupo:
plaything, but as a helpmate and partner in  Kataastaasang Sanggunian
the hardships of this existence. Have due  Sangguniang Bayan
regard to her weakness, and remember the  Sangguniang Balangay
mother who brought you into this world and Sangguniang Hukuman – DOJ ng Katipunan
nurtured you in your infancy. Paraan sa recruitment – Pyramid Scheme
12. What you would not want done to your  Hininto ni Bonifacio
wife, daughter and sister, do not do to the  Bagong patakaran: The more the merrier
wife, daughter and sister of another.  Sa Pyramid Scheme, irerecruit ni A sina B
13. A man’s worth does not come from him at C. Magkakilala si A kay B at C, ngunit
being a king, or in the height of his nose and hindi magkakilala sina B at C.
the whiteness of his face, or in him being a  Hazing – Sanduguan at pagpipirma sa
priest, a representative of God, or his kontrata gamit ang sariling dugo
exalted position on the face of this earth.  Entrance Fee – isang real fuente (25
14. Pure and truly noble is he who, though sentimos)
born in the forest and able to speak only his  Bayad kada buwan – isang medio real (12
own tongue, behaves decently, is true to his sentimos)
word, has dignity and honor, who is not an
oppressor and does not abet oppressors, Uri ng Miyembro:
who knows how to cherish and look after  Katipon (Password: Anak ng Bayan)
the land of his birth.
 Kawal (Password: Gom-Bur-Za)
 Bayani (Password: Rizal)
Relevance
Sam.L
  Naimpluensiya siya ng mga binasa niyang
 Katipon  Kawal: Maraming narecruit libro:
 Kawal  Bayani: Naging officer ka ng  Noli me Tangere at El
Katipunan Filibusterismo ni Jose Rizal
 Gom-Bur-Za  Gomez, Burgos, Zamora  The Ruins of Palmyra
(ang tatlong paring ginarote)  Les Miserables ni Victor Hugo
 The Wandering Jew ni Eugene Sue
Watawat ng Hukbong Magdalo  Ang mga buhay ng mga Pangulo ng
Estados Unidos
 Internasyonal na Batas
 Kodigong Sibil at Pamparusa
 Mga libro ukol sa rebolusyon sa
Pransya
 Kahit wala siyang ganap na edukasyon,
tinuruan niya ang sarili niya gamit ang sipag
Watawat ni Pio/Gregorio del Pilar at tiyaga.
 Naakit siya sa isang Monica, at sila’y naging
mag-asawa. Ngunit, hindi ito nagtagal dahil
namatay si Monica dulot ng ketong.
 Noong 1892, ikinasal niya si Gregoria de
Jesus (Lakangbini) sa Simbahan ng
Binondo. Bukod dito, nagpakasal din sila
Ang bagong watawat ng Katipunan na nilikha batay sa mga ritwal ng Katipunan.
noong Marso 17, 1897  Lakangbini  Bansag ni Gregoria sa
Katipunan. Ang ibig sabihin niya ay “Muse”.
 Siya ang isa sa mga nagtatag ng Katipunan,
at naging Supremo nito noong 1895
 Dahil doon, siya ang tinuturingang “Ama ng
Rebolusyon”
 Pinatay siya, kasama ng kanyang kapatid
na si Procopio, ni Hen. Lazaro Makapagal
Ang unang watawat ng Katipunan sa Bundok Tala noong Mayo 10, 1897
 Kamatayan ni Bonifacio  Death sentence
dahil sa kataksilan
 *Kahit na ito’y ginawang pagpapalayas
(banishment) ni Pangulong Aguinaldo,
napilitan siyang bawiin ito at gawing death
sentence.

Andres Bonifacio
Emilio Jacinto
 Ipinanganak sa Tondo, Manynila noong
Nob. 30, 1863  Siya’y ipinanganak noong Dis. 15, 1875 sa
 Natuto siyang magbasa at magsulat sa Tondo, Maynila
paaralan ni Guillermo Osmeña ng Cebu,  Nag-aral siya sa Kolehiyo San Juan de
ngunit huminto siya nang namatay ang Letran at sa Pamantasan ng Santo Tomas
kanyang mga magulang upang masuporta (UST)
niya ang kanyang mga kapatid  Sumali siya sa Katipunan; at, sa edad ng
 Nagtrabaho siya sa Fleming and Company, 18, siya ang naging pinakabatang miyembro
ngunit dahil mababa ang sweldo niya doon ng kapatiran
ay lumipat siya sa Fresell and Company
Sam.L
  Sa Katipunan ay napilitan siyang magsalita *Sa salitang tagalog katutura’y ang lahat
ng Tagalog sa halip ng Espanyol kawayan o nang tumubo sa Sangkapuluang ito; sa makatuid,
Pidgin Spanish bisaya man, iloko man, kapangpangan man, atbp.,
 Siya ang naging matalik na kaibigan ni ay tagalog din.
Bonifacio
 Natuto siyang magsalita ng Pidgin Spanish I. “Ang buhay na hindi ginugugol sa isang
sa mga kalye ng Maynila noong bata pa malaki at banal na kadahilanan ay kahoy
siya. (puno) na walang lilim, kundi (man) damong
makamandag.”
 Itinuring siyang “Utak ng Katipunan” - Kapag wala kang mabuting pangarap sa
 Siya ang naging patnugot (editor) ng buhay, ikaw ay isang hadlang sa kaunlaran
Kalayaan, ang opisyal na pahayagan ng ng lipunan.
Katipunan
 Siya ang may-akda ng Kartilla, Liwanag at II. “Ang gawang magaling na nagbubuhat sa
Dilim, Pahayag, Ang Kasalanan ni Cain, paghahambog o papipita sa sarili
Pagkatatag ng Pamahalaan sa Hukuman (paghahangad na makasarili), at hindi
ng Silangan, at Samahan ng Bayan sa talagang nasang gumawa ng kagalingan,
Pangangalakal ay di kabaitan.”
 Namatay siya noong Abril 16, 1899 sa - Ang kabaitan ay nagmumula sa puso at
Mahayhay, Laguna, dulot ng isang lagnat mabuting kaasalan, hindi lamang sa mga
kilos ng tao.
Ang Kartilya
 Nilikha ni Emilio Jacinto III. “Ang tunay na kabanalan ay ang
 Hango sa Cartilla, isang gabay para sa mga pagkakawang-gawa, ang pag-ibig sa kapwa
mag-aaral sa elementarya at ang isukat ang bawat kilos, gawa’t
 Nagsilbing gabay para sa mga miyembro ng pangungusap sa talagang Katuwiran.”
Katipunan - Nasa ugali ng isang tao ang tunay na
 Binubuo ng 13 aral kabanalan.

Introduksyon IV. “Maitim man o maputi ang kulay ng balat,

lahat ng tao’y magkakapantay;
KATIPUNAN mangyayaring ang isa’y hihigtan sa dunong,
NANG MGA sa yaman, sa ganda; ngunit di mahihigtan
A. N. B. sa pagkatao.”
SA MAY NASANG MAKISANIB SA KATIPUNANG - I am your brother, your best friend forever
ITO -Renaldo Lapuz
Sa pagkakailangan, na ang lahat na - (aka) Pantay-pantay ang lahat ng tao sa
nagiibig pumasuk sa katipunang ito, ay magkaroon mundo; samakatuwid, lahat ng tao ay may
ng lubos na pananalig at kaisipan sa mga layong karapatan.
tinutungo at pinaiiral, minarapat na ipakilala sa
kanila ang mga bagay na ito, at ng bukas V. “Ang may mataas na kalooban, inuuna ang
makalawa’y huag silang magsisi at tuparing (dangal o) puri kaysa pagpipita sa sarili; ang
maluwag sa kalooban ang kanilang mga tungkulin. may hamak na kalooban, inuuna ang
pagpipita sa sarili sa puri.”
Ang kabagayang pinag-uusig ng - Inuuna ng isang mabuting tao ang mabuting
Katipunang ito ay lubos na dakila at mahalaga; kaasalan kaysa sa sariling hangarin.
papagisahin ang loob at kaisipan ng lahat ng
tagalog* sa pamamagitan ng isang mahigpit na VI. “Sa taong may hiya, salita’y panunumpa.”
paunumpa, upang sa pagkakaisang ito’y - Tinutupad ng isang mabuting tao ang mga
magkalakas na iwasan ang masinsing tabing na pinapangako niya (meron siyang
nakabubulag sa kaisipan at matuklasan ang tunay integridad).
na landas ng Katuwiran at Kalinawagan.

Sam.L
VII. “Huwag mong sayangin ang panahon; ang
yamang nawala’y mangyayaring magbalik; XIII. “Ang kamahalan ng tao’y wala sa
ngunit panahong nagdaan nay di na muli pagkahari, wala sa tangos ng ilong at puti
pang magdadaan.” ng mukha, wala sa pagkaparing kahalili ng
- Mahalaga ang iyong panahon. Diyos, wala sa mataas na kalagayan sa
balat ng lupa: wagas at tunay na mahal na
VIII. “Ipagtanggol mo ang inaapi; kabakahin tao, kahit laking gubat at walang nababatid
(labanin) ang umaapi.” kundi sariling wika, yaong may magandang
- Tulungan natin ang mga naaapi. asal, may isang pangungusap, may dangal
- Tulungan natin ang mga taong nawawalan at puri, yaong di nagpaaapi’t di nakikiapi;
ng mga karapatan dulot ng pag-aapi. yaong marunong magdam-dam at
marunong lumingap sa bayang tinubuan.”
- Ang isang mabuting tao sa sumusunod sa
IX. “Ang taong matalino’y ang may pag-iingat mga turo ng Kartilya.
sa bawat sasabihin; matutong ipaglihim ang
dapat ipaglihim.”
- Hindi basta-bastang sinasabi ang mga Kongklusyon
sikreto ng iba. - “Paglaganap ng mga aral na ito, at
- There’s a time and place for everything. maningning na sisikat ang araw ng mahal
na kalayaan dito sa kaaba-abang
X. “Sa daang matinik ng buhay, lalaki ang Sangkapuluan at sabungan ng matamis
siyang patnugot ng asawa at mga anak; niyang liwanag ang nangagkaisang
kung ang umaakay ay tungo sa sama, magkakalahi’t magkakapatid, ng liwanag ng
patutunguhan ng inaakay ay kasamaan walang katapusan, ang mga ginugol na
din.” buhay, pagod, at mga tiniis na kahirapa’y
- Ang tatay ng pamilya ang nagsisilbing labis nang matutumbasan.”
gabay nito. - Ipinapakita nito ang pag-asa ni Jacinto na
- Sa kasalukuyan, sexist ito. Ngunit noong makakamit ng Pilipinas ang ganap na
panahon ng Katipunan, ito ang karamiwang kalayaan mula sa Espanya.
ugnayan ng lalaki sa babae.
- Ang iminumungkahi ng ibang iskolar para
sa kasalukuyan: palitan ang “lalaki ang
siyang patnugot ng asawa at mga anak” at
gawing “ang mga magulang ang siyang
patnugot ng pamilya”

XI. “Ang babae ay huwag mong tingnang isang

bagay na libangan lamang, kundi isang
katuwang at karamay (ng lalaki) sa mga
kahirapan nitong buhay; gamitin mo nang
buong pagpipitagan ang kanyng (pisikal na)
kahinaan, alalahanin ang inang
pinagbuhutan at nag-iwi sa iyong
kasanggulan.”
- Respetuhin ang mga babae.

XII. “Ang di mo ibig gawin sa asawa mo, anak at

kapatid, ay huwag mong gagawin sa
asawa, anak at kapatid ng iba.”
- Respetuhin ang mga pamilya ng ibang tao
(at syempre ang mismong tao).
- Do unto others what you want others to do
unto you.

Sam.L