0% found this document useful (0 votes)
559 views137 pages

Peace Corps Kreol

The document provides an introduction to the Kreol language. It includes common greetings and questions like "How are you?" and "What is your name?". It teaches how to identify and name common objects in Kreol such as "house", "car", "fish", and "woman". Examples are given of asking and answering simple questions. Verbs are introduced that describe common actions like "walking", "sitting", and "eating". Locations are also listed with examples of asking "Where?" and answering with places like "the seaside", "the shop", and "the hospital".

Uploaded by

Jason Lazarus
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
559 views137 pages

Peace Corps Kreol

The document provides an introduction to the Kreol language. It includes common greetings and questions like "How are you?" and "What is your name?". It teaches how to identify and name common objects in Kreol such as "house", "car", "fish", and "woman". Examples are given of asking and answering simple questions. Verbs are introduced that describe common actions like "walking", "sitting", and "eating". Locations are also listed with examples of asking "Where?" and answering with places like "the seaside", "the shop", and "the hospital".

Uploaded by

Jason Lazarus
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 137

Kreol Language Training Program

Hosted for free on livelingua.com


LESON 1

BONZOUR!
Good morning/Good day

Learn and Use


1. Aprann e servi

Bonzour!
Dolman sava? How are you?

Mon apel Robert My name is Robert


(I am called Robert)
Ki manyer ou apele? What is your name?
(How are you called?)
Mon apel Marie

2. Servi < Bonzour Marie


- Bonzour Robert
Koman sava?
- Mon byen mersi, ou-menm ? I'm fine thanks and you?
"Ire byen! Very well
Alo!
Hello

Ki nouvel - Byen. (These forms of greetings


and answers are more

Ki i dir ? - Pa tro mal. informal).

Ki manyer ? - Napa.

Sa is the demonstrative adjective


Lekel so? and pronoun (used to indicate)

Lekel sa?:Who is this?


Sa Paul

Sa Michel ek Paul. ek: and

Montre dimoun e dir zot non. Point tp people,say their names.

4. Mon apel Robert. Ou apel Marie. I apel Paul

Mon
Ou
I Nou: We
Servi <
Nou Zot: You (plural)
Zot Zot: They
Zot

3
Hosted for free on livelingua.com
5. Kisisa sa? What is this?

- Sa en lakaz This is a house


en: a
Sa? This/that
- Sa en bato

Montre. Dir "Sa bath: boat


dir: to say
en lakai
en bato
en loto A car
en pwason A fish
'en zoom A man
en madam A woman
en sez A chair
en latab A table
en sat A cat
en lisyen A dog
en liv A book
en kreyon A pencil

6. En loto sa? Is this a car?


- WI, sa en loto WI: yes

Demann kestyon: Ask questions


Demann kestyon. Reponn < En lakaz sa?
Reponn: to answer
- Non, sa pa en lakaz Non: no Pa: not
Sa en bato

7. Montre ankor 5 keksoz. Show five more things.

Dir "Sa en

8. Ki i pe fer? What is he doing?


Pe: marks the continuous
(an action being done)

I pe marse He is walking

Fer e dir aksyon < arse


debout To stand
asize To sit
taye To run
dormi
To sleep
manze To eat
lir
To read
ekrir To write
naze
To swim

Hosted for free on livelingua.com


-'41/11111i.."

A.10. .... -.....

Hosted for free on livelingua.com


3

9. En zonm pe travay Travay: to work

Em pti garson pe zwe Pti garson: boy


Zwe: to play

Fer fraz evek :

en zonm
en madanm
.
en pt.' garson
em pti fir A girl

10. Rod ankor 5 me pour aksyon. Find 5 words which show action
Do (or mime) the action
Fer en aksyon . Dir "Hon pe
Say: "

11. Kote? Where?

Borlanmer

Kot i pe ale? Where is he going?


- I pe al borlanmer Borlanmer: The seaside

Demann kestyon. borlanmer


laboutik Shop
Reponn.
bazar Market
lapos Post Office
iabank Bank
sinema Cinema
lopital Hospital
legliz Church

I st rti borlanmer Sorti: to come From


Kot i sorts?
- I sorts borlanmer

II
1

11

Hosted for free on livelingua.com


Beau Vallon
Victoria

Port Glaud

Anse aux Pins


Anse Boileau

Bale Lazare

Takamaka

Aprann non lo map Mae. Dir "Mon pe al


"Mon sorti

Mon pe al kot latab (Kot is used as a preposition


13. Servi kot <
of place with words that are
Ou pe al kot lafhet
not primarily place names)
I pe al kot loto
Nou pe al kot Robert
Zot pe al kot Marie
Zot pe al kot labouilk

14. DYALOG

Marie: Bonzour Robert


Robert: Bonzour Marie. Kaman sava?
Marie: Mon byen mersi . Ou memo?

Robert: Tre byen.


zamai: friend
Marie: Sa en zanmi. I apel Paul.

Robert: Alo Paul.


Paul: Alo.
Ou pe travay? La:denotes present
Marie: Ki ou pe fer la?
time orplace

Robert: Non, on pa pe travay.


Mon pe al laboutik.
Osi: too, also
Marie: A! Nou osi.

(Learn a part in the dialogue


Aprann e resite.
and act it out with two
other students.)

Hosted for free on livelingua.com


5

LESON 2

DAN LABOUTIK Dan: in

1. Lenz
Clothes

Montre. Dir < en kannson


Trousers/Shorts
en semiz A shirt
en rob A dress
en triko A T-shirt
en kor A blouse
en zip A skirt
en sak A hat
en wont A watch
en sak A bag
savat flip flops
soulye Shoes
soset Socks

.
'Mon annan en kannson, en semiz ek soulye'
Annan: To have,
Fer fraz< to be wearing
'Mon annan en rob, en sapo ek savat'

(Possesive Pronouns)
2. 'Servi < In semiz
Mon: my
Ou triko Ou: your
Son sapo Son: his/her
Nou lakaz
Mon: our
Zot Ioto Zot: Your (plural)
Zot bato Zot: Their

(Colours)
3. Montre En rob ble
< Ble: blue
En semiz rouz Rouz: red

Servi < ble


rouz
blan
Rlan: white
mranr
Nwanr: black
ver
Ver: green
gri
Znnn: yellow
Gri: grey or brown

Mon annan en semiz blan ek kannson ble


I annan en rob zonn ek soulye gri

8 Hosted for free on livelingua.com


What colour?
4. Demann kestyon. Reponn :
Ete: The verb to be
Ki kouler ? (occuring only in
certain constructions
Ki kouler ou sak i ete ? notably questions)

- hon sak i ble.

Ki kouler son pirasol i ete ?


- Son parasol i'nwanr.

Ki kouler sa loto i ete ?


-Sa loto i Man .

i: (The third person


5. dan fraz
Servi i
pronoun is repeated
with third person
constructions).

Gran: large/big
Sa legliz i gran
Sa lakaz i tipti Tipti:

gran
.tipti
Gro: big (denotes size
gro
or mass only)

vye lye: old


Zenn: young
zenn
zoli Zoli: pretty, nice
Vilenn ugly
vilenn

Sa loto i gran. Sa en gran loto


Sa rob i zoli Sa en zoli rob

6.

Sa pwason i gro

Sa enn i tipti 9
Hosted for free on livelingua.com
7

Sa zoom i vye Sa enn i zenn Sa enn:


I This one

Sa fler
Sa fler i rouz Sa bann i zonn Bann: denotes plural.
sa bann: these

Fer lezot fraz .


Make other sentences.

7. Montre keksoz.
Show some things
Dekrir zot avek fraz. Describe them with
sentence s.

8. DYALOG

Dan Laboutik

Lina i travay laboutik


Roberti antre Antre: to enter

Lina: Bonzour. Wi?


Robert: Ou annan sak sil-vou-ple?
Una: Gran obyen tipti? Obyen: or
Robert: Gran. En gran sak.
Lina: Ki kouler?
Robert: Gri obyen ble.

Lina: Sou annan sa bann.


Sa bann i bie. Sa bann i gri

Robert: Sa i bon. Sa en zoli sak. Bon: good


Prezan: now
prezan ou annan sapo ?
Lina: Pour zomm? Pour: for
Robert: Won, pour madam, sapo pour madams

Lina: Wi sap i la. Motu annan La: (denotes place)


sa bann.

Robert: A! sa en zoli sapo. Sa i bon.

.
Prezan, ou annan semiz sil-vou-ple?
Pour zonn. Pour man.

Aprann sa dyalog e resite.


Learn this dialogue
and recite it.

Hosted for free on livelingua.com


8

9. Servi our

Sak pour madam Sapo pour zone


Semiz pour pti garson. Rob pour pti fir.
Sa sak pour Robert. Sa enn pour Marie.

(Objective Pronouns)

Mwan: me
Sa sak pour man
Ou: you
Sa parasol pour ou
Li: him/her
Sa sak pour li
Nou: us
Sa loto pour nou
Zot: you (plural)
Sa liv pour zot
Zot: They
Sa lakaz pour zot

Se rvi 26x22
10.

Gran obyen tipti?


Sle obyen blan?
Sa enn obyen sa bann?
Pour ou obyen pour li?
Robert obyen Marie?

11

Hosted for free on livelingua.com


9

!ISDN 3

DORLANNER

1. Lir < La en Dortre borlanmer


Here is a picture of
the seaside.

La: indicates place


shown. here/there

Dan sa po7tre i annan lanmer I annan: there is/


there are.

I annan bate. lesyel, nyaz


Lesyel: the sky
I annan disab. ros ek pye koko Nyaz: clouds
Disab: the sand
Ros: rocks
Pye koko: coconut tree

Lanmer i ble ek ver. Ofsab i blan


Les! 1 i ble e nyaz i blan. Pye E: and
Koko i ver. Zerb i ver osi Osi: also
Ros i gri. Sato i nwanr.

Sato i dan lanmer. I annan en zomm


dan bate.

I annan en zonmlo disab. I pc dormi Lo: on


anba pye koko. Anba: under

2. Aprann. servi :

La: here/there
dan lo anba
la Isi: here
isi labs
Laba: there
devan deryer lobor
Bevan: in front (of)
Deryer: behind
Servi kote ek oli pour demann kestyon Lobor: near

Kote i ete? oli: where (can it be found)

Kote bate i ete?


Oli?
Oli ou mont?

Reponn avek en fraz.


12 Hosted for free on livelingua.com
Count 1-20
3. Konte 1 -20 :

kat, senk 1, 2, 3, 4, 5,
enn, de, trwa,
nef, dis 6, 7, 8, 9, 10
sis, set, wit,
katorz, kenz 11, 12, 13, 14, 15
onz, douz, trez,
16, 17, 18, 19, 20
sez, diset, dizmit,diznef, ven

4. Demann kestyon avek .konbyen


Konbyen: how many
Konbyen i annan?
Konbyen pwason i annan?
Konbyen pwason i annan dan son lanmen?

Show things
5. Montre keksoz
Make sentences to
Fer fraz pour dir : "I annan say: There is...
There are...

6. DYALOG

On the road
Lo semen

Zwenn: to meet
Marie i zwmnn Michel

Marie: A! Michel, ki i dir?


Ki ou pe fer?

Michel: Non sort! laboutik,


Prezan eon pe al borlanmer.

Marie: Ki manyer ou pe ale ?


Ou annan loto?

Mon pe al dan bis Mon napa: I don't have


Michel: Mon napa loto.
(any)
Se rowan: (to my) home
Marie: Moan osi. Men pe al se swan.

Esper: to wait
Michel: Kot ou esper bis?

Kordgard: police station


Marie: Laba, lo bes -stop devan kordgard

Annou ale: let's go


Michel: Man osi. Annou ale.

Aprann dyalog e resite

13
Hosted for free on livelingua.com
11

7. Fer fraz avek napa


Napa: negative of
annan.

Mon napa Into


I napa larzan
In napa bato
Napa liv lo latab
Napa nyaz dan lesyel
Napa pwason.

8. :Servi se avek pronon

Non pe al se nman
(objective pronouns
Ou pe al se ou
are used with se
I pe al se li
to indicate home.
.Nou pe al se nou
Zot pa al se zot
Zot pa al se zot

9. Desin en portre. Dekrir


Draw a picture . Describe it.

14
Hosted for free on livelingua.com
12

LESON 4

In the market
DAN BAZAR

Fruits and vegetables


1. Aprann < Fri ek legim

Fri
Mango
mang
pawpaw
papay
banana
bannann
orange
zoranz
pineapple
zanana
ponm apple

Legim
tomato
tostat
beans
zari ko
cucumber
koknom
patol
patol
chinese cabbage
bred
brenzel eggplant
cabbage
SOU
karat carrot

Montre e dir zot non.

Vann: to sell (for)


Konbyen vann?
2. Servi <
Koute: to cost
Konbyen i koute?

Konbyen i vann sang silvouple?


En roupi enn: one
- Nang i vann en roupi enn.
rupee for one.

Konbyen i vann zoranz silvouple?


- Zoranz i vann douz roupi kilo.

Konbyen i koute kokonm silvouple?


- Kakonm i kout kat roupi enn.

Konbyen i koute taint silvouple?


- Twat i kout douz roupi kilo.

Konbyen papay, silvouple?


Papay senk roupi enn.

Bannann konbyen,silvoupl ? 5
- Trwa pour en roupi. Hosted for free on livelingua.com
13

3. Demann keksoz :

Donn -swan en kilo tosat silvouple


Donn-mwan: give me
Donn -rowan sa papay silvouple

Non le de patol silvouple


Mon le: I want
Non le de kilo zariko silvouple.

4. Servi <
I fer
I fer: It comes to
I fer sez roupi
De kilo i fer sez roupi

1 + 2 = 3
Enn ek de i fer trwa

3 + 4 = 7
6 + 5 =11
9 + 8 =17

4 + 5 =
6 + 7 =
7 +8 =

fer lezot fraz avek fer


Make other sentences.

5. DYALOG Dan bazar

Noel i vann fri ek legi dan bazar.

Noel: .Bred! Tomat! Zariko!


Zoli legim ! Bon morsel
Bon marse: cheap

Marie: Ou annan fri?

Noel: Mi. Non annan bannann, papay, sang.


Ki ou bezwen, wiadanm ?
bezwen : to need . to require

Marie: Konbyea i vann Nang?

Noel: Nang i vann en roupi enn.


Papay i trwa roupi. Bannan i senk
roupi kilo.

Marie: Bannann i ser.


Ser: expensive
Donn swan de sang ek sa papay.

Noel: La i la.
I fer senk roupi.

Paul: Donn mwanien kilo zariko ek de kilo


tosat.

Noel: En kilo zariko, dis roupi.


De kilo tosat, yen roupi. 16
Hosted for free on livelingua.com
I fer trot rouni.
14

Mersi bokou: thank you


Marie: Mersi bokou
very much.

Noel: Mersi ou-menm madame:.

Aprann sa dyalog e resite.

6. !Conte 20 - 69

20, 21, 22, 23, 24


Yen, vent-e-en, venn-de, vemn-trwa, venn-kat
venn-senk, venn-sis, venn-set, vent-wit, vent-nef 25, 26, 27, 28, 29

30, 31, 32, 33, 34


trant, trant-e-en, trann -de, trann-trwa, tramn -kat
trann-senk, trann-sis, trann-set, trant -wit, 35, 36, 37, 38,

39.
trant-nef

40, 41, 42, 43


karant, karant-e-en, karann-de, karann-trwa,
44
karann -kat
karann-senk, karann-sis, karann -set, karant-wit, 45, 46, 47, 48

49
karant nef
$

50, 51, 52, 53


senkant, senkant-e-en, senkann-de, senkann-trwa, ,

54
senkann-kat,
senkann-senk, senkann-sis, senkann-set, 55, 56, 57,

58, 59,
senkant-wit, senkant-nef

swasant, swasent -e-en, swasann-de, swasann-trwa t 60, 61, 62, 63


) 64, 65
swasann-kat, swasann-senk
66, 67, 68, 69
swasann sis, swasann-set, swasant-wit, swasant-nef l

7. Roupi, sou
R1.10 = en roupi dis

Dir sa bann : Say these

R3.15 R9.50 R15.22 R60.35


R13.30 R26.65 R42.09 R50.00

R33.08 80.66 80.40 80.28

Fer en lalis keksoz. Dir zot pri.


En i kout

8. Ou al bazar obyen laboutik avek 50,roupi.

Dir ki ou aste, konbyen i koute, konbyen


i

Konbyen i reste: Her much is


fer, konbyen i reste.
17 Hosted for free on livelingua.com
left
15

9.
Ki Kalite pwason, sa?

Viey
Karang

Reken Kordonyen

Kakatwa

Aprann non pwason.

Aprann-rekon
Hosted for free on livelingua.com
rekonnet:to recognise
LESON 5

TRAVAY

Msye: Mr.
Ms)* Confait i dir :
1.
11bn apel Charles Confait.
Mon en dokter:I am a doctor
Mon en dokter. .

Seseiwa: Seychellois
Mon en dokter seselwa. to live
Reste:
Non reste Bovalon,
Mon travay lopital.
Koz/e: to speak
Mon koz Kreol. English
Angle:
Mon koz angle ek franse osi.
Franse: French

Ners: nurse
Madam Jones i en ners.
I en ners Angle. I travay lopital.

I travay avek swan. I koz Angle,

I pa koz franse.
Enn pti gin: a little
I koz Kreol enn pti gin.'

Dekrir sa de dimoun.

ou lekor: yourself
2. Dekrir ou-lekor par reponn sa bann kestyon :
Par: by

Ki anyer ou apele?
Kot ou reste?
Kot ou travay?
Ki travay ou fer?
Hasyon: nationality
Ki nasyon ou ete?
Ki langaz ou koze?

3. En dokter
En ners
Fisherman
En peser
Postman
En fakter
Labourer
En labourer
Carpenter
En sarpantye
Secretary
En sekreter
Mason
En mason
Policeman
En gard
Mechanic
En mekanisyen
Driver
En drayver

I en dokter. I apel Charles Confait.

I reste Bovalon.
I en ners. I apel Helen Jones.
19
I reste Mont-Fleuri.

Hosted for free on livelingua.com


17

4. Aprann Pei ek Kontinan


Pei : country

Kontinan: Continent

Pei Nasyonalite Langan.


Country, nationality,language
Sesel Seselwa Kreol
Seychelles, Seychellois,Creole
Langleter Angle Angle England, English
Lafrans Franse Franse France, French
Moris Morisyen Kreol Mauritius, Mauritian
La'merik Ameriken Angle
America(US), american
Lasin Sinwan Sinwan China, Chinese
Lend Endyen Endou
India, Indian, Hindi ...
Itali Italyen I *alyen
Italy, Italian

Fer fraz pour servi sa bann mo :

Madams Jones i en ners angle. I reste Langleter.

I koz angle.

5. Koz lo en dimoun ki tou etidyan i konnen. Pa dir son non.


ki tou etidyan i konnen:
akter, santer, zwer foutbol, atlet whom all students know

Dir zot devinm lekel.


devinnen:to guess

6. DYALOG lo bes-stop
At the bus stop

Paul ek Marie pe debout lo bes -stop.

En zonm i vini. vini:to come

Zones: Bonswar. Eskiz,rwan.


Good evening.Excuse me.
Ki ler i annan bis pour Bovalon Ki ler :What time ..

silvouple?

Hosted for free on livelingua.com


Senk er: five o'clock
Senk er. I annan enn senk er.
Marie:

Zonm: Zot pe al Bovalon?

Non, nou pe al Blasi. Mou reste Blasi.


Marie:

Zonm: Mon reste Bovalon.


Lobor: near
Mon reste lobor lotel Bovalon

Marie: Mon travay lotel Bovalon


Kot ou travay?

Mon travay lopital. Mon en dokter.


Zoom:

Marie: Mon zanmi i travay Korporasyon


Electrisite. I en ameriken.

A! Ou koz kreol?
Zonm

Enn pti ginn. Mon koz kreol enn


Paul:
pti ginn. .

Aprann sa dyalog e resite.

(No preposition required


6. Fer fraz :
with place names)

travay

Mon lopital

Ou laboutik

I
lotel Bovalon
Ministry of Education
Mou Minister Ledikasyon
Department of Transport
Zot Departman Transpor
Agricultural Division
Zot Divizyon Lagrikiltir

i travay
Marie lotel Bovalon
Electricity Corporation
Korporasyon Elektrisite
Paul
Polytechnic
Philip lekol Politeknik
Anse aux Pins clinic
klinik Ans o Pen
Annette
Airport
Andre erport

Aprann non lezot landrwa travay.

21
Hosted for free on livelingua.com
19

7. Al, Ale
(The long form ale is
used when the verb is
(Ale) I pe ale. Kot i pe ale? not complemented)
pe al anvil. I pe al travay.

(Asize) I pe asize. Kot i pe asize?


I pe asiz dan salon.
salon: sitting room

(Koupe) I pe koupe. Ki i pe koupe?


Koup/e: to cut
I pe koup pwason.

(Apele) Ki aanyer i tpele?


I apel George.

(Koze) I pe koze. Ki i pe koze?


I pe koz Angle.

(Anmennen) I pe anmennen. Ki i pe anmennen?


Anmenn/en: to carry
I pe anmenn en sak. I pe anmennlegim dan en sak.

(Fimen) I pe fimen. I pe fimen?


Fim/en: to smoke
i pe flu en sigaret.

(Bmar) Ki i pe bwar?
I pe bwar kafe.

(Lir) I pe lir. Ki i pe lir?


I pe lir en magazim.
Magazin : magazine

22
Hosted for free on livelingua.com
LESOM 6

The day/the day time


1. Lir < tAZOtIRNEN

Morning, in the morning


Bomaten
Leve: to get up
Robert i leve. I sanze.
Sanze: to dress

bwar dite: to drink tea


I bwar dite.
( to have breakfast)
Apre i al travay.

Apre: then

Noon
Midi
Dezennen: to eat lunch
I dezennen e i repoze.
e: and, repoze: to rest

Afternoon/in the afternoon


Apremidi
ankor: again
I travay ankor.
Apre i al zwe foutbol obyen
i al borlanmer.

Evening/in the evening


Aster to listen
Ekout:
I lir, i ekout radyo.
radyo: radio
I al sinew.

When(refers to a general time


as compared to ki ler?)

Kan ? Demande e reponn :

Kan i leve.
Kan i bwar dite?
Kan i travay? Bomaten

Kan i zwe foutbol? Midi

Kan i al borlanmer? Apremidi

Kan i lir? Aswde


Kan i ekout radyo?

What time is it?


2. Ki ler i ete?
One o'clock
I enn-er

enn-or
Two o'clock
de-zer
Three o'clock
trwa-zer
Four o'clock
kat-rer
Five o'clock
senk-er
Six o'clock
siz-er
Seven o'clock
set-er 23 Eight o'clock
wit-er
Hosted for free on livelingua.com
21

nev-er
Nine o'clock
diz-er Ten o'clock
onz-er
Eleven o'clock
inidi/minwit
Noon/midnight

Reponn kestyonlo ou lazournen :

Ki ler ou leve?
Ki ler ou bwar?
Ki ler ou aprann kreol? Aprann: to learn
Ki ler ou dezennen?
Ki ler ou al horlanmer?

3. Depi-Ziskan Lir :
Depi-ziskan: from to

Robert i travay dept wit -er ziskan midi.


Paul i aprann kreol dept senk-er ziskan set-er.
Marie i lir dept wit-er ziskan diz-er.
Mic4e1 i zwe foutbol dept wit-er ziskan
Lina i travay dept nev-er bomaten ziskan krt-rer
apemidi.
Mark i dorwi dept diz-er aswar ziskan siz-er
bouaten.

Fer lezot fraz.

4. komanse -fini , leve - dorwi, ouver - fern

Ki her soicy i leve? Soley i 1ev siz-er

Ki her ou lazournen i komanse?


komans/e: begin, start
Mon lazournen i komans set-er.

Ki ler ou lazournen i fini? Fini: to end


Mon lazournen i fini onz-er aswar.

Ki her ou travay i fini?


Mon travay i fini kat-rer.

Ki her laboutik i ouver?


Ouver: to open
Laboutik i ouver nev-er.

Ki her labank i fermen?


Fermen: to close (shut)
Labank i ferm trwa-zer.

Fer lezot kestyon. Reponn.

24 Hosted for free on livelingua.com


22

5. Minit Minute(s)

En kar: a quarter (past)


Set-er senk, set -er dis, set-en kar,
Venn-senk: 25
set-er ven, set-er venn-senk
Edmi: half(past)
set-er edmi

Maven: less i.e. 25 before 8


Wit-er maven venn-senk
Wit-er maven yen, Kit -er men zen kar
Wit-er mwen dis, Kit -er mwen senk

rakont: to tell about


Servi bann ler pour rakont ou lazournen.

Today
6. Ozordi

September
Septa

1 M M Z Y SD
1 2

3 4 5 6 7 8 9

10 11 0 13 14 15 16

17 18 19 20 21 22 23

24 25 26 27 28 29 30

Ki zour i ete ozordi?

Le: denotes date


_ Ozordi Mardi. Mardi le douz

Monday
Aprann < Lendi
Mardi Tuesday
Wednesday
Merkredi
Zedi Thursday
Friday
Vandredi
Sanmdi Saturday
Sunday
Dimans

Oat: date
Ki dat ozordi?
- Ozordi le douz septaM

4wa: month
Ki mwa, sa mwa?
- Septa*

Semenn:week
Zour, seeenn, mma
Konbyen zour i annan dan en semenn?
Konbyen semenn i annan dan en mwa?
Konbyen zour i annan dan en mwa?
25 Hosted
erd for freehour
-tan: on livelingua.com
Konbyen .snit i annan dan enn erd-tan ?
23

7. lendi mon al laboutik.


Mardi mon al sinema.
Merkredi mon al kot Michel.
Zedi mon zwe foutbol..
Yandredi mon al bazar.
Sandi mon tra/ay dan mon zarden.
Dimans mon al legliz. Apre men al borlanmer.

Mon travay lend' ziskan Yandredi.


Mon pa travay Sanmdi ek Dimans.

Mon al sinema tou le Mardi


Mon al legliz tou le Dimans
Tou le: every
Mon aprann kreol tou le x*dr.
Tou le zour: every day.

Rakonte Ri ou fer dan lasemenn.


lasemenn: the week

1
26
Hosted for free on livelingua.com
24

I annan en kantite pve koko otour lakaz

27
Hosted for free on livelingua.com
LESON 7 1

1. Lir < Lakaz Rc5ert


Robert's house

Robert: "Mon reste Ans Bwalo


Mon lakaz i lobor semen.
Semen: road
I ant lanmer ek semen.
Ant: between
I en gran lakaz.
I annan en salon, en lasal manze,
S on: Sitting room
ek en lakwizin.
U. al manze: dining room
Lakwizin : kitchen
I annan trwa lasanm.
I annan enlasanm ben ek en kabinen. Lasanm: bedroom/room
lasanm bee:bathroom
Kabinen: toilet
Devan lakaz i annan fler.
Fler: flowers
Otour lakaz i annan en kantite pye koko.
Otour: around
En kantite: a lot (of)
Pye koko: coconut trees
Deryer lakaz i annan em pti zarden.
Zarden: garden
I annan en pe legim dan zarden.
En pe: some/a few
Mon kontan plant-plante.
Plante: to grow (vegetables)
to plant.

(Verbs are doubled to show


action done without
definite aim or intention
e.g. mars-marse: to stroll
around.koz-koze: to chat).

2. Lir < Dan salon, i annan fotey ek latab.


Fotey: easy chair, arm chair
I annan portre lo miray ek en po fler
lo latab Miray: wall , Po: vase

Dan lasal manze i annan sez ek latab

Dan lakwizin, i annan en stov, Stov: stove.


en sink ek en gran bife. Sink: sink, bife: cupboard

Danlasanm ben i annan en dous ek en lavabo.


Dous: shower
Lavabo: wash-basin

Danlasanm i annan lili ek en kwafez.


Lili: bed
I annan en gran Larmwar.
I annan lenz Kwafez:
dan Larmwar. dressing table

Dan kabinen, i annan en kabinen ek Larmwar: wardrobe


en
Lenz: clothes
lavabo.

Dekrir lakaz Robert


Hosted for free on livelingua.com
26

3. Reponn kestyon :

Kote Robert i reste?


Son lakaz i lobor semen?
Son lakaz i gran?
Konbyen laFanm iannan?
Ki i annan devan lakaz?
Kate zarden i ete?
Ki i annan dan zarden?

4. I annan en pe legim dan zarden.


Lir < enn-de: a few (lit. one two)
I annan enn-de pye koko otour lakaz.
de-trwa: a few
I annan de-trwa loto lo semen.
I annan bokou pwason dan lamer.
I annan en kantite pye koko dan Sesel.
Plizyer: several
I annan plizyer lakaz ant lanmer ek semen.

eksprim:to express
Fur leaot fraz avek mo ki eksprim kantite .
kantite:quantity

Robert's garden
5. Zanlen Robert Lir <

Robert: 11 Ozordi Sanmdi.


anvil: in the town
Non pa pe al travay anvil.
zarden: garden
Mon pe travay dan mon zarden.
vini: to come (used as command)
Vini. to see
vine: to come, war:
Vin war mon zarden.
plizyer: many
Mon annan plizyer kalite legim.
kalite: types
leti: lettuce
Isi i annan bred ek leti.
brenzel: eggplant
Laba i annan kokonm ek brenzel.
Mon annan tomat ek zariko osi.
get: look (at)
Get sa bann tomat. Pa zot zoli!"

6. Reponn kestyon :

Ki ou fer Lendi bocaten?


Ki ou fer Mardi aprenidi?
Xi ou fer Merkredi swar?
Ki ou fer Vandredi apre travay?
Ki ou fer Sanmdi avan dezennen?

Ki zour ou al labank?
Ki -our ou aprann kreol?
Ki zour ou al lapos?
Ki zour ou al laboutik? 29
Ki zour ou al borlanmer? Hosted for free on livelingua.com
7. Lir < Vini, Yin war mon zarden. (These are command forms,
Ale. Al fer ou travay. with and without complement)
Antre. Antre anndan. anndan: inside
Sorti. sorti deor. deor: outside
Debout. Debout drwat. drwat: straight
Asize. Asiz lo sa sez.
nom : new
Fer en nouvo fraz avek sak verb. sak :each
verb:verb

8. Aprann lezot mo pour keksoz ki annan dan

obyen otour lakaz.

Dekrir lakaz ek landrwa kot ou reste , obyen

en lot ki ou konnen.

::

ioar":4z
.

i.
'0

Lo lavarang

Hosted for free on livelingua.com


LESOM 8

i. Lir < YER yesterday

Ti annan soley. soley: sun (It was sunny)


Paul: Yer ti Oioans.
Non ti al borlanmer avek Marie. avek: and/with

Nou ti al Ms Rwit01 Nou ti


pas lazournen to tans. Apremidi pas lazournen: spend the day

nou ti dezenn dan en restoran. lans: beach

Nou tf aanz dfrf ek kari pwason. kari: curry

Apre nou ti al ankor lo lans ziskan


senk-er.

Marie: Vi, nou ti al Ms Royal dan bis.


Nou ti ariv/e: to arrive
Nou ti ariv laba nev-er.
mars lo lass. Nou ti benyen dan
lanmer e mon ti dormd dan soley.
NOu ti reste 10 lans tou lazournen. reste: to stay

Nou ti retournen senk-er e mon ti al retourn/en: to return

travay siz-er.

Reponn kestyon :

Ki zour ti ete yer?


Ti annan soley?
Kot Paul ti ale?
Avek ki i ti ale?
Ki manyer zot ti ale?
Ki ler zot ti arive?
Ki zot ti fer?
Kot zot ti dezennen?
Ki zot ti mane?
Ki ler zot ti retournen?

2. Reponn sa bann kestyon osi :

Ki o'n ti fen

Yer bomaten?
Yer apremidi?
Lendi wear?
pase: last, past
Sandi pase?
Semenn pase?

Kan ou ti al anvil?

Ki zour ariv Seychelles?

Ki ler kcoans aprann Kreol?


Ki dat al Ms Rwayal?

Fer lezot kestyon pour demande.

31 Hosted for free on livelingua.com


3. Dan restoran Demann keksoz :

Donn -saran en tas dite silvouple. tas: cup


en tas kafe
en ver delo delo: water
en ver diven diven: wine

Mon ti a kontan en sopin labyer silvouple. sopin: half-bottle


en sopin limonad
en boutey diven boutey: bottle
en boutey kalou ti a: would
1

Aamenn en kouto pour an silvouple. kouto: knife


en kwiyer kwiyer: spoon
1 en fourset fourset: fork

en lasyet lasyet: plate


en bol bol: bowl

Ki ou ti a kontan ? kontan: to like

Ki ou ti a kontan bwar? bwar: to drink

4. DYALOG Marie i antre dan restoran.


Michel i la.

Michel: Alo! Asize


Mon fek arive, an osi. fek: just (a short while ago)
Koman ou sava?

Marie: Tre byen. Mon sorti borlanmer.

Michel: A! I annan zoli soley.

Marie: Wi, i fer tre so. so: hot

Metres: Bonzour. Wi? wetres: waitress

Michel: Donn-mwan en limonad silvouple. limonad: lemonade

Marie: Ou annan zi fri? zi: juice

Metres: Wi. Ki kalite ou ti a kontan ? ti a: would

Marie: Zoranz. En zi zoranz silvouple.

Metres: Byen. Zot oule keksoz pour manze?

Michel: Mon le pwason griye avek salad, griye: grilled


silvouple.
32 Hosted for free on livelingua.com
30

Marie: Kari pwason avek diri silvouple.


Salad osi. salad: salad

Michel: Anmenn en sandriye pour man amenn: bring


silvouple sandriye: ashtray.

Aprann lezot mo poOr manze ek labwason. lahwason: drink(noun)

Fer en lot dyalog ki pas dan restoran.

5. Servi < Mon kontan manz diri ek pwason


fri ek legi
lavyann ek pomm-de-ter meat and potatoes
dipen ek fromaz bread and cheese
lasoup ek salad soup
dizef ek zanbon eggs, ham
gato ek ayskri cake (pastry) and ice-cream

Fer fraz pour labwason.

6. Lir < Michel ek Marie pa ti kontan sa restoran.


Apre dezennen zot ti dir: dir: to say
limonad pa ti fre. fre: cold
Zi fri ti tro dou. dou: sweet
Ti annan tro disik. disik: sugar
Diri pa ti so. so: hot (temperature)
Pwason griye ti tro sale. sale: salty
Ti annan tro disel. disel: salt
salad ti annan tro dipway. dipwav: pepper

7. Sanz bann fraz dan 6. .

ti tro - pa ti ase

ti annan tro - ti napa ase

Servi ankor < dou, sale, fre, so ,

e osi < plat, eg, for bland,bitter(sour), hot

Dir ki manze ki annan sa bann gou. gou:taste

Dir ki gou ou kontan.

8. Rakont ou dernyen vizit dan en restoran. dernyen:last

33

Hosted for free on livelingua.com


31

LESOM 9

FAW4IR family

1. Lir < Sa lafanmir Andre. I annan sank zot. senk zot: five of them

Madaniam Andre i prezant son fanmir. prezant: to present,tointroduce


"Sa mon mars. I apel Philip. I travay mars: husband
Korporasyon Elektrisite.
Sa son fir, Jacqueline. fir: daughter
I annan trez an. I al lekol. an: years
Sa mon garson Antoine. garson: son

I pli zenn ki Jacqueline. pli zenn: younger


Sa son papa, i reste avek now, (pli is the comparative).

2. Aprann < marl


madanm:wife
madam
garson
fir
manuan mother
father
Pa Pa
frer brother
ser sister
gran-manman grand-mother
gran-papa grand-father
paran parents
zanfan children

3. Lir Paul
'Mon apel Paul. Mon en enzenyer enzenyer: engineer
elektrisite. Man travay Korporasyon
Elektrisite.

Mon annan en frer ek en ser. Non frer


i apel Bill e mon ser is apel Nancy.
Zot pli zenn ki swan. Zot ankor pe al
lekol. Zot reste ek mon paran Lamerik". paran: parents

34 Hosted for free on livelingua.com


4. Lir < Philip Andre

"Non apel Philip Andre. Non en formenn formenn: foreman


dan Korporasyon Elektrisite. Mon madanm
apel Therese. I pa al travay deor. travay deor: to be employee,(to
I koud e i fer louvraz lakaz. work outside the home).
louv-az: chores, work
Nou nun en fir ki apel Jacqueline e en fir ki apel: a girl who
en garson ki apel Antoine. Jacqueline is called.
i al lekol be Antoine i ankor tro zenn'. be: but, ankor: still

5. Lir < Ser Paul i apel Nancy.


Antoine i frer Jacqueline
Nadanm Andre i manman Jacqueline.
Jacqueline i pli gran ki Antoine.
Philip Andre i pli vye ki Paul.
Ki laz Jacqueline i annan? Now old is Jacqueline
I annan'trez an. laz: age

6. Servi repons bann kestyon pour koz lo ou fanmir.

Ou annan frer ek ser?


Ki manyer zot apele?
Lekel ki'pli zenn?
Ki laz zot annan?
Zot travay obyen zot al lekol?
Kot zot reste?

7. En vizit

Yer swar Paul ti al vizit Nsye ek Nadanm


Andre. .Ler i ti arive, Madan. Andre ti ler: when
dan salon. I ti pe koud. koud: to sew
Em pti garson ti pe zwe ater. Em: a, ater: on the floor
Paul ti dir bonswar.
(on the ground)

Madan A:
Bonswar Paul. Antre. Non mari pe vini.
I dan lakwizinn. I pe kwi manze. kwi manze: to cook

Paul:
Sa ou pti garson?

Nadanm A:
Wi, I apel Antoine. 35
Paul: Hosted for free on livelingua.com
33

Mono A:
Non. Mon annan en pli gran fir.
I apel Jacqueline.

Paul:
I al lekol?

Madam A:
Mi. I annan onz an. Ou annan frer ek ser ou?

Paul:
Mon annan en frer ek en ser. Non annan zot
portre ek rowan. Regarde. Sa mon papa ek
mon manman. Sa mon frer Bill. Sa men ser
Nancy. Zot pli zenn ki mwan. Zot ankor pe al
13kol.

Rakont vizit ki Paul ti fer.

8. Lir < I ti pe manze dan lakwizinn.


I ti pe koud dan salon.
Mon ti pe ekout lanmizik dan mon lasanm. ekout lanmizik: to listen to

Ler mon ti arive, i ti pe travay. music

Ler mon ti pe ale, i ti pe dormi.


Ler nou ti pe koze, Michel ti vini.

Fer lezot fraz avek ...ti pe

9. ....be.... Aprann e servi :

Jacqueline i al lekol be Antoine i tro zenn


Mon paran i reste Pralen be mon reste isi
Sa lakaz i gran be sa enn i tipti
Sa portre i zoli be sa enn i pli zoli.

---.771---- Aprann e servi :

Sa lakaz i pli gran ki sa enn.


Sa lisyen i pli gro ki sa enn.
Sa portre i pli zoli ki sa enn.
Sa pye koko i pli gran ki sa bann.
Sa pwason i pli gro ki sa bann.
Sa bato i pli vit ki sa bann. vit: fast

Lekel ki pli gro, en lakaz obyen en loto? lekel ki: which (is)
- En lakaz i pli gro ki ea loto.
Lekel ki pli vit, en lot° obyen en lisyen?
Lekel ki pli dousman, en torti obyen en bef? dousman: slow, torti: tortoise
Lekel ki pli vit, en avyon obyen en bato? bef: cow, avyon: aeroplane
Lekel ki pli dousman, bis obyen saret? saret: cart

Lekel ki pli bon, banann obyen zorahz?


Hosted for free on livelingua.com
10. Msye Andre i antre dan salon.

Msye A: Ki i dir Paul?


Paul: Ki i dir? Ou ti pe kid sane?
Msye A: Ni. Non'n fini prezan. mon'n: I have (mon + int, in.::
Noel') borikari poul. Present perfect marker)
Ki ou'nfer ozordi?
Paul: !ben al borlanmer ek en zanmi.
Nou'o.paslazournenlolans.
Msye A: 1 annan zoli soley?
Paul: Ni ti fer so.
Msye A: -Ou'n gany nouvel ou fanmir ? en let: a letter
Paul: Non' gany en let sorti kot mon ser. sorti kot: from
I'm anvoy en portre. Regarde. Anvoy: to send

Servi in pour ekrir en lot dyalog.

11. Servi pa + in

Malin kwri sane. Mon pen


Ou'n travay Ou pa'n
I'n repoze. I pa'n
Nou'n al borlanmer. Nou pa'n
Zot in anvoy en portre. Zot pa'n
Zot in manz dan restoran. Zot pa'n

12. Rakont sa ki'n pase - Bomaten


- Sa semenn
- Sa mwa
- Sa lannen

37

Hosted for free on livelingua.com


35

LESON 10

1. ANVIL In town.

1. lorloz
clock tower
2. lapos post office
3. mize museum
4. labank 'Barclays' Barclays bank
5. lotel 'Pirates Arms' 'Pirates Arms' hotel
6. lanbasad ameriken American Embassy
7. bibliotek library
8. larivyer river
9. kar-park car-park
10. legliz 'St. Paul'
11. kord -gard
12. bazar
13. taksi stand taxi stand
14. stasyon bis
15. batiman 'Oceangate'

38
Hosted for free on livelingua.com
36

A_

I --...11111111

.f .

Lorloz i mark sant lavil.

33
Hosted for free on livelingua.com
37

2. Fer fraz pour dir kote diferan landrwa i ete :

Lapos-i lo lari Lendepandans


Lotel Pirates Arms i lobor labank
Sine ma i vizavi legliz Sen Paul
vizavi: across from, opposite
Taksi stend i akote larivyer
akote: next to
Lapos i avan Mize Rasyonal
avan: before
BLtisan Oceangite i apre ron-pwen
apre: after
Karpark i deryer kordgard

3. Demann kestyon pour lezot landrwa:

Kote labank 'Barclays' i ete?

lotel Pirates Arms


biro lasirans
biro: office, lasirans:
insurance
magazen Sereco
magazen: store, shop
Lanbasad Ameriken
lanbasad: embassy
stasyon petrol
petrol station
batiman Kingsgate
Kingsgate Building
bibliotek
library
Minister Devlopman Nasyonal
Ministry of National Development
zarden Botanik
Botanical gardens
mize nasyonal
national museum

4. Direksyon Aprann :
directions

Ou desann sa lari
desann: go down
Ou mont lari Revolisyon
mont: go up
Ou swiv lari Francis Rachel
swiv: follow
Ou pran lari Lendepandans
pran: take
Ou koup semen
koup semen: cross the road/street
Ou tourn a drwat
tourn: turn, drwat: right
Ou tourn a gas lo Lari Albert. gos: left

Ki manyer on al kot stasyon bis silvouple?

Donn direksyon pour diferan landrwa.

S. Lir < Marie pe arse anvil. En msye i msye: man (polite form)
demann li direksyon. Zot devan kordgard demann: to ask

Msye: Ou kapab dir swan kote kapab: can


Mize Nasyonal i ete silvouple? Mize: museum

40
Hosted for free on livelingua.com
Marie: Mi. Ou desann sa lari. Ou ariv kot desann: go down
Taksi Stend. Ou tourn a drwat, e ou Taksi Stend: Taxi stand
swiv sa lari ziskan kot lorloz. La
ou tourn a gos. Co pas devan lapos.
Mize i lanmenm, zis apre lapos. lanmenm: right there
Msye: I en gran batiman? I fasil fasil: easy
pour war?
Marie: Mi. I en batiman de letaz. Mize letaz: floors
i anba lo prove letaz.
Msye: Alor, mon a' kot Taksi Stend, mon alor: so
tourn a drwat lo lari
Marie: Albert. Lari Albert.
Msye: Lari Albert. E apre a gos.
Bon cersi bokou.
Mare: Pa dekwa (reply to thank you)

Fer sa dyalog avek en lot landrwa .


. ,

6. Aprann e servi :

pre ye , dezyenm trwazyemm first, second, third


katriyenm , senkyenm , sizyen fourth, fifth, sixth
setyenm ; vityenem,.nevyensp,dizyentm seventh, eighth, ninth, tenth.
dernyen last

7. Lir < 'Victoria House'

Victoria House i pli o batiman dan o: high


Victoria. I annan kat letaz. Lo
pregyer letaz i annan en labank. Lo
dezyenm letaz i annan Olizyer biro.
Lo triazyenm letaz i annan lanbasad
angle e lo katriyenm letaz i annan
lanbasad ameriken.

Dekrir en lot batiman .

8. Servi 'ou kapab

Ou kapab dir swan kote size i ete?


Kot mon kapab aste legim? aste: buy
Ou kapab donn rowan en ver delo?
Ou kapab koz Kreol?
Nou kapab al anvil?

Hosted for free on livelingua.com


39

9. Lir < Ler Marie ti pe marse, en msye ti demann


li direksyon.

Ler Michel ti pe aste pwason, en madanm ti dir


li bonzour.

Ler madanm Andre ti pe kwi manze, Antoine


ti demann li en ver delo.

Ler nou ti pe ale, i ti koz ek nou.

Fer lezot fraz parey :

Ler ti pe ti

10. Fer plan en lari dan lavil kot ou ti reste plan : plan

e koz lo la.

42
Hosted for free on livelingua.com
LESON 11

DEMEN Tomorrow

pou marks the future tense


1. Aprann servi pou

Demen mon pou al anvil


Demen mon pou al coarse lo lans.
Sandi mon pou al aste fri ek legim bazar.
Dimans mon pou al kot Michel.
Demen mon pou aprann Kreol tou lazournen. tou lazournen: all day long

Semenn prosenn mon pou ekrir de -trwa let. ekrir: write


prosenn: next

2. Lir :

Laniverser Robert Laniverser: birthoay

Michel: 'Dement ankor en lot Sandi. en lot: another

Mon pou ler tar. Bosaten mon tar: late

pou travay dan mon zarden, e


apremidi mon pou al borlanmer.
Aswar mon pou al kot Robert.
Mon pou anmenn mon gitar.. Nou gitar: guitar
pou ekout lannizik e zwe gitar.

Demen? Demen i le venn -de


Septaml I son laniverser.
Mon pa pou kapab lev tar. Mon
pa pou kapab travay dan mon zarden.
Mon pou al aste en kado pour li anvil'. en kado: a present

Servi pou pour koz lo en zour dan fitir fitir : future

3. Aprann Bann mwa

Zanvye January

Fevriye February

Mars March

Avril April

No May

Zen June

Zilyet July

Out August

Septam September

Oktob October

Novam November

Desam December

Dir ki dat ou laniverser.

Fer lezot fraz pour servi diferan dat.


43
Hosted for free on livelingua.com
41

5. Aprann servi a
(a marks the future tense also and
is used more to express *intentions,
Mon a vini
propositions,etc..)
Mon a seye
sey/e: to try
Mon a fer
Mon a kapab
Ou a kapab vin zwenn mwan?
Ou a kapab pret rowan ou loto?
pret: to lend, to borrow
Ou a kapab fer en gato pour li?
Ou a kapab aste en kado pour li?

6. Lir :

Michel i telefonn Marie:


telefonn: to telephone

Michel: Alo, Marie. Michel isi.


Demen i laniverser Robert, ou
konnen?
konnen: to know
Marie: Wi, mon rapel.
rapel: to remember
Michel: Mon pou al kot li demen swar.
Ou le vin ek swan?
Marie: Mon ti a kontan. Ou a kapab yin
zwenn man?
Michel: Wi. Mon a yin zwenn ou seter eclat.
Mon papa pou pret an son loto. pret: to lend
karie: Bon, mon a esper ou. Mon a fer
en gato pour li.
gato: cake
Michel: I a kontan sa. Mon pou al aste
en kado pour li demen bonaten.

Fer en lot dyelog pour aranze pour zwenn en zanmi


aranze: to arrange
1.

7.

I a vini si ou dir
si: if
I a fer si ou demann
I a kontan si ou al zwenn
I a aste si i rapel.
0
1
Mon ti a vin zwenn ou si mon ti annan
10th. 1

Mon ti a ed ou si mon ti kapab.


ed/e: to help
Mon ti a fer si mon ti annan letan.
1
letan: time
Mon ti a aste si mon ti annan larzan.
larzan: money

Fer lezot fraz pour servi ..a .....

44
Hosted for free on livelingua.com
42

8. Servi :

....kapab..akoz....

Mon pa pou kapab zwe foutbol. Non bezwen al

kot en zanmi.

Mon pa pou kapab


ukoz mon bezwen travay.
akoz mon malad.
akoz mon fatige.
akoz mon pa konn zwe.
akoz non napa larzan
akoz mon reste lwen.

9. Lir :

CCOMP i telefonn Michel

George: Alo Michel. Ou pot' vin zwe


foutbol tanto?
Michel: Non, non pa pou kapab vini.
why
George: Akoz?
Mon bezwen al kot en zanmf., bezwen: have to, need to
Michel:
I son laniverser.
George: Ki ler ou bezwen ale?
sizer apepre: around 6 o'clock
Michel: Mon bezwen sorti kot swan sizer
apepre.
George: Akoz ou pa vin zwe boner?
Nou a kapab arete senk er. arete: to stop

Non a vini dakor: agreed


Michel: Bon, dakor.
ziskan: up to, until
ziskan senk er.

10. Servi :

lafen: hungry
Hon manze akoz mon lafen.
swaf: thirsty
Mon bwar akoz mon swaf.
Mon dorsi akoz mon sonmey. sonmey: sleepy

Mon reste se swan akoz non naiad. malad: sick


riye: to laugh
Non riye akoz mon kontan.
plere: to cry, sagren: sad
Mon plere akoz uon sagren.
kriye: to shout, ankoler: angry
Non kriye akoz mon ankoler.

11. Servi :

Tanto mon pou al sinema.


Taler mon pou al zwe foutbol. 45
Semenn prosenn mon pou al Pralen.
Hosted for free on livelingua.com
mwa_nrosenn mon mu konans travay.
43

12. Rakonte ki ou you fer ?


Semenn prosenn,
eta prosenn,
lannen prosenn.

4G

Hosted for free on livelingua.com


44

LESON 12

1. Lir < PTI LOUIS

Marie: Prezan, mon prezant zot avek


mon tonton ki apel Pti Louis. tonton: uncle
ki: (relative pronoun)
ki apel: who is called

Dimoun i apel li Pti Louis be i dimoun: people

Mon pa konpran akoz konpran: understand


pa tipti.
grander: height, son grander:
en zone son grander i kapab
gany apele Pti. his height
gany: (passive) to be called
Pti Louis i en peser.
Espere. I a rakont zot en pe rakont/e: to tell, to recount

li-menm. li menm: himself

Pti Louis: Mon al lapes tou le zour ler al lapes: go fishing

Mon al avek en lot bo-tan: good weather


i fer bo-tan.
zoom ki apel George. Nou ley en lot: another

gran maten. gran maten: very early in the mornin


pous/e: to push, kanot:fishing boat
Nou pous nou kanot.
Nou al iwen, apepre ven mil ek Mahe. iwen: far, apepre: about, mil:miles

Wit er nou'n ariv kot nou you lapes.


Nou lapes tou bomaten. Apreadidi tou bomaten: all morning
nou retourn ater e nou al vann nou ater: on shore, to land

pwason.

Koz lo Pti Louis ek son zanmi.

2. Tonton Marie i apel Louis. Son tantin i


apei Marthe.

Servi < Son tonton uncle


aunt
son tantin
cousin (male)
son kouzen
son kouzin cousin (female)

son neve nephew

son nyes niece.

Koz lo dimoun clan ou fanmir.

3. Mon konn........
... en.zonm ki apel George
en fir ki apel Marie
en landrwa ki apel Bel Ombre landrwa: place

en zil ki apel Felisite zil: island

en zoom ki travay lopital


en garson ki kontan zwe
en laboutik ki vann semiz
en batiman ki gran

Fer fraz avek ...en


47
Servi annan, war, zwenn, konnen
Hosted for free on livelingua.com
- .
... I .

.
.. ,
",-...

.
1

. 1'

1
I fP 1 ;
4 (--
i.

r
%
/...; 94.111
I
. -

rr

Hosted for free on livelingua.com


4. Servi menm avek pronon. menm:with pronouns marks the
Mon a ale rowan -menu reflexive 1.e.myself,yourself..

Ou a fer ou -menu
I a rakonte li-menu
Nou a seye nou -menu
Zot a dir nou zot-menu

Zot a eksplike zot-menm eksplik/e: to explain

5. tou....tou le Aprann e fer lezot fraz :

I al lapes tou le zour. I lapes tou lazournen. tou le: every (day) i.e. frequency
I al travay tou le bomaten. I travay tou tou: all (day long)i.e. duration
bomaten.
I al zwe foutbol tou le apremidi. I zwe
foutbol tou apremidi.
I al dormi dizer tou le swar. I dormi tou
lanwit. lanwit: night
I al Pralen tou le semenn. I ti reste
Pralen tou lasemenn.

6. Lir :

Ans Rwayal i apepre 18 kilomet ek Victoria kilomet: kilometer


Pralen i apepre trant kilomet ek Mahe.
Lafrik i apepre mil senk san kilomet ek Mahe. mil: (a) thousand, san: hundred
Mahe i apepre 25 kilomet longer. longer: (in) length
Horn Seselwa i apepre nef san met oter.
In lakaz i apepre san met kare. kare: square

Servi apepre ....ek pour koz lo


landrwa dan Sesel obyen dan ou pei.
zistans: distance i.e. how far is it
ek: from
i2emande e reponn kestyon avek :

Ki zistans zistans:distance
Ki longer

Ki oter oter:height
Ki grander
grander: size ( How big 7)
7. Lir :

Pti Louis: Yer ti fer move tan. Lapli ti


tonm toulazournen. Mon ti pou al ti pou: was going to
lapes be mon pa ti kapab ale.
Ozordi mon ti pou al lev kazye
be lapli ti ankor pe tonbe.
Mon ti reste dan lakaz tou
lazournen. Demen, kanmenm lapli kanmenm: even though, although
i tonbe, won pou ale.

49
Marie: Ou pa kontan reste dan lakaz?

Hosted for free on livelingua.com


%?.1
!
Ai
;
"i4 1; 1-1--
E .
W $1, to.

mt:

Hosted for free on livelingua.com


Pti Louis: Annan d'ler sometimes
Mon kontan gany en zour repo repo: rest
tanzantan be la mon napa tanzantan: occasionally,
larzan mon bezwen ale.
from time to time.
bezwen: have to
Koz lo Pti Louis.

8. ...Bo -tan...move.tan...

Ler i fer bo -tan, soley i tape soley i tape: the sun shines.
- i fer so i fer so: it is hot
- lesyel i ble
- Lamer i kalm kalm: calm

Ler i fer move -tan, lapli i tonbe


divan i vante divan i vante: the wind blows
i fer fre
- lesyel i gri
- lanmer i move move: rough

Ler i fer bo-tan, mon al lapes


- mon travay deor
- mon zwe foutbol
- mon al piknik.

Ler i fer moveztan, mon reste se mwan


- mon travay anndan
- man lir en liv
- mon get televizyon get: look at, watch
Dekrir bo-tan ek move -tan.

Dekrir letan ozordi.

9. ...ti pou... Aprann e servi :

Mon ti pou al lapes, be lapli ti tonbe.


Mon ti pou al Bovalon, be mon pa ti kapab.
Mon ti pou al sinema, be mon ti napa larzan.
Mon ti pou travay, be mon ti fatige.

...kanmenm...

Kanmenm lapli i tonbe, mon pou al lapes.


Kanmenm mon naiad, mon pou al travay.
Kanmenm lapli i tonbe, i fer so.
Kanmenm soley i tape, i fer fre.

Hosted for free on livelingua.com


49

Ler
Annand'ler
Tanzantan
tou lazournen.
tou le swar.

52

Hosted for free on livelingua.com


I

Hosted for free on livelingua.com


LESON 13

1. Aprann < LEKOR

latet head
zorey ear
lizye eyes
nennen nose
labous mouth
likou neck
lestoma chest
lebra arms
lanmen hand
vant belly
laz2nm leg
zenou 'nee
lipye foot

Dir < Ouver labous


3es latet bes/e: to bend down
Fero lizye ferm/en: to close
Lev lanmen lev/e: to put up.

2. Aprann servi :

....fer coral....

Mon latet i fenmal fennal: to ache, to hurt.


Mon zorey i fenmal
Mon vant i ferual

....gany.... gany: suffer from


or to feel
Mon gany rural-de-tet
Mon gany lerim lerim: cold
Mon gany latou latou: cough
Mon gany lafyev lafyev: fever
Mon gany so
Mon gany fre.

Mon gany lerim dep' Lendi


Mon gany latou depi senenn pase
I gany lafyev depi Mardi
I gany sal -de-tet ler i travay mal-de-tet: headache
I gany mal- de-aer ler i al lapes. mal-de-me.: :2asickness

54
Hosted for free on livelingua.com
52

3. Latizann medicine,

posyon medicine (liquid)


pilil pill

kapsil capsule
pikir injection

to express frequency
....fwa....par....

I you bwar en kwiyer posyon trwa fwa par zour enn fwa: once
I al kot dokter en fwa par mwa. trwa fwa: 3 times
Mon al lapos de fWa par semenn.
Non gany let en fwa par mwa.
Mon ekrir tou le sis mwe.

4. Naiad

Marie ti salad. I ti al kot dokter.

Dokter: Bonzour mammzel. Ki ou ganyen? manmzel: miss

Marie: 143n latet i fennel. Mon gany lerim.


Dokter: Depi kan?
Marie: Depi Lendi.
Dokter: Ouver labous
Ou annan lafyev. Mon a donn ou
en posyon. Bwar en kwiyer trwa
fwa par zour, e fodre ou reste dan
lilt ziskan ler ou byen.

5. Marie: "En zour dan travay mon latet ti komans


fernal. Mon ti komans eternye. eternye: to sneeze
Oscar on ti so e mon lagorz ti
fermal. Mon ti bwar aspirin e
landmen mon ti al kot dokter. I ti landmen: the next day
dir an bwar posyon, e repoze.
Mon ti pran trwa zour konze. Ler mon konze: leave
ti byen mon ti retourn travay."

Rakonta ki ti arive ek Marie.

6. ti dir li, ti demann li dir: to say


iemann /de: to ask

Dokter: 'Bwar aspirin e repoze'


Dokter ti dir li bwar aspirin e repoze.

Ners: 'Depi kan ou naiad ?'


Nersti demann li depi kan i salad. Hosted for free on livelingua.com
53

Redir sa bann :

Madan' Andre: "Resta se ou .

Bwar latizane
Paul: Ki zour ou ti al kot
dater?"
Lina: "Pa al dan lapli ler ou
. malad.°
Madan' Andre: °Far atansyon" fer atansyon: be careful

7. Demann li si Redir barn fraz:

Michel: "Ou ti al kot dokter?"


Michel ti demann li si i ti al kot dokter.

Robert: °Ou ti boar latizanne

Ockter: "Ou lagorz i fer sal ?"

tiers: "Ou ti dormi byen?"

Madan' Andre: "Ou pou al travay?"

Antoine: "Ou pou pran konze?°

Lina: "Ou byen prezan?"

8. Lir < Aksidan


Paul: "En zour ler mon ti tipti mon ti pe
mont bisiklet. Non ti larg lanmen.
larg lanmen: to let go(of the
Mon ti'n deza fer sa plizyer fwa.
handlebars)
Be sa zour mon ti tanks Non ti
gany dimal. Mon ti dimal: to be hurt
kas en lebra; mon ti gaay troupe kas: to break
lo lazanw e mon ti gany krose.
krose: to scratch
Ti bokou pour enn pti garson
wit-an. Depi sa zour mon fer
atansyon ler mon mont bisiklet.

Rakont aksidan Paul.

9. ...ti'n...ti... Konplet bann fraz : ti'n (past perfect marker)

1 Min ale ler man ti arive.

Robert....fini travay....vini
Nou mars lwen lapli...tonbe.
Zot komans leson
Michel...al anvil
arive.
al kot
56
aste pwason zwenn Hosted for free on livelingua.com
10. Rakont en aksidan . Ki ou ti pe fer ?

Ki ti arive ? Akoz ? Ki dimal ou ti ganyen?

konversasyon:conversation
11. Rakont en konversasyon pour servi :

ti denann ii
ti dir

lekspresyon:expression
12. Lir sa de lekspresyon kreol. Ki zot dir?

Ki manyer ou a servi zot.

'....dept lipye ziskan latet

"Pa desann aladi si i oule lasante

Hosted for free on livelingua.com


55

LESON14

DAN SESEL

1. Zannimo

La de -trwa zannimo ki ou war dan Sesel:

en torti tortoise
en zourit octopus
en sovsouri fruit-bat
en lezar gecko
CW'n deza war enn ?
Have you ever seen one ?
Servi < Non'n deza war I have seen
Zanmen ron'n war
I have never seen

2. Servi deza zanmen

Mon'n deza al Prmlen


Zanmen man'n wont Nero Seselwa zanmen: never
wont bisiklet
mont/e: to climb
al lapes
=We: to ride
kros en gro pwason kros: to hook (catch a)
war en torti
moat en pye koko
boar kalou
dans sega dans/e: to ance
Fer lezot fraz- parey.

3. Dyalog

Marie: Alo, Robert.


Lontan mon pa war ou. Kot ou ti ete? lontan: (for) a long time

Robert: Non ti Pralen pour de-trwa semenn.


Mbn ti pe travay laba.

Marie: Ki manyer ti ete?

Robert: Ti gou. Mon ti reste dan em pti gou: fun (adj.)


lakaz obor lanmer. Nan'n al lapes
tou le zour. Mon'n fer en kantite
zanni.

Marie: Ou ti al Valle de Mai?

Robert: Heflin al partou Pralen. partou: everywhere, all over


Mon'n al Kouzen osi. Ou'n deza Kouzen: Cousin Island
al Kouzen?

58 Hosted for free on livelingua.com


IrD

Hosted for free on livelingua.com


Flarie: Non, zanmen mon'n ale.

Robert: A, fodre ou ale. I annan en kantite fodre: must


zwazo. I fasil pour ale. I pran zis
trant minit par bato.

Marie: Kekfwa mon a sey ale en zour. kekfwa: perhaps

Robert: Akoz kekfwa?

Marie: Mon gang mal-de-wer. mal-de-mer: seasickness

Rakonte ki Robert ti fer.

4. Lontan Servi :

Lontan mon pa war ou


lontan:since,for, along time
Lontan al anvil
al sinew
lir en liv
get televizyon

Mon ti reste Pralen lontan lontan: long ago


travay lontan
al lekol
vizit

.Men ti travay Ladig pour lontan lontan: (duration) for a long


Our bokou letan time
pour enn pti gin: laan
pour enn pti moman enn pti moman: ashort while

Gou

Pralen ti you
P1 kni k

Parti
Sinema

Partou

I annan pye koko partou elan Sesel

partou....
lakaz dan Viktorya
loto lo semen
mason dan lanmer

Par, a, dan

Mon ti al Kouzen par bato


par avyon
a pye a pye: on foot
dan loto
dan bis.
60 Hosted for free on livelingua.com
Pran

I pran trant minit pour al Kouzen

minit al anvil
erdtan al borlanmer
Servi < ek
zour manze
mwa ekrir en let
al Lafrik

Fodre

Fodre ou &laze
mars vit
aprann Kreol
travay
koze

Fodre ou al Pralen pour war kato nwar


Fodre pour
al lapes kros pwason
al bazar aste legim
travay gany larzan
pran avyon al Lafrik

KekfWa....a ......

Kekfwa on a sey al Kouzen en zour.


Kekfwa a en zour
fer en bato
aste en lakaz
ekrir en liv
vizit Lasin

5. Lezot Zannimo. Ou kapab dir keksoz lo 2ot:

poul bef koson hen, cow, pig


goat, duck, rabbit
kabri kannar lapen
koulev lera sanpye snake, rat, centipede
mous mous dimyel papiyon fly, honey bee, butterfly

6. Mon Lisyen Lir :

Mon lisyen i apel Zouzou. I blan ek nwar. Son lake lake: tail

i roule. Sa i fer li an pe spesyal akoz napa bokou roule: curly, spesyal: special
Lisyen avek lake roule.
Zouzou i manz zis enn Iva par zour. Ler i manze, menm:(shows emphasis=really)
i manze menm. Si manze pa ase, i aboy tou lanwit. ase: enough
Alor mon bezwen sorti e donn li ankor,kanmenm zis aboy/e: to bark
en vye bout dipen. bout: piece
Hosted for free on livelingua.com
Lazournen i reste dan son lakaz. Aswar ler mon
sorti travay mon larg li. I kontan ler i gany large. larg/e: to untie
I taye, i sote, i abwaye, pour montre son kontantman.
sot/e: to jump
I kontan tay ek pti manrmay ki pas lo semen.
abway/e: to bark
Le swar mon re -anmar li ler mon donn li manze.
kontantman: happiness
manrmay: children
Dekrir sa lisyen e dir akoz i si*syal . re-anmar: (re)tie

Rakonte ki i fer ldzournen. Lannwit?

Ler i gany lz(1.1e ? Ler i pa gany ase manze ?

dekrir: describ,)
7. Dekrir en lisyen ki dv konnen.

8: Servi sa bann mo
servi: use, mo: word(s)

napa bokou zis enn fwa


kaineno alor
ase bezwen

4,- Re t=repetisyon aksyon)

Mon re-anmar

r
Servi re- avek sa bann aksyon.

fer, zwenn,
lir, ekrir
vann, seye

Si (=kandisyon)

Si manze pa ase mon bezwen, donn li ankor


Si 'bezwem
travay byen

Gany (pasif)
I kontan ler i gany large
....gany envite
tape
Servi gany ek koupe
apele
peye

Hosted for free on livelingua.com


(The suffix -man is used to
-igen Servi :

form nouns with these adjectives)

kontan = kontantman montre kontantaan

komanse = komansman fer en komansman


aranze = laranzman fer en laranzman

11.
Lekel ou zannimo prefere ? Dekrir li

e dir akoz i spesyal.'

63

Hosted for free on livelingua.com


61

LESON 15

LAPOS

I t::::::3
PAR PAR
AVYON AVYON

1. Dan lapos: Marie i koz ek en klark lapos

Marie: Mon le poste en let pour Langleter silvouple.


Konbyen i koute?
Klark: Fodre peze....
peze: to weigh
Sa i kout tnia roupi senkant.
Haire: En postkard pour. Hayrobi ?
Klark: En roupi katre-ven-dfs
Marie: E de let pour Pralen. En lot pour La Dig
en lot: another (one)
Klark: Let lokal i karant sou sakenn. Epi?
lokal: local, epi: and then?
Marie: Se tou.
se tou: that's all
sakenn:each one/
Klark: I fer sis roupi karann-senk an tou.
an tou: in all, in total

Manmzel!..Ou pe bliy ou larzan sanze. bliy/e: to forget


larzan sanze: change
Refer dyalog pour poste lot keksoz.

2. Konplet bann fraz dapre dyalog dan 1.


konolet/e :to complete

Marie ti le
I ti demande
Let lokal i kout
Let ek poskard ti ariv
Marie ti bliy

64 Hosted for free on livelingua.com


62

3. Nouvo mo Servi :

...pez/e....lot....lokal
...sakenn...bliy/e...larzan sanze...

4. Ganyen, Anvoye

en let, en parsel, en kado

Non ti gany en let sorti kot,mon ser.


Non pou anvoy en kado pour won zanmi.

Dir ki ou'n ganyen obyen anvoye depi ou Sesel.

Dir ki ou pou ganyen obyen anvoye .

5. Konte 70-100
70, 71, 72
swasann -di s, swasnnt-e-onz, swasann-douz
73, 74, 75
swasann -t:ez, swasann-katorz, swasann-kenz
7e, 77, 78
swasann-sez, swasann-diset, swasann-dizwit
79
swasann-diznef

80, 81, 82
katreven, katreven-enn, katreven-de
katreven-trwa, katreven -kat, katreven-senk
83, 84, 85

katreven-sis, katreven -set, katreven-wit 86, 87, 88


89
katreven-nef

katreven-dis, katreven-onz, katreven-douz 90, 91, 92

katreven-trez, katreven-katorz, katreven-kenz 93, 94, 95

katreven-sez, katreven -di set, katreven-dizwit 96, 97, 98


99
katreven-diznef
100
san
1000
mil
1,000,000
milyon

Dir sa bann sif :

906 890 101


231 483

5006 7364 9292


3418 6775

24,987 120,000 35,012 85,580


11,207

Fer fraz pour servi sif.

Hosted for free on livelingua.com


63

R3
1, ....... le'

1711fr

tItIrtb-
SEYCHELLES-=-- °
si

-14
,\V4a.u., $ aoc

SEYCHELLES SEYCHELLES.

4 25c

ZIL ELWAGNE SESEL


SEYCHELLES
V

6. . Ten.

Tenm dis sou i montre en torti pe naze.

Dir ki lezottenm i montre.

Lekel tenm ou bezwen pour sa bann let.

Langleter = Rs 3.50 Hayrobi = Rs 1.90


Lamerik = Rs 4.20 Lostrali = Rs 5.80

7. Avyon

Zour arive sorti Ler kite pour Ler


Sanmdi Tokyo, Hong Kong, 03.35 Joanesbourg 04.35
Kolonbo

Lond, Frankfor, 04.50 Djeda, Frankfor, 06.20


Djeda Lond

Hosted for free on livelingua.com


64

Ler kite pour Ler


Zour arive sorti
14.25 Nayrobi 16.45
Sandi Kayrobi

19.15 Kolombo, Hong Kong 20.15


Joanesbourg (Sid Afrik)
Tokyo

10.40 Reinyon, Voris 11.40


Divans Pari, Djibouti

13.15 Djeda, Romm, Zourik, 21.15


Lond, Zourik, Romm,
Djedda Lond

16.45 Nayrobi 17.30


Nayrobi

22.35 Djibouti, Pari 23.35


Noris, Reinyon

Fer fraz lo sa progranm avyon

Avyon sorti Hong Kong i ariv isi Divans bomaten.


katrer men venn-senk

Lond
Nayrobi
Room
Noris
Joanesbourg

Avyon pour Tokyo i kit isi.

8. Servis lapos
1 ti servi tenor Noris. prop: own
Avan 1903 Sesel ti napa son prop tens.
He lapos Sesel ti komans fer son prop tens apre sa.

Ziskan 1965 servis lapos pour pei etranze ti depan lo bato.


ear: rarely
Sa bann bato ti pas ase rar e let pour Lerop ti pran bokou
Lerop: Europe
letan.

Avan erport Sesel ti ouver, enn pti avyon ti fer en servis


avyon koneksyon:connection
lapos par Nayrobi. Prezan i annan plizyer koneksyon
En let i kapab ariv regilye:reguIar
par semenn. Servis lapos f regilye.
nenport: any
nenport landrwa dan en sesenn.

Rakonte ki sa zistwar i dir lo servis lapos Sesel.

67

Hosted for free on livelingua.com


65

LESON 16

KESTYON POUR REYI2YON

Reponn bann kestyon

1. Ki anyer ou apele?
Kot ou reste?
Kot ou travay?
KE travay ou fer?
Ou kontan ou travay?
Avek ki ou travay?

2. Ki laz ou annan?
Ou'n marye?
Konbyen frer et: ser ou annan?
Ki zot fer?
Ou ekrir zot?
Kan ou gang let ?

3. Kan ou ti vin Sesel?


Kan ou kosans travay?
Kot ou pou reste mita prosenn?
Kot ou ti akontan reste?
Ki ou ti a kontan fer Sesel,?

Konbyen letan ou pou reste isi?

4. Ou al travay tore le zour?


Ki ou fer dan travay?
Kt ler ou komans travay?
Ki ler ou fini?
1

1
Konbyen er-4:1 -tan ou travay par zour?
Ki manyer ou al se ou apre travay?

5. Ou kapab kmi uanze?


Ki ou kontan .anze?
Ou aste pwason? Kan?
Kote?
Ou'n: deza al tapes?
Ou'n deza al Pralen?
Kan ou pou al ankor?

68 Hosted for free on livelingua.com


66

6. Ki dat ou laniverser?
Ki dat ozordi?
Konbyen zour i annan dan en senenn?
Ki zour ou travay? Ki zour ou repoze?

1 fer bo-tan ozordi?


Xi ou fer ler i move tan?

7. Ekrir kestyon pour demann lezot dimoun.

69

Hosted for free on livelingua.com


67

Leson 17

PASTAN

1. Lir :
Ki i annan you fer?

- Ki ou ti fer yer swar?


- Nanryen, mon ti rc."), dan lakour.
nanryen: nothing
- Ou pa sorti?
sorti: to go out
Annan-d ler mon al simma obyen mon al en bal. bal: dance
Napa gran soz pau fer.
There is nothing much to do
- Mwan, mon kontan al naze, obyen al zwe tents
be ou pa kapab fer sa le swar. Alor mon al
kot zanmi. Mou koze obyen nou zwe kart. kart: cards
- Man osi non al kot zanet souvan, obyen zot souvan: often
win kot swan. Kou zwe gitar obyen ekout
lanmizik.

2. Servi nanryen

Napa nanryen
pa: not
Napa nanryen pour fer
napa: have not, there is not
Napa gran soz pour fer
nanryen: nothing
Napa gran travay pour fer
pa-nanryen: not anything
Pa fer nanryen

3. tiouvo mo Servi :

. ..annan- d'ler,...souvan,...alor

4. Lekel ou Pastan? Koz lo enn :

Sport?
Foutbol, basketbol, volibol
same, taye, bisiklet.

Lars er?

maze, koule, fer snorkling koule: diving


bato, lapes, rod kokir kokir: shells

70
Hosted for free on livelingua.com
Lakour?
koud: to sew
kwi mane, koud, zarden
lir, ekout lanmizik, zwe domino

5. Borlanower

Dingus pase, 'bye ek Had= Hvarean in al borlanmer


Zot in al boner. Dizer bomaten zot fanmir: family, boner: early
ek zest fanmir.
ti'n arive. Bann zanfan, Pierre ek Jeanne, ti sot
deswit: at once
dan delo desvlt. Zot ti kontan akoz zot pa al
borlanmer souvan.
tar: late
Pli tar Nsye Hoareau ti tir portneNadanm
Hoareau k bann zanfan 10 lans. Apre, imnn tir portre: to take photographs

gran zanfan ti al zwe ankor dan delo.


Pierre ti zwe avek son pti Lit°. Jeanne
Zot pti frer, atrap/e: to catch
ti sky strap bann pti pwason.
Lamer ti'n sek. lanmer sek: low tide
Andre, osi ti vin dan delo.
Ler zot ti fatige zwe, zot ti al asiz lo lens.
Apre zot ti dezennen e bwar 'Monad. Apre
dezennen, Nsye Hoareau ti dorld en pe, letan ki letan ki: while
vey/e: to watch
Nadanm Hoareau ti vey bann zenfan.
Zot ti'n soley kouse: sunset
Ler soley ti kouse zot ti al se zot.
fatige. Kanmenm zot pa vin ankor pour en kantite
pa fer nanryen: it does not
letan pa fer nanryen.
matter.

i. Rakonte ki manyer lafanmir Hoareau ti


pas.zot lazournen lo lans:*

ti. Servi sa bann mo

boner deswit_
vey/e pli tar....
tir portre....en kantite letan

Fer fraz lo sa bann.model. Make sentences accoraIng

Ler zot ti fatige zwe, zot ti al to the example.

asiz h lans.

1 ti doted letan ki son madanm ti vey

hann zanfan.
letan ki .....

Kanmenm zot pa vin ankor pa fer nanryen

Kamera pa fer nanryen. .

Rakont en lazournen lo lans obyen dan bato.


6.
Hosted for free on livelingua.com
Hosted for free on livelingua.com
t.4
I
*lb11's. 11, 1
4-20,m
_
-ifAltith
,
A
" )11.
4:;.111r-
w
414111
V
,
Ili
4:011 47.1 1- . 1. I! I
A
o
ti;vc.
LESON 18

LABOUTIK

1. Paul i al laboutik

Paul: Ou annan semiz silvouple?


Lina: Iii. Ki kalite semiz ou le?
En semiz koton avek lanmans kourt. koton: cotton, lanmans: sleeves
Paul:
Lina: Mau annan de-trwa par isi. Mot
annan sa bann a fler, nou annan sa fler: with a flower pattern

Ki kouler ou ti a kontan? a re: striped


bann a re.
Paul: Nenport kouler, ble, blan, zonn, gri..
Ki grander? grander: size
Lina:
Limero sez: size 16
Paul: Limero sez.
La enn ble pal, limero sez. pal: pale
Lina:
Paul: Mon kwar sa enn i a bon.

2. Koz lo sa ki I annan dan dyalog 1.

Paul ti &sande sit annan sesiz.


dawn&

Lina ti dir i annan seiiz a fler.


dir

3. Remark bann nouvo mo e lekspresyon.

gran grander big, size


i.
gro groser big, size

long longer long, length

larzer wide, width


larz
oter high, height
0
lepeser thick, thickness
epe

desen: design/pattern
ii. a pour dekrir desen

a fler, a re, a karo

San desen = ini

73

Hosted for free on livelingua.com


GUINNESS.

rY

wow

ft
"

4;wo,
4i-*

.. .041,'""-
^k! e. -1%1

Em pti lapoutik dan vilaz

74

Hosted for free on livelingua.com


4. De kalite laboutik

disteng: distinguish
Dimon i disteng de kalite laboutik dan Sesel,
- bann gran laboutik anvil, (ki sc"van pa tro
gran), e bann pti laboutik dan vilaz.

Bann pti laboutik dan vilaz i annan bann keksoz


ki ou bezwen tou le zour, - diri, disik, disel,
batri: battery
deiwil, savon. Ou a kapab gany osi Lenz, latwal,
"batri pour en tors, bolpenn I annan en laboutik

partou kot i annan plizyer lakaz ansam. Dino= i pas


laboutik preski tou le zour pour aste enn sa bann

keksoz.

lafen-di-mwa:end of
Be dan lafen-di-mwa dimoun i fer en vizit spesyal
the month
laboutik. Le 29 ou byen le 30 sak mwa tou timoun i
prefere: favourite
-gany peye. La zot al zot laboutik prefere, dan vilaz
'obyen anvil. Zot aste tou keksoz ki zot bezwen pour sa
anvi: to wish for,
mwa, e si larzan pa fini, kekfwa en keksoz spesyal ki
to want
zot anvi.
Reponn kestyon :
Lekel sa de kalite laboutik?
diferans;differences
Ki diferans i annan ant zot?
Ki manyer nou servi sak kalite?
Akoz lafen-di-mme i spesyal?

5. Servi nouvo mo

....preski lafen-di-mma....
....gany peye larzan
....keksoz ase

shopping list
6. Lalis konmisyon tou le mwa

rice
Aprann < diri
sugar
disik
salt
disel
derail oil
pepper
dipwav
zonyon onion

masala
soap
savon
toilet paper
papye twalet
washing powder
lapoud lave
margarine
margarin
cheese
fromaz
dite 76 tea

kafe
Hosted for free on livelingua.com
milk
dile
73

Keksoz Spesyal

draze
sweets, candy
savat
lenz .

latwal
cloth, material
vesel
crockery

Mezir

kilo
liv
bwat
tin, box
wet metre
pake
packet

7. Aprann mo pour lezot keksoz ki ou you


bezwen aste .

Dir ki manyer laboutik i diferan Sesel


konpare avek dan ou pei.
konpare avek:compared to

77
Hosted for free on livelingua.com
LESON 19

LO SEMEN

1. Lir :

Bis you al anvil

- Kote mon devre esper bis pour al anvil. devre: should

- La devan, avan laboutik.


- Ou konnen ke ler i pase? konnen: to know, ke: what

- Ou a gany enn dezer edit'. Mon kwar i pas


tou le erdtan.
- Fodre mon degaze. Non pa anvi mank sa enn. anvi: to wish, to want

- Ou pa you sank li. Cu a gany letan. mank: miss, letan: time

- E ki ler ou mazinen dernyen bis i kit anvil? mazinen: to think

- Kekfwa seter. Non pa sir. Desande ler ou dernyen: last, kit: to leave

antre dan bis. sir: sure

2. Swiv bann'model pour servi nouvo mo.

Kote mon devre esper bis pour al anvil.


Kote....devre
5

;
Ou pa devre gat letan.
devre

Ou konnen ki ler bis i pase?


...konnen

Ki ler ou mazinnen bis i ariv anvil?


mazinnen

Mon kwar i pas tou le erdtan.

78
Hosted for free on livelingua.com
Servi sa bann mo osi :

esper.... ....degaze... ..anvi....


mank/e... ....dernyen.. ..sir

3. BO pti aksidan

En zour Pierre ti pc promnen lo son bisiklet.


I ti promnen: to ride/walk around
byen vantar akoz son bisiklet ti nef.
I tian fek vantar: proud, nef: new
ganyen pour son laniverser.
fek: just
Sa zour soley ti pe tape e zwazo ti pe sante
dan sant/e: to sing
pye dibwa. Pierre ti mont
son bisiklet san get san: without
Bevan 1i. Ler i ti pe ale koumsa,
i ti
koumsa: like that
tap ek en nom ki ti pe nurse lo bor semen.
tap ek: hit agai ,t
Pierre ek scn bisiklet ti dan rigol.
rigol: ditch
Pov Pierre pa ti konnen ki pour fer.
I ti zis
reste lanmenm ater. I ti anvi plere.

Sa zonm pa ti tro kontan.


I ti komans dispit ek dispit: shout at
Pierre. I ti montre li en koud'pwen. Pierre
koud'pwen: fist
ti zis bes latet.

Ler sa zonm ti war Pierre koumsa i ti aret


dispit,
i ti komans riye. I ti deside ed Pierre
tir son ed/e: to help
bisiklet dan rigol. I ti anmenn Pierre
se li e
zot ti bwar limonad ansanm.

Rakont sa zistwar dan plas sa zonm. dan plas: in the place of

4. Mc pour servi

promnen.. ...san..
ansanm... ...komsa. .aret/e

5. Nouvo lekspresyon

Fek i servi pour eksprtm en aksyon ki'n pas


eksprim: to express
em pti motion avan.
1
Mon fek arive
Men fek fer CA
....fek
i

78
Hosted for free on livelingua.com
zis i eksprim limit obyen ki en keksoz/aksyon limit: limit
ekzakt: exact
ekzakt
I annan zis trwa roupi
Mon ti zis gany letan
zis

Nef i aplik pour keksoz ki pa'n servi avan.


Noevo i servi pour keksoz deza servi ki ou fek
ganyen.
I annan en loto nef
nef

I'n gany son nouvo loto.


nouvo

Ek i servi koumsa
tap ek dispit ek fer zanmi ek..

Tir i servi souvan ek dan


Tir dan rigol, tir dan son pos, tir dan delo.

6. Koz lo ki manyer dimoun i servi semen dan Sesel.

Hosted for free on livelingua.com


7. Rakont sa zistwar ki komans par en aksidan

Kontinye to paz swivan

Hosted for free on livelingua.com


ti 5)
A;
:e.t*" .%.

1 IPilk
lik,,44 0..f: ii
o.
ti
:
,S *.:
Cfit .16....-Aderlir-
bv
y
k

r
t
4411.1". ' 4111M81
.r.........,iN 0 1);Oit .
re
.,
W6 /
V., A' 4
" View

: 11..%
Abilli-4EA.Vil A44,sztisrv..L.4.4111,
e......'.;:.. -,,_

6iki; . IN V ,
i ..ofill Silli
A- etrilv
e 0 A r'ariCtr.4
i 11.1"- 4,4\,..b:tet...,
Alt-

10,,QAt.. -\,.
Ir---1 fo .67 ,;t,,, bai. 4,0
r

AL.

4;44

r
1711114e

Telt
O,..1,

16,;.# 4,10

Hosted for free on livelingua.com


79

LESON 20

EN ZISTWAR

Lontan, ler ti napa radyo ek televizyon, dimoun ti rakont


zistwar pour en pastan. La en zistwar 'Pti Jean'.
Pti Jean i aparet souvan dan bann zistwar Kreol Seselwa.
awet: to appear

Pti Jean ek Zean zean: (the) giant

Ti annun en boug ki ti apel 'Pti


Jean'. I ti tipti be i ti boug: fellow, guy
malen. Son frer ti apel Gro Jean. I ti for parey en
malen: clever, for: strong
bef be i ti bet parey en kabri. Zot papa ti en bon parey: like, bet: foolish
labourer.
kabri: goat

Ti annan osi en zean. En zour, sa zean ti vol papa vol/e: to steal


Pti Jean e i ti anmenn li pour fer Ti travay kot
Gro Jean ti al rod son papa.
Zean ti tyonbo li osi e tyonbo: to catch (hold of)
ti fer li travay. La, Pti Jean ti decide pour al rod
zot.

I pran semen i ale. I ariv kot en gro Nye dibwa e i


arete pour repoze. I war en bef ki ti'n tonm dan en
trou. I pa ti kapab sorti. Pti Jean ti ed li pour li
trou: hole, ed/e: to help
sorti e bef ti byen kontan. I ti donn Pti Jean en bren
dan son lake e i dir
bren: strand (from his tail)
- Si ou bezwen vin for parey man, atrap sa
atrap/e: to hold
bren lake din ou lanmen.

Pti Jean i ale. I zwenn en gro zwazo ki ti'n pri anba


pri: trapped, caught
en panyen. En zoom ti'n atrap li e ti'n met ii la.
met/e: to put
Pti Jean i lev sa panyen pour zwazo sorti. Zwazo ti
panyen: basket
kontan e pour remersye 11,1 donn li enn son plim. I dir remersye: to thank

- Si ou bezwen anvole, atrap sa plim dan ou lanmen.


plim: feather
Ou a kapab anvole parey wan.
anvole: to fly

Pti Jean i dir li mersi e i ale. Pli tar i ti war en


fourmi dan son semen. Pti Jean pa ti mars lo fourmi: ant
Fourmi ti kontan e ti donn Ii enn son lapat.
lapat: leg (of animal)
- Si ou berwen vin tipti parey man, atrap sa
dan ou lanmen.

Pti Jean ti ale aVek son bren lake, son plim e son
lapat. Ler i ariv kot lakaz Zean i demande pour antre.
Zean i dir:
- Si ou antra, mon manz ou.

Pti Jean i atrap son lapat fourmi; i vin tipti parey


en
fourmi. I pas anba laport.
Dan lakal. Zean i vim li-menm.
I demann ek Zean:
- Oli mon frer ek mon papa? 83 Hosted for free on livelingua.com
80

11
ler i ti war sa pti boug pe koz
Zean ti byen ankoler
liatrap Pti Jean.
ek 1i. I lev son lanmen pour
tap/e: to hit
I tap
Deswit, Pti Jean i pran son bren lake bef.
koud'tet: a blow with the head
Zean itomm ater, mor. Pti
Zean en gro koud'tet.
vin: to become
plim zwazo, i vin en gro zwazo.
Jean i atrap
zot se zot.
I pran son frer ek on papa e i anmenn

zistwar.
I. Servi repons sa bann kestyon pour rakont sa

zot
Ki fanmir Pti Jean ti annan? Ki manyer
ti ete?
Ki manyer sa zistwar ti komanse?
Ek Zwazo?
Ki ti arive ant Pti Jean ek bef?
Ki tiarive ler Pti Jean ti ariv kot Zean?
ti gany son frer ek son
Ki manyer Pti Jean
papa?

2. Servi sa bann mo :

tyonbo... . pli bon


boug
....deswit...
anvole...
zwazo

striktir: structure
3. Fer fraz lo nouvo striktir :

Pour

arete pour repoze


Kot en pye dibwa,
pour
Kot laboutik,
pour
Kot larivyer,

Ti'n

trou
I ti war en bef ki ti'n tonm dan en
ki ti'n

Byen = tre

byen kontan
byen ankoler....
byen guu
byen malad

84
Ler

I ti ankoler ler i ti war sa pti boug.


ler

Hosted for free on livelingua.com


81

4. Plizyer mo i annan lekspresyon avek'pare1.


Dan zistwar i annan:
for parey bef
bet parey kabri

Servi sa bann mo pour fer nouvn leksoresyon :

malen
Corti
zoli
lera lera: rat
dousman
fler

I
voler thief, thieving
I ros
dir hard

85
Hosted for free on livelingua.com
t
5. Rakont sa zistwar

86
Hosted for free on livelingua.com
LESON 21

LANDRMA

1. En bon landrwa pour reste. landrwa: place

- Ou re:te isi?
- Mi. In fek vin reste la. Avan fek: just (time)
on ti reste Ans Bwalo.
- Ou kontan isi?
- Be wi. I en bon landrwa. I trankil e trankil: quiet
i pa lwen ek lavil. Ou reste par isi par isi: over here, hereabouts
ou osi?

- Enn pti pe pli devan, apre legliz.


- Sa gran lakaz lobor seoen?
- Mon, zis par deryer. Yin war Ewan en zour.
Dakor. /46n a vini pour war landrwa. dakor: agree

Ki landrwa ou ti a kontan reste dan Sesel?


Eksplike akoz.

2. Servi nouvo lekspresyon.

Par = dan sa direksyon.

Ou kapab servi:
par isi par laba, par devan.

Pas par

Pour al Ans. Bualo, ou bezwen pas par Lanmizer

3. En Vilaz
vilaz: village

Ans Rwayal i en gran vilaz.. Annan-dier dimoun


li dezyen lavil Mae,be i plito'en'gran plito:, rather
vilaz ki en lavil.

En kantite lezot vilaz i annan en legliz, en le.kol.(


en korgard e plizyer laboutik. Ans Rwayal i annan
osi en lapos, en lakour, en lopital e dernyeraan lakour: courthouse
i'n annan en adisyon enportan, - politeknik, ki dernyerman: lately
pli gran lekol dan Setel. Tou sa i fer adisyon: addition
Ans Reayal landrwa prensipal dan sid Mahe. enportan: important
prensipal: main, sid: south
Lontan ti annan en gran zarden zepis Ans Rwayal. zepis: spice
Sa ti dan letan ki bann Franse ti'n fek yid isi.
Sa zarden ti gany :rile. bril/J: to burn
Hosted for free on livelingua.com
87
Ki manyer sa ti arive?
En zour bann dimoun dan sa zarden ti war
de-trwa bate pe vini. Zot ti kwar ti bann
bate Angle. Zot ti met dife dan met: put, set, dife: fire

plantasyon zepis. Apre, ler bann bate plantasyon: plantation


ti'n arive, zot ti war ti bann bate Franse
memo. Plantasyon ti'n fini brile.

Konmela Ans Rwayal i anilan eh kantite konmela:nowadays


plantasyon koko. I osi en landrwa kot i
annan bokou peser. Ler ou pase ou kapab
war en kantite kazye lobor lanmer e plizyer
bate dan delo.

Ki manyer Ans Rwayal i ete konmela?


Akoz i spesyal?
Ki ti annan Ans Rmayal lontan?
Ki ti arive?

4. 5arvi mo :

....prensipal ....landrwa....
....enportan ....lezot
....brile ....konmela....

5. Servi nouvo striktir :


ki = konparezon, preferans plito ki expresses
comparison, preference.

I plito en gran vilaz ki en lavil.


...plito ki

Ron ti a plito gany en bato ki en loto


plito ki

Plito mon ti (Arian en bate


Plito

Kos = relasyon kot ki: relative pronouns

Ans Rwayal i en landrwa kot i annan


bokou peser.
en landrwa kot

Sa ti ariv dan letan ki bann Franse


ti'n fek vin isi.
dan letan ki

Hosted for free on livelingua.com


85

Met met lenz

I met son pli bon lenz pour al lanes.


...met

Net dife
Zot ti met dife dan plantasyon zepis.
met dife....

Met + keksoz + landrwa


Mon you met min larzan dan labank
met

Fini fini: expresses action already

riantasyontiinfini brile ler zot ti arive completed

fini ale
fini arive
fini fer
fini komanse

6. Dife Aprann :

lalimyer light
lafien smoke
laflanm flame n.
lasaler heat
alimen to light up
tenyen to put c t
met dife to set fire
pran dife to catch fire

7. Koz lo ou leksperyans : En dife .

89
Hosted for free on livelingua.com
leson 22

.r.:0(MGOUIA

Soungoula i en lot karakter ki aparet souvan d-n


zictmar Kreol.

Torts' i tyonbo Soungoula

Ti annan en lerwa ki ti annan en zoli larivyer kot lerwa: king

i ti al benyen tou le bomaten. En zour i ale pour li


benyen. i war son dela i'n sal. I mtourn se li byen sal: dirty
ankoler, san benyen. Son landsen kan i ale, i war son
delo i'n sal ankor. Trwazyesivzour parey. Lerwa Vn
gang ase. I dir:
- Be zot, sa pa kapab. bezot: (exclamation)
I krir too sa garb e i dir.zot;
- Non le konnen lekel ki pe bevy dan mon krir: to call
larivyer. Sa ki atrap li a gany mil roupi.
Be si zot pa atrap li zot a gany koup latet
zot tou.

En gard i ,le you veye. Aswar ler i labor


larivyer Soungoula i vinc, i dir
- Ki i dir mon frer?
La zot komans koz-koze. Soungoula i donn sa gad
en boutey kalou. Gard i bwar, apre i dormd.
Soungoula i sot dan larivyer, i benyen. Bosaten lerwa
i war son delo i'n sal. I krir sa gard, i koup son
lacet.Dezyens zour en lot gard i ale. Soungoula
fer ankor parey e sa gard osi i perdi son latet. perdi: to lose

Trwazyem zour torti i demande pour ale. Lerwa i dakor.


Torti i pas koltar partou lo li. I asize lobor larivyer koltar: tar (bitumen)

i fer II parey en ros. Aswar Snungoula i vini parey


labitid. I getr i dir: labitid: habit, custom

Unto napa gard. Lerwa i'n fatige. Non a


asiz en kou lo sa ros, apre mon a al benyen. en kou: a while

I tir son kannson,i asiz lo torti. I t'' SOf


bwar son kalou. Apre i sey leve you Al benyen be i

pa kapab leve. I dir:


- Be kisisa?
Torti i met son latet deor.
- Noan sa frer Soungoula. La mon'n gany ou.
- E ou la frer torti, les man ale. Mon a tap ou les: let, allow

en koud'pwen.

I tap en koud'pwen. Koud pwen i kole. I dir: kole: to stick

- Frer torti mon dir ou les an ale. Wm


a tap ou en koud'pye.
9b
Hosted for free on livelingua.com
Hosted for free on livelingua.com
I tap en koud'pye. Koud'pye : kole. I tap lot
koud'pwen e lot koud'pye. I tap en gro koud'tet.
Tou i kole. Torts i anmenn li kot lerwa koumsa.

i. Rakonte: Ki anyer ou kwar sa larivyer ti ete si i ti zoli?


Ki anyer Toni ti fer pour gany Soungoula?
Ki ou kwar ti arive ek Coungoula?

2. Servi nouvo mo ek lekspresyon :

....retourn/en ....son landmen....


....atrap/e ....veye
....perdi ....les/e

Annan Labitid = abitye

Soungoula ti annan labitid ;.siz lo ros.


Soungoula ti abitye asiz lo ros.
annan labitid
abitye

3. Dir kan sa calm lekspresyon ti gany servi dan zistwar. ka: case
Eksplike dan ki ou a kapab servi zot.

'Be zot, sa pa kapab!'


'Be kisisa?'
' La mon'n gany our'
' Les mean ale!'

92

Hosted for free on livelingua.com


89

LESON 23

SERVIS PIBLIK public utilities


1

1. Elektrisite (ran$enyman lo telefonn)


ransenyman: information

Madan Felix i telefonn biro elektrisite.

Madam Felix: Alo. Mon nape elektrisite depi


bomaten. Mon le konnen kiln arive. ki'n arive: what has happened

Paul: Kot ou reste?

Madam Felix: Lanmizer

Paul: Vi. En pye dibwa in tomato laliny laliny: the line


Nou pe .ranze.
aranze: to repair

Madan Felix: Ou kapab dir swan kan you pare?


pare: ready

Paul: Dan dezer-d -tan apepre. Mou'n


gany retar akoz move tan. retar: delay

Nadanm Felix: Bon. Mon a espere.

Rakonte ki ti arive:ki Madanm Felix ti


fer e ki lenformasyon i ti ganyen.
lenformasyon:information

2. Nouvo.mo ek striktir pour servi:

Mon le konnen
Ou kapab dir mean
Nou'n gany retar akoz

....arive.... ....aranze.... ....pase....


....apepc... ....espere....

Hosted for free on livelingua.com


3. Delo

Lontan disoun ti al rod delo dan larivyer avek


en seo. Konmela preski tou lakaz i gany delo seo: pail, bucket

dan tiyo obyea rakor. Laplioar lakaz i annan tiyo: metal pipe

delo trete. Kot sistenm delo piblik pa arive, rakor: polythene pipe

dimoun i met zot rakor zot-menm dan enn pti sistenm: system

larivyer. En fanmir kat dimoun i servi wen a a: to

trant roupi delo trete par ma. Dimoun ki pran trete: treated

delo pa trete i pey en sons fiks. en sonm fiks: a fixed sum

Elektrisite i ariv preski partou lo Mae, i-ralen


ek Ladig. Laplipar dimoun i servi elektrisite
zis pour lalfmyer e fer marse en fridj. Sa i a fer marse: to run

ariv apepre san roupi par mwa. Kot dimoun i kwi bokou plis: a lot more
manze ek elektrisite i a ariv bokou plis. Be dimoun petrol: kerozene

i plito servi petrol pour kwi manze.

Tele 'onn

La plVar dimoun napa telefonn. Biro ek landrwa


travay f annan. Apar'd Mae i annan telefonn lo
Pralen ek Ladig be pa lo lezot zil. I annan
telefonn piblik dan serten landrwa, ordinerman serten: certain

lobor kord-gard. Ou kapab telefonn dan lezot ordinerman: usually

pei osi. Sa servis i kout ase ser. I depan


bokou lo ki kantite ou koze.

Rakonte ki sa pasaz i dir lo sistanm delc,


elektrisite ek telefonn.

4. Servi :

....servis.... ....lalimyer.... ....lezot....

....serten.... .... ordinerman.. ....piblik...

Preski tou, laplipar (Sa de 1Jkspresyon i dir


menu keksoz.

Preski tou dimoun i gany delo trete.


Laplipar

Lontan, Konmela

Lontan dimoun ti al rod delo larivyer.


Lontan
Konmela zot gany delo dan tiyo.
Konmela

Hosted for free on livelingua.com


91

A i servi ant de sii.

I kout trant a karant roupi.

PHs. bokou plis

Elektrisite i kout bokou plis ki petrol.


bokou plis

Hosted for free on livelingua.com


LESON 24

Dan sa zistwar Zako ki karakter prensipal.

Malen i aranz mien

La sa ki ti pase en zour ant Tig, Lisyen ek Zako. tig: tiger

Ti laniverser lyon. I dir ipou donn en parti e zako: monkey, lyon: lion

envit tou zannimo danlafore. Tou bann zannimo i lhfore: forest

prepar zot pourzot al lafet Lyon. Be Lisyen li lafet: feast

i pa ti tro byen avek Tig. Tig ti'n demann li


en dyong pourli kapab atrap byen zannimo. Lisyen dyong: a magic charm

pa ti konn nanryen dan donn dibwa kanenm i ti'n donn di bwa: (magic) giving charms

dir i konnen. Toud'menm i ti's dir Tig akoz toud'menm: all the same

en' 1 pa gat zanmi. Be prezan i kalkile: gat zanmi: to spoil a friendship


kalkile: to think (calculate)

"Pour rowan al kot Lyon mon bezwen pas devan


laport Tig. Si mon pase Tig pou manz rowan
akoz mon pankor fer son dyong' pankor: not yet

Lisyen i tonsil() son sofa i dormi. Zako i pase i


war li la. I demann
"Be ki ou pe fer la? Met ou zoli 12nz, annou
al lafet Lyon'.
"Non mon dalon. gany en diskisyon avek dalon: friend, t.skisyon:argument

Tig. Pour an al kot Lyon mon bezwen pas devan


son laport. Si mon pase i pou manz man'.
' Pa fer ou sot, don. Annou ale. Mon a fer pa fer ou sot: don't be foolish

ou pase'.
' Xi aanyer ou pou fer sa ?'
"Man a met ou dan en sak,. mon a fcm lagel. J.el: the mouth (animal)
Ler mon pas kot Tig mon a dir Haan pe aamenn
keksoz pour lafet Lyon'.

Lisyen, ki ti touzour Immo, ti tonm dakor ek Zako touzotn: always

e i fer parey Zako i dir II. Be Zako zanmen ti en vorhs: reedy


bon boug. Ler i pas devan lakaz Tig i war bann pti
legim ki Tig ti'n plante. I fer komsi i sou, i kraz komsi: as if, sou: drunk

tou bann legit. Ler Tig i war li i kraz/e: to crush

'Be ki ou pe ar ..en la ki lour koumsa?'


'Mon dalon, L -yen ki mon pe anmennen la.
Eksa i gra, i lour". eksa: and moreover, gra: fat

'K2 ou pe dir swan? Lisyen? Met li ater. Depi

1m:tart mon pe rod li. I Li'n promet swan en promet: to promise

dyong pour fer byen lasas. Depi tou sa letan lasas: hunt

on pankor war li. Azordi son zour in arive."

96
Hosted for free on livelingua.com
Deswit Zako i met sak ater e i ouver sak. Lisyen i sot
lo son kat lapat e i reponn Tig:
' Depi lontan mon ti le fer ou dyong be mon
ti bezwen gany lagorz en zako pour fer li avek.
Lc kot i fer
Tig prezan i dir:
' Be frer Zako, tan ki ou la, espere nou a aranz tan ki: since, as long as
sa enn fwa.'
enn fwa: at once
Ler Tig pe sot lo Zako, Lisyen i anmas son lake, i sove.
anmas son lake: put its tail
big, ler i war i'n perdi Lisyen, i tyonbo Zako, i
between its legs
koup-koup li an torso, i sane. sove: to escape

Kota ki malen i aranz malen.

1. Reponn bann kestyon pour rakont zistwar :

Akoz Lisyen pa ti kapab al laniverser Lyon?


Ki manyer Zako you fer Lisyen pas devan laport Tig?
Ki Zako ti fer ler i ti arty kot Tig?
1
Ki manyer Lisyen ti fer pour sove ?
Lekel ki pli malen? Akoz?

2. Servi nouvo mo :

....promet ....kalkile....
....pankor ....touzour....
....fer konmsi.. ....toud'menm..
....eksa ....sov/e

3. Ankor non zannimo

seval horse
lelefan elephant
koulev snake
sours mouse

Si ou met sa bann zannimo dan en zistwar,


ki rol iot pot: zwe? ou: or

Aprann lezot non zannimo ki ou kwar ou bezwen.

Hosted for free on livelingua.com


4. Servi fer konesi

Ler i pas devan lakaz lig i fer knomsi i sou.


fer konmsi

It looks as if...
konmsi

Konmsi lapli you tonbe.

98

Hosted for free on livelingua.com


95

LESON 25

SIRONDANN

Ler en dimoun ti anvi rakont en zwistar i ti dir


'Sirondann'. Sa i vedir ki i pare pour rakonte.
Dimoun ki pe ekout li ti dir 'San baget', pour
montre ki zot pe ekoute. Avek sa, zistwar ti
kapab komanse.
- Sirondann
- San baget

Partaz tapes
sharing the catch

Ti annan frer Tig ek frer Lapen. En zour kan i ti


fer botan zot ti al lapesansans e zot ti kros bokou
pwason.

-"Annou partaze,frer lig i dir.


partaz/e: to share
La i ti pran son par, epi enn poursonfanm, enn pou
pai: n. a share
son trwa zanfan, enn pour son lasenn, enn pour son kanot,
lasenn: net
enn pour son pagay, e ankor enn pou son kokosye. Ti pagay: oars, kokosye: bailer
reste zis trwa pti pwason pour lapen. Panyen lig
ti'n telman lour ki i ti bezwen desann Lapen pour ed
telman: so
li lave e met lo son latet.. San dir nanryen, Lapen
i donn li lanen ley son panyen. Apra i dir: donn Ianmen: give a hand
- "Men pa pe retdurn kot mwan deswit frer lig.
Mown gamy envite maryaz rin kouzen. 0 revwar.
maryaz: wedding, o revwar: goodbye
Lapen i al en kote e Tig i al lot kote. Son leren ti leren: waist (i.e. his back was
pe kase anba sa gro panyen.
breaking)
Tou dimoun i konnen ki Lapen i malen e i pa pou les
sa al koumsa. I taye, i fer en letour, e i pas devan letour: a detour
lig. I to ater lobar semen e i fer loonmsi mor.
Avek son gro panyen lig ti pe ronfle kot i vini. I
ronfle: to groan
santi loder Lapen. Enn pti woman apre i war li. loder: the smell
=IA en Lapen kiln sou. I sorti sa maryaz li osi."
Kanmenm i pa ti kontan kit en lapen koumsa i ti ale.
Lapea i lave, i taye, i pas ankor devan lig. I dormi
ater parey avan. Ler 7Ig i war li, i sote.
sote: to give a start
-"Sa i fer de lapen ki mon manke. Si mon ti
kapab ley mon panyenmwantou sal, mon ti a
mwantousel: by myself
ranmas 11. Herd!
merd!: (exclamation annoyance)
Toudimenm i ale. Avan lontan f war en lot lapen
ankor.
-"Sa pa kapab. Sa fwa mon a met non panyen ater
kanmenm mon kas mon likou apre. Hon a anmas
sa trwa lapen sou. Mon fano i a kontan'.
I met son panyen ater e i retournen pour al rod sa de
premye lapen. Ler i ariv kot i ti'n war sa dezyenm.
pa war nanryen.
-"Ay ay ay. I'n desoule. Mon a rod premye. 99 Hosted for free on livelingua.com
desouie: to sober up
I ale, be sa enn osi i pa war. Ler i pe
retournen, son leker i'n komans bat for. Ler leker: heart

i ariv kot i ti'n kit son panyen i pa war ni


lapen ni panyen. I'n fini konnen ki'n arive.
- 'Mon you al kot Lapen. I bezwen pe netway
tou sa bann mason."
Kot Lapen,laport ti'n fermen. Tig i tape.
- "Lekel ki la?" Lapen i demande.
- 'Frer Tig sa."
- "Ki ou
- "Hon vin rod pret en pe dife".
- *Pa antre frer Tig: Hon madanm pe dezabiye. dezabiye: to undress

Dan enn pti woman mon a donn ou dife.*


Lapen i tak son laport. I pa sorti ditou. Pov tak/e: to lock, ditou: at all

frer Tig ti bezwen retourn se li san nanryen. Sa

swar son fanmir ti bezwen manz later rouz. later: earth

1. Rakont sa zistwar par reponn bann kestyon :

Ki manyer Tig ti partaz pwason?


Ki manyer Lapen ti anbet Tig? anbet/e: to fool

Ki Tig ti fer ler i pa ti war son panyen?


1
Ki ti pa.se kot lakaz Lapen?
Ki sa zistvar i montre dan karakter Tig? karakter: character

2. §ervi nouvo mo ek lekspresyon :

....partaz/e.... ....epi.... ...meryaz....

....netway/e.... ....nanryen. ...paret/e...


....donn lanmen....

. Telman...ki = Sitan...ki

Panyen Tig ti telman lour ki i pa ti kapab met ater.


ti telman ki

sitan ki

En kote, Lot kote - Pour eksprim direksyon

Tig i al en kote, Lapen i al lot kote.


en kote lot kote.

100 lopinyon: opinion


Pour eksprim diferan lcpinyon

En kote mon kontan, me lot kote mon war dezaiantaz. dezavantaz: disadvantage

En kote me lot kote


Hosted for free on livelingua.com
97

Pa ditou

I pa sorti ditou
..pa ditou

Napa ditou

Napa ditou!
Mon napa ditou larzan
...napa ditou

Ni....ni

I pa war ni lapen ni panyen


ni ni

4. - Lapes

P.par'd bann mo ki ou'n aprann dan sa zistwar ou


kapab aprann sa bann si ou enterese ek lapes. enterese: interested

Laliny line
lanmson hook
labwet bait
diplon lead
Pwason i morde morde: to bite
pwason pa morde
kouran i for kouran: current

5. Koz lo ou leksperyans Lapes

101
Hosted for free on livelingua.com
98

LESON 26

r4ISTAR SESEL

Lannen e levennman levennman:event

14-- Bato Arab ti vizit serten zil


1502 Vasco da Gana ti 'dekouver' Sesel dekouver: discover
17-- Bann pirat ti vizite pirat: pirate
1742 Lazare Picault, en Franse, ti eksplor eksplor: explore
serten zil.
1744 Picault ti donn non 'Mahe', ek 'Seychelles'
1770 15 Franse ti etabli prmmye koloni etabli: establish
1814 Sesel ti vin en koloni Angle koloni: colony

1. Ou eksprim lannen avek an

An 1502
An 1742

Syek = en peryod 100 an syek: century

An 15yenm syek
An 17yenm syek

Ant = depi - ziskan

Ant 1400 ek 1500


Ant 1600 ek 1700

Gany = form pasif (Gany is used for passive


constructions)
Bann Arab ti vizit serten zil.
Serten zil ti gany vizite par bann Arab
gany

anler: above
Servi sa bann form pour fer fraz lo
zistwar Sesel.

form: form

102

Hosted for free on livelingua.com


2. Arab ek Pirat

Bann premye dimoun ki ti vin Sesel ti bann


Arab. Zot ti travers Losean Endyen dan zot bato. travers: to cross
Zot ti ariv ziskan nou lancer. Zot ti war set Losean Endyen: Indian Oc.an
zil ki zot ti donn en non Arab ki vedir set ser. I non: name, vedir: to mean
Bann Arab pa ti rests isi lontan e kekfwa zot ti
pas zis de ou trwa fwa.
Pli tar bann Pirat dan Losean Endyen ti komans
vini. Zot, zot ti vin soevan. Zot ti vini pour
kasyet e repoze apre ki zot tiln atak bann bato. Zot kasyet: to hide
ti mane, bwar, e repar zot bato. Dan sa letan ti atak: to attach
annan en kantite zwazo e lezot zanimo ki bon pour repar/e: to repair

assize isi. Ti annan osi en kantite dibwa. dibwa: wood


Dimoup i dir ki bann pirat i'n anter zot anter/:to bury
trezor isi. Plizyer dimoun i'n sey rod sa bann 1 trezor: treasure
trezor e de-trwa kekfwa i'n war keksoz. Kekfwa
i acnan ankor ki dimoun pankor war. to Mahe i pankor: not yet

annan en landrwa ki apel Anse Forbans. 'Forbans'


i en mo Franse ki vedir ' pirat'. Kekfwa Pirat
ti kontan laba.

.Dir 1/41 sa zistwar i rakonte - lo bann arab.

- lo bann pirat.

3. Model pour swim

Bann premye dimoun ki ti vin Sesel ti bann Arab.


Bann premye ki

Bann dernye ki

Zot ti Jonn sa bann zil en non ki vedir 'Set ser'


eh non ki vedir

Dan sa letan ti annan en kantite zwazo isi


Dan sa letan

Dimoun i dir ki bann pirat i'n anter trezor isi.


Dimoun i dir ki

Kekfwa i annan trezor ki dimoun pankor war.


Kekfwa pankor....

4. Rakont en lensidan dan zistwar ou pei.

103
Hosted for free on livelingua.com
100

t ,

.141' 4

41,

0. 4,04,

.% N -

Vizavi lapos dimoun i vann keksoz fer avek kokir, koray obyen lapay.

Hosted for free on livelingua.com


LESON 27

KEKS07. LOKAL

1. En kado pour en zanmi

- Kote mon kapab aste en kado pour anvoy pour


en zanmi?
- Ki ou ti a kontan, en keksoz lokal? lokal : local
- Wi, be en keksoz ki pa tro ser akoz
mon napa bokou larzan e ki pa tro
lour akoz on pou anvoy par avyon. 1 lour: heavy
- Anvil ou kapab gany keksoz an lekay, lekay: tortoise shell
obyen an kokir, obyen fer avek lapay. lapay: straw
- Keksoz koum sa ti a bon.
- Vizavi lapos i annan en kantite dimoon
ki vann lobor semen. I annan osi en pli
gran laboutik parderyer zot. I a fasil

pour ou swazi en keksoz. swazi: to choose


- Omen non a sey gete. Non kwar mon a
nobou war en keksoz. nobou: able to

Reponn kestyon.

Ki Paul pe rode?
Ki i kapab ganyen?
Kote ki annan sa bann keksoz?
Ki ou ti a kontan aste pou
obyen fanmir?

2. Koz lo en kado ki ou'n deza aste :

Pour ki? Ki lokazyon? Ki ou ti aste? lokazyon: occasion


Kote?

Koz lo ou leksperyans : Kado

3. Plant

Pour n6a kapab koz lo plant, aprann sa bann


mo enportan:

tron trunk
brans branch
fey leaf
fler flower
fri fruit
lagrenn seed
rasin root
lekors bark
leker shoot or growing tip
105 Hosted for free on livelingua.com
102

Koko dialer i pli gro lagrenn ki ekziste.

'4.

.1,A1
1 ... -.Oak-

.''. .4111iir;

lk
.1
..
:
....t..:
...Mk-
.,

, .-"
, ,
. l''

1
. .
1

.
,, . 1.

+.... ,, .:
.
,
e.
l .../

..

MilkIll/MM

106
Hosted for free on livelingua.com
1
103

4. Koko-d'mer

I VRE -
Koko-d'mer i pli gro lagrenn ki ekziste. Ec nwa nwa: nut
i kapab pez 25 kilo. I pran de zan pour zermen, zermen: germinate
karant an pour raporte e i kapab viv pour wit
san earl. Pralen ek de pti zil lobor li, i sel
landrwa dan lemonn kot i pous dan son leta natirel.

Sa nwa i gany son non akoz bann matlo ti war li pe matlo: sailor
flote lo lancer san kannen kot i ti sorti. Zot flote: to float
ti War i sorti lo en pye dibwa ki pous anba
lancer. Sa letan en koko-dImer ti kapab vann
tre ser. Ler zot ti dekouver li lo Pralen zot
ti anmenn de bato plen Lerop. La son mister ti plen: full, mister: mystery
fini, e son pri osi.

ZOT DIR

Koko-d'mer i annan verti spesyal. I kapab fer verti: vertue


dimoun reste zenn. I kapab bouze aswar, ler bouze: to move
lalin i kler e al kot kanmarad. lalin: the moon
kot kanmarad: to each other

5. Eksplike ki i dir lo koko-dsmer


lo son plant?
lo son pase?

6. Pye Koko

Pye koko i lanblenm zil tropik. Dan Scsel i lanblenm: emblem


partou. Son lenportans i dan kopra,ki prodwi tropik: tropical
prensipal Sesel. prodwi: product

En pe letan pase, pye koko ti pli enportan


ankor. I ti donn plizyer keksoz ki dimoun ti
servi tou le zour. Son koko ti donn delwil, e
osi manze pourdimoun ek zannimo. Tron ek fey ti
servi pour konstriksyon.
konstriksyon: construction
Kafoul ti fer plizyer pti lobze ki servi dan kafoul: shell of a nut
lakaz. lobze: object
Fey, brans, kafoul, labour, tou i brile. labour: husk
Kalou ti labwason prensipal ler labyer ti
pli rar.

Bokou sa bann keksoz i'n ranplase par ranplase: to replace


prodwi laboutik. Pa pour tou dimoun. I annan
ankor ki servi pye koko dan tou sa bann fason. fason: n. way
Hosted for free on livelingua.com
5, . .
Stir
-

-.--
.
. , ... A

. x4;w,
.

I annan pye koka partou dan Sesel

108

Hosted for free on livelingua.com


7 Eksplike ki sa pasaz i dir lo pye koko.

8. Ki nouvo fason ou war pour servi -


kafoul, labour, fey?
Ou kapab servi pour

9. La de lekspresyon Kreol ki dir memo keksoz.


01! latet i dir parey kafoul koko.
Ou annzn labour koko dan latet.

Lekspresyon 'manz koko sek' i servi pour


eksprim ' mizer', ler en dimoun napa mizer: poverty
nanryen pour manze.

Sey servi enn sa bann lekspresyon.

10. Koz lo plant ek zannimo spesyal.

109
Hosted for free on livelingua.com
LESON 28

SEEM

seasons
1. Sezon Sesel

I annan de sezon prensipal isi. Zot apel


vann nor: north west monsoon
'vann nor' ek 'vann swet'. Vann Nor i komans
an Desam e i ale ziskan Me. Vann Swet i depi vann swet: south east monsoon

Zen ziska Novas.

Ki diferans i annan ant sa de sezon? diferans: difference

Vann Nor: Napa bokou gro divan alor lancer


i kalm. I annan bokou lapli, - annan d'ler
i tons tou lazournen. Akoz sa, napa bokou
de lot kote: on the other hand
legim. De lot kote, i annan plis pwason.
so dan Vann Nor. Parfwa dan ewa parfwa: sometimes
I fer pli
Zanvye, Fevriye, Mars, I fer menm tre so.

Vann Swet: Lancer i move, i annan bokou divan.


Pwason i rar akoz pa toultan ki peser i kapab rar: scarce (rare)

Napa bokou lapli. Dan serten mwa i toultan: always


sorti.
Be selman i annan plis serten: certain
annan menm lasesres.
lasesres: drought, be selman:but
legim. I fer amen so akoz i annan toultan
mwen: less
divan.

2. Eksplike ki manyer nou de sezon i ete.


Ki diferans I annan.

Lekel sezon ou orefere ? Akoz ?

3. Direksyon

Nor

Wes Es

Sid

110
Servi bann mo direksyon pour koz lo
landrwa dan Sesel obyen lot pei.
Hosted for free on livelingua.com
4. La non bann sezon dan bann pei tanpere: tanpere: temperate

Liver, prentan, lete, lotonn. winter, spring, summer,autumn

Dan liver i annan lanez et laglas. lanez: snow, laglas: ice

Prezan dekrir sa bann sezon.


Dir ki kalite aktivite ki al ek sak sezon.
aktivite: activity
Lekel ou pli kontan.

5. Dega Lapli
dega: damage

La trwa lensidan tipik ki ti arive dan en lensidan: incident


wikenn sezon vann nor: tipik: tipical

Lanmizer
Semen Lanmizer ti bloke ler en miray ti
grennen pandan gro lapli. Sa miray 3 mec
oter ti tenir en lateras. Ros ek later tenir: to hold
rouz ti boos semen. Drayver ti bezwen arete. lateras: terrace
Zot ti debous lanmwatye semen.
bous/e: to block up
Travayer WEL ti eklersi semen antye me
lanmwatye: half. antye: whole
labou lo semen ti fer semen kontinye danzere. labou: mud

Planmel

Dan vilaz Nanmel larivyer ti bloke anba en pon blok/e: to block


avek later rouz e lezot keksoz ki delo ti'n pon: bridge
anmennen. Larivyer ti deborde. Delo ti monte debord/e:overflow
e kouver pon net. Kouran ti sitan for ki net: completely
trafik pa ti kapab pase pour plizyer erdstan,

Bovalon
Bovalon en pye dibwa ti tonb lo en lakaz.
Erezman dollar pa ti gran e personn pa ti gary
erezman: fortunately
blese.
personn: no one

Rakont sa trwa lensidan .

Ki kalite len idan i arive dan ou pei akoz


move-tan ?

1.1

Hosted for free on livelingua.com


Nouvo mo pour aprann:

lalin. moon
Servi <
zetwal star

loraz thunder

zekler lightning

lasaler heat

lafreser cold (n)

6 Lapli

"Tou lannwit i'n bat nou tol avek lafors. Nou tol: corrugated iron sheets

lakaz i parey en pti bwat ki i ti a kapab kraze.


Ler nou reveye dan gran oaten, i ankor pe tonbe. reveye: to wake up

e nou konnen ki ozordi i en zour kot li ki you met. met: master

Sa ki pli grin i mazin problem ki kapab arive. sa: (people) those


problenm: problem
- Zot be mon zanimo deor, ki manyer pe pase?

Dan 1111 i so, i fasil pour bliye. Napa soley


bomaten pourlev nou. Finalman nou get deor e nou
vwar nou dan en kokon lapli. kokon: cocoon

I ranpli tou plas vid ant pye dibwa, ros, lakaz, ranpli: to fill, vid: empty

I'n tal en karpet delo ater, en karpet tal/e: to spread


montany.
glis: to glide
ki glis par li menm.

Nou regard li. I regard nou. Ler i aret enn pti


Iowan dan iilye bomaten, en zwazo i anvol vitman anvol/e: to fly
sorti dan en pye dibwa pour al dan lot. De-trwa
gout fin i komans tonb ankor. gout: drop, fin: fine

- Ankor? Nou demande.

Larestan lazournen i pas dan en somnolans be aswar somnolans: somnolence

soley kouse i traverse. Alor nou konnen ki lapli travers: to come through

i'n fini pour ozordi.

Prepar en previzyon letan pour demen . previzyon:forecast


7.

Hosted for free on livelingua.com


109

LESON 29

VYEYAR

I. En Vye Bono bonom: old man

Fefe i reste dan en vye pti lakaz obor lanmer.


I en vye peser be sebum i'n fer en kantite keksoz be selman: but
dan son lavi apard lapes. Fefe i annan swasann diz- apard: apart from, lavi: life
an komela. Ler i ti tipti, Sesel pa ti ditou parey ditou: at all
sa ki i ete konmela. Fefe i kontan dir:
- "Lavi i'n sane konmela. Don mon zenn tan..." zenn tan: young days
La i komans rakont ou Lou kalite zistwar. I

rakont ou ki manyer i ti viv lontan. viv: to live

I pa ti al lekol. I ti travay avek son papa.


Zot ti plant manyok e bannannpoursanze. Zot manyok: cassava
ti napa dirt sa letan. Ek son papa Fefe ti
aprann lapes osi. Pli tar i ti al travay lo en
bato ki ti al partou lo bans zil e menm ziskan menm: even
Koris ek Lafrik.

Konmela i napa lafors. Son seve I'm blan e i mars lafors: strength, seve: hair
ek baton. Be souvan i a dir ou: baton: stick
- "Ivan, non'nfer ase dan mon lavi°.

I
Reponn kestyon :

Ki manyer Fefe i ete konmela?


Ki manyer son lavi i ete?
Ki manyer son lavi ti ete lontan, ler i ti ankor
manrmay? Akoz pa ti parey lavi manrmay konmela?

3. Lekspresyon pour servi :

be selman ...apard... ...pa ditou parey


tou kalite.... ...al partou
serer ziskan... ...ase fer

4. Rakonte ki manyer ou lavi ti ete ler ou ti ankor


manrmay.

113
Hosted for free on livelingua.com
110

_._

4,
ip

. 41

't

En vye peser i repar son lasenn.

114
Hosted for free on livelingua.com
I

111

5. Mon Vwazen Poutek

Ler mon ti ankor manrmay mon ti reste dan enn pti


vilaz Ladig, kot ti nape bokou dimoun. Bann lakaz
ti ase lwen enn ek lot, pa parey bann vilaz Mae. enn ek lot: one from the other
Parini sa pti gin vwazen ki nou ti annan, ti annan parmi: among
enn ki ti apel Alice we tou dimoun ti konn li koman
Poutek. Be konm. i ti enn bann abitan pli vye lo sa kom: as, abitan: inhabitant
zil, nou ti apel li 'nenn' obyen 'tann' Poutek par
respe. respe: respect

Mon ti konn Poutek byen akoz i ti enn parmi bann rar


vwazen ki ti vin. kot nou, e nou osi nou ti al kot
souvan. Osi,konm i ti viv li tousel dan enn pti lakaz, viv: live, li tou sel: alone
nou manrmay, won bann ser ek man, nou ti kontan al kot
li. Nou ti kot li preski tou lazournen. Nou ti donn
ii koud'men ek son louvraz, parey netway son lakaz,
balye son lakour, savoy delo. I ti mizer be sa pa ti savoy: to fetch, mizer: poor
anpes li rekonpans nou. I pa ti pey nou be i ti anmenn anpes: prevent, rekonpans:reward
tou bann gonaz parey mang, zoranz, zanmalak, ki i ti gonaz: rubish, but used also
ganyen pou nou. for wild fruits.

Ian sirtou, won ti kontan al kot nenn Poutek. Kot moan


ti annan en kantite manrmay. Mon fanmir ti gran e tou
lazournen won ti lager ek mon gran ser obyen mon pti ser.
Byen souvan apre ki_ won ti'n lager won ti tay kot nenn lager: fight
Poutek. Labe won ti gany en pe repo e mon ti kontan
obzery tou sa ki nenn Poutek ti fer. obzerv/e: to observe

Lazournen nenn Poutek ti komans byen gran waten. I ti


kontan lev kok sante, savedir ver senk er bomaten. kok sante: cockcrow
I ti lev wen ler ki son bann poul. La i alive son
dife e i met boulwar pourfer son kafe. Kan i fini son boulwar: kettle
kafe i prepar li pour al lanes ki ti fer sizer bomaten lanmes: mass (in church)
tou le zour. Apre lanmes i koz-koze ek bann tantin son tantin: old women
son laz ki, parey li , zanmen wank lanmes.

Ler i ariv se li, i ver wit er. La i ,war son Bite e


wanz en biskwi.. Si mon kot li sa ler won balye son
lakour pandan ki i netway son lakaz. Dan dizer i al
warse kot son bann zanmi pour rod en pe keksoz koman
bred obyen zironmon tann pou net ek son worso pwason tann: young, tender or green
fri. Onz er i pe dezennen. Apr emidi i fer enn pti
repo obyen i pyeste son lenz. Ver trwazer i al rod pyeste: to patch up, ver:towardh
dibwa pour gard dan son lakwizinn pour aswar ek landben. gard: to keep

Hosted for free on livelingua.com


Apre dinnen i tap son boutey kalou e apre sa i al kot
lezot vwazen pour rakont zistwar e laba kekfwa i tap sirtou: above all
ankor enn-de boutey. Mon ti sirtou kontan kan i ti
rakont zistwar kot nou.
Kan i retourn kot li, dizer in fini sonnen. Me tou sonnen: to ring
le swar, avan i al dormi, menu si i tar, i ali son
lalamp petrol you kler milpat. Kenn Poutek pa ti per lalamp: lamp, milpat:milipede
nanryen be sa pti zensek ki apel milpat ti aret kler: to search for with a light
per:afraid, zensek:insect

Travay pour ter lo sa pasaz :

Dekrir sa vye aadanm: eksplik son non.


Dekrir sa dimoun ki rakont zistwar.
Rakont lazournen nenn Poutek.
Ki sa i dir lo 'rakont zistwar'.

6. Servi mo ek lekspresyon :

....louvraz ....anpes....
...menm ....alien
..per ..../ezot

Parmi, enn parmi Bann

Parmi bann vwazen, enn ti apel Alice.


Parmi
I ti enn parmi bann vwazen ki nou ti annan.
enn parmi bann

Sirtou

MWan sirtou mon ti kontan al kot


sirtou
Mon ti sirtou kontan kan i ti vin kot man.
sirtou

Koman

I al rod keksoz koman 5red.


koman

116

Hosted for free on livelingua.com


113

New Si

Mecca si i tar, i al deor.


Memm si

4. Koz lo en vye dimoun ki ou konnen .

117
Hosted for free on livelingua.com
LESON 30

PARYAZ RIS LAK0110

En zour ler frer Soungoula ti pe marse i ti zwenn


lelefan. I pa ti tro fye lelefan Ooz zot ti'n fye: to trust
deza gany diskisyon. Alor avan Izlefte i gamy
okenn move lide Soungoula i dir: okenn: any
move lide: bad ideas
- "Mon frer, annou fer en paryaz ris lakord. ris/e: to pull, lakord: rope
Ou, ou a debout lo montany, rowan mon a debout
borlanmer'.

Napa keksoz %I lelefan ti a pli kontan.


- Ntionm en zour', i dir. nonm: name
Zot aranze pour Sanmdi. Soungoula apre i desann
borlanmer. I veye ziskan i war Balenn aprose. apros/e: to approach
I riye komsi ti fer 1i bokou plezir pour war plezir: pleasure
Balenn.

"Konen ale mon frer?"


"Mon lanmenm, pe vire-tournen dan borlanmer" vire-tournen: to go here and there
"Frer Balenn o, ant an ek ou, lekel ki pli o: (to call attention, Hey!)
for?"
"Pa fer rowan riye. Mon a redi de san parey ou" redi: to pull
"Ou kliar sa? Annou fer en paryaz ris lakord.
Ou a war si mon pa pli for ki ou".
Balenn dakor e zot aranze pour Sanmdi.

Ler Sanmdi i arive, Soungoula ti'n rod en kantite


lalyann. I al dan montany kot lelefan pe esper lalyann: creepers
- pare?"
I donn lelefan en bout lalyann e i dir: bout: end (of rope)
- "Prezan, mwan mon a desann borlanmer. Ler ou
tann en soufle ou a komans rise. soufle: whistle.

Soungoula i desann borlanmer e i anmar lot bout dan


lake Balenn. I eksplik li lo kJ sinyal i you komans sinyal: signal

rise. Soungoula ti'n met pare son lansiv. I wont lansiv: conch
lo en ros e i soufle trwa fwa. Balenn ek lelefan i soufle: to blow
komans rise. Li Soungoula i'n asiz kot i war tou he de tou le de: both
kote. Kan Balenn i poze i kriy 'Rise, Baba!'. Kan poze: to pause
lelefan i aret en kou i kriy 'Ale, Lele!'. Zot ris
tou zot lafors e Soungoula i zis per lalyann i a kase.
Finalman Lelefan ti ris Balenn lo brizan. Balenn ti'n brizan: reef
gany koupe partou avek koray. Ler Soungoula i war Balenn
lo brizan, i koup lakord. I pas premye kot Lelefan.
- 'Ki manyer? Ou war mon pli for ki our
I desann apre kot Balenn be personn pa anvi reponn

118
Hosted for free on livelingua.com
Pli tar Lelefan ti desann borlanmer pour mouy son
lekor dan delo. I war Balenn.
- 'Be frer Balenn ki manyer ou fer pour la lo sek'. lo sek: in shallow water
- "Mon'n fer en paryaz ris lakord ek Soungoula.
Telman i for i'n ris an la. Lakord osi i'n kase".
Prezan ki Lelefan i konpran.
- 'Be sa nou ti pe fer nou de".
Zot promet pour fer Soungoula pey ser. Apre Lelefan promet: to promise
i pous Balenn pour li ariv dan gran delo. pous/e:to push

Enn-de zour apre Lelefan ti bat ek Soungoula dan kwen bat ek: to come across (colloq.)
en gro ros. Soungoula i zis gany letan pour grenp grenp: to climb
anler lo ros. Lelefan i vey li ater e Soungoula pa
konnen ki manyer pour sove. Dan ros ti annan en gran
trou avek dela la-dan. Soungoula i dir ek Lelefan: la-dan: in there
- "Abe, on frer, o revwar. Mon pe Lafrik".
I sot dan delo e i fer en kantite tapaz avek delo. tapaz: noise
Ler i sorti i war Lelefan i ankor la pe get li.
I dir:
- "Se, voyaz aon ale menm". sa voyaz: this time
I sot par latet, pli for. I kas son likou.
La ki manyer Lelefan ti fer li pey ser.

I. Koz lo sa zistwar :

. Dekrir sa trwa karakter dan sa zistwar.


Ki manyer Soungoula ti aranz paryaz ek Lelefan?
Avek Balenn?
Ki preparasyon Soungoula ti fer pour paryaz?
Rakonte ki manyer paryaz ti ale?
Ki soungoula ti fer apre paryaz?
Ki manyer Lelefan ti konpran ki'n arive?
Ki manyer Soungoula ti pey ser?

2. Swiv model pour fer nouvo fraz :

Ti fer li bokou plezir you war son zanmi.


Ti fer li
Ti fer rowan
lapenn
sagren

Ant man ek ou lekel ki pli for?


Ant ek....lekel ki

I pa ti tro fye Lelefan akoz i ti for.

I tian met pare son lansiv pour soufle.


met pare
Lenz
119
larzan Hosted for free on livelingua.com
L lit it ;it.
4.r20 4(

s;.,.4'
t
.: :' a ,.% , , ''. N.

SI -,

.
II . N
."
'
_.e.., . . . /, 4.1'
14. PA.
,..:11.
6 .1 t.,;r43..
... f ! l 1t ' a1.0.
..... ... 4i ;
: k. .i oor ,.."'S li ,' :.1Z,44.110,,, % 4. ...
..,,,,
.. . 1.,19, ''''''4"tt 01:f Pt ..A..ii.;', ..,,,
.. . P.,
. 11..10.4
AP> ...e :.
Ntriy.1,: ... ...,A"r,7:1 % ... j
t4 0'1%. 44S:4E8 L'.... l'i Mallilliaft.......
;:l r3P ,::, .
t,01.:Trt tOt;j1.'" 1.:1Y!.,LC 1; ?, t

'.
. '

IL
"WV:.
Z. ',DO
4. ... -
... .' .

.........1.... 10144.6::%1(
1,r..... al' ,p ' *P. ''.
,.
. , e
"416:1"IP*Lig'4111.°.alikk::::::::L
. ........
...
,..9, .
.4.-ilk, %.:**. 40 r *

.... er ..
.. . ... I'"
-
:**; .4* ipi 4

Apre en bomaten lasenn

12 u

ep
Hosted for free on livelingua.com
11/

LESON 31

LANMER

1. La plizyer mo ki ou bezwen pour koz lo lanmer.

Apran" < laroul wave

I bilzan reef
koray coral
koki r shell
goon seaweed

Lanmer mont high tide


lancer sek low tide
profon deep

2. Eksplike ki sa bann craz i dir :

Lanmer i partou
Lanmer i ris
Lanmer i touzour pe sane
Lanmer i kapab danzere
Lanmer i osi varye ki later

3. Zistwar 'Marie-Jeanne'

Le 31 Zanvye 1953, 'Marie-Jeanne' ti kit Mahe pour


al Pralen pou-al rod fanmir en madanm ki ti pe nor. fanmir: relative
Patron e propriyeter sa bato ti Theodore Corgat. patron:skipper,propryeter: owne
Ti'n annan move tan pourde-trwa zour e Corgat pa
ti tro dakorpourkit por. Me a lafen i ti aksepte. aksepte: accept
Bato ti kit Victorya avek set diatom abor, enkli abor: on board, enkli: includin
en garson Msye Corgat apele Selby,ki ti annan kenz
an. Ordinerman sa voyaz ti pran kat erd'tan be voyaz: trip
akoz move tan e akoz en pe problena avek masin ,ti masin: engine
pran onz erditanpourariv Pralen.

Son landMen bomaten 'Marie-Jeanne' ti kit Pralen


pour Mahe. Sa madanm ki zot ti'n al rode pa ti
abor. I ti'n refize anbarke akoz move tan. Be refiz/e:to refuse, anbarke:
kat lezotdimoun ti'n pran pasaz enkli en zenn to embark.
garson ki ti'n anbark lo dernye woman avek en pasaz: passage
panyen sang ek papay. Sa bann firs ti sel mane sel: the only
ki ti annan abor.

121
Hosted for free on livelingua.com
Ler 'Marie-Jeanne' ti'n ariv lanmwatye semen ant lanmwatye semen: half-way
Pralen ek Mae, masin ti arete akoz . bennzin fini bennzih:g asolene, rezerv:reserve

Be ti annan rezery abor e zot ti ranpli tank. Be ler ranpli: to fill up, tenk: tank
zot ti start masin ankor ti annan lot problemn. Zot start: to start
pa ti kapab al en bon vites e masin ti bril bokou vites: speed
plishennzin. Ler zot ti lobar Sent-Ann, bennzin ti
fini net e masin ti aret ankor. Dan fernwanr zot ti net: compl,Itely, fernwanr:the dark
zet lank me avek divan ki ti annan lank ti lease dan lank: anchor
laawit e 'Marie-Jeanne' ti komans drive. Ler lizour drive: to drift, lizour:daylight
ti fer landmen zot ti pe pas lapwent sid Mae. lapwent: point, tip

La en letan dir ti komansepour sa bann dimoun lo sa dir: hard


bato. Awe de zour tou delo ti4n fini e apre
dizyem zour, tou aanze. Me trezyem zour lapli ti
tonbe e zot ti anmas otan delo ki zot ti kapat:. En
lot zour enn pti pwason volan ti tonm dan bato. Zot volan: flying
ti manz enn pti bout sakenn, kri. Deza tou dimoun kri: raw
ti byen fay e zot ti vin pli an pli fay. fay: weak, deza:already
pli en pli: more and more
Lo trannsizyem zour bann dimoun ti war em pti zil.
Divan ti pe pous zot lo sa zil. Zot ti ariv de pous/e: to push
pli an pli pros ek sa zil ziskan ler zot ti kapab pros: near
war pye koko. La, divan ti arete e ler i ti vant
ankor i ti pous zot dan lot direksyon. Zot ti sey naz zaviron: to row
naz zaviron be zot pa ti reisi al kont divan. reisi: to succeed

Byento sa zil ti disparet. De zcur apre zot ti war kont: against, disparet: disappear
en lot zil be zot ti napa lafors, ni menmpoursey lafors: strength

naz zaviron. ni menm: not even

Apre sa, bann dimoun dan sa bato ti mor enn apre


lot. Lo swasann-katorzyem zour zis Selby Corgat
ek Antoine Lavigne ki ti ankor vivan. Zot ti dan vivan: alive, ankor: still
fon bato ler zot ti tann en lasirenn. Ti en tenker dan fon: in the bottom
Italyen. I ti pe vire pour ale, krwayan ki napa lasirenn: siren, tanker: tanker
personn vivan abor, ler Antoine ti kapab mont lo vire: to turn, krwayan.believing
pon. Zot ti war li zis a tan e zot ti tournen. napa personn: there was no one
Sa bato ti anmenn zot Kouwet e zot ti retourn pon:bridge, a tan: on time
Mae apre trwa mwa edmi. tournen: turn back

Koz lo sa zistwar :

Eksplike ki 'Marie-Jeanne' ti a1 fer Pralen.


e ki manyer zot voyaz ale ti ete.

Rakonte dan ki kondisyon zot ti kit Pralen


pourretourn Mae.

Ki ti ariv zot dan semen?

122

Hosted for free on livelingua.com


119

Ki ti ariz zot dan lannwit .?

itakont zot letan ler zot ti pe drive.

Ki ti pase ler zot ti war en zil?

Ki uanyer sa zistwar ti fini?

4. Servi nouvo mo ek lekspresyon :

....ordineruan ....enkli....
....fernwanr ....kont
....lanmwatye ....a lafen..

Net = konpletaan
Rennin ti fini net.
net

Pli_an pli
Zot ti ariv pli an pli pros ek sa zil.
pli an pli

Personn, napa personn


Zot ti kwar napa personn.
napa personn

Personn pa ti kapab sorti.


Personn

Ni menu
Zot ti napa lafors, ni menu pour. naz zaviron.
ni stems

5,' Vokabiler bato

Aprann < pon bridge


lavwal sail
Ma mast
lakord rope
Itabin cabin
gouvernay rudder

6. Rakont en vwayaz ki ou'n fer dan en bato.

123
Hosted for free on livelingua.com
P 1
.. "*"
1\
:1

Friyapen

Hosted for free on livelingua.com


LESON 32

MANZE

I. Lakwizin

Lakwizin. Seselwa i en melanz plizyer kalite melanz : mixture, mix


lakwizin , - en pe Franse, Sinwan, Malbar, Malbar: Indian
Afriken. Tou sa la Seselwa in sanz en pe tou sa la: all that
pour fer ale avek sa ki i annan isi. pour fer ale: to suit
Natirelman manze prensipal se diri ek pwason, natirelman: naturally
be pwason i annan en kantite manyer prepare. se: is (restricted use)
I depan lo ki kalite pwason. Preski sak repa depan: depend
i annan osi en pla legim, ordinerman en salad pla: dish
obyen en satini.
Seselwa i ase sanse kot manze i konserne. Nou sanse: fortunate, konserne:concern
antoure par lamer ki annan en kantite pwason.
I annan plizyer keksoz ki pouse partou ki kapab
servi koman legin....Avek en pe zefor i posib zefor: effort, posib: possible
pour gany en bon varyeta legim. Lavyann osi ou varyete: variety
kapab aste, sirtou poul ek pork kanmenm zot en pe
ser. An zeneral Seselwa i manz ase byen. en zeneral: in general
Lontan tou Seselwa ti annan dan zot prop zarden
otan legim ki zot ti kapab manze, e an plis, an plis: moreover
banann, patat, manyok. Pour gany pwason osi patat: sweet potato
pa ti bezwen bokou zefor.
Pli ale sitiasyon pe sanze. Deza pre ven mil pli ale: more and more
dimoun i reste dan Viktorya. Zot naps posibilite posibilite: possibility
plante. Olye plante zot bezwen aste. Zot depan olye: instead of
lo lezot dimounpourplantepourzot ganyen. An
plis nou nepli kapab zis sot dan delo pour gany nepli: no longer
pwason ebann kekse- parey tektek, palourd, tektek, palourd, bernik: types
bernik, ki lontan oa ti kapab ranmas nenport shellfish, ranmas: to pick up
ler, ou nepli ganyen.
Seselwa i osi annan labitid manz diri, ki nou
pa plant ditou. Nou kapab sey arete be i
difisil aret en keksoz ki ou'n abitye avek.

Koz lo sa zistwar :

Ki manyer manze Seselwa i ete?


Akoz Seselwa i sanse kot manze i konserne?
Ki manyer sitiasyon manze ti ete lontan?
Ki manyer i pe sanze?
Akoz labitid manz dirt i en problem?

Hosted for free on livelingua.com


2. Servi nouvo mo ek lekspresyon :

....an zeneral
....otan ....natirelman...
....an plis depan......

Pli ale
Pli ale sitiasyon pe sane.
Pli ale

Olye

Olye plante zot aste ek lezot dlaoun.


Olye

Hepli
Ou nepli kapab zis sot dan delo pour gany pwason,
...nepli

3. Vokabiler lakwizin Aprann :

Pla ou fason kwi

kart: en pla for kwi avek en melanz zepis


i
prepare ki apel masala.
i

bouyon: legir obyen pwason kwi avek bokou


1
delo parey en lasoup. t
.

griye: pwason obyen lawyann kwi lo labrez 1 labrez: cinders, griye: grill
i
obyen anba en griy. 1

?
Iadob: banann, patat, ...etc...kwi avek dile
i
koko ek disik. ,

fri: kwi dan delwil so (bokou delwil). delwil: oil

rousi: kwi dan enn pti gin delwil an viran an viran: while turning

toultan. 1

bwi: kwi dan bokou delo. i

satini: en pla legi (ou pwason) ase ou ase: grated

kraze e souvan rousi, avek zepis. i kraze: crushed.

i
Keksoz ou servi dan lakwizin
4.
i

Aprann < en kastrol saucepan


1

en pwalon E frying pan

en larap grater
;

kalou ek pilon mortar and pestle.

126
1

Hosted for free on livelingua.com


123

5. Zepis pour lakwizinn

I
Aprann < zonyon onion
lay garlic
zenzam ginger
piman chilly
masala curry powder
safran turmeric

6. En reset

Kari pwason

Sa bann pwason i servi souvan pour kari: karang,


ton, bourzwa, bonit.
Ou bezwen: zonyon, lay, masala, delwil, fey
kari pile, tanmaren (met en dan en bol delo, lave kari pile: curry leaves
pour any son delo).
tanmaren: tamarind

1. Koup ase pwason pour ou kari.


(en kilo pour kat dimoun).

2. Net de gran kwiyer masala lo la e brouye.


Masala i devre kouver pwason lezeraan.

3. Met 4 gran kwiyer delwil dan en kastrol,


sof en pti gin. sof/e: to heat

4. Azout sa bann keksoz: en zonyon koupe, azout/e: to add


3 gous lay kraze, de-trwa fey kari pile. gous: a clove (of garlic)

5. Azout ou pwason e vir de-trwa fwa me pa vir: to turn


bokou akoz pwason i kapab kraze.

6. Azout enn pti kwiyer kisel, nivo. nivo: level

7. Azout delo tanmaren, pa son lagrenn.

8. Kouver, les bwi a pti fe pour 30 minit. a pti fe: on a low fire.

1 Sey servi sa eset .

127
Hosted for free on livelingua.com
124

LESON 33

LAVI DAN SESEL

Bazar

'Tou le zour dan lari bazar i bezwen annan enn pti bazar: market

bagar. Bann peser pe vann zot pwason. Tou dimoun bagar: fight or argument
pe rod zot bouyon.' bouyon: fish or vegetable
to cook for a meal

Sa bann 11iny tire dan en vye sanson Kreol


i ekspri en pe ki bazar i rzprezante pour reprezant/e: to represent

Seselwa. lezot landrwa i annan pli zoli


laboutik e biro enportan, be lari Bazar i
reste landrwa pli popiler dan lavil. Bokou popiler: popular
dimoun pa desann anvil san pas laba. I pa
zis pour aste pwason. Bann laboutik i atir atir: to attract
bokou dimoun e kekfwa akoz en bann i ale,
lezot i swiv. Bokou i pas la akoz zot asire asire: to be sure

zwenn en dimoun pour koze. Saselwa i asosye asosye: associate


bazar avek nouvel, kankan ek rimer. kankan: gossip, rimer: rumour

Si dan pe pase ou tann 'Mon ser...' obyen


'Mon frer...' ou kapab azire ki i annan en
bon bout ki swiv.
- 'Mon'n tann sa lari Bazar; i osi dir cu
ki ou pa kapab met tro konfyans la-dan. konfyans trust

Eksplike ki bazar i reprezante pour Seselwa.

2. Legliz

Aprann < bateau baptism


premyer komiyon first Communion
raryaz marriage
lanmor death

Nwel Christmas
Pak Easter

Lafet parwas parish feast


Kretyen Christian
krwayan believer

3. Lir 4

Al legliz Dimans i enn bann keksoz ki mark mark: to mark


lasemenn - i met Dimans apar, donn li en ler: air
ler diferan ek routin tou le zour. routin: routine

19,8
Hosted for free on livelingua.com
Olye lev gran maten, bwar dite vitman e taye
pour gany en plas lo bis pour al travay, ou
1ev pli tar, bwar dite trankilman, met ou pli trankilman: quietly
bon resanz e ou coarse pour legliz. Ou a zwenn resanz: suit
preski tou dimoun vilaz, byen abiye pare,y ou. abiye: to dress

Ler en Meow i grandi, serten levennman ki grandi: grow up


ff
p11 mark bann staz dan son lavi i asosye staz: stage
avek legliz. Batenm, Premyer Komiyon,
Naryaz. Lanmor osi. Sa bann i konparab konparab: comparable
avek ou premye zour lekol, ou premye dyGb. dyob: job
1

Byen ki i annan bann lafet nasyonal enportan, byen ki: even though
bann lafet legliz i ankor mark lannen dan
en serten fason avek Nwel, Pak, lafet parwas.
Dan lepok ki lavi ti pli konsantre dan vilaz lepok: age, period,
kot nou ti reste, lafet parwas ti en leven konsantre: concentrated
bokou pli enportan.

Eski sa i vedir ki Seselwa i bon Kretyen eski (question form)


ou bon krwayan? Probableman non. I zis ki
dan en landrwa kot naps koutim enportan koutim: custom
haze lo sezon obyen lot staz lavi, nou'n adopte baze: based
sa bann ki asosye ek legliz.

Eksplike ki legliz i reprezante dan tradisyon


Seselwa.

4. Servi :

Eski = pour poz kestyon


Eski ou konnen
Eski sa i vedir
Eski i vre

Ki
Byen ki
I zis ki
Dan lepok ki

5. Koz lo lava dan ou pei. Eksplike ki manyer


koutim i diferan avek sa ki ou'n remarke
Sesel.

129 Hosted for free on livelingua.com


7FT7.
;4V
- . d
Ne A
3

;::rt
,

%.4,

.11.101
1"
g'
I

r
1 5). ,

wry.%

Alb'

\
7'14, z
- 41, ,
,11
4
1/41F1,4
' ?
*..11ry 1710 '10
V
". 10 , is r

. ,
, .1...

Premyer komiyon

Hosted for free on livelingua.com


LESON 34

KONSERVASYON conservation

1. Etidye sa bann mo

1anvtronman environment
rezyon proteksyon protected zone
lareg rule, regulation
regilasyon regulation
1alwa law
diva right (n)
anpese prevented
restrikte restricted
touye to kill
atrape

marswen porpoise
balenn whale
etwal-de-mer starfish
banbara sea-slug
kokir shell

premyerman firstly
dezyemman secondly

2. Balenn Lir, apre eksplike :

Zannimomarinparey arswen ek balenn i gany proteze' marin: marine


dan delo Sesel. Dapre en lalwa ki ti pase dapre: accordng
an 1979 tou lanmer Sesel i en rezyon proteksyon
pour sa bann zannimo.
Dapre sa lalwa dimoun napa drwa touye, atrape,
enterfer ek sa bann zannimo. Ou napa enterfer: interfere
drwa pran enn sa zannimo kwa ki i vivan kwa ki: whether
obyen mor. Sa lalwa i sey anpes dimoun fer
nenport keksoz ki a deranz zot lavi obyen zot deranz: disturb
labitid manze ou reprodwir. reprodwir: to reproduce

3. $wiv model pour fer fraz :

Dapre lalwa lo zannimo marin


Dapre lalwa trafik

132' Hosted for free on livelingua.com


Dapre serten dimmun , me dapre rowan
i difisil viv Sesel
zanimo pa enportan
lavi i kourt
vwayaz par avyon i danzere
televizyon i enportan.

Drat

Ou napa drwa pran enn sa bann zannfmo


Ou napa drwa

AnpEse

I anpese aret la
I anpese

4. Park Marin Sent-Ann

An fas Por Viktorya i annan en group senk zil. an fas: facing


Pour toultan zot lenportans i'n dan le fe ki toultan: always

zot protez nou por. Me prezan zot osi enportan


pour en lot rezon. Zot form park nasyonal rezon: reason
Sent-Ann. Laspe pli enportan sa park se lavi laspe: aspect

marin otour sa bann zil, premyerman koray e


gumon, degyeman pwason, e trwazyemman lezot
keksoz parey etwal-de-mer, banbara, kokir.
Tou le trwa sa bann kategori keksoz i kategori: category
ekziste an gran varyete. Serten lam i sey ekziste: to exist

protez sa lanvironman. Tir koray obyen kokir varyete: variety

i anpese; lapes i restrikte... Sa bann


regilasyon i'n ede pour gard sa landrwa koman
en atraksyon pour Seselwa e viziter.

Knnplet bann fraz :

Se ki

Lenportans sa bann zil se ki


Lenportans sa park marin se k4
Lenportans konservasyon se ki
Lenportans lalwa se ki
Lenportans lasante se ki

33
Hosted for free on livelingua.com
Serten

Serten lareg i sey protez sa lanvironnman.


Serten dimoun
Serten pei
Serten zournal
Serten drayver

5. Gard Sesel Prop

Tan -zan-tan nou annan en kanpany avek sa bi. kanpany: campaign


Petet sa i'n kontribye pour gard lavil. bor semen petet: perhaps
e ban., fans ase prop be sertennman pa tou dimoun kontribye: contribute

ki rapel sa mesaz toultan. Ou ankor war plizyer


ka kot dimoun i ensousyan avek salte. I telman ensousyan: careless
fasil zis kit en keksoz ki ou pa bezuen ater, salte: dirt, rubbish
nenport landrwa kot ou ete,olye rod en bin. I bin: bin
diffsfl pour sanz bann move labftfd koumsa.
Kekfwa se akoz sa ki nou bezwen en kanpany tan -
zan -tan.

Donn ou lopinyon lo sa size :

Eski kanpaay 'Gard Sesel Prop' is neseser?


Eski i itil? itil: useful

Dan kf fason dimoun i ensousyan?


Ki manyer sa labitid i kapab sanze?
Ki leksperyans ou'n annan avek sa problenm? leksperyans: experience

zet: to throw
6. Ou war en dimoun pe zet salte ater kan i annan
bin lobor. Ki ou a dir li ?

7. Envant en kanpany konservasyon. Dir ki laktivite


ou a organize ; ki manyer ?

organiz/e: to organize

134

Hosted for free on livelingua.com


130

!ISOM 35

EMTERVI i interview

En madam (Efna) 1 koz lo son travay, son fanmir


e son lavi.

R. Kote ou reste Efna?

E. Korgat Estet. Konmela on reste Korgat Estet. Korgat Estet: Corgat Estate

R. Depi lontan ou pe reste laba?

E. Non. Avan aon ti reste San Sousi. Epi i'n fer bann
problem lakaz. Epi la i'n transfer nou Korgat transfer: transfer
Estet.

R. Zot reste dan en lakaz Gouvernman?

E. WI.

R. P. Be ou kapab rak'ntmwan enn pti gin lo ou


fanmir? Ki ou reste avek. Bann...pa bann kouzen,
tonton, ki lwen konmst be ba nn dimoun ki ou reste
ansanm avek. Lekel ki annan?

E. Mon - Mon reste zis an et mon zanfan. Mon ti annan


bonom be epi komsi i'n kite.Konmsi , ler i'n arlv bonom: a man
letan...i'n kite. Mon napa sans lo la. Tou sa ki
vini ou war zis de - zis trwa zour, i ale.
Mon napa sans.

R. Be ou bann zanfan?

E. Mon bann zanfan i la avek moan. Mon annan senk


manrmay konmeia enn...de i 'NYS'. Enn i pe fini NYS: National Youth Service I

'NYS' la. I pe rakont son problem. I dir i pa


pou al ankor lekol ki manyer komsi zis li premye
zanfan. I war ki aanyer lavi son manman i ete la
konmela. Dan lakour menm si zot le gany en keksoz
parey en lent; difimtlte pour zot ganyen. Be li i difikilte: difficulty
war i a al travay si i pou kontinyt lekol politeknik.
Prezan bann zans i'n dir li oke. zans: people, oke: ok

R. Be bann lezot zanfan zot pli zenn?

.135
Hosted for free on livelingua.com
131

E. Non, zot osi....Bann zanfan, t! i pli zenn. I annan


ki ankor pe lekol, ki ankor poiiteknik isi Sent-Ann.
I dan dezyem lannen. La i merit fini la. Li -wens merit: should
ki pe dir koumsa plito i al travay; plito ki i
kontinye lekol.

R. P. Be ou-menm, depi lontan ou travay isi


Sekirite Sosyal?

E. Non. La mon a gany enn an la, an Zanvye.

R. Kote ou'n travay avan?

E. Avan von ti travay, bann landrwa parey... Bann zans


ki vini koumsa, barn Angle, bann Franse, ki reste
dan lakaz 'low cost' koumsa. Non ti travay ek zot.
Enn pti kou komsi. Epi is zot- 'etan zot i'n fini enn pti kou: a short time
epi zot ale. Prezan mon ti sane, transfer, koumsa.

R. Mm. Be Korgat Estet ki manyer ou war koman en


lendrwa pour reste? I - e - i byen?

E. WI, t byen Korgat Estet pour reste. Pour konmela en!


Kekfwa epi - parey landrwa i tipti, lakaz i en pe
tipti. Non dir ek mon piti koumsa kekfwa en zour
zot-menm ki a devlop nou. Letan zot a travay nou a
kapab sorti dan sa ben la. Lakaz i tipti. Parey man,
mon annan senk zanfan. I annan menm mon bann ser -
Non annan ser kiln mor; bann zot ankor pe lekol
Politeknik. Zot reste 1an-menm la ek men. Konmsi i
tipti landrwa pour nou. Non pe sey lite. lite: (lit. to struggle)
to Zry hard.
R. Alor ansam ek ou bann zanfan kekfwa en zour ou
nezinnen ou ti a kapab gany en lakaz pour ou -mem.

E. Kekfwa!

R. Be ziskan ke ler ou travay? Isi?

E. Isi mon travay ziskan on-er.


Onz-er la epi mon vin travay isi.

R. Be apremidi.ou pa bezwen travay isi dan biro?

E. Non, mon pa travay isi dan biro. Mwan, mon ti demann


en travay lazournen. Komsi en travay eskan kat-rer. eskan: ziskan

Set eskan ket-rer. Epi..., zot i'n fer Ewan


depi depi Novam...Zanvye. Depi wit mica konmsi
Epi zot i'n transfer rowan. Zot dir you travay demi -
zournen. Be mon lite ek zot, kancenm mon lite, i dir
be isi koisi napa travay pevr iravay zournen plen.

Hosted for free on livelingua.com


132

I annan pour travay demi -zournen. Kanmenm mon'n


al partou dan biro. Roan ek mon senk zanfan, sa
senk san roupi pa ase pour mwan. Mon'n dir zot on
napa personn ankor. Pour lakaz menm, konmela mon pa
pe pay lakaz. Sa larzan ki mon pe gagnyen mon napa
larzan pour pey lakaz. Mon'n al dir.

R. E ler ou fini travay isi, ki ou bezwin fer? Ki i


annan pour ou fer? Ler ou fini travay ou zournen konwsi
ler ou fini isi

E. Ler mon fini isi mon a1 se man.

R. Ou annan bokou travay dan lakour?

E. gon napa bokou travay dan lakour.

R. Avek bann gran zanfan, sirman i pli fasil?

E. Mi.

Sa entervi i kontinye lo kaset.


Sey konpran sa ki reste par ou -aenm.

Hosted for free on livelingua.com


133

LESON 36

ENTERVI

Albert i annan enn pti laboutik Mon Fleri. I koz lo son komers: Komers: business

R. Alor ou ekspekte vann en bon pe sa semenn? ekspekte: to expect

A. Sa semenn, semenn lafen-di-mwa, kapab vann en pe.

R. Wi?
Ou bann kliyan kot sorti? kliyan: client

A. Selman ou a vann en ta diri, disik, dile, ki pa fer profi en ta: a lot of


ditou lo la. profi: profit

R. Ou fer enn pti gin profi kanmenm.

A. Hi, be i perdi dan....


perdi: to lose

R. Tou i al dan depans komsi?


depans: expense

A. WI, be ou fer dis sou lo diri; ki ou pou fer ek dis


sou, dis sou pa nanryen.

R. tie pour man.i touzour keksoz. Mon pa konnen, on


pa konn pou ou.

A. Fodre ou met en ta dis sou ansam pour fer en keksoz,


ou konnen?

R. Ekzakteman be dis dis sou i fer en roupi. ekzakteman: exactly

A. Na. Be malerezman ou pa ni menm arive fer sa dis malerezman: unfortunate)


sou akoz sa diri ki reste dan bal. I annan bal ki
pa pez san liv. I annan bal ki pez katreven-kenz bal:bag
liv.

R. I annan bal san liv ki pez katreven-kenz 5

A. Apre bann ki tonbe, en proporsyon ase minim be


proporsyon: proportion
selman ler cu met li lo sa dis sou ki ou pe ganyen,
i al tou -

R. Oke, dir an en pa lo ki kalite dimoun ki pas kot ou.

138
Hosted for free on livelingua.com
I annan tout sort kalite dimoum - e - selman napa bokou tou sort kalite: all kinds
A.
zenn. Plito bann dimoun aze, bann dimoun mwayen-az. aze: aged
mwayenn-az: middle aged

R. Be manrmay lekol i annan selman?

A. Manrmay lekol wi, be an proporsyon avek lezot landrwa


napa bokou manrmay lekol - Si ou pran en landrwa parey
Plezans, flannel, i annan bo66 plis.

R. Kot i annan pli gran lekol?

Non, i pa neseserman sa, i plito lanvironman ki man neseserman: necessarily


A.
mon la-dam i plito en 'middle-aged' - Napa bokou
zenn fanmir, alor ou pa gany bokou zenn.

R. MM.
Be kalite travay? Bann dimoun komsi o nivo, bann o nivo: high:y placed

ki gany bon larzan obyen bann diaoun pli pov.

A. I annan en pe tou sort kalite. I annan bann


ansenyan, nou annan dokter, non annan labourer, ansenyan: teacher

en pe

R. Dir roman, be, ou war en diferans dan kalite


keksoz ki dimoun i aste? Dimoun ki fer
plito travay labourer obyen travay manyel, zot manyel: manual

aste diferan keksoz ki bann ansenyan, bann dimoun


ki travay lopital obyen keksoz komsa?

A. Pa neseserman. I pa en kestyon aste diferan


keksoz. Zot aste selon zot mwayen finansyer selon: according
i peruet zot; i pa en kestyon ki zot pa aste menm finansyer: financial

keksoz. Byen sir, bann dimoun ki travay, ki


annan En 01 bon plas, i annan en pe plis larzan,
i kapab &ford bann keksoz - e - ou kovnen, en pe
pli ser, en pe pli souvan. MO zot aste ordineraan
wenn keksoz. Diferans aste selman i plito bann

etranze. Mon annan en bon proporsyon etranze. La

ou war diferans - diferans aste, akoz la i depan lo


nasyonalite sa bann etranze.

R. P. Mon konpran. Ou donn kredi? kredi: credit

A. Wi, en pe tro bokou.

R. OU - En vye labitid sa, zammen Seselwa i'n deza....

Hosted for free on livelingua.com


135

A. Ou pa kapab fer marse en komers Sesel, sirtou en fer marse: to run


laboutik detay, bann viv ordiner, bann viv neseser detay: retail
koman diri, disik, ensi-d-swit si ou pa donn viv ordiner: commodities
en serten poursantaz kredi. I preski enposib. ensi-d-swit: and so on
poursantaz: percentage
R. Alor ou osi ou bezwen vey lafen-di-mwa parey
enposib: impossible
nou tou.

A. De`initivman. definitivman: definitely

R. Kekfwa plis ki nou tou.

A. Mi. Akoz vreman lanmen i anmare. Sa ki


annwiyan se koman ou gany sa larzan apre i al annwiyan: annoying
deswit. En dimoun i vini i pey ou senk san roupi,
i pran kat san roupi deswit. Kredi pour ma prosenn
sa.

R. Apre ou rekomans ankor.

A. Apre ou rekomans ankor.

140
Hosted for free on livelingua.com

You might also like