Script

(Monologue of Crisostomo Ibarra )

*magkakaroon ng hiwalay na scene dito si ibarra /moment of Ibarra only for intro*
Ibarra :Mahal ko ang aking bayan pagkat utang ko rito at magiging utang pa ang aking kaligayahan
Ibarra : ilang oras na lamang ay lilisani ko na ang lugar na ito,naway sa aking pagalis ay magiging maayos na ang
lahat .

(Scene 0: Ang historya ng Sandiego /story telling )

*habang nagkukuwento iaact ito*
Characters: Mga binate- , Isang Matandang Kastila - Isang Pastol- , Don Saturnino -
, Don Rafael Ibarra -

*habang pinapakita ang mga pangayayri sa scene na ito ikukuwento lang ng narrator*

Narrator:Noong unang panahon may isang malagong gubat na nsaa gitna ng malawak na lupain sa bayan ng
sandiego ito ay napakatanyag at kilala dahil sa isang alamat na ganito ang kuwento: Noong nayun nayunan pa
lamang ang bayan may dumating doon na isang matandang kastila na malalim ang mata at may katatasang
magsalita ng tagalog .Matapos niyang tignan ang kapaligiran ay ipinagtanong tanong niya kung sino ang may ari ng
gubat kung saan umaagos ang mainit na tubig. Ngsiharap ang ialng nagpanggap na mayari at binnili ng matanda ang
gubat sa pamamagitan ng damit hiyas at salapi . Narrator : Nwala na alng ng parang bula ang matanda ,hanggang
sa isang araw ay may nagpapastol na nakaamoy ng masangsang sa gubat .hinanap nila ang pinagmumulan ng amoy
at natagpuan ang nabubulok na bangkay ng matandang nakabitin sa sanga ng isang punong baliti .Sa takot dahil sa
pagpapatiwakal ng matanda ,itinapon nila ang mga hiyas at salapi sa ilog .
Narrator: makaraan ang ilang buwan ay may isang mistisong binate na nagsabing siya ang anak ng yumaong
kastila nanirahan siya sa nayong iyon at naging magsasaka .Pinatayuan niya ng pader ang libingan ng kanyang ama
at paminsan minsay kanyang dinadalaw .Don Saturnino ang pangalan niya .Halos matandang binate na siya nang
mapangasawa niya ang isang dalagang taga maynila ang magasawang ito ang magulang ni Don Rafael Ibarra .Si don
Rafael ay kinagailiwang magsaka .dahil ditoy duamting ang maraming dayuhan at ang nayun nayun ang naging
malaking bayan . Ang bayan ay nagkaroon ng isang kurang Indiyo. Ngunit ng ito ay namatay, pinalitan ito ni Padre
Damaso na naging kura sa parehong bayan. Si don Rfael ay may kaibigang pangalan ay Kapitan Tiyago .
Ang Kapitan ay kaibigan ng lahat ng mga may kapangyarihan lalo’t higit ng mga pari. Kaya naman
hindi mawawala ang kanyang pangalan sa misa at padasal para bilhin ang langit.si Kapitan Tiyago ay nag-iisang
anak ng isang negosyante ng asukal sa bayan ng Malabon. Siya ay mahigit kumulang tatlumpu’t limang taong
gulang. Datapwat hindi nakapag-aral ay naturuan naman siya ng isang paring dominiko. Nang mamatay ang ama ay
itunuloy pa rin niya ang pangangalakal. Nakilala niya si Pia Alba na taga-Sta. Cruz at sila ay nagpakasal. Sa loob ng
anim na taon na pagsasama ng mag-asawang Kapitan Tiyago at Pia Alba, at sa kabila ng magandang buhay na
tinatamasa nila ay hindi naman magka-anak ang dalawa. Walang humpay sa pamamanata ang mag-asawa. Sa payo
naman ni Padre Damaso ay namanata ang dalawa sa Obando at sumayaw sa kapistahan ng San Pascual Bailon at
Sta. Clara sa Nuestra Senora De Salambao si Pia Alba.
Nagdalantao nga si Pia Alba makalipas ang kaunting panahon (lingid sa kaalaman ni Kapitan Tiyago
ay hinalay pala ni Padre Damaso ang kanyang asawa at ang katotohanan ay nailantad rin kalunan).
Ngunit si Pia Alba ay naging masasakitin na siya namang naging dahilan upang tuluyang mamatay pagkatapos
nitong manganak. Maria Clara ang ipinangalan sa bata na inalagaan ni Tiya Isabel. Siya’y busog din sa pagmamahal
nina Kapitan Tiyago at ng mga pari.
 Sina Maria Clara at Crisostomo Ibarra ay lumaking magkababata. Sa udyok ng mga pari ay ipinasok ng
kanyang ama si Maria Clara sa kumbento ng Sta. Catalina ng ito ay maging katorse anyos samantalang si Ibarra
naman ay nagtungo sa Europa upang mag-aral ng medisina. Sina Kapitan Tiyago naman at Don Rafael ay
nagkasundong ipakasal sina Maria Clara at Ibarra sa takdang panahon. Hindi naman ito tinutulan ng dalawa
sapagkat sila ay kapwa nag-iibigan. Habang silay papalaki napagpasaiyahan ni Don Rafael na paaralin sa
ibang bansa si Crisostomo upang maka kuha ng sapat na edukasyon .
(Scene 1 : Ang pamamaalaam )
*Sa bahay ni Ibarra *
*pumasok si maria *

Maria : Sigurado ka na ba sa iyong pagalis mahal ko ?

Ibarra :OO ,dahil kahit hindi ko nais ay kinakailangan .sa Europa doon ko ipagpapatuloy ang aking
nasimulan
Maria: Ngunit pano naman ako?
Ibarra : Huwag kang magalala mahal ko ,maikling panahon lamanag ay magkakatagpo muli tayo .Ang
akin lamang hihilingin sa iyo ay mahintay mo ako .Batid ko sanang maintindihan mo na kailangan kong
gawin ito .hayaan mo lagi naman kitang gagawan ng liham para maibsan ang pangungulilang iyong
mararamdaan .
Maria :Sanay hindi ka makalimot sa iyong sinambit .sanay hindi mo makalimutan ang isang katulad
ko .Batid kong maraming magagandang babae ang naroon kaya sany manatili parin sa iyonng isip si
Maria Clara ng nag mamahal sa iyo.
Ibarra :Iyan ay aking maipapangako mahal ko ngunit maari mo bang maipangako na hihintayin m ako
hanggang bumalik ako?
Maria : Anong dahilan para hiindi ko gawin iyan .Makakasigurado ka na maghihintay ako hanggang sa
ipagtagpo tayong muli .Isa yang pangako
Ibarra: Wala pag sisidlan ang aking kasyahan dahil sa iyong naturan (yayakapin si maria clarra)Mahal
na mahal kita mahal kong Maria Clarra .
Maria : Ganon din naman ako sa iyo mahal ko ,mahal na mahal kita (aalis sa pagkayakap ni Ibarra )
Ibarra ; Kinakailangan ko nang umalis .Paalam sa iyo mahal ko
Maria: Ganon din sayo mahal ko

Scene 2 (Si Crisostomo Ibarra )

Narrator: Ang bahay ni Kapitan Tiyago na matatagpuan sa Kalye Anluwage ay napuno ng mga bisita. Isang
malaking karangalan ang maging panauhin ng Kapitan. Si Kapitan Tiyago ay kilala sa pagiging matulungin sa mga
mahihirap at nabibilang sa mataas na lipunan. Ang pinsan ng Kapitan na si Tiya Isabel ang taga-istima ng mga bisita
at ang mga panauhing babae at lalake ay sadyang magkakahiwalay. Nagpahuli namang dumating ang ibang mga
panauhin kabilang na ang magkabiyak na sina Dr. de Espadaña at Donya Victorina. Hindi naman nagpahuli sa mga
panauhin ng Kapitan ang kinatawan ng simbahan sa pangunguna nina Padre Sibyla, ang kura paroko ng Binundok;
Si Padre Damaso na sadyang magaslaw kung kumilos at magsalita; dalawang paisano; at si Tinyente Guevarra, ang
tenyente ng gwardya sibil.
Narrator: Samantala, gumawa naman ng paraan si Padre Sibyla upang maiba ang usapan at dito ay pinasok niya
pagkakatanggal ni Padre Damaso bilang kura paroko sa loob ng dalawampung taon. Ang paliwanag ni Padre
Damaso ay hindi raw nararapat makialam ang hari ng Espanya sa pagpaparusa sa mga erehe. Tinutulan naman ng
Tinyente ang sinabi ng pari at inilahad na ang parusa ay nararapat lamang raw sa pananaw ng Kapitan Heneral.
Ipinaliwanag din ng Tinyente na kaya nilipat si Padre Damaso ay dahil sa pinahukay nito ang bangkay ng isang
marangal na lalaki na pinagbintangang erehe dahil lamang sa hindi pangungumpisal. Dahil dito ay nagalit si Padre
Damaso lalo na nang maalala niya ang tungkol sa mga nawalang mahahalagang kasulatan. Namagitang muli si
Padre Sibyla upang pakalmahin si Padre Damaso. Kalauna’y lumawak muli ang talakayan sa pagtitipon.

*dumating sila kapitan tiyago kasama si Ibarra *

Kapitan Tiyago: Magandang gabi po sa inyo ,mga ginoo ,siya po si Don Crisostomo Ibarra ,anak ng namatay kong
kaibigan .kararating lamang niya mula sa Europa at sinalubong ko siya
*Nilapitan ni tinenyente Guevarra si Ibarra upang suriin *
Ibarra : A! Sila ang kura sa aking bayan .matalik na kaibigan ng aking ama si padre Damaso! (inabot ang kamay
kay Padre Damaso )
Padre Damaso: Ako nga ang kura ng inyong bayan ngunit ikaw ay nagkakamali sa inyong kasunod na
naituran .kalian man ay hindi ko nagging kaibigan ang iyong ama .
*ibinaba ni Ibarra ang kanyang kamay * Tumalikod at humarap sa tinenyente *
Tinenyente Guevarra : Kayo nga ba talaga ang anak ni Don Rafael Ibarra ?
*ngumiti at yumuko si Ibarra *
Tenyente Guevarra : Maligayang Pagdating !sanay maging mapalad kayo higit pa sa inyong ama .nakausap ko ang
innyong ama at masasabi kong napakarangal niya !
Ibarra : Dahil sa inyong papuri sa aking ama ay Nawala ang alinlangan ko tungkol sa mga bagay bagay na hindi ko
nalilinniwagan
*Tumalikod si Tenyente at ngalakd palayo*Naiwang magisa si Ibarra ,wala ni isang kumakausap sa knaya *
Ibarra :Ipagpaumanhin ninyong malabag ko ang alituntunin sa pakikipagkapwa .pitong taon ako sa ibang bansa at
sa pagbalik ko ay hindi ko matiis na hindi batiin ang pinakamahalang hiyyas ng aking bayan ,ang mga babae
(walang pumansin sa kanya )
*pumunta siya sa kalalakihan *
Ibarra : Mga Ginoo may kaugalian sa Alemanya na kung walang magpapakilala sa isang pnauhin ay siya mismo
ang magpapakilala sa kanyang sarili .Pahinntulutan Ninyo sanang gayahin ko ang kaugaliang iyon hindi dahil gusto
ko magpasok ng ugaling dayuhan ngunit sadya lamang hinihihingi ng pagkakataon .Nakabati na ako sa kababaihan
ngayon kayo naman ang nasi kong abtiin .Juan Crisostomo Ibarra Y Magsalin po ang aking pangalan >

(Scene 3:)
Narrator: Palihim na tiningnan ni Padre Damaso ang Tinyente na tila ba nagbabanta kaya naman tinapos na ng
Tinyente ang pakikipag-usap nito kay Ibarra. Nang malapit ng maghapunan ay inanyayahan naman ni Kapitan
Tinong si Ibarra sa pananghalian kinabukasan ngunit magalang na tumanggi ang binata dahil papunta daw ito sa San
Diego sa araw na iyon. Si Kapitan Tinong ay malapit na kaibigan ni Kapitan Tiyago at kaibigan din ng ama ni
Ibarra.
Sa hapag-kainan, ang mga panauhin ay may kanya-kanyang kilos at nadarama na kung panonorin ay parang
isang komedya. Si Padre Sibyla na nasisiyahan ay kabaligtaran naman ni Padre Damaso na walang pakundangan
kung makapagdabog at natamaan pa ang isang kadete. Ito naman ay hindi pinansin ng Tinyente, sa halip ay masusi
nitong pinagmasdan ang kulot na buhok ni Donya Victorina. Hindi niya namalayan na natapakan na niya ang kola
ng saya ng Donya na ikinainis naman nito. Samantala, ang ibang mga bisita naman ay may kanya-kanyang usapan at
papuri sa masarap na handa ng Kapitan. Dahil sa ang hapunan ay para sa pagsalubong sa binatang si Ibarra, karapat-
dapat naman na siya ay maupo sa kabisera. Ang dalawang pari naman ay nagtalo kung sino ang dapat maupo sa
kabilang dulo ng kabisera.

Padre Damaso: si Padre Sibyla ang dapat maupo sa dulo ng kabisera dahil siya ang kura sa lugar na iyon. Padre
Sybila: si Padre Damaso dapat ang maupo doon sapagkat ang padre ay kumpesor ng pamilya ni Kapitan Tiyago.

Narrator : Sa kalaunan, inalok ni Padre Sybila ang upuan sa Tinyente na agad naman nitong tinanggihan.
Tumanggi rin si Kapitan Tiyago ng siya namang inanyayahan ni Ibarra. Nang ihain ang pagkain ay ‘di sinasadyang
mapunta ang hindi masasarap na bahagi ng manok kay Padre Damaso. Lalo itong nag-alburoto dahil mga leeg at
pakpak ang laman ng kanyang tinola. Lingid sa kaalaman ng pari, ang espesyal na tinola ay para lamang kay Ibarra.
Narrator : Sa kainan ay nagbahagi ng kanyang buhay ang binata
Ibarra : ako po ay nag -aral sa Europa ng pitong taon, pumunta po ako sa iba’t ibang bansa at nag-aral ng mga
kasaysayan , kaya ko na din po magsalita ng iba’t ibang wika
Narrator: ‘hindi kinalimot ang kanyang bayan sa kabila ng kaunlarang namasdan sa ibang bansa, maging ang hindi
pagkaka-alam sa tunay na dahilan na nangyari sa kanyang ama. Dahil dito, nakumpirma ang hinala ng Tinyente na
wala ngang alam ang binata sa nangyari sa ama nito. Naikwento rin ni Ibarra na sa kanyang mga bansang
napuntahan, iisang antas lamang ang kabuhayan, pulitika at relihiyong tinatamasa doon. Ito ay sa kadahilanang
pinahihintulutan ito ng sarili nilang kalayaan at kakayanang pamahalaan ang kanilang sariling bansa.
Narrator : Agad namang binatikos at ininsulto ni Padre Damaso ang binata na ayon sa kanya ay kahit paslit ay kaya
itong matutunan. Dagdag pa ng pari, ang pagpunta diumano ni Ibarra sa Europa ay maliwanag na pag-aksaya ng
salapi. Magalang na tinanggap ni Ibarra ang sinabi ng pari. Binanggit na lamang ng binata ang mga ala-ala niya
tungkol kay Padre Damaso na ayon sa kanya ay karaniwan nang kasalo sa kanilang hapag-kainan at malapit din na
kaibigan ng kanyang ama. Hindi na nakakibo ang pari dahil sa mga naging kaganapan sa pagitan nila ng ama ni
Ibarra. Samantala, matapos ang pagtitipon ay maagang nagpaalam si Ibarra kaya’t hindi sila nagkita ni Maria Clara,
anak na dalaga ni Kapitan Tiyago. Nagpatuloy pa rin sa pag-alipusta si Padre Damaso kay Ibarra. Ang obserbasyon
ng binata noong gabing iyon ay kanya namang isinulat sa pahayagan ng Estudios Coloniales.
(Scene 4: )
Pagalis ni Crisostomo sa bahay ni kapitan Tiyago ,sa kanyang paglalakad lakad sa plasa g binondo npansin nito na
walng pinnagbago ang bayan na iyon at naging pala isipan sa kanya ang sinapit ng kanyang ama . Si Don Rafael na
ama ng binata ay isa sa pinakamayaman sa bayan ng San Diego.
* Sinundan siya ni tineneyente upang kuwentuhan tungkol sa kanyang ama *
Tinyente :Ang iyonh ama ay matulungin at marami ang nagmamahal sa kanya. Sa kabila ng pagiging mabait ay
marami din umano ang naiinggit dito. Kabilang na diyan ang mga pari sa simbahan sa pangunguna ni Padre
Damaso. Dahil dito, minabuti diumano ni Don Rafael na hindi mangumpisal, bagay na lalong ikinagalit ng mga pari.
May isang Kastila noon na walang kaalam-alam, palaboy, at pinagkakatuwaan ng lahat na hinirang ni Don Rafael
bilang isang kolektor. Isang araw ay ‘di nakapagpigil ang kolektor sa mga batang nagtatawa sa kanya kaya naman
inakma niyang saktan ang mga ito. Tumakbo ng mabilis ang mga bata ng nang hindi niya maabutan ay ibinalibag
niya ang baton at may tinamaang isa. Natumba ang bata at walang-awang pinagsisipa ng artilyero. Nakita ito ni Don
Rafael kaya inawat niya ito Ayon sa mga sabi-sabi, sinaktan diumano ng Don ang Kastila hanggang sa tumama ang
ulo nito sa malaking bato. Natulungan ni Don Rafael ang binata samantalang ang Kastila ay sumuka ng dugo
hanggang sa natuluyang mamatay.
Narrator:Dahil sa pangayayaring iyon ay nagkaroon ng imbestigasyon ang mga gwardya sibil. Ikinulong nila si
Don Rafael at dito na naglabasan ang mga lihim niyang kaaway. Pinaratangan siya ng pagiging erehe at pilibustero,
pangangamkam ng lupain at iba pang ilegal na paraan sa pagpapayaman, ang pagbabasa ng El Correo de Ultramar at
iba pang ipinagbabawal na babasahin, pagtatago diumano ng mga sulat at larawan mula sa isang binitay na pari,
pakikipagkaibigan at pagkupkop sa mga tulisan, at ang pagsusuot ng Barong Tagalog. Nangawala at tumalikod ang
mga dating kaibigan ng Don. Sa kabila ng paniniwala ng taong bayan na si Tinyente Guevarra ay nasisiraan ng bait,
tanging siya na lamang ang naging kakampi ni Don Rafael.
Ayon sa pakiusap ng Don, ang Tinyente rin ang humanap ng Kastilang abugado para dito. Sa kabila ng
kahusayan ng abogado ay tumagal at naging masalimuot ang kaso dahil na rin sa pagsulputan ng mga kalaban ng
Don. Ang masaklap pa dito, hindi pa man tapos ang paglilitis ay nakakulong na at nagdadanas ng hirap sa loob ng
rehas si Don Rafael. Dahil sa mga pangyayaring iyon ay labis na naapektuhan ang Don kung kaya’t ito ay
nagkasakit. Tuluyang namatay sa bilangguan si Don Rafael. Wala man lamang nakiramay na kapamilya o kaibigan
ang nasirang Don.
(Scene 5 :Suyuan sa Sutea )
Narrator: Maaga palamang ay ginising na ni tiya Isabel Si Maria Clara upang maaga silang makapagsimba sa araw
na iyon. Pagkauwi nila Makatapos lang mag-almusal ay nagkanya-kanya na sila ng gawain. Naglinis ng bahay si
Tiya Isabel dahil sa mga kalat bunga ng hapunan ng nakaraang gabi. Si Kapitan Tiyago ay nagbuklat ng mga
kasulatan tungkol sa kabuhayan samantalang si Maria Clara ay nanahi habang kausap siya ng ganito:
Tiyago : napakaputla Ng Mukha ni maria at tingin ko dapat Kang magbaksayon tulad Ng Sabi Ng doctor saan Kaya
mas maganda sa malabon o sa sandiegi ilang Araw na lamang aalis ma kayo Ng tiya mo at mabuti pang magpaalam
ka na asa mga kaibigan mo sa biya teryo . Magpunta na Lang kayo sa malabon pag may mga bago ka nang damit
Tiya :Hindi ba mas maganda kung sa Sandiegi na Lang insan ? Sapagkat parang mas hiyang at mas maganda ung
bahay natin doon eh ...
*Katokkkk ni ibarra *
Ibarra : Maalikabok Dito gusto mo doon Muna Tayo sa balkunahe ?
Maria :Sige Tara
Ibarra :Oh kamusta
Maria :ayos lang
Maria : Nung umalis ka Hindi kita kinalimutan naalala ko Ang lahat ung paglalaro natin ung oagkakagalit natin
naalala mo ba ? Ang bagak bagal mong kumilis noon Kaya lagi kitang tinatalo sa sjntak
Ibarra : Suss sa sintak ka lang magaling lagj. Naman kitang natatalo sa sungka
Maria : Aba Madaya ka Kasi Kaya nauuwi Tayo sa pagaaway diba ? Un ung namimiss ko Nung nasa beatro ako
gusto ko kalaro ulit kita para awayin ulit kita tapos magkakabatj Tayo agad
Ibarra :Ayan Ang dahin Ng sumpong binigay ko sa kin
Maria :ooopss bwal mong hawakan
Ibarra :Yan ba Ang sulat na binigay ko Nung jmakis ako ?
Maria :bakit may iba ka bang sulat na isjnulat para sa akin ?
Ibarra :ano ba Ang nakasulat diyan ?
Maria : maraming nakasulat na wlaang kuwenta . Making ka babasahin ko to sa iyo pero tatanggalin ko ung mga
matatamis na salita para Hindi masyadong masakit .......(binabasa)
*Pinagmamasdan lamang ni Ibarra si maria habang nagbabasa *
Maria : anong tinitingin mo may dumi ba sa aking mukha ,aking ginoo? Anong nagyayari sa iyo?
Ibarra : Ikaw kasi!!!
Maria : Ha ?bakit?
Ibarra :napakakulit mo dahil laging kang pjumapasok sa aking isipan
Maria :anong sinasabi mo?
Ibarra :dahil sa iyo nakalimutan ko ang aking tungkulin na dpat gampanan
Ibarra :Naalala ko pala kailangan ko na bumalik sa bahay namin pista na Ng patay sa amin bukas
*nagbunot ng bulaklak si Maria *
 Maria :umalis ka na Hindi kita pipigilan . Ito oh bulaklak ilagay mo sa puntod Ng iyong magulang magkikta Tayo
ulit
Ibarra : paalam mahal Kong mariaaa
Scene 6:

Maganda ang araw noong panahong iyon. Binabagtas ni Ibarra ang kahabaan
ng Maynila sakay sa kalesa at ang tanawin sa paligid ay nakapagpabalik ng
kanyang mga alaala.

Katulad pa rin ng dati ang kanyang namasdan. Mga kalesa at karumatang

walang humpay sa pagbyahe, salimbayan ng mga taong abala sa
pangangalakal at kanya-kanyang mga gawain: may mga Europeo, Intsik,
Pilipino; may mga lalaking kargador, ang iba ay mga kababaihang nagtitinda
ng prutas. Ang mga tindahan at mga hayop na kasama sa paghahanapbuhay
ay nandoon din.

Walang pinagbago ang puno ng talisay sa San Gabriel samantalang imbes na

umunlad ay pumangit naman ang Escolta.

Nagmamadali namang ihatid ng mga karwahe ang mga kawani sa tanggapan

at mga pari, kabilang na si Padre Damaso. Siya’y nakita ni Kapitan Tinong kaya
binati siya nito.

Sa kalye ng Arroceros ay napadako si Ibarra at naalalang minsan ay nahilo siya

sa napakasamang amoy ng tabako doon. Naikumpara din niya ang mga
hardin sa Europa ng mapadaan siya sa Hardin ng Botaniko.

Ang buong Maynila para sa kanya ay walang pinag-unlad, bagkus ang mga
gusali ay nilulumot lamang ng panahon.

Dahil dito, sumagi sa isipan ni Ibarra ang sinabi ng kanyang gurong pari.

 Una: Ang karunungan ay matatamo kapag hinangad ng puso.

 Pangalawa: Ang karunungan ay dapat linangin at isalin sa susunod na
henerasyon.
 Pangatlo: Dapat lamang na magkaroon ng pakinabangan – kung ang
mga kastila ay nanatili dito upang kuhanin ang yaman ng bansa,
marapat lamang na ibigay naman ng bansang dayuhan ang
karunungan at edukasyon.