BUKIDNON STATE UNIVERSITY

Fortich Street, Malaybalay City, Bukidnon 8700

Tel (088) 813-5661 to 5663; Telefax (088)
8132717, www.buksu.edu.ph

“Leadership Spotlight: A Front Runner’s Perspective”

NARRATIVE REPORT

Submitted by:

Alim, Johairah
Balolot, Jessa Rose
Dutosme, Gerard Hope
Macada-ag, Asnawie
Nesnia, Maria Grace
Sacote, Charesse
Santiago, Matthew
Valle, Vanessa

Subject Code:
B275
 I. INTRODUCTION

“Leadership is a service, not a position“ Being a leader means you have been placed
in that position to serve others. Effective leadership is the force that propels individuals,
teams, and organizations towards achievement and progress. It encompasses the ability to
envision a better future, inspire others to share in that vision, and guide collective efforts
toward realizing it. It is important for the people to know their leaders since good leadership
is essential for community development, conflict resolution, and representing residents'
interests. Effective leadership in a community involves several key characteristics and
practices tailored to the local community's needs.

The group conducted the interview on October 4, 2023, with the kagawad official of
Barangay 9 in Malaybalay City, Bukidnon. The group provided a request letter that contained
information and the purpose of the interview. Kagawad official, Mr. Mandangan P. Ali, is our
interviewee. We chose him since he is one of the great leaders in Barangay 9. During our
interview with a barangay 9 kagawad official, the barangay secretary named Ms. Crystal
Sevilla Villarosa was also included in the interview since most of the questions required
detailed answers. Our very own group member, Kagawad official Mr. Asnawie Macada-ag,
has also answered some of the questions because Mr. Ali asked for his opinion with regards
to answering the questions. After the interview with Kagawad Mr.Ali, we asked him to have
a photo with him for documentation purposes. Before taking the picture, we are referring to
the barangay captain, Mr. Rodrigo B. Timones. He also gives us advice about the importance
of good leadership. This activity helped us learn about the perspective of a leader, which was
not easy. The importance of public relations, transparency, and respecting your constituents
will help a leader gain the trust and respect of the people. This activity also shows us how the
unity and cooperation of the people and the leader can provide peace and prosperity to their
community. Kagawad Mr. Mandangan Ali also stated that good leaders are not born; instead,
they are made. Good leaders are made by themselves; good leadership can be developed
through hard work and perseverance to provide great leadership to the community.

II. QUESTIONS
1. How would you describe yourself as a leader?
2. What motivated you to become a leader in this community, and what are your main
responsibilities and goals in this position?
3. What are your insights about the statement "great leaders are born, not made"?
4. How do you engage with community members and ensure their voices are heard and
considered in decision-making processes?
5. How do you maximize the abilities of your members to build an environment where
the group can succeed?
6. Have you experienced conflicts and obstacles as a leader?
7. What initiatives or projects have you led or been involved in to address these
challenges and improve the community?
8. How do you keep your team motivated amidst the challenges?
9. As a front runner, what is your strategy in working towards the organization's
aspirations and goals, and how will you carry it out?
10. Can you share any specific strategies or approaches you employ to foster inclusivity
and diversity within the community?
11. Looking ahead, what are your plans or aspirations for the community's future, and
how do you intend to achieve them?
12. How do you continue to learn and grow as an effective leader?
III. TRANSCRIBE

Basic Information

Mandangan P. Ali was born on September 3, 1967, and currently residing at Purok 2,
Barangay 9, Malaybalay City. He is one of the current kagawad in Barangay 9, Malaybalay
City. He is assigned in the infrastructure department, that’s why he focuses more on the
infrastructures plan and goals in the Barangay. He started his first term as an elected officer
in Barangay 9 on 1997 until 2007, and then he was chosen by the City Mayor at that time to
be an executive secretary on the Mayor’s office in the City of Malaybaly. By 2017, he was
told to go back as a kagawad in the Barangay 9 to support his brother-in-law that is Punong
Barangay in the Barangay 9. They are still the officials in the barangay up until now. He
worked on a lot of jobs such as in DPWH, Provincial Assessor, in DENR, and in the City
Office. He graduated on 1890 and he proceeds on College of Law in MSU, but he didn’t
finish it because he was married to his wife Rosemarie Timones Ali. He had 4 children but
sadly his oldest children which are a special child past away last 2019. His 2nd children
named King Gafar Ali is a Civil Engineering graduate, his 3rd children named King Jabbar
Ali is a BSBA- Financial Management graduate, and lastly Queenie Ali the youngest is
taking Civil Engineer in USTP CDO.

1. How would you describe yourself as a leader?

Kagawad Ali: Ako. First of all, strikto ko nga leader, mao ng ingun nila nga isog.. isog
ko pinaagi sa akong pama agi gusto nko ma comply ang tinuod nga pamaagi isip leader.
Okey, I am not strict to consider ang sayop no. ako dli nko gina consider ang sayop, gusto
nako transparency, bureaucracy, detalyado kung unsa akong dapat himuon as a leader.
Bureaucracy gani pasabot…nga adona kay details sa imong trabaho. Pag ingun nimo nga
tingsulod nato sa trabaho alas otso, alas otso ta mutunga og mugawas ta alas singko, alas
singko. Mao na akong gina pasabot.kamo mga estudyante pamo., hopefully pag abot na
sa panahon.. The number one is kinahanglan gyud honest gyud mo. Honest mo sa tao og
kinsa man gali inyong gi serbisyohan og unsa man gali inyong trabaho. Dili kay gamiton
lang ninyo ang usa ka posisyon, pinaagi sa inyong personal nga interest, No! That’s my
principle.
From a positive perspective, Kagawad Muhammad Ali portrays himself as a strict type of
leader. His approach or technique for achieving his objectives as a barangay official and
earning the respect of the people is to be strict. He is a leader who favors transparency.
He is very honest and straightforward when dealing with individuals, giving them
thorough information. Honesty is one of the characteristics that a leader possesses; being
honest with people is important for leaders since it goes hand in hand with the word
"trust." As a barangay official, honesty is also one of his guiding principles to have the
trust of the people that surround him.
2. What motivated you to become a leader in this community, and what are your
main responsibilities and goals in this position?
Kagawad Ali: Being a public servant has been one of my motivations to become a leader.
Malipay ko nga motabang ko ug serbisyo sa tao, even though walang wala ako. Bisag
kanang mao nalang ang ihungit nako, kung adunay tao nga modulo saako nga mao kana
iyang panginahanglanon, ako nalang ihatag saiya kaysa akong ihungit. Gumikan kay
nasayod ko nga siya nanginanglan saakong serbisyo ug wala siyay lain pangamoduolan
kung dili ako kay ako man ang giduolan. So pasabot, nga ako malipay ko na makahatag
kog serbisyo sa tao. Ika duha, gusto ko magserbisyo sa tao, gumikan kay ako usa ko sa
Muslim. Naa pud na constituent nga Muslim diri sa Malaybalay which is wala silay
paingnan kung wala sila leader. That’s why I want to stand as a leader to lead my
constituents even if they are not Muslims as a residence of Barangay 9. I am the leader,
aron matagaan ko sila ug sakto nga pamaagi ug sakto nga serbisyo pinaagi sa akong
trabaho.”
As to summarize the statement of one of the Barangay council member, it is his duty to
serve and understand the members of his community as a public servant. He gains
motivation and satisfaction through helping people and providing his capabilities in
serving the community even in moments that he has nothing to gain. In addition, he also
stated he gains enthusiasm in helping Muslim constituent as he as well is a part of the
Muslim community. Thus, he took the initiative to stand as a leader in order to lead and
serve the constituent and even those who are not part of the Muslim community in any
way he can.

3. What are your insights about the statement "great leaders are born, not made"?
Kagawad Ali: Okay, ang great leader gani Wala man ta gipanganak na nga mga kanang.
Ang ginamean ana is great leader na Wala gipanganak nga leader daan, Kay ang mga
gipanganak na nabuhi sa mga dinagko nga politicalitacy like Bongbing Marcus iyahang
amahan president na daan, oo, Sarah Duterte aww Wala mana gipanganak si Sarah
Duterte na presidente iyang amahan, oh karon paman na na presidente iyang amahan, ang
gipasabot nako For example the Royal Blood nga sa England ang king nga kaylangan jud
mosunod iyang anak mao nay ginapasabot ana, pero dire sa atoa is democracy man ta,
pag panganak ta Kay gumikan Kay atong ginikanan nga nakita na nato na mga leader so
Kita ato manang initiative nga madako nata makita nato Unsay maayo, unsay dili, oo, or
Unsay makahatag sa mga Tao mao na siguro mahimo kang laeder, okay. Number 1
panganlitan Kong gusto ka mahimong leader matud oa nako kinahanglan mohatag ka og
sakto, magpakita ka og sakto na serbisyo sa mga tao nga aron ma appreciate pud sa mga
Tao. Dili na inborn ang leader, kinahanglan jud nga ang leader diha na dayon sa pagsugod
sa iyang legal age or unsa pa diha sa pagkabatan.on pa naa na siya'y sakto nga paghuna-
huna nga gusto ko mahimong leader, Kay murag lukso bitaw sa imong dugo nga makita
nimo ang tigulang nga gatabok, imong guyoron kay imong ipatabok kana that’s part og
public service, makita to nimo tong botelya nga nabuak imong puniton ibutang sa
basurahan Kay basin naay masamad. Sa ato pa sa hinay-hinay madevelop na imong
kaugalingon nga mahimo ka NGA leader gumigan kay gusto ka, ang imong punto ato is
dili maapektuhan ang imong katawhan. Panganlitan dili molabay og basura sa sapa Kay
Kong matigum nga matigum mahimo ni siyang flashflood, dili moagas og tarung atong
sapa Mao na, Mao mana ang mga causes karon sa flashflood, pag ulan og kusog Wala nay
kahoy mokalit lang og baha unya naay nakasampung na basura na pundo-pundo ang
tubig, ah anod deretso wala ka gapangandam, dili pariha sa una nga hinay-hinay mag ulan
dili pa magbaha sige og ulan mosaka na makapangandam ka, karon dili, dili naka
makapangandam kalit Lang Ang tubig moabot. Mao na siya ang ginapasabot ko
kinahanglan naa Kay preperasyon nga mahimo kang leader.
For him a great leader is never born to be a leader because a person's leadership ability
it can be developed through experience and learning not typically inherited traits and
innate characteristics that quality for their role. Their ability to lead comes from their
heart, if you are a person who's willing to serve and to help people, you can be a great
leader in your community.

4. How do you engage with community members and ensure their voices are heard
and considered in decision-making processes?
Kagawad Ali: Okay! Kinahanglan aduna kay baruganan, unsaon nimo pag badlong sa tao,
kung pananglitan ikaw number one ka nga badlungon diba? Kung pananglitan, ikaw! Dli
ka ma respetuhan sa inyong purok or inyong barangay… how come lugar nga
makapatawag kag pahina…kung palanglitan ikaw dli ka respitohon… mao ng dli lalim..
oh dili kay kinahanglan nga kagawad ka… basta lang nga kagawad, nga mutunga kalang
sa session, no! kinahanglan gyud nga naa kay mutual understanding, naa kay cooperation,
naa kay… unsay gitawag ani nila… kanang halobilo sa mga katawhan.. oh mao to nga
ginatawag nato nila nga KBL, okay! Kasal, bunyag, lubong … naa ka, kay aron pud
intawon ang mga katawhan… maka utang kabobot-on sa imoha… oy! Ato baya ng
paminawon sa kagawad kay tanan-tanan baya nga problema sa pamilya… naa baya na
sya oh... naa baya nas kagawad… sa atong simbahan, naa biya nas kagawad sa paglubong
og unsa ba… oh ana ba… so once gani nga aduna moy mutual understanding sa mga
katawhan … sayon ra kayo ang relasyon nnyo… mao na akong gi ingon sa inyo… I was
elected 1997, ever since… never nga napildi ko as a kagawad…okay, na maintain nako
ang akong camaraderie, public relation sa katawahan… gumikan sa akong public service
nga ginahatag sa ila… public relation sa katawhan… mao ng punto, unsaon man nimo
ang public relation… kung panaglitan wala sila poy utang kabobot on sa imo, wala kay
public service sa ila … diba lahi man karon…magpakita ka kron eleksyon… manghatag
kag kwarta … okey ra… pero pag dawat nako… oi nagsunod ba diay kas akong kuan…
gahapon ga tan aw kos telebesyon og sa facebook nga gi organized ang tanan estudyante
nga mag mat ngon… gi suportahan sa PAO. This coming eleksyon… mag bantay no kay
kini sya … kada eleksyon rampant gyud ni gakahitabo ning vote buying…tana… ana…
so kamo nga mga batan on… sumasalmot… bali kami… kamo ang sumusunod sa amoa..
kamo ang apektado … dli man kami… o okay nganu? Once makalingkodang tao nga
walay pulos… ang maka luluoy ang komunidad… kinsa manang komunidad? Diba
kamo! Dili man kami… kami? Passby naman mi … puti na gani akong buhok… ikaw
wala pa gani puti sa imong buhok… mao nay gina pasabot namo nga kamo gyud ang
magpahimulos sa maayo nga pamaagi og trabaho sa inyong gipili… ang ako lang karon is
gusto gyud nako e emphasize sa inyo… ang inyong kurso is public… business… business
administration.. mao ang e emphasize nako sa inyo. That is very applicable sa inyong…
kurso ang ginatawag natog public relation… kay kung dili maayo inyong public relation
sa mga tao, dli maayo ang administration sa inyonh kuan administration… bisag unsa nga
trabaho… you know what usa administration? Who can define administration to me?
Hatagan tamog example… karon nga panahon administration ni Kapitan Timones…
administration ni… Mayor Warren… Attorney Mayor Warren Pabillaran. What do you
mean by administration? Okay e explain nko sa inyo, ayna na ninyo I define para mahibal
an nnyo… kanang administration… mao na ilang panahon… inyong panahon … oo nga
kamo magdumala sa tanan nga pamaagi sa inyong… bali inyong… motivation o unsa
man galing ang… let us say… business okay…nganung business administration mo?
Kung pananglitan nagtukod ka og isa ka business… unsaon nimo pag dumala ang usa ka
business? diba ang punto nya niana… ang usa ka pagdumala sa usa ka business…
kinahanglan maayo ang imong systematic, detalyado ang tanan nimo mga input og output
nimo, unsa man galing ang imong… sa imong kaalyado… sa tanan nimo nga mga
investment anah… kinahanglan details na… kay sa uban raba mga negosyante…
muingon sila nga… awh kung dli nimo ma kwenta ang mugawas kay ang imo lang gi
kwenta ang musulod… failure gyud ang imong business… okay… so pasabot nga …
kung gamay ray imong income nya dako imong gasto… ma failure imong business…
okay! Pareha ra gihapon anah okay! Administration… kinahanglan imo ng hatagan og
sakto nga pagtagad ang imong mga tao… kay dili mabuhi imong business kung dli na
nimo tagaan og sakto nga pagtagad ang imong mga tao. Relation… that is public
relation… okay! Unsa may mahitabo, ma failure ang imong business … so wala kay…
walay business… walay administration…diba? Oh mao ng akong gipasabot og
administration og business… imong gi invest dayon unsaon pag lambo ana…ikaw man
ang ga manage… imo man ng business… so mulambo na sya… pananglitan sakto imong
relastion sa imong mga tao. That’s why nga gihatagan tamog clue… kinahanglan gyud og
proper… proper relation… mao ng insakto.
It’s important to have mutual understanding and cooperation when serving the
community. If you are a barangay or neighborhood official, your responsibility is to
assist with their needs and demonstrate leadership. It's not just about money; it's about
achieving success in community projects and services.During elections, it's essential to
show what you can do to gain the trust of the people. It's not just about money; it's about
your track record of helping the community and your plans to address their issues and
necessary projects in your area. Continue your public service, understand the people's
needs, and organize activities for their well-being.

5. How do you maximize the abilities of your members to build an environment

where the group can succeed?
Kagawad Ali: Okay, kana siya tingali ahhh... Mag pakita pud kanga ikaw ikaw matinud-
anon sa imong trabaho kung ang membro man gud pananglitan ang kapitan nga kami man
ang mga membro niya kay mga kagawad mn mi ug makita namo ang kapitan nga mag
tulibagbag ma tulibagbag pud mi diba. Kinahanglan gyud as a leader you are a good
example o as a leader. The same ra gihapon sa pamilya, si amahan sigig pamadlong.
Ayaw mo hubog hubog ayaw mo sigig laag laag pero kada uli hubog. Unsaon niya pag
badlong sa iyang anak nga dili man siya good example. Pananglitan pud si inahan, okay,
kamo sigi lang mo laag laag kada gabii di tamo gaka kit an sa balay pero siya pag human
ug hugas plato toa na sa madjongan toa na sa tong-it an. That's a good example, Mao na
gipasa it ko nga as a good leader is a good example. Kinahanglan jud na good example ka
sa community sa imong employee or unsa ba diha imong membro sa establishment, good
example gyud.
The need for leaders to set a good example, both in their work and in their families. It
emphasizes the importance of leaders demonstrating honesty and good conduct in their
roles, as this can influence their members or colleagues. Similarly, it suggests that
parents need to be good role models in their families, refraining from excessive
wandering or drinking. The message of the text is that the virtue of leading by example is
crucial for leaders, communities, and families alike.
6. Have you experienced conflicts and obstacles as a leader?
Kagawad Ali: Of course, sa politika dili na mawala, dili na mawala kay every eleksyon
aduna kay opponent,kay naa man pud silay vested interest mao ning ingun nila nga
adunay pasumbingay nga there is no permanent, there is no permanent friends in politics
but there is a permanent interest in politics. Pero naka serbisyo mn gud ko sa mga
politician, matingala ko nga kaniatdo, kontra sila oh, pareha ni Gov. Roque og si Gov.
Zubiri, kontra! Pero pag suma kay kaalyado naman diay, kapartedo na… oh pareha karon
pananglitan muingon ka nga si… Jhon Flores pulahan, unya si… Zubiri ohh green…
Anah… sa ato pa adunay. Pero time will come matingala ka nga uban sila sa partido,
mao ng… gina pasabot nko ko nga walay permanent friends in politics…oo pero ang
interest. Ngano? Walay nabag o sa imo… kay gusto mn nko maabot akong interest..oo,
mangayo kog supporta sa imo kay… gumikan kay gusto nako makabot nko akong gusto.
Mao na nga kinahanglan gyud kabalo ka mudala sa politika, kung muingon ka nga
struggle every eleksyon… in politics adunay struggle… mag struggle gyud k okay naa
gud kay opponent...The same ra gihapon kung negosyante, hatagan tamo og pinaka
simple nga example sa negosyo. Ako nakit an koni nga street dghan ga agi… unya ang ga
agi dili kayo mga sapian, kasagaran mga batan on og mga estudyante… ah! Mag prito
kog turon og saging… bananaque…nag luto kag bananaque... ni click! Pag click, nakita
sa imong silingan…maayo man iyang paninda nga saging diay kay lami… kanang
mahalinan sya…okay… nitukod pud syag iya kay niawat… oh mao na ang usa, nga nakig
compete sya sa imo… mao ng isa ka conflict…kinahanglan gyud atong I open atong huna
huna, kung unsa man galling ang mas maayo pa ato. Kay nakita nato nga adunay
mahalinan sya ug mga turon og bananaque… maghimo pud kog juice anah para ipares
adto iyang turon og anah… kinsay taga south sa inyo? Yes sa south! Puros mo taga
Malaybalay? Puros mo taga Malaybalay… pero ga adtuan mo og Valencia diba? Diba
kanang? Agianan sa Valencia bitaw… kadtong straight kay nga dalan, unsay tawag ana
nga baryo?... naay namaligya dira og turon og saging… mga prutas… oh kabantay mo
grabi gyud ga lumbay sa sakyanan, sauba usa rana ang gahimo og kuan, although naay
mga prutas diha nga naghimo sila og fruit salad unya giparisan nila og turon… nag click!
Karon na halosa tanan tindahan didto puros ingun ana. Mao na ang mentality sa uban nga
dli sila maka imbinto og maayo nga para sa iya… kay kinahanglan gyud mutan aw sya sa
iyang kauban… mao na nga naa koy imong imbento…mo struggle gud sya kay Makita
mn nya nga oi! Daghan na man kog kompetensya mao ng sakto nga example.
Being a leaders in politics often experience conflicts and obstacles as part of their roles.
Political leaders confront a variety of issues, including opposition from rival parties
because both have a vested interest. So as a leader you need to learn how to handle
problems just like politics along with struggles in every election facing your opponent.
When faced with challenges and disagreements, leaders must open their mentality and act
in the best interest of the group of people.

7. What initiatives or projects have you led or been involved in to address these
challenges and improve the community?
Kagawad Ali: okay. Unsay mga projects nato na kinahanglan gyud na maimprove nato na
makahatag ug kaayuhan sa mga tao ug ma challenge pud ang mga tao. Okay. Sa akoa
lang, lahi man gud akoa committee bah ky infrastructure. Number 1 gyud is community
service, kailangan jud na makatukod ka ug mga proyekto na ma involved ang community.
Let us say, mag implement ta ug pathway karun dli ky musalig kog mason ug panday,
Kailangan kamo nga nagpuyo aning purok na magpahimulos aning pathway you're
involved to construct that project. Ngano? Once na mahitabo na sya, sila tanan ila nang
ampingan ang dalan (Amoa ng ampingan ky nahago raba mi ani) pareha rgud anang taong
imong gimahal dbah, once na imong gimahal imoha jud ng ampingan aron di masakitan
diba mao na siya. Pareha sa imong anak, kung ang imong anak kamo kung naa namoy
anak ky ako naa naman koy mga anak, kung knsa tong bata nimo nga dadto ka naglisod
let us say na masakiton or nag struggle jud ang inahan sa pagpaanak believe me lahi ang
treatment sa ginikanan ana. Pananglitan kanang mga batang masakiton, kana palangga
kayu nas ginikanan ky ngano ky sa tanan panahon naa sila ana ilaha ng giatiman, mao na
nga ang uban magmahay mahay dayun ky wala pero masabtan nato na ky kana sya
gihatagan ug special treatment gumikan ky duna syay bali kulang sa iyang lawas okay.
Mao na sya, the same ra jpun kung kinahanglan na adunay community service kaylangan
jud mainvolve nimo ang tao para jud mahatagan ug mao lgi to maampingan nato ang
unsay tawag ana atong mga proyekto pinaagi sa community service. Okay.
The statement explains that for him, the significant way to build a foundation and
improve the community is to enable the people to be involved in projects and plans in the
approaching future. This way the community will be challenged and provide significant
importance to the projects the people had built or been a part of that said project plans.
This will allow people to proceed with additional care in being associated with the
finished projects and appreciate their hard work and efforts. Thus, promoting diversity
and unity in forming a strong relationship in the community.

8. How do you keep your team motivated amidst the challenges?

Kagawad Ali : Unsa tong isa? Katong dayon? Unsay pasabot ana?
Interviewer: Despite the challenges sir
Kagawad Ali: Despite the challenges? Okey… Mao siguro, public relation siguro,
kinahanglan nga mayo imong relasyon sa ila kay kung dli na nimo sila hatagan og maayo,
or wala moy mayo nga relasyon dili man gyud. Challenges, kinhanglan siguro nga imo na
silang...Unsay maayo ana Asnawie?
Kagawad Macadaag: Always gyud nimo sila I inspire og kanang ipa look forward nga
keep on going, bitaw biskagnaay challenges kay never back down kay unsaon nimog
achieve sa imong goal kung ikaw apil man diay ka nga unmotivated ug kanang murag
luya bitaw.
Kagawad Ali: Okay, actually gyud noh? Matod pa nko sa inyo ganina nga good leader is
a good example. Imo gyud na I challenge ang imong tao. Okay hatagan nimog play, let us
say, give them a play nga kana iyang talent magamit niya. Although, kabalo ka nga ikawa
kay perfect ka kay lets us say lugar maayo na gyud ka nga leader, pero ayaw putla ang
unsay… term ani? Ayaw putla ang gana sa tao sa iyang trabaho , okey. Although Makita
nimonga iyang trabaho medyo nay kulang pero you have to appreciate lang gyud na
maayo kay na. okey! Pagkahuman , talk to them personally; like tsada kay to imong
trabaho, gwapo man imong trabaho, imong performance. Gumikan sa akong kadugay sa
akong experience mas gwapo siguro kung I apply nato ni.. insert nato ni. Because give
them a proper advise nga I insert nalang nato ni kay para musamot gyud ka gwapo ang
imong buhat. So wala sya na offend, so murag na dasig siya nga mao na ang iyang
trabaho… then naka kuan dayon siya.. bali naka gather pa siya og mga advices nga gikan
sa imo, unya kaysa putlon nimo “ah! Dli lagi na mao kay mao ni ang maayo” so pasabot
nga ikaw gypon gyud ang kinahanglan masunod. Give them a play, dayon kung naa mn
galling mga ginagmay nga sayop imo gyud ng storyahan, proper nga communication…
mao na siya
Maintaining strong public relations with your team is crucial. Failing to do so can be
especially detrimental when facing challenges. As a leader, it's essential to inspire and
keep your team motivated, even in the face of obstacles. After all, how can a team achieve
its goals if its leader lacks motivation and strength? A great leader sets a positive
example and consistently challenges their team to utilize their talents. Additionally, it's
important not to dampen someone's spirits while working. Instead, even when you notice
shortcomings, always show appreciation and offer personal feedback and advice.
Providing guidance in a one-on-one setting is less likely to offend and can result in
increased productivity compared to giving feedback in front of others.

9. As a front runner, what is your strategy in working towards the organization's

aspirations and goals, and how will you carry it out?
Kagawad Ali: Ok, mao raman gihapon…. Inspire Lang ko mo trabaho kung maka kita
kog mga tao nga akong matabangan….. pananglitan dari sa barangay kung maka lingkod
ko dari nay tao mo duol sa ako, sa ato pa ni duol sa….. ni duol ang tao sa ako kung
pananglitan kinahanglan niya tabang, trabahuon ko na… kay dili man pud mayo nang….
I-achive nimo ang posisyon… unya dili nimo hatagan ug kinabuhi bali dili ka mo
response. So kinahanglan kabalo ka unsa imong…. Bali imong imong imong imong
response sa tao, oo, ug imong imong responsibility oo. Mao nay pinaka pinaka gwapo
gyud. Kung unsay responsibility sa imong trabaho kinahanglan na sayod ka…. Kami as a
barangay officials matud palagi nako every election madunggan nato ning matamis nga
istorya nga kung ako mahimo nga kagawad, kung ako inyung botaran, kung ako
mahimong capitan mao ni akong himuon ana na na na… pang gubaon nako inyung atop
kay akong simentuhon ana na na na….. kanang maka pa buros bitaw nga istorya. Okay sa
kadugay nako sa politica sa tinuod lang, although dili taas akong posisyon sa politics,
pero sa experience nako….. Dapat unta dapat unta imo nang… ang imong ginabuhian nga
istorya kanang duol duol ra sa reality. Ayaw pag istorya nga dili duol sa tinuod. Oo, kay
kung ikaw pud nga gapaminaw mayo ana imung paminsar, maayo imong kuan…. Maayo
ang imong…. Bali bali taas kag experiensa… maka ingon ka nga kining tao ga bakaka
ramani…. Pareha sauna sa amoa bah…. Nga kung ako mahimong capitan kanang bundok
tralala himuan ko na ug….. ipasaka nako nang tubig diha…. Ako dugay nako dari sa
Malaybalay…. Sige namo nag irequest ang water district gahimuan na ug plano dili gyud
maka saka ang tubig diha kumikan sa kataas sa mga residente…. Sa ato pa lugar mas
maayo paka sa engineer…. Nga imong specialty dili ka engineer, let us say college
graduate ka lang…. kung pananglitan man galling ikaw maka lingkod unya pang….
Paninglan ka nga asa naman imong saad sa amo, oh so dili ka maayo nga leader, so ang
imong himuon ana is maningkamot mi….. nga bisag man tuod nga dili maka saka ang
tubig pero mag pa install mi ug patubig para sa katawhan nga naa sa duol sa babaw, mao
nang mao nang mao nang deperensya bah ayaw pag pronounce ug ayaw pag buhi ug
istorya nga kanang imposible Qoute and Qoute imposible ngano maka daot na sa inyo. So
basta aduna kay mga tao aduna kay aduna kay followers…. Aduna kay istablishment
kinahanglan gyud nga kana imong istorya ino nang bantayan kay mao na imong failure sa
imong negosyo or administration…. Mao nay maka failure… kay time will come kay
paninglan man ka…. Pananglitan capitan ko, ni daog ko kay tungod sa matamis ng
aistorya panahon sa election pag abot ana nga mo lingkod ka dili…. Imposible mana
imong gipanulti okay ra pag ka human sa imong term election nasad diba kay nay….. kita
tanan dari sa kalibutan nay end. Nag sugod ug nay katapusan. The same lang gihapon
bisag unsay negosyo time will come, pananglitan ikaw nag handle kag business, nag
sugod mo sa January maayo ang relasyon ninyo ug maayo ang imong gi buhian nga
istorya sa mga tao nimo pag abot sa December nga ingon ka nga ayaw mo kabalaka kay
pag abot sa December hatagan ta mo ug mga bunoses. Pag abot sa December wala
gihapon kay bali pahalipay lang pang hatagan lang tamo us tag isa ka libo ahh okay. So
wala nimo ma follow… mao nang ingon ko nga paninglan ra gihapon ka at the end the
same ra gihapon sa politica. Ang politica kung mo buhi kog storya nga dili maayo pag-
abot sa panahon paninglan ka sa mga tao mao na siya. Mao na siya akong tubag sa imong
pangutana.

For him, being a responsible leader is a must. You should be responsible of every word
you say. If you tell to your community or to your organization your plans or goals in them
you should be responsible of it and it should be realistic. Because the people might ask
you about the plans or goals you promised. Example of their official’s goals or plans in
the past was to install pump for the people who lived almost at the top of a mountain
because the water supply can’t incline upwards. That’s why instead of telling the
community about this certain plan that isn’t realistic, do a plan that you know that it is
possible to do. Aside from being a responsible leader, you must be also helpful. You
should help your community about their concerns and show empathy to them. Therefore,
for you to be a good leader you should be true to your words and helpful to your
community.

10. Can you share any specific strategies or approaches you employ to foster
inclusivity and diversity within the community?
Kagawad Ali: lisoda gyud aning inyong mga pangutana oi, kailangan man mi mangitag
doctorate ani, unya kita ani college graduate ra hahaha… bug at kayo inyong mga
pangutana hahahaha. Okay okay, unsa to?
Interviewer: strategies or approaches para ma employ ang inclusivity and diversity sa
community.
Kagawad Ali: Crystal, tabango ko dri bi hahaha. Tabangi kog tubag ani ilang mga
pangutana bi. Basaha to inyong mga pangutana utro bi kay naa among secretary, cum
laude raba ni hahaha.
Secretary: Cum laude sa balay hahaha
Kagawad Ali: Sige daw be.
Interviewer: Can you share any specific strategies or approaches you can employ to
foster inclusivity and diversity within community?
Kagawad Ali: oh Crystal ikaw tubag hahah
Secretary: unsa to? Repeat the question please hahaha
Kagawad Ali: mao ni among brgy. Secretary pinaka bata pero talented.
Secretary: utroha daw bi.
Interviewer: Can you share any specific strategies or approaches you can employ to
foster inclusivity and diversity within community? Diversity, like diverse sa tanan, like
for example nag diverse ta kay naa tay muslim community and inclusivity like pare
pareha ra sila og meaning, like kumbaga sa religion and ethnicity, unsa bitaw inyong mga
strategies bitaw para maemploy ang inclusivity ang diversity sa inyong community.
Secretary: Strategy? Usually, among ginahimo diri is to envolved jud kay diba naa may
mi by purok dri.. so sa mga plans sa barangay…involved jud sila , so they are well-
informed. Ginapa apil sila to participate kung naa mi information nga naa tay buhaton in
ani… so dapat by purok nay representative para sa community or residents nga mga apil
jud sila. Dayon sa diversity… sa lahi lahi nga religion kuan jud namo siya syempre kung
nay activityang brgy.9 ga prepare ju mig foods na, so pareha sa… specifically pareha sa
purok 2 nga kuan… so ga prepare jud mig foods para sa ilaha and dayun ginakuan jud
namo na maka apil and mainvolved jud sila sa mga activities… so taga purok dapat jud
nay representative sa ilaha.
Our approach? In our barangay, we typically designate a representative for each Purok
to ensure everyone is engaged and well-informed about the future plans of the
community. We actively encourage everyone to take part in barangay activities.
Additionally, when it comes to varying religious beliefs like in our barangay we have
Muslim community, we provide diverse food options and organize inclusive activities to
promote participation and involvement among all members.

11. Looking ahead, what are your plans or aspirations for the community's future,
and how do you intend to achieve them?

Kagawad Ali: Sa amoa mam gyud, our current admin is Kuan na siya dili na siya bag.o, so 10
years na siya, naa na Jud mi plans and programs na nahimo so among ginahimo karon is to
continue na Lang and to develop more, specifically sa among infrastructure Kay last
pandemic Wala man Jud mi, freeze Jud amoang 20% development fund, so wala mi
infrastructure nga Kuan, even though nakaplan mi so karon pami kahinay-hinay og
implementation tungod sa pandemic nga na freeze ang among budget. In terms pud sa other
activities, freeze man Jud tanan atong pandemic so Wala Jud mi activities gyud, Kay more on
focus mi sa pag hatag og ayuda ato na time so after that katong after atong pandemic murag
kamulo pag karecover pud Ang barangay aside sa mga residents nga ga recover pud from
pandemic, ang barangay gahimo pud og diversion program katong mga programs namo na
nga nakaaligned na nga Wala naapil ang pandemic so nag divert japon sila og mga plans and
programs nga musulod japon to nga unsaon pag recover tungod sa pandemic, Isa na dayon
tong among 20% development fund ma hinay-hinay na Jud Gina implement so akoa karon
naa namin mi mga plan so more on implementation Jud amoang administration karon.

As to summarize his statement, their plans for the community's future is continue to improve
the infrastructure of their community, they want to ensure that everyone in the community is
supported and give the opportunity to succeed. Especially during pandemic their 20%
development fund have been freezed, also their plans and programs are stop for the meantime
because they are more focus on giving assistance to the people and they ensure that everyone
 in the community is safe and has access to the resources they need. And now they are putting
their plans for the community into action.

12. How do you continue to learn and grow as an effective leader?

Kagawad Ali: okey, akoy tubag. Number 1, you have a principle. Di prinsipyo ka nga tao, dli
ka balimbig. Mao ng… that is policy of a good leader, kinahanglan you stick unsa imong gi
buy an nga storya. Ika duha, kinahanglan gyud transparency, transparency pasabot is,
kinahanglan gyud imo ng hatagan og pagtagad og importansya… specially sa mga katawhan,
imong ipa hibalo sa ila kung unsa ang gaka hitabo,that is transparency. Corruption? No need
nana kay lisod kayo karon manghilabot kag dli imo kay naa man mga department nga ga
tutok sa tanan natong mga trabaho, that is not the major reason nga pwede ka ma successful
dira sa corruption. Ang pinaka pa tsada gyud nga mahimo kang a good leader… respetaran ka
sa katawhan pinaagi sa imong buhat og kabalo ka mo respeto sa katawhan. Imong ibalik sa
ila. Kay once nga Makita nimo nga naa moy mutual understanding sa katawhan, nga imo na
silang gatagaan og pagtagad, imong gatagaan og respeto, gina pahibalo nimo kung unsa ang
imong gusto mahitabo. There is no reason nga di ka mahimong good leader. Once nga aduna
kay good leadership, kinahanglan nga imong mga katawhan….musalig sila sa imo ma ng
ginatawag nila nga “trust and constituent“ kinahanglan ang mga tao gasalig sa imoha. Nganu?
Lahi mn gud ng ma feel nimo nga… sos mas ganahan mn ko…diba naa man moy mga
different teachers… aduna moy mga favorite nga mga teachers diba nga once nga musulod
siya ganahan kay mo. The same sa akoa , sa una nga estudyante pako aduna koy mga
paborito nga teachers nga once sila ang mo hatag og lecture ganahan kay ko, pero og lahi na
gani ang teacher nga dinako ganahan. Murag dili ko kampante. The same ra gypon sa
constituent sa katawhan nga kung Makita nila ang ganahan nga leader nga maoy ga atubang
sa ila murag gasalig sila, Ganado kay sila. Pero Kung dili gani maayo nga leader ilang ga
atubangon… mutunga sila… dli... unsa ba… murag bugnaw, gumikan sa “no trust and
constituent” mao ra. Mao ng point sa atong pagka maayo nga leader.
Interviewer: that’s the end of our interview sir, thank you so much for your time po.

According to Kagawad Muhammad Ali, one must never engage in corruption if he wants to
develop as a leader and a person. Corruption has never been a positive thing to do; it will
never make you stronger; on the contrary, it will make you weaker and give people a reason
not to trust you Trust acts as a bridge between a leader and his followers, it is crucial for
effective leadership because it promotes positive relationships, peace, and prosperity. His
ways of thinking and behaviors will help him earn the trust of his followers. A leader who has
a code of conduct that states that "whatever comes out of your mouth is also the one you will
do and make as a leader." Next, being a respectful person, showing respect to those under
your care will also do the same for you as their leader, and, most importantly, transparency;
sharing information with them about the barangay's goals and activities. The trust he gains
in his people inspires him to continue developing as a leader. Growing and learning to lead
will help him to provide good leadership.
Barangay Captain:
To be a good leader, you have to present your balance ecology, good communication with the
community, and, of course, improvement of your health, because health is wealth. If you have
good health, you become wealthy, so you can do your job and run the community with
transparency. Transparency means providing information to the people about the plans and
programs of the barangay. With this, people in the community will trust you and allow you to
be the leader of your community.

IV. DOCUMENTATION