Instant Ebook Access, One Click Away – Begin at ebooknice.

com

(Ebook) The Rough Guide to Morocco (Travel Guide

eBook) by Rough Guides ISBN 9781789195651,
1789195659

https://ebooknice.com/product/the-rough-guide-to-morocco-
travel-guide-ebook-36891822

OR CLICK BUTTON

DOWLOAD EBOOK

Get Instant Ebook Downloads – Browse at https://ebooknice.com

 Instant digital products (PDF, ePub, MOBI) ready for you
Download now and discover formats that fit your needs...

Start reading on any device today!

(Ebook) The Rough Guide to Amsterdam (Travel Guide eBook): (Travel Guide) (Rough
Guides) by Rough Guides ISBN 9781789195262, 1789195268

https://ebooknice.com/product/the-rough-guide-to-amsterdam-travel-guide-ebook-
travel-guide-rough-guides-36891852

ebooknice.com

(Ebook) The Rough Guide to France 10 (Rough Guide Travel Guides) by Rough Guides
ISBN 9781843537977, 1843537974

https://ebooknice.com/product/the-rough-guide-to-france-10-rough-guide-travel-
guides-1717400

ebooknice.com

(Ebook) The Rough Guide to Greece (Travel Guide eBook) (Rough Guides) by Guides,
Rough ISBN 9781839058271, 1839058277

https://ebooknice.com/product/the-rough-guide-to-greece-travel-guide-ebook-
rough-guides-44692102

ebooknice.com

(Ebook) The Rough Guide to California (Travel Guide eBook) (Rough Guides) by Rough
Guides ISBN 9781789196603, 1789196604

https://ebooknice.com/product/the-rough-guide-to-california-travel-guide-ebook-
rough-guides-36891826

ebooknice.com
(Ebook) The Rough Guide to India (Travel Guide eBook) (Rough Guides) by Rough Guides
ISBN 9781789196399, 1789196396

https://ebooknice.com/product/the-rough-guide-to-india-travel-guide-ebook-rough-
guides-36891838

ebooknice.com

(Ebook) The Rough Guide to Jordan (Travel Guide eBook) (Rough Guides) by Rough
Guides ISBN 9781789196375, 178919637X

https://ebooknice.com/product/the-rough-guide-to-jordan-travel-guide-ebook-
rough-guides-36891840

ebooknice.com

(Ebook) The Rough Guide to The Philippines 2 (Rough Guide Travel Guides) by Rough
Guides ISBN 9781843538066, 1843538067

https://ebooknice.com/product/the-rough-guide-to-the-philippines-2-rough-guide-
travel-guides-1927964

ebooknice.com

(Ebook) The Rough Guide to Laos (Rough Guide Laos) by Rough Guides ISBN 1848366590

https://ebooknice.com/product/the-rough-guide-to-laos-rough-guide-laos-2397860

ebooknice.com

(Ebook) The Rough Guide to Morocco by Mark Ellingham, Daniel Jacobs, Hamish Brown,
Shaun McVeigh, Rough Guides ISBN 9781843538615, 184353861X

https://ebooknice.com/product/the-rough-guide-to-morocco-1858264

ebooknice.com
iStock
THE HIGH ATLAS
Contents
INTRODUCTION
Where to go
When to go
Author picks
Things not to miss
Itineraries

BASICS
Getting there
Getting around
Accommodation
Food and drink
The media
Festivals
Sports and outdoor activities
Culture and etiquette
Shopping
Travelling with children
Travel essentials

THE GUIDE
1 Tangier, Tetouan and the northwest
2 The Mediterranean coast and the Rif
 3 Fez, Meknes and the Middle Atlas
4 The Atlantic coast: Rabat to Essaouira
5 Marrakesh
6 The High Atlas
7 The southern oases routes
8 Agadir, the Souss and Anti-Atlas
9 The Tarfaya Strip and Western Sahara

CONTEXTS
History
Islam in Morocco
Moroccan architecture
Wildlife and the environment
Moroccan music
Books
Moroccan Arabic
Glossary

SMALL PRINT
Shutterstock

Introduction to
Morocco
For Westerners, Morocco holds an immediate and
enduring fascination. Though just an hour’s ride on
the ferry from Spain, it seems at once very far from
Europe, with a culture – Islamic and deeply
traditional – that is almost wholly unfamiliar.
Throughout the country, despite the years of French
and Spanish colonial rule and the presence of
modern and cosmopolitan cities like Rabat and
Casablanca, a more distant past constantly makes its
presence felt. Fez, perhaps the most beautiful of all
Arab cities, maintains a life still rooted in medieval
times, when a Moroccan kingdom stretched from
Senegal to northern Spain, while in the mountains of
the Atlas and the Rif, it’s still possible to draw up
tribal maps of the Berber population. As a backdrop
to all this, the country’s physical make-up is
extraordinary: from the Mediterranean coast, through
four mountain ranges, to the empty sand and scrub
of the Sahara.
Across much of Morocco, the legacy of colonial occupation is still
felt in many aspects of daily life. The Spanish zone contained
Tetouan and the Rif, the Mediterranean and the northern Atlantic
coasts, Sidi Ifni and the Tarfaya Strip; the French zone the plains
and the main cities (Fez, Marrakesh, Casablanca and Rabat), as well
as the Atlas. And while Ceuta and Melilla are still the territory of
Spain, it is the French – who ruled their “protectorate” more closely
– who had the most lasting effect on Moroccan culture,
Europeanizing the cities to a strong degree and firmly imposing their
language, which is spoken today by all educated Moroccans (after
Moroccan Arabic or one of the three local Berber languages).
This blend of the exotic and the familiar, the diversity of
landscapes, the contrasts between Ville Nouvelle and ancient
Medina, all add up to make Morocco an intense and rewarding
experience, and a country that is ideally suited to independent travel
– with enough time, you can cover a whole range of activities,
from hiking in the Atlas and sandboarding in the Sahara to getting
lost in the back alleys of Fez and Marrakesh. It can be hard at times
to come to terms with the privilege of your position as a tourist in a
country with severe poverty, and there is, too, occasional hassle
from unofficial guides, but Morocco is essentially a safe and
politically stable place to visit: the death in 1999 of King Hassan
II, the Arab world’s longest-serving leader, was followed by an easy
transition to his son, Mohammed VI, and the country pretty much
carried on as normal while the Arab Spring uprisings toppled
governments in nearby Libya, Tunisia and Egypt. Indeed, your
enduring impressions are likely to be overwhelmingly positive,
shaped by encounters with Morocco’s powerful tradition of
hospitality, generosity and openness. This is a country people return
to again and again.

< Back to Introduction

Where to go
Geographically, the country divides into four basic zones: the coast
(Mediterranean and Atlantic); the great cities of the plains; the Rif
and Atlas mountains; and the oases and desert of the pre- and fully
fledged Sahara. With two or three weeks – even two or three
months – you can’t expect to cover all of this, though it’s easy
enough (and highly recommended) to take in something of each
aspect.
Broadly speaking, the coast is best enjoyed in the north at
Tangier – still shaped by its old “international” port status despite
undergoing considerable renovation – Asilah and Larache, and in
the south at El Jadida, Essaouira, perhaps the most easy-going
resort, or remote Sidi Ifni. Agadir, the main package-tour resort, is
less worthwhile – but a functional enough base for exploration.
Inland, where the real interest of Morocco lies, the outstanding
cities are Fez and Marrakesh. The great imperial capitals of the
country’s various dynasties, they are almost unique in the Arab world
for the chance they offer (particularly in the former) to witness city
life that, in patterns and appearance, remains in large part medieval.
For monuments, Fez is the highlight, though Marrakesh is for most
visitors the more enjoyable.

FACT FILE
Morocco’s area of 446,550 square kilometres (722,550 sq km
including the Western Sahara) makes it slightly smaller than
France or Spain, slightly larger than California. The population
of just under 34 million compares with just eight million at
independence in 1956.
Nearly 99 percent of Moroccans are Muslim, with 1 percent
Christian and a tiny minority (an estimated 6000 people)
Jewish. The literacy rate is 68.5 percent (78.6 percent for
men, 58.8 percent for women).
The main languages are Arabic, Berber (Tarfit, Tamazight
and Tashelhaït) and French. Spanish is still widely spoken in the
north, and English is increasingly spoken by young people,
especially in tourist areas.
Morocco gained independence from French and Spanish rule
on March 2, 1956. The head of state is King Mohammed VI,
who succeeded his father Hassan II on July 30, 1999. The
government is chosen from an elected legislature and is
currently run by Prime Minister Saadeddine Othmani of the
moderate Islamist PJD (Party of Justice and Development). The
main opposition parties are the Istiqlal (Independence) Party,
Morocco’s oldest political group, and the RNI (National Rally of
Independents).
Such is the importance of date palms in the Moroccan south
that oases are traditionally measured by the number of their
palms rather than their population, and it was once illegal to
sell a date tree, a historically vital source of food.
Despite the beauty of zellij work in medersas and fountains
across the country, it is thought that there is at least one flaw
in every mosaic due to the Islamic belief that only Allah can
create perfection.
ARABS AND BERBERS
The Amazigh – more commonly known as Berbers – were
Morocco’s original inhabitants. The Arabs arrived at the end of
the seventh century, after sweeping across North Africa and the
Middle East in the name of their revolutionary ideology, Islam.
Eventually, nearly all the Berbers converted to the new religion
and were immediately accepted as fellow Muslims by the Arabs.
When Muslim armies invaded the Iberian peninsula from
Morocco, the bulk of the troops were Berbers, and the two
ethnic groups pretty much assimilated. Today, most Moroccans
can claim both Arab and Berber ancestors, though a few
(especially Shereefs, who trace their ancestry back to the
Prophet Mohammed, and have the title “Moulay”) claim to be
“pure” Arabs. In the Rif and Atlas mountains, and in the Souss
Valley, though, groups of pure Berbers remain, and retain their
ancient languages (Tarfit, spoken by about 1.5m people in the
Rif; Tamazight, spoken by over 3m people in the Atlas; and
Tashelhaït, spoken by around 4m people in the Souss Valley
region). In recent years, there has been a resurgence in Berber
pride (often symbolized by the Berber letter Ж); TV programmes
are now broadcast in Berber languages, and they are even
taught in schools, but the country’s majority language remains
Arabic.
iStock

Travel in the south is, on the whole, easier and more relaxing
than in the sometimes frenetic north. This is certainly true of the
mountain ranges, where the Rif can feel disturbingly anarchic,
while the southerly Atlas ranges (Middle, High and Anti-) that cut
right across the interior are both beautiful and accessible. Hiking in
the High Atlas, following old mule paths through mud-brick villages
or tackling some of the area’s impressive peaks, is increasingly
popular, especially around North Africa’s highest mountain, Jebel
Toubkal, though more and more trekkers are being tempted east
by the quieter trails that cut through the beguiling Aït Bouguemez.
Summer treks are possible at all levels of experience and altitude,
and despite inroads made by commercialization, the vast majority of
the area remains essentially “undiscovered” – like the Alps must
have been in the nineteenth century.
Equally exploratory in mood are the great southern routes
beyond the Atlas, amid the oases of the pre-Sahara. Major routes
here can be travelled by bus, minor ones by rented car or local taxi,
the really remote ones by 4WD vehicles or by getting lifts on local
camions (trucks), sharing space with market produce and livestock.
The oases, around Skoura, Tinghir, Zagora and Erfoud, or (for
the committed) Tata, are classic images of the Arab world, vast
palmeries stretching into desert horizons. Equally memorable is the
architecture that they share with the Atlas – bizarre and fabulous
pisé (mud) kasbahs and ksour, with Gothic-looking turrets and
multi-patterned walls.
iStock
TANNERIES, FEZ
Further south, you can follow a route through the Western
Sahara all the way down to Dakhla, just 22km short of the Tropic of
Cancer, where the weather is scorching even in midwinter.

< Back to Introduction

When to go
As far as the climate goes, it is better to visit the south – or at least
the desert routes – outside midsummer, when for most of the day
it’s far too hot for casual exploration, especially if you’re dependent
on public transport. However, temperatures in July and August – the
hottest months – reach an ideal level on the coast, although resorts
often get overrun with Moroccan tourists flocking here to escape the
inland heat.
Spring, which comes late by European standards (around April
and May), is perhaps the best overall time, with a summer climate in
the south and in the mountains, as well as on the Mediterranean and
Atlantic coasts. Relatively moderate conditions also permeate the
country in early autumn (September and October), another optimal
time to travel. Winter can be perfect by day in the south, though
desert nights can get very cold – a major consideration if you’re
staying in the cheaper hotels, which rarely have heating. If you’re
planning to hike in the mountains, it’s best to keep to the months
from April to October unless you have some experience of snow
conditions.
Weather apart, the Islamic religious calendar and its related
festivals will have the most seasonal effect on your travel. The most
important factor is Ramadan, the month of daytime fasting; this
can be a problem for transport, and especially hiking, though the
festive evenings do much to compensate.
< Back to Introduction
Author picks
Our authors have haggled in the souks and camped in the desert,
clocked up hundreds of kilometres aboard buses and on mules, and
generally consumed more mint tea than can possibly be good for
them. Here are a few of their favourite things…
Helping Hands in the Happy Valley Shop at truly fair-trade
associations in the Aït Bouguemez valley by visiting Anou-certified
cooperatives, where artisans in remote regions sell their work
directly to customers.
Take the tram Modern tramway networks have been constructed in
Rabat and Casablanca, offering an easier way to get to the sights
while rubbing shoulders with the locals.
The sound of the muezzin The call to prayer is one of the most
evocative sounds in Morocco, whether it’s sweeping across the
rooftops of an imperial city or echoing through a mountain village.
Stargaze in the Sahara Head to North Africa’s first private
observatory, Kasbah Hotel SaharaSky, for an unforgettable evening
of rooftop stargazing and venture onwards into the Erg Chigaga to
camp in one-million-star accommodation.
Surfing in Taghazout A line-up of good right-hand breaks have
made this friendly, easy-going little fishing village Morocco’s top surf
spot.
The painted rocks of Tafraout Out in the middle of nowhere, tiny
Tafraout is surrounded by some of Morocco’s most jaw-dropping
scenery, including an incongruous collection of blue-painted boulders
that make it seem as though the sky has somehow leaked into the
ground.
Middle Earth in the Middle Atlas The charming little town of
Bhalil is bypassed by most visitors, yet it is one of the most
interesting places in the Middle Atlas, its hillsides pocked with cave
houses where you can share mint tea and msimmen pancakes with
the Berber families that still call them home.
 Our author recommendations don’t end here. We’ve flagged up
our favourite places – a perfectly sited hotel, an atmospheric
café, a special restaurant – throughout the Guide, highlighted
with the symbol.

Alamy
SURFERS AT TAGHAZOUT
Alamy
ART DECO ARCHITECTURE, SIDI IFNI

< Back to Introduction

25
things not to miss
It’s not possible to see everything that Morocco has
to offer in one trip – and we don’t suggest you try.
What follows is a selective and subjective taste of the
country’s highlights, in no particular order:
fascinating cities, Roman ruins, mountain hikes and
stunning buildings. All entries have a page reference
to take you straight into the Guide, where you can
find out more. Coloured numbers refer to chapters in
the Guide section.
Getty Images

1 CHEFCHAOUEN
Simply the most beautiful small town in Morocco, its blue-washed walls enclosed
by mountains.
iStock

2 KOUTOUBIA MOSQUE
The symbol of Marrakesh, the Koutoubia’s twelfth-century minaret is visible for
miles around the city.
iStock

3 CAMEL TREKKING
Venture into the Sahara on a camel trek from Zagora, M’Hamid or Merzouga.
Alamy

4 ATLAS PASSES
The nerve-shredding Tizi n’Test and the higher Tizi n’Tichka wend up over the
Atlas mountains, providing breathtaking views along the way.
iStock

5 CASCADES D’OUZOUD
The most dramatic of the country’s waterfalls, with overhanging cafés, and a
thunderous sheet of water that plunges into the pools below.
Alamy

6 FEZ
The most complete medieval city in the Arab world, Fez’s labyrinthine streets
conceal ancient souks and iconic monuments, none more so than the exquisitely
decorated Medersa Bou Inania.
Shutterstock

7 TIN MAL MOSQUE

This great Almohad building stands isolated in an Atlas river valley.
iStock

8 CRAFTS
From carpets and carpentry to leatherwork and ceramics, Morocco’s craft tradition
is extraordinarily vibrant, and on magnificent show in its souks.
Alamy

9 BAB OUDAÏA, RABAT

The most beautiful gate of the medieval Moorish world.
Shutterstock

10 TEA
“Whisky Marocain” (mint tea) is the accompaniment to any discussion or
transaction.
Alamy

11 TELOUET
An evocative relic of the time when the infamous Glaoui clan ruled over the Atlas
and Marrakesh.
iStock

12 JEMAA EL FNA, MARRAKESH

Musicians, acrobats and storytellers converge each night on this spellbinding city
square.
Alamy

13 TODRA GORGE
Take a walk (or a climb) in the majestic Todra Gorge, with its towering 300m
canyon walls.
Alamy

14 BARBARY MACAQUES
Troupes of these endangered “apes” inhabit the cedar forests of the Middle Atlas.
Suzanne Porter

15 SIDI IFNI
This old Spanish colonial town retains a seductive array of Art Deco buildings.
iStock

16 CASABLANCA
Casa’s colonial architecture blends traditional Moroccan designs with French Art
Deco into a distinctive style known as Mauresque.
Alamy

17 ESSAOUIRA
Relax by the Atlantic at Morocco’s most popular resort, home to a growing
windsurfing scene.
iStock

18 VOLUBILIS & MOULAY IDRISS

Visit the remarkable Roman ruins of Volubilis and stay at the holy Islamic town of
Moulay Idriss.
iStock

19 TANGIER
The old “International Zone”, sometime-home of Bowles and Burroughs, has a
uniquely edgy charm.
Alamy

20 ASILAH
This relaxed seaside town – setting for a first-class cultural festival in August – is
home to one of the best beaches on the northwest coast.
iStock

21 KASBAHS AND OASES

Morocco’s southern oases are dotted with crumbling kasbahs and traditional
Berber villages.
Alamy

22 IMILCHIL MOUSSEM
The Moroccan cultural calendar is packed with festivals but few can match the
largesse of Imilchil’s three-day “Marriage Festival”.
Shutterstock

23 MAJORELLE GARDEN & YSL MUSEUM, MARRAKESH

A lovely, mature botanical garden, once owned by Yves Saint-Laurent, with a new
museum dedicated to his work next door.
Another Random Scribd Document
with Unrelated Content
pardonataj, tri pekoj nur postulas longan penton: se oni delogas sian
baptaninon, se oni insultas siajn gepatrojn, se oni"...

En la sama momento la caro subite malfermis la okulojn. Vulturo

fortiris sian manon, sed estis jam malfrue: lia rigardo renkontiĝis kun
la cara rigardo. Dum kelkaj minutoj ili senmove rigardis unu la alian,
kvazaŭ kunligitaj per ia sorĉa forto.

—Blinduloj!—subite ekkriis la caro, rapide salteleviĝante:—ekzistas la

tria peko: se oni sin vestas kiel almozulo kaj penetras en la caran
dormoĉambron!

Kaj li ekfrapis per sia akra bastono Vulturon je la brusto. La rabisto

ekkaptis la bastonon per la mano, ŝanceliĝis kaj falis teren.

—He! he!—ekkriis la caro, eltirante la akran pinton el la brusto de

Vulturo.

Enkuris la opriĉnikoj, tintante batalilojn.

—Kaptu ilin ambaŭ!—ordonis Ivano.

Kvazaŭ sovaĝa besto sin ĵetis Maluto sur Ringon, sed la hetmano kun
eksterordinara lerteco ekfrapis lin je la ventro, samtempe li elŝiris per
la mano fenestran kadron kaj forkuris en la ĝardenon.

—Ĉirkaŭgardu la ĝardenon! Kaptu la rabiston! ekmuĝegis Maluto,

volverampante pro doloro kaj per ambaŭ manoj tenante sian
ventron.

Dume la opriĉnikoj levis Vulturon.

Ivano en sia nigra monaĥa mantelo, el sub kiu brilis la kiraso, staris
kun bastono en la tremanta mano, fiksante sian minacplenan
rigardon sur la vizaĝon de Vulturo. La teruritaj servistoj staris kun
brulantaj kandeloj en la manoj. Tra la disrompita fenestro estis
vidata la brulego. La antaŭurbo vekiĝis; malproksime jam sonis
tumulta sonorilo.

Vulturo staris, kuntirinte la brovojn, mallevinte la okulojn, subtenata

de opriĉnikoj; larĝaj sangaj makuloj kovris lian ĉemizon.

Blindulo!—diris la caro:—diru, kiu vi estas kaj kion vi intencis fari

kontraŭ mi?

—Mi ĉion konfesos!—respondis Vulturo.—Mi deziris ŝteli ŝlosilojn de

via trezorejo kaj nenion plu mi intencis kontraŭ vi!

—Kiu vin alsendis? Kiu estas viaj kunuloj?

Vulturo sentime ekrigardis Ivanon.

—Via cara moŝto? Kiam mi estis juna, mia amata kanto estis: "ne
bruu, malluma kverka arbaro!" En ĉi tiu kanto la caro demandas la
bravan junulon-rabiston, kiu estas liaj kunuloj? Kaj la bravulo
respondas: kvarope ni estas, mia unua kunulo estas nokto malluma,
mia dua kunulo...

—Sufiĉe!—interrompis lin Maluto:—ni vidos, kion vi diros dum

perturmenta esploro! Ha, diablo!—daŭrigis li, atente rigardante
Vulturon,—kie mi jam vidis ĉi tiun vilan kapon?

Vulturo ridetis kaj profunde salutis Maluton.

—Jes, via moŝto, Maluto Skuràtoviĉ! Ni konatiĝis, se vi bonvolas

ekmemori, apud Malbenita Ŝlimakvo...

—Ĥomjàk!—interrompis lin Maluto, sin turnante al sia ĉevalservisto:

—prenu ĉi tiun maljunulon, interparolu kun li, petu lin rakonti, por
kio li bonvolis viziti lian caran moŝton? Mi tuj mem venos en la
turmentejon.

Ĥ
—Iru, maljunulaĉo!—diris Ĥomjàk, prenante Vulturon je kolumo: ni
iru kune, interparolu bone!

—Atendu!—diris Ivano: Maluto, gardu ĉi tiun maljunulon, por ke li ne

mortu dum perturmenta esploro. Por li mi elpensos modelan
ekzekuton, ekzekuton ankoraŭ ne aŭditan, neestintan, tian
ekzekuton, ke mi ekmirigos eĉ vin, patro paraklisiarĥo!

—Danku lian caran moŝton, vi, hundo!—puŝis Maluto Vulturon:—ne

venis ankoraŭ via tempo por morti. Sed viajn piedojn kaj manojn mi
tamen elartikigos ĉi tiun nokton!

Kaj kune kun Ĥomjàk li forkondukis la rabiston el la cara

dormoĉambro.

Dume Ringo, profitante la komunan konfuziĝon, transgrimpis la

ĝardenan palisaron kaj kuris al la placo, kie staris la malliberejo. La
placo estis dezerta: ĉiuj homoj sin direktis al la brulo.

Singarde glitante apud la mallibereja muro, Ringo puŝiĝis je io mola

kaj ekpalpis per la mano malvivan viron.

—Hetmano!—murmuretis al li la sama flavruĝa kantisto, kiu matene

renkontiĝis kun li:—la gardistojn mi mortigis! Tuj donu la ŝlosilojn, ni
malfermu la malliberejon kaj adiaŭ! Mi rapidas helpi al la kamaradoj,
kiuj rabas tie, kie brulas. Kie estas nia Vulturo?

—En la manoj de l’ caro!—mallonge respondis Ringo:—ĉio pereis!

Kunigu la kamaradojn, kaj ni forkuru. Tss-ss: kiu iras?

—Mi iras!—respondis Dmiĉjo, alproksimiĝante.

—Forkuru, malsaĝulo! Rapidu! Ĉiuj forkuru el la antaŭurbo! Kolektiĝu

apud la malrekta kverko!

—Sed la princo?—malrapide demandis Dmiĉjo.

Ĉ
—Malsaĝulo! Ĉu vi ne aŭdas, ĉio pereis! Vulturon oni kaptis, ŝlosilojn
oni ne prenis!

—Ĉu la malliberejo estas fermita?

—Kompreneble! Kiu ĝin povis malfermi?

—Mi malfermis.

—Ne babilu, malsaĝulo! Por kio paroli sensencaĵon?

—Kia sensencaĵo? Mi venis kaj vidis, ke neniu gardas la malliberejon,

la gardisto kuŝas, disetendinte la krurojn. Mi ekprovis, ĉu fortika
estas la pordo, ekpuŝis ĝin per ŝultro, kaj ĝin demetis de la maŝoj!

—Jen nia malsaĝulo!—ĝojigite ekkriis Ringo.—Prava estas la rusa

proverbo: malsaĝuloj subtenas la mondon. Kara mia malsaĝuleto,
permesu, ke mi vin kisu!

Kaj Ringo tutkore kisis Dmiĉjon, laŭ antikva rusa kutimo, je ĉiu
vango alterne, dum Dmiĉjo etendis al li ankaŭ siajn dikajn lipojn;
poste li tute trankvile viŝis sian vizaĝon por maniko.

—Nu, ni iru kune, karulo!—sin turnis Ringo al Dmiĉjo: kaj vi,

kamarado, restu ĉi tie. Se vi iun ekvidos, fajfu!

Ringo eniris malliberejan korton. Lin sekvis Dmiĉjo. En la interna

korto de la malliberejo ili renkontis ankoraŭ du sinsekvajn pordojn,
sed ĉi tiuj pordoj estis ankoraŭ malpli fortikaj kaj facile cedis al
heroaj brakoj de Dmiĉjo.

—Kara princo!—ekkriis Ringo, kiam li venis en la subteraĵon: leviĝu!

Serèbrjanij pensis, ke oni venis konduki lin al la ekzekuto.

—Ĉu jam estas mateno?—li demandis: aŭ vi, Maluto, ne povas

atendi ĝis la tagiĝo?
—Princo, mi ne estas Maluto!—respondis Ringo.—Mi estas tiu, kiun vi
iam estis savinta de nepra morto. Leviĝu, princo. La tempo urĝas.
Leviĝu, mi vin elkondukos!

—Kiu vi estas?—siavice demandis la princo: mi ne rekonas la voĉon.

—Certe, via bojara moŝto, kiel vi povas memori min. Tamen leviĝu!
Ni devas rapidi!

Serèbrjanij ne respondis. Li pensis, ke tio estis unu el ekzekutistoj,

senditaj de Maluto, kiu intence mokis lin.

—Ĉu vi ne fidas al mi, princo?—ĉagrenite demandis Ringo.—Ĉu vi

forgesis la vilaĝon Medvedevka, la Malbenitan Ŝlimakvon? Mi estas
Ivaĉjo Ringo.

Ĝojo ekflamis en la koro de Serèbrjanij, li antaŭvidis liberecon kaj

vivon... Tuj ekaperis antaŭ liaj okuloj arbaroj kaj kampoj, gloraj
bataloj estontaj kaj, en aŭreolo de suno, hela bildo de Heleno!..

Li jam estis leviĝonta kaj sekvonta Ringon, kiam li subite ekmemoris

la al la caro donitan ĵuron, kaj tuta lia sango alfluis al la koro.

—Mi ne povas foriri,—li diris.—Mi estis promesinta al la caro ne

malobei al li kaj atendi lian juĝon, kie ajn mi estus!

—Princo!—respondis Ringo mirigite: mi ne havas tempon disputi kun

vi! La kamaradoj atendas; ĉiu momento perdita povas valori niajn
kapojn, morgaŭ oni vin ekzekutos, nun ni havas ankoraŭ tempon,
leviĝu kaj sekvu min!

—Estas neeble!—malĝoje ripetis la princo: mi antaŭ krucifikso ĵuris al

la caro.

—Bojaro!—ekkriis Ringo, kaj lia voĉo ŝanĝiĝis pro kolero: ĉu vi volas

nin moki? Pro vi mi ekbruligis la antaŭurbon, pro vi mi pereigis mian
plej fidelan kamaradon, pro vi ni ĉiuj estas oferontaj niajn kapojn,
Ĉ Ĉ
kaj vi ne volas eliri? Ĉu senutile ni venis ĉi tien? Ĉu ni estas viaj
arlekenoj? Mi ne permesos, ke oni tiel moku min! Respondu lastfoje,
ĉu vi konsentas eliri aŭ ne?

—Mi restas!—decidtone respondis la princo kaj kuŝiĝis sur malsekan

argilan plankon.

—Vi restas?—ripetis Ringo, kunpreminte la dentojn.—Ne, vi ne

restos! Dmiĉjo, prenu lin tuj!

Kaj sammomente la hetmano sin ĵetis sur la princon kaj kunligis lin
per sia zono, ŝtopinte ankaŭ lian buŝon.

—Nun provu disputi!—malice aldonis li.

Dmiĉjo levis la kunligitan princon kiel sakon kaj tute senpene, kvazaŭ
infanon, elportis lin el la malliberejo.

—Rapidu! Rapidu!—diris Ringo.

En unu strato ili renkontis opriĉnikojn.

—Kiun vi portas?—demandis ili.

—Burĝon vunditan dum brulo!—respondis Ringo.

Ĉe la eliro el la antaŭurbo gardisto ilin haltigis. Ili volis preterpaŝi,

gardisto malfermis la buŝon por ekkrii; Ringo ekfrapis lin per
rimenkuglo, kaj li falis senvoĉe. La rabistoj elportis la princon
Serèbrjanij sen pluaj malhelpaĵoj.
 ĈAPITRO XXII.

Monaĥejo.

Ni lastfoje vidis Maksimon en pluva nokto forlasantan la Aleksandran

antaŭurbon. La vila Bujano bojis kaj saltis antaŭ li, ĝojante, ke ĝi
sukcesis sin deŝiri de la ĉeno.

Elirante el la gepatra domo, Maksimo ankoraŭ ne havis antaŭ si

difinitan celon. Li deziris nur ne partopreni plu la malamatan
vivmanieron de caraj favoratoj, ne vidi plu iliajn malĉastajn festenojn
kaj ĉiutagajn ekzekutojn. Forlasinte la teruran antaŭurbon, Maksimo
rezignacie sin donis al sia sorto. Komence li rapidigis la ĉevalon, por
ke ne povu lin atingi la patraj servistoj, kiujn certe sendos Maluto
por lin persekuti. Sed baldaŭ li sin direktis per flanka vojeto kaj
ekrajdis malrapide.

Ĉe la fino de la nokto fulmotondro ĉesis. La ĉielo ruĝiĝis sur la

horizonto, kaj Maksimo pli klare distingis la ĉirkaŭaĵon. Ĉe ambaŭ
flankoj de la vojo kreskis branĉriĉaj kverkoj alterne kun avelarboj.
Estis malvarmete; pluvgutoj falis de l’ arboj sur la vojon. Baldaŭ
malgrandaj birdetoj ekflirtis kaj ekpepis en la verdaĵo, pego frapis la
sekan arbon, kaj pintoj de l’ arboj oriĝis ĉe la leviĝanta suno. La
naturo pli kaj pli viviĝis, la ĉevalo paŝis pli vigle. Antaŭ Maksimo
disetendiĝis lia patrolando, la kara Ruslando, gaje li povus spiri meze
de ĝiaj liberaj spacoj, sed lian koron premegis sopiro, granda
speciale rusa sopiro! Lian kapon plenigis pensoj neklaraj pri lia kara
forlasita panjo, pri lia izoliteco, pri multo alia, kion li eĉ ne tute bone
konsciis, kaj pensoplena li ekkantis tirtonan kanton.
Bonegaj estas la kortuŝantaj rusaj kantoj! La vortoj, tute ne signifaj,
estas nur preteksto; ne per vortoj sed per sonoj estas esprimataj
profundaj, senlimaj sentoj!

Tiele Maksimo, rigardante la verdaĵon, la ĉielon, la tutan Dian

mondon, kantis pri sia malfeliĉa sorto, pri kara libereco, pri malluma
kverka arbaro. Li sin donis al sia ĉevalo, por ke ĝi portu lin en
fremdan landon, kie sen vento oni tremas, kie sen frosto estas
malvarmege. Li konfidis al la vento alporti lian saluton al la panjo. Li
prikantis ĉion, kion li havis antaŭ la okuloj, ĉion, kio venis en lian
kapon; sed la voĉo parolis pli klare ol la vortoj, kaj se oni ekaŭdus ĉi
tiun kanton, oni longe ne forgesus ĝin kaj de tempo al tempo, en
malĝojaj momentoj, oni ekmemorus ĝin...

Fine, kiam la sopiro pli kaj pli ekposedis Maksimon, li ordigis la

kondukilojn, surŝovis pli profunden sian ĉapon, ekfajfis, ekkriis kaj
ekgalopis kiel eble plej rapide.

Baldaŭ li ekvidis blankajn murojn de monaĥejo. La monaĥejo staris

sur deklivo de monteto, meze de kverka arbaro. Oraj kupoloj kaj
ĉizitaj krucoj akre konturiĝis sur la verdaĵo de l’ kverkoj kaj sur la
blua ĉielo.

Maksimo renkontis taĉmenton da monaĥaj novicoj en kirasoj kaj

kaskoj. Ili rajdis malrapide kaj kantis la psalmon: "Mi ekamos Vin,
Sinjoro, mia Forto!" Ekaŭdinte la sanktajn vortojn, Maksimo haltigis
la ĉevalon, demetis sian ĉapon kaj faris signon de kruco.

Malgranda rivero fluis sub la monteto. Kelke da muelradoj bruadis

tie. Ĉe la bordo sin paŝtis dekkelkaj bovinoj.

Ĉirkaŭ la monaĥejo ĉio spiris tian pacon, ke la armita taĉmento

ŝajnis nenecesa. Eĉ la birdoj en la verdaĵo de l’ kverkoj pepis kvazaŭ
intence mallaŭte, neniu vento movis la foliaĵon, kaj sole la verdaj
griloj, sin kaŝante en la herbo, senĉese ĉirpis. Kiu povus pensi, ke
malbonaj homoj rompus ĉi tiun silenton?
—Jen kie mi ripozos!—pensis Maksimo.—Post tiuj muroj mi pasigos
kelke da tagoj, ĝis kiam la patro ĉesos min persekuti. Mi
pentefarante konfesos al la abato mian tutan koron, eble li
konsentos doni al mi rifuĝejon por iom da tempo.

Maksimo ne eraris. La maljuna abato kun longa griza barbo, kun

serena vizaĝo, en kiu lumis plena indiferenteco pri mondaferoj,
afable akceptis lin. Du novicoj prenis lian lacan ĉevalon. La tria
alportis panon kaj lakton por la hundo. Ĉiuj gastame klopodis apud
Maksimo. La abato proponis al li iri tagmanĝi, sed Maksimo deziris
antaŭe pentofari.

La maljunulo ekrigardis lin per esploranta sed bonkora rigardo kaj,

ne dirinte unu vorton plu, li ekiris kun Maksimo tra la vasta korto al
malalta, unukupola preĝejo. Ili preteriris tombajn krucojn kaj longan
vicon da ĉeloj, ĉirkaŭitaj de florbedoj. La renkontataj de ili monaĥoj
silente salutis ilin. La ŝtonaj platoj, kiuj kovris la tombojn, resonis ĉe
la paŝoj de Maksimo; alta herbo kreskis inter la platoj kaj
duonekovris la surskribojn, plenajn je humilo. Ĉio memorigis
vantecon de la vivo, ĉio invitis al preĝo kaj medito. La preĝejo staris
meze de maljunaj kverkoj, kies centjaraj branĉoj preskaŭ kovris la
mallarĝajn glimajn fenestrojn de la preĝejo. Ĉe la eniro malvarmo
kaj mallumo ekkaptis ilin. Tra unu sola fenestro, malpli kovrita ol
aliaj, strabaj sunradioj falis sur la muran pentraĵon de la Lasta Juĝo.
Aliaj partoj de l’ preĝejo ŝajnis pro tio ankoraŭ pli mallumaj, nur tie
kaj ĉi tie briletis arĝentaj globoj de lustroj, arĝentaj kronoj,
ornamantaj la sanktajn pentraĵojn, kaj arĝentbroditaj krucoj kaj
preĝoj sur nigra velura kovrilo, kuŝanta sur la ĉerkoj de l’ princoj
Vorotinskij, fondintoj de la monaĥejo. La oraj ornamaĵoj de la muro,
apartiganta la altaron de la navo, kvazaŭ karboj briletantaj sub la
cindro, jen ekbrilis, jen ree mallumiĝis. Odoris malsekeco kaj
incenso. Iom post iom la okuloj de Maksimo kutimiĝis al
duonmallumo kaj distingis ankaŭ aliajn detalojn de la preĝejo: super
la ĉefa pordo de l’ altaro pendis bildo de Sinjoro kun ĉiuj Fortoj, kun
keruboj kaj seruboj, kaj super ĝi la pentraĵo, prezentanta dekses
Sinjorajn festojn. La granda bildo de Ivano la Baptisto prezentis lin
kun flugiloj, tenantan sian dehakitan kapon sur la plado. Sur la
flankaj pordoj de l’ altaro malbele kaj neartiste estis pentritaj la
parabolo pri migranta filo, la disputo inter vivo kaj morto kaj la
vojaĝo de l’ animo peka kaj de l’ animo virta. Ĉi tiuj malĝojaj
pentraĵoj forte impresis Maksimon: ree viviĝis en lia kapo ĉiuj ideoj
pri humiliĝo de l’ animo, pri senescepta obeemo al patra volo, ĉiuj
tiuj ideoj, kiujn oni de frua infanaĝo penadis inspiri al li. Li ekdubis,
ĉu li estis prava, forlasinte la patron kontraŭ lia volo? Sed la
konscienco respondis al li, ke li estis prava, tamen, lia animo ne estis
tute trankvila. La pentraĵo pri la Lasta Juĝo plej multe frapis lian
imagon. Kiam la ombro de kverkaj folioj, movataj do ekstera vento,
tremetis sur la muro, kie pendis ĉi tiu pentraĵo, ŝajnis al li, ke pekuloj
kaj diabloj, havantaj normalan viran kreskon, spiras kaj moviĝas...

Pia teruro plenigis lian koron. Li falis teren antaŭ la abato.

—Patro!—li ekkriis: sendube, mi estas granda pekulo!

—Preĝu!—kviete respondis la maljuna abato: grandega estas Dia

favorkoreco; pentofaru kaj vi ricevos helpon, mia filo!

Maksimo komencis la pentofaron. Lia voĉo tremis.

—Grandega estas mia krimo! Patro, aŭskultu! Mi eĉ timas eldiri;

malaperis mia amo al la caro, mia koro vokas min for de li!

La abato mirante ekrigardis Maksimon.

—Ne forpuŝu min, patro!—daŭrigis Maksimo: aŭskultu min ĝis la

fino. Longtempe mi batalis kontraŭ mi mem, ĉiam preĝante antaŭ la
sanktaj pentraĵoj. Mi zorge penadis trovi en mia koro amon al la
caro, sed ĝi malaperis!

—Mia filo!—diris la abato, plena je simpatio al la junulo: eble diabla

artifiko mallumigis vian spiriton; vi kalumnias vin mem. Estas neeble,
ke vi malamu la caron. Multajn grandajn krimulojn mi vidis antaŭ mi
en ĉi tiu preĝejo, preĝejajn ŝtelistojn, mortigintojn, sed neniam mi
vidis iun, kiu sin kulpigus pri malamo al la caro!

Maksimo paliĝis.

—Do, mi estas pli krima ol preĝeja ŝtelisto aŭ mortigisto!—li ekkriis.

—Patro, kion mi devas fari? Diru al mi, instruu min, mia animo
doloras!

La maljunulo rigardis la pentofarantan junulon kaj miris pli kaj pli.

La bela vizaĝo de Maksimo aperigis neniun kriman aŭ malvirtan

trajton. Tio estis vizaĝo modesta, plena je bonkoreco kune kun
braveco, unu el tiuj vizaĝoj, kiuj ĝis nun estas renkontataj inter
Moskvo-rivero kaj Volgo, en lokoj malproksimaj de la grandaj ŝoseoj,
kien ankoraŭ ne penetris pereiga influo de la grandaj urbegoj.

—Mia filo!—daŭrigis la abato: mi ne fidas al vi, mi ripetas, vi

kalumnias vin mem. Mi ne kredas, ke via koro vokas vin for de la
caro. Tio estas neebla. Pripensu vi mem; la caro estas por ni pli ol la
patro, kaj la Dian ordonon vi ja konas: honoru la gepatrojn... Diru al
mi, mia filo, ĉu vi plenumas ĉi tiun ordonon?

Maksimo silentis.

—Mia filo, diru, ĉu vi honoras vian patron?

—Ne!—apenaŭ aŭdeble diris Maksimo.

—Ne?—ripetis la abato kaj, postenirante, komencis signi sin kruce.

—Vi ne amas la caron? Vi ne honoras la patron? Do kiu vi estas?

—Mi estas... ŝanceliĝis la juna opriĉniko: mi estas Maksimo Skuratov,

filo de Skuratov Bjelskij.

—Filo de Maluto?
—Jes!—diris Maksimo kaj ekploregis.

La abato ne respondis. Malĝojega li staris antaŭ la terkuŝanta

Maksimo. Senmove rigardis ilin mallumaj vizaĝoj de l’ sanktuloj. La
pekuloj sur la bildo de la Lasta Juĝo plende levis siajn brakojn al
ĉielo, sed ĉio silentis. La pacon de la preĝejo rompis nur ploregoj de
Maksimo, pepado de hirundoj sub tegmento kaj de tempo al tempo
pli laŭta vorto, kiun iafoje aŭdigis la abato, kiu senvoĉe preĝis.

—Mia filo!—fine diris la maljunulo: rakontu al mi ĉion laŭvice, nenion

kaŝante. Kiel komenciĝis via malamo al la caro?

Maksimo rakontis pri sia tuta vivo en la antaŭurbo, pri sia lasta
interparolo kun la patro kaj pri sia nokta forkuro.

Li rakontis malrapide, kun paŭzoj, meditante kaj penante memorigi

al si ĉion, por nenion forgesi kaj nenion kaŝi de sia konfesprenanto.

Fininte la rakonton, li mallevis la okulojn kaj longe ne kuraĝis

ekrigardi la abaton, atendante lian verdikton.

—Ĉu vi ĉion rakontis, mia filo?—demandis la abato: ĉu ne ŝarĝas

ankoraŭ io vian animon? Eble vi intencis ion kontraŭ la caro? Eble vi
volis entrepreni ion kontraŭ nia sankta patrolando?

La okuloj de Maksimo ekbrilis.

—Patro, prefere mi konsentus, ke oni forhaku mian kapon, ol mi

permesus al mi atenci ion kontraŭ la patrolando! Mi estas kulpa pri
malamo al la caro, sed ne pri perfido!

La abato kovris lian kapon per epitraĥilo[81].

—"Estas purigata Dia sklavo Maksimo!"—li diris: "Estas pardonataj

liaj pekoj volaj kaj nevolaj..."

Dolĉa sento plenigis la animon de Maksimo.

—Mia filo,—aldonis la abato: via konfeso purigis vin. La sankta
preĝejo ne kulpigas vin pri tio, ke vi forlasis la antaŭurbon. Ĉiu povas
kaj devas eviti la tenton. Sed timu obei al delogado de l’ malamiko
de homaro. Timu imiti princon Kurbskij, altrangan rusan bojaron, kiu
fariĝis nun amiko de diablo! Dio kompatema, pro niaj grandegaj
pekoj, sendis al ni malfacilan tempon. Nia homa vanteco ne estas
inda prijuĝi la nekompreneblan Providencon. Kiam Dio sendas al ni
malsaton aŭ malsanon, kio restas al ni, ol preĝi kaj rezignacii antaŭ
Lia sankta volo? Same okazas nuntempe. Super ni staras terura caro,
kruelega caro. Ni ne scias, pro kio li nin pereigas kaj ekzekutas, sed
ni scias, ke li estas sendito de Dio, kaj ni respektas en lia persono ne
la caron Ivanon, sed la volon de Dio, lin sendinta. Ekmemoru la
profetaĵon: "Se la homoj kontentigos Dion, Dio donos al ili bonan
caron kaj juĝiston kaj ĉian feliĉon; se ili pekos antaŭ Dio, Li donos al
ili malbonan caron kaj juĝiston kaj ĉian malfeliĉon". Restu ĉe ni, mia
filo, vivu kun ni. Kiam vi foriros, mi mem kaj nia frataro preĝos por
vi, ke Dio helpu al vi ĉie, kien vi iros! Kaj nun,—bonkore daŭrigis la
abato, demetante la epitraĥilon: nun iru tagmanĝi! Post nutraĵo
porspirita ni ne forpuŝu nutraĵon porkorpan. Ni havas grandajn
ezokojn, bonegajn karasojn; manĝu nian kazeon, trinku nian
mieltrinkaĵon frangolan je la sano de nia caro kaj de nia sankta
ĉefepiskopo.

Kaj, amike interparolante, ili iris en la manĝoĉambron.

 ĈAPITRO XXIII.

La vojo.

Pace kaj unutone pasis la vivo en la monaĥejo.

Dum libertempo monaĥoj ŝirkolektis herbojn kaj preparis sanigajn

miksaĵojn. Aliaj pentris, eltranĉis el cipresligno krucojn kaj sanktajn
figurojn, kolorigis kaj origis lignajn vazojn.

Maksimo ekamis la bonajn monaĥojn. Tute nerimarkite pasis lia

tempo. Sed post unu semajno li tamen decidis forveturi. Ankoraŭ en
la antaŭurbo Maksimo estis aŭdinta pri novaj atakoj de tataroj
kontraŭ Rjazanlando kaj tiam li estis dezirinta militiri kontraŭ la
malamikoj kun Rjazana armeo. Kiam li sciigis ĉi tion al la abato, la
maljunulo ĉagreniĝis:

—Por kio vi forveturas, filo?—li diris.—Ni ĉiuj vin amas, ni estas

alkutimintaj al vi. Eble, Dia beno vin vizitos, kaj vi restos ĉe ni por
ĉiam! Ne, Maksimo, ne forlasu nin.

—Estas neeble, patro! Jam de longe mia sorto vokas min en

malproksimon! Jam de longe mi aŭdas fajfadon de tatara pafarko,
iafoje eĉ ŝajnas al mi, kvazaŭ sago preterflugas super mia kapo. Jen
kio forlogas min!

La abato plu ne detenis Maksimon, li aranĝis porvojaĝan diservon

por li, benis la junulon, kaj la tuta frataro malĝoje adiaŭis lin.
Kaj denove Maksimo galopas meze de verda arbaro! Kiel antaŭe,
Bujano saltas antaŭ la ĉevalo kaj gaje rigardas sian mastron. Subite
la hundo ekbojis kaj sin ĵetis antaŭen. Maksimo jam ekkaptis sian
sabron, atendante nebonan renkontiĝon, sed el post la vojkurbiĝo
ekaperis rajdanto en flava kaftano kun nigra dukapa aglo, brodita
surbruste.

La rajdanto trotis, gaje fajfante kaj tenante sur multkolora ganto

blankan falkon en kapuĉo kaj kun malgrandaj sonoriletoj.

Maksimo rekonis la caran falkgardiston.

—Trifono!—li vokis lin.

—Maksimo Gregòrjeviĉ!—gaje ekkriis Trifono:—bonan tagon! Kiel vi

fartas? Jen kie vi estas! Kaj ni en la antaŭurbo supozis, ke vi
forveturis ien malproksimen! Kiel multe koleris via patro! Dio gardu!
Terure estis vidi! Kaj multon ankoraŭ oni rakontas pri via patro, pri la
kronprinco kaj pri princo Serèbrjanij! Ni ne scias, al kiu kredi. Nu,
dank’ al Dio, vi revenas, Maksimo Gregòrjeviĉ! Kiel multe ĝojos via
patrino!

Maksimo estis tre malkontenta pri ĉi tiu renkonto. Sed Trifono estis
bona homo kaj sciis silenti, kiam ĝi estis necesa. Maksimo demandis
lin, de kiam li forestas el la antaŭurbo?

—Jam de ĉirkaŭ unu semajno. Dum la cara ĉaso Adrahàn forflugis!—

respondis Trifono, montrante sian falkon.—Cetere vi nenion scias,
Maksimo Gregòrjeviĉ? Multe mi timis, kiam la caro koleris kontraŭ
mi! Kompatis min Dio Favorkora kaj la sankta martiro Trifono, mia
patrono: miraklo okazis!

La servisto demetis la ĉapon kaj faris signon de kruco.

—Aŭskultu, Maksimo Gregòrjeviĉ! Antaŭ unu semajno la caro aranĝis

perfalkan ĉason! Du fojojn li sendadis Adrahàn’n, sed la trian fojon
Adrahàn kvazaŭ freneziĝis, komencis frapi la falkojn, faligis Smiŝljaj’n
kaj Kruĵòk’n kaj mem forflugis. Antaŭ ol oni havis tempon kalkuli ĝis
deko, ĝi jam malaperis el niaj okuloj. Mi ekgalopis post ĝi, sed vane.
Ĝi tute malaperis. La ĉeffalkgardisto sciigis al la caro la malaperon de
Adrahàn. La caro min vokis kaj severe ordonis trovi la falkon kaj
promesis min rekompenci, se mi ĝin trovos, kaj forhaki mian kapon,
se mi ne trovos. Kion fari? Lia cara moŝto ne ŝatas ŝercojn. Mi
ekgalopis, mi dum ses tagoj vane penadis trovi Adrahàn’n, mi jam
sentis ĉirkaŭ la kolo, ke baldaŭ mi restos sen kapo... Mi ekploris,
longe ploris kaj fine ekdormis en arbaro. En sonĝo mi vidas strangan
brilon en la arbaro kaj aŭdas sonon de sonoriletoj.—Sonoriletoj de
Adrahàn!—mi diris al mi mem. Jen mi vidas blankan ĉevalon kun
juna rajdanto, tute radianta, kaj en lia mano—mian Adrahàn’n
—"Trifono!" diris la rajdanto: "ĉi tie ne serĉu Adrahàn’n. Leviĝu, iru al
Moskvo, trovu lokon, nomatan Làzarevo, tie sur pino sidas via
Adrahàn". Mi vekiĝis kaj tuj komprenis, ke la rajdanto estis neniu alia
ol la sankta martiro Trifono. Mi galopis al Moskvo. Kaj ĉu vi volas
kredi, Maksimo Gregòrjeviĉ? Veninte en Làzarevon, mi vidas: staras
granda pino kaj sur la branĉo sidas Adrahàn, kiel estis dirinta mia
patrono!

La voĉo de l’ falkgardisto tremis, grandaj larmaj gutoj ruliĝis el liaj

okuloj.

—Maksimo Gregòrjeviĉ,—aldonis li, viŝante la larmojn: se mi eĉ

perdos mian tutan havon, se mi eĉ mem fariĝos sklavo, tamen mi
nepre konstruos preĝejeton de Sankta Trifono. Tie mi konstruos, kie
mi trovis la falkon. Kaj en la preĝejeto estos pentraĵo de la sanktulo,
tia, kiel mi lin sonĝis: sur blanka ĉevalo, kun alte levita brako kaj kun
blanka falko sur la mano. Mi ordonos al miaj filoj kaj nepoj honori la
sanktan Trifonon, preĝi al li, starigi por li kolorajn kandelojn, ĉar li ne
deziris min pereigi, ĉar li savis min de l’ eŝafodo. Jen, rigardu,—li
daŭrigis, montrante la falkon: jen Adrahàn, tute sana! Nu, atendu,
mi demetos vian kapuĉeton! Kial vi krias? Vi volas flugi? Ne, karulo,
atendu! Vi sufiĉe estis fluganta, nun mi vin ne ellasos!

Kaj Trifono incitetis la falkon per fingro.

—Jen, kia malbonulo! Kaptas la fingron! Kiel ĝi krias! Almenaŭ
verston de ĉi tie oni povas ĝin aŭdi!

La rakonto de Trifono kortuŝis Maksimon.

—Prenu ankaŭ mian donacon!—li diris, ĵetante plenmanon da oraj

moneroj en la ĉapon de Trifono.—Jen mia tuta mono; mi ĝin ne
bezonas, kaj vi multon ankoraŭ bezonas da mono por konstrui la
preĝejeton!

—Dio benu vin, Maksimo Gregòrjeviĉ! Kun via mono mi konstruos ne

nur preĝejeton, sed grandan preĝejon. Kiam mi estos en la
antaŭurbo, mi preĝos por vi kaj prenos hostion por via sano. Eterne
mi estos via servisto, Maksimo Gregòrjeviĉ! Ordonu, kion vi volas!

—Aŭskultu, Trifono. Faru al mi ne tro malfacilan servon! Kiam vi

venos en la antaŭurbon, al neniu rakontu, ke vi min estas
renkontinta. Kaj post tri tagoj iru al mia patrino kaj diru al ŝi, kaj nur
al ŝi sola, tiel ke neniu aŭdu, ke ŝia filo, dank’ al Dio, estas sana kaj
sendas al ŝi saluton.

—Nenion plu, Maksimo Gregòrjeviĉ?

—Aŭskultu ankoraŭ, Trifono! Mi forveturas malproksimen. Eble, mi

ne baldaŭ revenos. Se vi povas, venu de tempo al tempo al mia
patrino kaj diru al ŝi ĉiun fojon: "mi aŭdis, ke via filo, dank’ al Dio,
estas sana,—vi ne ploru pri li!" Se ŝi demandos, de kiu vi aŭdis tion,
vi respondu:—mi aŭdis de Moskvaj homoj, kaj ili aŭdis de aliaj
homoj,—kaj kiu estas la homoj, ne rakontu, por ke oni min ne trovu,
por ke nur sciu la kara panjo, ke mi estas sana!

—Maksimo Gregòrjeviĉ, ĉu vi ne revenos la antaŭurbon?

—Dio scias! Sed vi al neniu rakontu, ke vi min estis vidinta!

—Fidu al mi, Maksimo Gregòrjeviĉ: mi al neniu rakontos. Sed se vi

forveturas malproksimen, mi ne prenos vian monon. Dio punos min!
Ĉ
—Por kio mi bezonas la monon? Ĉu ne ekzistas bonaj kristanoj?

—Ne, ne, Maksimo Gregòrjeviĉ, mi ne povas preni! Se vi estus

revenanta hejmen, ĝi estus alia afero. Por kio do mi prirabos vin,
kvazaŭ apudvoja rabisto? Ne, ne, se vi eĉ min mortigos, mi ne
prenos!

Maksimo levis la ŝultrojn kaj prenis el la ĉapo kelkajn ormonerojn.

—Se vi ne prenos,—li diris:—prenos iu alia, sed mi ĝin ne bezonas!

Li adiaŭis Trifonon kaj ekgalopis.

La suno jam subiris. La longaj ombroj de l’ arboj fariĝis ĉiam pli

longaj kaj kovris la kampojn. Apud Maksimo rajdis lia propra ombro,
kvazaŭ malluma grandegulo. Ĝi jen kuris sur la herbo, jen rampis sur
la arbojn. Bujano montriĝis kvazaŭ sorĉa besto. Iom post iom la
ombroj de Bujano, de la ĉevalo kaj de Maksimo malaperis sur la
herbo kaj sur la arboj; venis krepusko; nebulo kuŝiĝis tien kaj ĉi tien;
vesperaj skaraboj leviĝis super la tero kaj zumante flugadis en aero.
La luno aperis el super la arbaro; sur la mallumiĝanta ĉielo steloj
ekbrilis; antaŭe kuŝis senlima, kvazaŭ arĝenta kampo.

Ho, mia patrolando! Pli ol unu fojon ankaŭ mi vespere aŭ nokte

trarajdis vian dezerton! Kviete paŝis la ĉevalo, ripozante post la taga
varmego kun ĝiaj tabanoj; varmeta vento disportis odoron de floroj,
de freŝa fojno, kaj tiel dolĉe estis al mi, tiel malĝoje, tiel multe mi
pensis pri la pasinta tempo, tiel multe mi revis pri la estonteco!
Bone, bonege ĝi estas rajdi vespere tra dezertaj lokoj, tra arbaroj,
tra kampoj,—malrapide rajdi, malstreĉante la kondukilojn kaj
pensoplene rigardante la stelojn...

Jam pli ol unu horon rajdis Maksimo... Subite Bujano levis la

buŝegon kaj komencis svingi per la vosto. La vento alportis odoron
de fumo. Maksimo ekmemoris, ke estas tempo serĉi rifuĝejon por
pasigi la nokton, kaj rapidigis sian ĉevalon. Baldaŭ li ekvidis mizeran
dometon tute kurbiĝintan. La kamentubo forestis, la fumo eliris rekte
el la tegmento. En malgranda fenestro briletis fajro. Interne iu kantis
unutone. Maksimo alproksimiĝis al fenestro. Li ekvidis en la dometo
ĉiujn apartenaĵojn de malriĉa familio. Brulanta keno lumigis la
kuirejan ilaron, ĉio estis malnova, malbona. De super la plafono
pendis fleksebla stango, sur kies ekstremaĵo balanciĝis lulilo. Virino
ĉirkaŭ tridekjara, pala, malsana, balancis lulilon kaj mallaŭte kantis.
Apude sidis viro kun maldensa barbo, plektante bastŝuon. Du
malgrandaj infanoj rampis ĉe iliaj piedoj.

Ekŝajnis al Maksimo, ke en sia kanto la virino nomas lian patron.

Komence li pensis, ke li eraris, sed baldaŭ li tute klare ekaŭdis la
nomon de Maluto Skuratov. Plena je miro, li komencis aŭskulti.

Dormu, dormu, mia kara,

Dume daŭras malĝojego,
Malfeliĉo nia daŭras,
Dormu, dormu, infaneto,
Dormu!
Baldaŭ ĉesos nia malfeliĉo,
Baldaŭ igos Car’ forhaki al la hundo,
Al malbona hund’ Skuratov lian kapon.
Dormu, dormu, infaneto,
Dormu!

La tuta sango de Maksimo alfluis al lia koro. Li desaltis de la ĉevalo

kaj alligis ĝin al plektobaro.

La virino daŭrigis:

Ĉar Maluto hundo malbonega

Li sufokis sanktan la Filipon,
La maljunan nian episkopon[82].
Dormu, dormu, infaneto,
Dormu!

Maksimo ne povis plu elteni kaj puŝis la pordon per piedo.

Vidante la riĉajn vestojn kaj la oran sabron de l’ opriĉniko, la
gemastroj ektimis.

—Kiu vi estas?—demandis Maksimo.

—Via moŝto!—balbutis la vilaĝano tremante kaj salutante: ne koleru,

via moŝto! Mi estas Fedoto, kaj mian edzinon, jen ŝin, ne koleru, via
moŝto! oni ŝin nomas Mario.

—Per kio vi vivas, bonaj homoj?

—Ni senŝeligas tiliojn kaj plektas bastŝuojn; ankaŭ ni faras kriblilojn

kaj ĉion ni vendas al pretervojaĝantaj komercistoj.

—Kredeble, ne multe da vojaĝantoj estas tie ĉi?

—Malmulte, via moŝto, tute malmulte! Iafoje ni nenion havas eĉ por

manĝi. Oni povas morti ĉi tie pro malsato kaj malvarmo. Ĉevalon ni
ne havas por vendi la produktaĵojn en la urbo: antaŭ pli ol unu jaro
lupoj ĝin formanĝis.

Maksimo rigardis la mizerulojn kun kompato kaj elŝutis sian tutan

monon sur la tablon.

—Dio helpu vin, bonaj homoj!—li diris kaj volis eliri.

La geedzoj falis teren antaŭ la gasto.

—Diru, karulo, kiu vi estas? Por kiu ni preĝos Dion?

—Preĝu ne por mi, preĝu por Maluto Skuratov. Diru, mi petas, ĉu

estas proksime de ĉi tie la vojo al Rjazanjo?

—Jen ĝi estas, la vojo al Rjazanjo, karulo nia, falko nia kara. Nia
dometo staras ĉe la vojkruciĝo: rekte estas vojo al Muromo,
maldekstre—al Vladimiro kaj dekstre—al Rjazanjo. Sed ne risku
vojaĝi nun, karulo, la tempo estas malbonega: multe oni rabas ĉi tie.
Hieraŭ oni prirabis grandan veturilaron, ŝarĝitan per vino. Kaj krom
tio, mi aŭdis, ree ekaperis tataroj. Dormu ĉe ni la nokton, karulo,
patro nia, falketo kara nia. Dio gardu vin, ĉu oni scias, kie okazos
malfeliĉo?

Sed Maksimo ne volis resti en la domo, kie antaŭ nelonge estis

malbenata lia patro. Li esperis trovi alian lokon por pasigi la nokton.

—Karulo!—kriis al li la gevilaĝanoj, kiam li jam ree trotis laŭlonge de

la vojo: revenu, karulo, kredu al ni, estas danĝere! Vi povas perei
nokte sur tiu vojo!

Sed Maksimo ne obeis, li trotis kaj trotis. Post duono da horo subite
Bujano sin ĵetis al malluma arbetaro kaj komencis boji tiel furioze,
tiel persiste, kvazaŭ ĝi flaris kaŝitan malamikon. Vane penis Maksimo
per fajfo ĝin revoki. Bujano bojis al la arbetaro, revenis al Maksimo
kun starigita harego kaj ree sin ĵetis al la arbetaro.

Tio tedis Maksimon. Li eligis la sabron kaj ekrajdis al la arbetaro.

Kelkaj viroj kun levitaj bastonegoj elsaltis renkonte al li, kaj iu per
raŭka voĉo ordonis:

—For de la ĉevalo!

—Jen, ricevu!—respondis Maksimo, ekfrapante la plej proksime

starantan viron.

La rabisto ekŝanceliĝis.

Maksimo estis fraponta la duan fojon, sed lia sabro kunpuŝiĝis kun
levita bastonego de alia rabisto kaj disrompiĝis.

—He, he, rigardu lian ilaron! Li estas opriĉniko. Prenu lin vivantan!—
ekkriis la sama voĉo.

—Jes, sendube, opriĉniko!—ekkrietis la alia,—jen estos amuziĝo por

ni ĉiuj, kamaradoj!

Ĥ
—Vi, Ĥlopko, ĉiam ŝatas amuziĝon.

Kaj sammomente ĉiuj sin ĵetis al Maksimo kaj forprenis lin de sur la
ĉevalo.
 ĈAPITRO XXIV.

Ribelo de la rabistoj.

Unu verston kaj duonon de la loko, kie estis atakita Maksimo, aroj da
armitaj viroj sidis ĉirkaŭ malfermitaj bareloj da vino. Pokaloj kaj
bastaj ĉerpiloj estis transdonataj de unu al alia. Lignofajroj lumigis
maldelikatajn vizaĝojn, longe ne kombitajn barbojn kaj ĉiuspecajn
vestojn. Tie estis niaj konatuloj: Anĉjo, Vasĉjo, la flavruĝa kantisto;
forestis nur la maljuna Vulturo. Pli ol unu fojon la rabistoj rememoris
lin dum festeno!

—Ha!—parolis iu: kio estas nun al nia kara Vulturo?

—Kio estas? Konata afero,—respondis alia: oni turmentegas lin per

tiu aŭ alia maniero...

—Mi estas certa, li ne perfidos, ne, ne perfidos: nenion oni ekscios

de li.

—Certe ne, ne tia homo! Li ne perfidos, se eĉ oni lin dispecigos!

—Kompatinda nia grizbarbulo! Mi ne komprenas la hetmanon: kiel li

mem povis forkuri, lasinte al ili la maljunulon?

—Jes, ĉu Ringo estas hetmano? Ĉu hetmano tiel faras, kiel li: pereigi
la kamaradon por savi ian princon?
—Onidire, la princo estas lia amiko. Jen ili ree sidas kune en la
tendo! Silentu pri la princo; se la hetmano aŭdos, gardu vin Dio!

—Ĉu mi timas, he? Li aŭdu! Mi diros al li rekte en la okulojn, ke li ne

estas vera hetmano. Vulturo—jen kiu estus vera hetmano! La
maljunulo malhelpis Ringon kvazaŭ katarakto en okulo, tial li intence
lin pereigis!

—Verŝajne, bravuloj, li efektive intence perfidis Vulturon!

Malklara murmureto trakuris la rabistaron.

—Intence, sendube, intence!—parolis multaj el la aro.

—Kiu estas tiu princo?—demandis iu.—Por kio li kuntrenas lin? Ĉu la

hetmano esperas ricevi reaĉetpagon por li?

—Ne, kian reaĉetpagon!—respondis la flavruĝa kantisto.—La princon

ofendis nia caro, volis lin ekzekuti, do la princo forkuris de la caro al
ni; li diris: mi mem alkondukos vin, karuloj, en la antaŭurbon, mi
bone scias, kie kuŝas la cara trezoro. Ĉiujn opriĉnikojn ni mortigos,—
tiel li diris, la princo!—kaj la trezoron ni forportos kaj interdividos.

—Jen kio! Do kial li ne kondukas nin? Jam tri tagojn ni restas ĉi tie
senutile!

—Kial? Tute simple, ĉar la hetmano estas vera virinaĉo!

—Ne, ne, ne mensogu, Ringo ne estas virinaĉo.

—Se ne virinaĉo, tiam io pli malbona...

—Kredeble, li nin trompas.

—Ŝajne,—aldonis ankoraŭ iu: li volas la caran trezoron proprigi al si

mem, kaj ni restos sen ĉio...

—Jes, jes, Ringo volas perfidi nin, same kiel li perfidis Vulturon!
—Nu, ni ne estas trompeblaj senpune!

—Kaj rigardu, li ja ne volas liberigi la maljunulon!

—Lasu lin! Al la diablo! Ni mem liberigos Vulturon!

—Sen lia helpo ni prenos la caran trezoron: la princo devas nin

konduki!

—Nun ni havas ĝustan tempon: la caro estas en pilgrimado, en la

antaŭurbo ne restis eĉ duono da opriĉnikoj.

—Ni forbruligos la antaŭurbon!

—Ni mortigos ĉiujn opriĉnikojn!

—For Ringon! La princo nin konduku!

—La princo nin konduku, la princo!—aŭdiĝis de ĉiuflanke.

Simile je tondro ruliĝis ĉi tiuj vortoj de grupo al grupo, atingis la plej

malproksimajn fajrujojn, kaj ĉio leviĝis, ĉio ekbolis, kaj ĉiuj ĉirkaŭis
la tendon, kie la princo Serèbrjanij kun Ringo vivege interparolis.

—Ĉu vi volas aŭ ne,—parolis la hetmano: ĉu vi koleras aŭ ne,—mi

vin ne lasos. Ne pro tio mi vin savis el malliberejo, ke vi metu vian
kapon sur eŝafodon.

—Nur mi mem povas decidi tion!—respondis la princo nekontente.—

Por kio vi min savis el malliberejo, se mi nun ree estas en
malliberejo?

—Kara princo, la tempoj aliiĝas! La caro povas alipensi, la caro povas

morti,—ĉio povas okazi,—tiam iru al ĉiuj kvar flankoj! Kion fari?—li
aldonis, vidante, ke la princo ĉiam pli kaj pli koleras:—kredeble la
sorto al vi destinis vivi ankoraŭ iom da tempo en nia mondo. Vi estas
homo tre obstina, sed mi ankaŭ ne cedos ĉi-tiun fojon, jes, kara
princo!
En la sama momento la voĉoj de la rabistoj ekaŭdiĝis apud ilia
tendo.

—En la antaŭurbon, en la antaŭurbon! kriegis ebriaj rabistoj.

—Ni sendos ruĝan anseron[83] al la antaŭurbo!

—Ni sendos la tutan aron da anseroj!

—Ni iru liberigi Vulturon!

—Ni liberigu la avon!

—Ni prenu barelojn da vino el subteraĵo!

—Ni prenu la oron!

—Ĉiujn opriĉnikojn ni mortigu!

—Ĉiujn loĝantojn de l’ antaŭurbo!

—Kie estas la princo? Li nin konduku!

—Li konduku, li konduku!..

—Se li ne volas, pendigu lin sur tremolon!

—Sur tremolon, sur tremolon...

—Kaj ankaŭ Ringon! Ringon sur tremolon!

Ringo salte leviĝis.

—Jen kion ili entreprenas!—li ekkriis:—mi de longe aŭdas tumulton,

sed mi ne sciis la kaŭzon. Eĉ diablo nun ilin ne haltigos. Nu, kara
princo, nenio estas farebla, vi venkis: mi plu ne detenos vin, liberulo
iras, kien li deziras! Eliru al ili, diru, ke vi konsentas konduki ilin en la
antaŭurbon!
La princo ekflamis.

—Mi... ilin konduki en la antaŭurbon?—li diris.—Prefere mi estos

dispecigita de ili.

—Nu, princo, ŝajnigu vian konsenton. Vi vidas, ili estas ebriaj,

morgaŭ oni povos paroli kun ili!

—Princo!—kriegis la aro: oni vin vokas, eliru!

—Eliru do, princo!—insistis Ringo: estos pli malbone, se ili venos en

la tendon!

—Bone!—diris la princo, elirante el la tendo: ni rigardu, kiel ili min

devigos konduki ilin en la antaŭurbon.

—Ha, ha!—kriegis la rabistoj: li venas, venas!

—Konduku nin en la antaŭurbon!

—Estu nia hetmano, alie ni pendigos vin!

—Jes, jes,—estu hetmano!

—Ni salutas vin!—vokis aliaj; estu hetmano, alie vi estos pendigita!

—Pendigita, je Dio, pendigita!

Ringo, kiu konis la flameman karakteron de l’ princo, ankaŭ eliris.

—Kion vi faras, kamaradoj?—li sin turnis al la aro: ŝajne, vi perdis la

saĝon? La princo alkondukos vin, kien vi volas, morgaŭ frumatene
alkondukos, kaj nun donu al lia moŝto ripozon, kaj vi ankaŭ kuŝiĝu,
sufiĉe jam vi amuziĝis!

—Kial vi nin admonas?—kriis iuj: ĉu vi estas nia hetmano?

—Vi aŭdas, kamaradoj? Li ne volas cedi la hetmanan rangon!

—Sur tremolon!

—Sur tremolon! Tuj sur tremolon!

Ringo vidis sin ĉirkaŭita de malamikoj.

—He, vi, malsaĝuloj, malsaĝuloj!—li ekkriis.—Ĉu mi ŝatas vian

hetmanan rangon? Elektu, kiun vi deziras, kaj mi mem rifuzas, jes,
rifuzas. Kaj mi kraĉas sur vin, fi, fi...

—Bone!—kriis iu.

—Bonege li parolas!—aldonis alia.

—Jes, mi kraĉas sur vin!—daŭrigis Ringo.—Ĉu mi ne trovos tiajn, kiel

vi? Kia honoro—esti via hetmano! Se mi deziros, mi iros al Volgo, kaj
tie mi havos multe da pli bonaj kamaradoj!

—Ne, karulo, lasu ĉi tiujn parolojn! Ni permesos al vi nenien iri, ĉar

vi vendos nin same, kiel vi vendis Vulturon!

—Ni ne permesos, restu kun ni, obeu al la nova hetmano.

Sovaĝaj krioj surdigis la voĉon de Ringo.

Rabisto altkreska aliris la princon Serèbrjanij kun pokalo en la mano.

—Patro!—li diris, frapante lin per sia grandega mano je la ŝultro:—vi

nun vendis vian kapon, vi fariĝis nia parenco, do ni trinku kune, kaj
ni kisu unu la alian!

Dio scias, kion farus la princo! Eble, li faligus la pokalon kaj la

ebriigita aro lin dispecigus... Sed, feliĉe, nova kriado atentigis ĉiujn.

—Rigardu, rigardu!—eksonis en la aro: oni kaptis opriĉnikon!

Opriĉnikon! Rigardu, rigardu!
Welcome to our website – the ideal destination for book lovers and
knowledge seekers. With a mission to inspire endlessly, we offer a
vast collection of books, ranging from classic literary works to
specialized publications, self-development books, and children's
literature. Each book is a new journey of discovery, expanding
knowledge and enriching the soul of the reade

Our website is not just a platform for buying books, but a bridge
connecting readers to the timeless values of culture and wisdom. With
an elegant, user-friendly interface and an intelligent search system,
we are committed to providing a quick and convenient shopping
experience. Additionally, our special promotions and home delivery
services ensure that you save time and fully enjoy the joy of reading.

Let us accompany you on the journey of exploring knowledge and

personal growth!

ebooknice.com