0% found this document useful (0 votes)
150 views3 pages

Kohhran Than Zel Dan

The document discusses the history of Christianity in Mizoram, including its introduction by missionaries in the late 19th century and growth throughout the 20th century. It focuses on the role of Kohhran (pastors) in spreading Christianity and establishing churches, schools, and other religious institutions in Mizoram.
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
150 views3 pages

Kohhran Than Zel Dan

The document discusses the history of Christianity in Mizoram, including its introduction by missionaries in the late 19th century and growth throughout the 20th century. It focuses on the role of Kohhran (pastors) in spreading Christianity and establishing churches, schools, and other religious institutions in Mizoram.
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 3

KOHHRAN |HAN ZEL DAN

Kohhran \han zel dan chanchin hi a bulte a\angin chhui ila. Mualvum kohhran lo din
dan leh \han zel dan ni mai lovin Mizorama chanchin \ha a lo luh \an dan a\angin chhui ila
a \ha awm e.

MIZORAMAH CHANCHIN |HA A LO LUT : Mizoram Chanchin |ha rawn pu


luttute chu Sap upa leh Pu Buanga (F.W. Savidge leh J.H. Lorrain, Reverend ve ve) te an ni
tih kan hre \heuh va. Anni hi an lo kal theihna tura lo enthlithlai hmasatu pawh Rev. Will-
iam Williams, Khasi ram Shella khuaa Missionary a ni. (Mizoram Hmar chan Zosapte
chanchin phek 12 by Upa V. Hawla)

Rev. William Williams-a chu 15th February 1891-ah Mizoram panin Tlawng lui dungah
a lo chho va. Ni 20th March 1891 (Friday)-ah Aizawl a lo lut a. Ama sawi danin Aizawl chu
Ni 17th April 1891-ah a chhuahsan leh ta a. Mizoramah thlakhat deuhthaw a awm a. Rev.
William Williams-a’n Mizoram a rawn luh hun hi mi \henkhatin Chanchin |ha lo thlen ni
atan an pawm a. Amaherawhchu, ringtu tumah a siam hman lo a nih hmel. Chuvangin Pu
Buangate \hian dun lo kal hun hi Mizorama Chanchin |ha lo thlen hun atan kan pawm ta
a ni.

Mizorama Missionary lo kal tur pawhin a ram lo enthlithlai hmasatu Rev. William Will-
iams-a chu Welsh Mission chuan tirh ngei a tum a. Vanduaithlak takin hotute thuchhuak
pawh hre hman lovin a thi ta mai a; a pawi hle mai.

Hetia ruahmanna a sukuk avanga Welsh Missionary-te an khawtlai chhung hian


Arthington Missionary te an lo thleng ta a. Rev. F.W. Savidge leh Rev. J.H. Lorrain te chuan
Mizoram lo luh tumin kum 1982-ah Silchar an lo thleng a. Mahse, “Mizoram a la buai lutuk
e,” tiin Sorkarin an kal a remti rih lova. Tichuan, Mizoram bul, Cachar ram-ah chuan kum
khat vel an khawsa ta a. Chutihlai chuan Silchar vai dawra Mizo kalte hnen a\angin
Mizo\awngte an lo zir \hin a. Sawi dan pakhatah chuan Mizo nula hmel\ha Chhingpuii
thattu Thangzika chu Silchar jail-ah a tang a. (Chhingpuii thah thu hi khua leh khua indo
vang ni lovin nula tlangval inngaihzawn thil niin an sawi. Thangzika nen hian inneih an
tum a; a kum lehah Thangzika hian neih tumin a kal a, pasal dang a lo neihsan thinrim
chuan a tuichawi changin a that ta niin Thangzika hian a sawi) Hepa hnen a\ang hian Pu
Buangate pahnih chuan Mizo\awng an zir \hin a ni an ti a. Thangzika hi a piangthar a,
Baptisma pawh a chang a, Mizo Baptisma chang hmasa ber a ni. hei hi thil awihawm tak a
ni. Mizo \henkhat vai dawra kalte hnen a\anga \awng thiam hman tur chuan Silchar-a
Mizo kalte hi an cham rei fe a ngai zel awm e. Chutichuan, Pu Buangate \hian dun chu
Mizoram an lo luh hmain Mizo\awng an thiam tawh a, an lo luh hnu kum hnih lekah A,
AW, B, an siam thei nghal mai a.|awngkaa thu inhlan chhawn zel an chanchin hi a
pawmawm hle.

Pu Buanga leh Sap Upaten Mizoram an lo luh dan chanchin hi tlem sawi lang ila. Kum
1893 December ni 26-ah chuan Tlawng dunga vai sumdawngho lawngah an lo chhova.
Vaiho hnenah chuan, “Mizoram chin chiah min hrilh ang che u,” an ti a. Mahse vaiho
chuan, “Mizoram chin chiah kan hre lo, mahse, hmun pakhat suarchhia awmna chu
Mizoram chhung a ni tih kan hria a. Chutah chuan kan chawl ngei ngei \hin,” tiin an
chhang a. Chutichuan an lo chho zel a, Suarhliap hmun (Dumkhel leh Bairabi inkar) chu
an lo thleng ta a. Pu Buangate \hian dun hnenah chuan, “Helai hi Mizoram chhung a ni
tawh e,” an ti a. Tichuan Rev. F.W. Savidge leh Rev. J.H. Lorrain te chu vaukamah an chhuak
a. Vaukam lei an rah veleh Mizoram leiah chuan an bawkkhup a, an fawp a. Mizoram
leilung leh a mi chengte chu Pathian hnenah hlanin lawmthu sawi \awng\ainate an nei a.
Chutihlai chuan Lawngpuho (Vaiho) te pawhin an tih \hin danin anmahni pathian \heuh
hnenah an lo \awng\ai ve bawk a. Heng mite \awng\ai chhan hi a inpersan hle awm e.
Lawngpuho chuan suar chhe laka him duhin an pathian hnenah an \awng\ai \hin a ni. Pu
Buangate \hian dun chuan an tum ram, Pathianin a hruai thleng ta tih hriain lawmthu
sawiin an rawngbawl zelna turah Pathian \anpuina te an dil a ni.
chungin an pan leh ta a. Ni 14th January 1984-ah Aizawl chu an thleng ta a ni.

Mizoram chu zawi zawiin a ralmuang ve tial tial a. Zosap Missionary-te pawhin Aizawlah
awm hmun bengbelin rawngbawl an \an nghal a. Mizoram chu Chanchin |ha kawl engah
a awm \an ta a ni. Hetianga Missionary-ten hma an lak \an vel lai hian Mualvum Darnam
Venga Pu Hrangkimthanga chu lamlian tlang dunga Kristian hmasa ber niin a chhungte
nen kum 1913-ah Pastor Chhuahkhama kutah Baptisma an lo chang ta a. Pu Kima hi Aizawl
lamah te an lo khawsa tawh \hin a. Chuvangin, kum 1913 hma lamah khan Kristianah a
inpe tawh a nih a rinawm.

MUALVUM KOHHRAN : Mualvum khuaa ringtu lo pung zelte chu Pu Hrangkimthanga


hovin an inkhawm \hin a. Anni hi Darnam Venga awm a niin Vengpui (Mualvum Veng)
lam a\angin tleirawl te, Diahzingi pawh a rawn inkhawm ve \hin a. Hetih lai hian kohhran
\iak tir ngang an ni a; an thiam dan ang angin mimal inah te an inkhawm \hin a. Mi
\hahnemngai leh inpete zarah kum 1916-ah Mualvum tlanga Biak In hmasa ber chu a lo
ding ta a. Hei hi kohhran \han zelnaah rahbi pawimawh tak a ni.

Kohhran chu chak lo takin a kal ve zel a. Kum 1927-ah chuan Pu Hangpawla chu Upa
atan nemngheh a ni a. Chutichuan, kum 1927 hma lam zawng chu kohhran \iak tir, la
baihvai taka an awm lai a ni a. Kohhran enkawl tura Ordained Upa an awm a\ang chuan
kohhran pangngai deuh a lo ni \an ve ta a. Hetih lai hian kohhran dan zawh kim pawh an
la tam lo hle a. Hun a lo kal zel a; mihring lo pung zelah kohhran pawh an lo pung zel a.
Pathian biakhonaah leh kohhrana thawhhonaah te ho hlim tham an lo awm ta a. Thilpek
lamah te la sang lo mahse; mahni phak tawkah \hahnem an ngai tlang hle a.

Mualvum kohhran hi a tir a\ang rengin mahni kea ding a ni a. Kohhran dang a\anga in
dang pawh a ni lova. Chuvangin kohhran enkawlna lamah chuan mahnia inenkawl chho
ve zel a ni. Mualvum kohhran hian Upa fel tak tak, kohhran humhalh tlat duh mi, mi
\hahnemngai tak a nei a. Chungho enkawlna hnuaia kal chho zel chu a nih avangin a
thlamuan thlak hle \hin a ni. Kohhran chanchinah harsatna tam tak lo sut tlang takte chu
Upate remhriatna leh Pathian an \ihzia tilangtu a ni. Mualvum mipuiin Pastor neih theih
nana an inpekna te hi kohhran an ngaihsakzia tilangtu a ni a. Chuvangin, kohhran
chanchinah mipuite inpekna leh inhuamna hi a pawimawh em em a ni.

Mualvuma Pastor a lo awm dawn vel lai hian mi pakhat chuan, “Pathian \ih mi, Pathian
rawngbawltu kan kawl dawn a ni a. Tun chinah chuan ei leh barah harsatna kan tawk
tawh lo vang. Mahni kan intodelh tawh ang,” tiin a lo sawi lawk a. He thu sawi hi a dik ta
chiah mai a. Pastor lo awm achinah Mualvum khua chu ei leh barah a intodelh ta zel a. Hei
hi Mualvum mipuiin Pathian rawngbawltu duhna chang an hriat avanga Pathian
malsawmna an dawn ang hial pawhin sawi theih a ni. Kum 1949-ah phei chuan Mualvum
khua chuan buh leh balah Pathian malsawmna a dawng nasa hle a ni.

Mualvum Pastor chu zirna lama rualawt mi tak a lo ni a. Zirna lama hmasawnna turin
theihtawp a chhuah a. A \hahnemngaihna zarah Mualvumah Private-in High School chu
kum 1963-ah an din ta a. Pathian thu lam bakah chhungkaw khawsak leh eizawnna lama
a bial chhung kohhrante hmasawnna a ngaihtuah hle a. Hei hi kohhran \han zel nan thil
\ul leh pawimawh tak a lo ni.

Kohhranah hian rawngbawltu hrang hrang Upa te, Sande Sikul zirtirtu te, Thuhril
rawngbawlna changtu te, Committee hrang hranga hruaitu te leh kohhran mipuiten
kohhran an ngaihsakna hi a pawimawh em em a ni. Kohhran mipuiten thilpek
rawngbawlna lam ngaihhlutnaah kohhran \hanlenna a innghat thuk hle a ni. Pathian ram
thilpek rawngbawlna a\angin kohhran hmasawnna leh \hanlenna te hi tehna pakhat a ni
\hin a. Kum 1992-1995 chhunga Kawnpui Chhimveng Kohhran thawhlawm dinhmun
hetiang hian lo tarlang ila :
1. Tualchhung : Hmuh - 1,60,340. 75 Hman - 1, 38,883. 59 Kuta awm - 21,457.16
2. Synod-a lut : 1,18,227. 66
3. Total : 2,78,568. 40
4. Dan zawhkim pakhatin Rs. 620. 42 thawk chhuak ang kan ni. Kum 1992-ah Dan zawhkim
Rs. 1000/- in kan chawm bawk.

Mualvum kohhranah hian Sande Sikul inenkawlna leh inkaihhruaina hi upaten an


ngai pawimawh em em a. Sande Sikul dinhmun pawh hi kum 1916 a\anga chhut theih a ni
a. Harsatna a awm loh chuan NPSS lam pawh ordained Upa pakhat talin an enkawl hram
\hin. Sande Sikul (Naupang lam)-ah chuan Chawlhni chawhma inkhawm bakah chawhnu
inkhawm leh thla thum dan zir hi tihmakmawh a ni a. Thla thun dan zir mai ni lovin
Chawlhni chawhnu hunte ruatin Biak Inah department hrang hrangte Pathian thu leh
hlaah intihsiakna te a awm \hin a. He intihsiaknaah hian lawmman te siam a ni \hin.
Kohhrana mithiam leh fing zawk ten tun hnaiah kohhran innghahna nghet chu Naupang
Sande Sikul hi a ni e an ti a. Chutiang chu lo hre lawk ang hrima he kohhranin NPSS lam a
ngaihsak hle mai hi Pathian remruat leh a malsawmna hnar a ni ngei ang.

Kohhran \han zelnaah hian sawi tur tam tak a awm a. Rorelna khawl khalh kaltu upate
chungah kohhran \hanlenna a innghat ber a. Kohhran chhungkuaa pa ber angin ro an rel
a, an enkawl a, Pathian thu rinna hmuh theihin an kaihruai a ni. Mualvum kohhranah
hian kohhran rawngbawlna pawn lam thil avanga kohhran tan \hanlenna thlentu thil
pawimawh tak tak sawi lan tur a awm. Chungte chu :- High School kan neih te, Boy’s Scout
te, Signal Corps te leh I.T.A. lo awm te hi an \angkai hle. Hengte hian kohhranah hmasawnna
ropui tak an thlen a. Lamlian tlangdung ni si lo, Mizoram thingtlang khuaah chuan High
School din hmasakna pawl a ni awm e. Chuvangin, Kohhran hian Kohhran chhunga
rawngbawlna bakah khawtlang hmasawnnate hi Upate leh rawngbawltute hian an
ngaihsan ang zelin Kohhran chuan a hlawkna a tel zel a ni. Kohhran rawngbawltu fate
a\anga Pastor te, tirhkoh te leh rawngbawltu lo chhuak te hi Kohhran \hang zel lanna
pawimawh tak a lo ni.

You might also like