Audi
Theto ke eng ?
Theto ke moela wa polelo wo o ngwadilwego go tšweletša maikutlo, dikgopolo
le molaetša woo itšeng mabapi le seretwa. Theto yeo e ngwadilwego e
tšweletša peakanyo ye e tlišago tlhalošo ya moswanoši. Theto ke mokgwa wa
bokgabo bja dingwalo wo o šomišago dika tša bothakga le tšeo gantši di nago
le morethetho wa polelo go tsoša ditlhalošo go tlaleletša, goba legatong la,
ditlhalošo tša nnete goba tša maemo a godimo. Mohlala ofe goba ofe wo o
itšego wa direto o bitšwa sereto gomme o ngwalwa ke sereti.
Mehuta ya direto
1. Thetotumišo
Ke sereto seo se retago le go tumiša motho goba selo se se itšeng. Ke
mohuta woo o retago batho, diphoofolo, dikgoši le bakgomana.
Mehuta ye mebedi ya thetotumišo.
(a) Thetotumišo ya setšo/ segologolo
Sereto se e be e le sa molomo mehleng yela yak gale. Ke sereto seo se
ratago bagale dintweng, baetapele ba ditšhaba le bakgomana.
(b)Thetotumišo ya sebjale
Ye ke theto yeo go yona go retwago batho, didrišwa tša mehleng yeno.
Gantši didirišwa tše di tliša tlhabologo.
2. Thetosello
Se ke sereto seo moreti a llelago motho yo a bego amo rata gomme yena a
iketše badimong. Kokwane ya bohlokwa ke lefetla la manyami le tlhokofalo
3. Thetogale
Ke mohuta wa sereto seo go sona moreti a anegago ditiragalo tše di itšeng.
Sereto sa gona se ba le baanegwa, tikologo le thulaganyo. Gantši ke sona
sereto se setelele go feta tše dingwe.
4. Thetonyefolo
Ke sereto seo go sona moreti a nyefolago goba go kodutla le go goboša
motho/selo ka maitshwaro a gagwe/sona a mabe. Sona se tšweletša
mafokodi a seretwa.
5. Lehlologelwa
Ke sereto seo go sona moreti a tšweletšago maikutlo a tumo. Moreti o
duma ge dilo di ks direga ka mokgwa wo oitšeng. Mohlala: o duma ge
lerato le ka tia go iša lenyalong goba o duma ge lehu le ka fokotšega.
6. Thetolerato
Thetolerato ke sereto seo se bolelago ka lerato. Gantši eba lerato
magareng ga diphedi tše pedi, monna le mosadi. Mohuta wo wa sereto o
tletše ka lethabo le boitumelo.
7. Sonete
Ke sereto sa methalotheto ye lesomenne. Sona se arotšwe ka diripa tše
pedi.
Mehuta ya sonete
Sonete ya Shakespeare (ya seisimane)
Sebopego sa sonete ya seisimane
Methalotheto: ke ye lesomenne
Ditematheto: ke tše nne
Morumokwano: o tšea paterone ya abab, cdcd, efef, gg
Diteng tša sonete ya seisimane
Tshwantšho e tšweletša ke methalotheto ye lesomepedi. Yona e tšweletša
bothata. tirišo e tšweletšwa ke methalotheto ye mebedi. Yona e tliša
tharollo.
Sonete ya setareana (petrach)
Sebopego sa sonete ya setareana
Methalotheto: ke ye lesomenne
Ditematheto: ke tše nne
Morumokwano: o tšea paterone ya abba, abba, cdc goba dcd
Diteng tša sonete ya setarena
Tshwantšho e tšweletšwa ke methalotheto ye seswai. Yona e tšweletša
bothata. tirišo e tšweletša ke methalotheto ye tshela. Yona e tliša tharollo
Mohuta wa sereto sa: Mma waka
Sereto se ke mohuta wa thetotumišo ya sebjalebjale , ka gore moreti o tumiša
mmagwe .
Sebopego sa ka ntle sa sereto sa “Mma waka”
Methalotheto: ke ye masomepedi tshela (26)
Ditematheto: ke tše nne (4)
Morumokwano: ke mehuta ye meraro
(a) Morumokwanotshadi
Themathetong ya boraro ,mothalothetong wa bohlano le wa bo šupa.
Ge ele tlala erarela seolo gobane gona
Thuto ke kotse ore e tile re batho
Le ba rena batla kodimela re a ikana
SEBOPEGO SA KA GARE
Maikutlo
Mo seretong se o tšwelela maikutlo a lerato, lethabo le boitumelo ba goba
le mma.
Moko
Ka kakaretšo nka rata gore sereto se se bolela ka lerato, maatla, bokgoni le
bohlokwa bja mma moo bophelong bja motho
Molaetša
Molaetša ke gore hlopmha mmago ka gore ka lelengwe la mat šat ši otla
timelwake mollo. theelet ša mmago a bolela le wena kagore mohla ale sego
otla gopola mantšu a gagwe.
Tshwantšhokgopolo
Dikapolelo
"Mosadi ke tshwene o lewa maboko,"
Go bapetša mosadi le tšhwene ga se go mo nyefola, eupša go laetša gore go
no swana le ge tšhwene e tsebja ka direto tša yona tša tiro, mosadi o tsebega
ka boitshwaro bja gagwe bjo bobotse le mediro ya gagwe.
"Borutho bja gago ke kobo ya nku,"
Ke tsela ya sereto ya go hlaloša gore lerato, tlhokomelo le go ba gona di
lebelega bjang. Mo thulaganyong ye, "borutho" bo swantšhetša lerato,
kwelobohloko, go gwerana le batho, le thekgo. Ke mokgwa wa go dira gore
batho ba ikwe ba lokologile e bile ba šireletšegile.
Mainagokwa
Temana ya bonne mothaletheto wa bonne
Mmasetšhaba
Mma + setšhaba =mmasetšhaba
Molaetša
Molaetša ke gore hlopmha mmago ka gore ka le lengwe la matšatši otla
timelwake mollo. theelet ša mmago a bolela le wena kagore mohla ale sego
otla gopola mantšu a gagwe.
Methopo
1. Mahlologedi a theto mphato wa 10
2. Letšema puku ya marutwana mphato wa 9
3. Letsema padiso mphato wa 9
4.
