0% found this document useful (0 votes)
37 views49 pages

Zunar Sir

The document discusses the importance of acquiring scientific knowledge and learning English to keep pace with modern advancements, particularly in the electronic field. It emphasizes the necessity for trained personnel in industries and the value of understanding new technologies. The text also highlights the rapid changes in the world and the need for education to adapt to these changes.

Uploaded by

pratap shinde
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
37 views49 pages

Zunar Sir

The document discusses the importance of acquiring scientific knowledge and learning English to keep pace with modern advancements, particularly in the electronic field. It emphasizes the necessity for trained personnel in industries and the value of understanding new technologies. The text also highlights the rapid changes in the world and the need for education to adapt to these changes.

Uploaded by

pratap shinde
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 49

¨É½þÉ®úɹ]Åõ ®úÉVªÉ ¶ÉèIÉÊhÉEò ºÉƶÉÉävÉxÉ ´É |ÉʶÉIÉhÉ {ÉÊ®ú¹Énù {ÉÖhÉä

ÊVɱ½þÉ Ê¶ÉIÉhÉ ´É |ÉʶÉIÉhÉ ºÉƺlÉÉ, ˽þMÉÉä±ÉÒ


^^U;q-gk;
;Ldqy xksjsxkao rk-lsuxkao ft-fgaxksyh ;sFkhy
b-8 oh P;k fon;kF;kZauk baxzth okpukr ;s.kk&;k vMp.kh
R;kojhy mik;;kstuk**

´ÉÊ®ú¹`ö ´ÉäiÉxɸÉähÉÒ |ÉʶÉIÉhÉ


¨ÉÉvªÉʨÉEò ºiÉ®ú
EÞòÊiÉ ºÉƶÉÉävÉxÉ +½þ´ÉɱÉ

ÊVɱ½þÉ Ê¶ÉIÉhÉ ´É |ÉʶÉIÉhÉ ºÉƺlÉÉ,˽þ


˽þMÉÉä±ÉÒ ªÉÉÆxÉÉ ºÉÉnù®
¨ÉÉMÉÇnù¶ÉÇEò ºÉƶÉÉävÉEò
¸ÉÒ¨ÉiÉÒ Ê¶ÉiÉ±É Ë¶Énäù ºÉÆiÉÉä¹É nkÉ®ú
nùk É´É ZÉÖÆVÉÉ®ú
(´ÉÊ®ú¹`ö +ÊvÉ´ªÉÉJªÉÉiÉÉ b÷ɪÉ]õ, ˽þMÉÉä±ÉÒ) (ºÉ½.ʶÉIÉEò)
(ºÉ½.ʶÉ
|ÉʶÉIÉhÉ ®úÊVÉ.xÉÆ.APR2513008188

-:+¦ªÉɺÉEåòpù :-
ÊVÉ.{É.EòxªÉÉ |ɶÉɱÉÉ,ʶɴÉÉVÉÒ
|ɶÉÉ ,ʶɴÉÉVÉÒ xÉMÉ®ú ˽þMÉÉä±ÉÒ÷
ºÉxÉ-2025-26
1
izfrKki=

‘kS{kf.kd o”kZ 2025 -26 izLrqr la’kks/ku vgokykr lekfo”V dj.;kr vkysys la’kks/ku
gs eh Lor% dsys vkgs- ;k la’kks/kuklkBh eyk ek>s ekxZn’kZd ¸ÉÒ¨ÉiÉÒ Ê¶ÉiÉ±É Ë¶Énäùs] eWMe
vf/kO;k[;krk ;kaph eyk enr >kyh vkgs- vls eh izfrKki=kr ?kksf”kr djrks-

lnjhy la’kks/kuklkBh okijysys lanHkZ] ys[k] iz’ukoyh ;knh iqLrds] ifjf’k”Vs


lanHkZlwphe/;s funsZf’kr dj.;kr vkysys vkgs- gs dsysys dk;Z ekÖ;k esgurhps ;’kLoh Qyhr
vkgs- vls eh letrks-

LFkG %& xksjxs ka o

fnukad %& 08@07@2025

la’kks/kd
ºÉÆiÉÉä¹É nùkÉ®úÉ´É ZÉÖÆVÉÉ®äú

2
eq[;k/;kidkps izek.ki=

izekf.kr dj.;kr ;srs dh] Jh ºÉÆiÉÉä¹É nùkÉ®úÉ´É ZÉÖÆVÉÉ®äú] ;kauh U;q-gk;Ldqy xksjxs kao rk-
lsuxkao ft-fgaxksyh ;sFkhy b-8 oh P;k fon;kF;kZauk baxzth okpukr ;s.kk&;k vMp.kh o
R;kojhy mik;;kstuk ** ;k fo”k;koj la’kks/ku dsys vkgs- o vkEgkayk f’kQkj’kh lqpfoY;k
vkgsr-
R;kewGs vkeP;k ‘kkGsph xq.koRrk ok<.;kl fuf’prp enr >kyh vkgs- ;kr ‘kadk ukgh-

fnukad %& 08@07@2025 --------------------------

fBdk.k %& fgaxksyh eq[;k/;kid]

3
ekxZn’kZdkps izek.ki=

izekf.kr dj.;kr ;srs dh] Jh larks”k nRrjko >qatkjs] ;kauh U;q-gk;Ldqy xksjsxkao rk-
lsuxkao ft-fgaxksyh ;sFkhy b-8 oh P;k fon;kF;kZauk baxzth okpukr ;s.kk&;k vMp.kh o
R;kojhy mik;;kstuk ** gk d`frla’kks/ku vgoky Jh Jh larks”k nRrjko >qatkjs g;kauh ftYgk
f’k{k.k o izf’k{k.k laLFkk fgaxksyh laLFksl lknj dsyk vkgs- Jh Jh larks”k nRrjko >qatkjs gs
ekÖ;k iw.kZ ijhp;kps vlwu gk d`frla’kks/ku vgoky ekÖ;k ekxZn’kZuk[kkyh lknj dsysyk vkgs-
izLrqr vgoky gk ;k iwohZ vU; f’k{k.k laLFksdMs vxj eqY;ekiu dj.kk&;k rRle laLFksdMs
lknj dj.;kr vkysyk ukgh-

fnukad %& 08@07@2025 ekxZn’kZdkph Lok{kjh


fBdk.k %& fgaxksyh --------------------------

4
la’kks/kdkus baxzth okpukr ;s.kk&;kvMp.kh o R;kojhy mik;;kstuk lqpfo.;klkBh gs
la’kks/ku dsys vkgs- gs la’kks/ku djrkuk la’kks/kdkyk ;ksX; osGh ;ksX; izfrlkn ns.kk&;k loZ
izfrlkndkaps vkHkkj la’kks/kd ;sFks O;Dr djhr vkgs-

R;kpizek.ks ;k la’kks/kukr lanHkkZlkBh rlsp ekxZn’kZuklkBh T;kaP;k ys[kud`rhapk okij


dj.;kr vkyk R;kaps ns[khy vkHkkj-

la’kks/kdkyk ;k la’kks/kuke/;s T;kaps cgqewY; ekxZn’kZu ykHkys vls Jherh f’kry f’kans eWMe
;kaps la’kks/kd eu%iwoZd vkHkkj O;Dr djhr vkgs-

fnukad %& 08@07@2025 ----------------------------------

fBdk.k %& fgaxksyh ekxZn’kZdkph Lok{kjh

5
izdj.k Øa- ri’khy i`”B Øa-

1- Lka’kks/ku fo”k;kph vksG[k 9

1-1 izkLrkfod 10 rs 11

1-2 leL;k izfriknu 12

1-3 leL;k egRo o xjt 12

1-4 mfn~n”Vs

1-5 ifjdYiuk 13

1-6 x`ghrds

1-7 la’kks/kukph O;k[;k

1-8 d`frla’kks/kukph e;kZnk 14

1-9 d`frla’kks/kukps egRRo

6
2- lanHkZ la’kks/ku o lkghR;kpk vk<kok 15

2-1 lanHkZ lkfgR;kps egRo 16

2-2 mfn~n”Vs 17

2-3 fu”d”kZ 18

3- Lka’kks/kukph dk;Zi/nrh 19

3-1 izkLrkfod vkf.k O;k[;k 20

3-2 la’kks/kukph i/nr 21 rs 22

3-3- U;kn’kZ 23

3-4 la’kks/kukph lk/kus 24

3-5 fufj{k.kkph osf’k”V;s 25

7
4- ekghrhps ladyu] fo’ys”k.k o vFkZfuoZpu 26

4-1 ekghrhps ladyu


27
4-2 ekghrhps fo’ys”k.k
jkcfoysY;k midzekOnkjs v/;kiu 28 rs 40

4-3 ekghrhps vFkZfuoZpu 41

5- fu”d”kZ o f’kQkj’kh 42

5-1 lkjka’k 43
5- 2 fu”d”kZ 44
5-3 f’kQkj’kh 45

ifjf’k”Vs 46 rs 47
izfrlkndkaph ;knh 48

8
izdj.k
dzekad 1

la’kks/ku fo”k;kph
vksG[k
9
1-1 izLrkouk

vktps ;qx gs Li/ksZps ;qx vkgs- vkt Li/kkZe; thoukr tx.;klkBh vkiY;k fopkjkpah nsok.k ?ksok.k
dj.ks vR;ar vo’;d vkgs- R;klkBh Hkk”kk voxr vl.ks gh ,d egRRokiw.kZ ckc vkgs-

vkTkP;k Li/kkZRed txkr fVd.;klkBh dsoG ekr`Hkk”kk voxr vlwu pkyr ukgh rj jk”Vªh; Hkk”kk o
vkarjjk”Vªh; Hkk”kk gh lq/nk voxr vl.ks vR;ko’;d vkgs-

ejkBh gh vkiyh ekr`Hkk”kk fganh vkiyh jk”Vªh; Hkk”kk o baxzth gh vkarjjk”Vªh; Hkk”kk Eg.kwu
vksG[k.;kr ;sr-s vktpk fon;kFkhZ gk tUerkp ekr`Hkk”kk f’kdrks i.k R;kyk i.k R;k b;Rrk 8 oh 10 oh
Ik;Zar lq/nk okprk ;sr ukgh-

tsOgk ejkBh gh vkiyh ekr`Hkk”kk vlwu vkiY;kyk rh okprk ;sr ukgh- rj baxzth Hkk”kk d’kh okprk ;s.kkj
b;Rrk 8 oh Ik;ZarP;k fon;kF;kZayk lq/nk okprk ;sr ukgh- R;kauk okpukr vusd leL;k ;srkr-

l/;k egkjk”Vª ‘kklukus baxzth fo”k;kyk b;Rrk ifgyh iklqu f’kdfo.;kl lq:okr dsyh vkgs- ;kps
dkj.k Eg.kts gsp dh fon;kF;kZauh baxzth Hkk”ksoj izHkqRo feGokos-

vkt izR;sd ns’k gk izxrhiFkkoj vkgs

There is a need of acquiring scientific knowledge which is changing


the back of world very fast. The electronic field has brought about great
change in all walks of life- Mobile industry is blourishing. The
knowledge of new meachiner and new technologies has been treasured
in English hence today it is very important for all of us to learn. English
in order leap ounselves at least goind with the modern world Modern

10
industries of the world require trained personnel for their
developments- For this also learning of English is a must.

;ko:u vkiY;kyk baxzth Hkk”ksps egRRo y{kkr ;sr-s vkt izR;sd ns’k gk izxrh iFkkoj vkgs- R;klkBh
izR;sd Hkk”ksr vlysys Kku gs mi;ksxkr vk.kys ikghts- baxzth Hkk”ksr Kkukps HkaMkj vkgs- vusd ‘kkL=Kkauh
fopkjoarkuh vkiys fopkj baxzth Hkk”ksr fygwu Bsoys vkgs- baxzth Hkk”ksps egRRo fnols &fnol ok<r
pkyysys vkgs-

;k lokZapk vk<kok ?ksmu baxzth fo”k; gk fo”k; b;Rrk 1 yh iklqup f’kdfo.;kl lq:okr >kyh
vkgs- baxzth gh vkiyh ekr`Hkk”kk ulY;keqGs baxzthP;k v/;;u v/;kiukr leL;k fuekZ.k gksrkr-

tjh ekuokus Loiz;Rukus Hkk”kk voxr dsyh vlyh rjh R;k Hkk”ksr dkaykarjkus cny gksr xsY;kps
vki.kkl fnlwu ;sr-s iqohZ laLd`r Hkk”ksrp loZ Kkukph izdzh;k pkyr vkgs- ijarq gh Hkk”kk vo?kM vlY;kus
nsoukxjh fyihph mRiRrh >kyh- fofo/k xzaFklaink th laLd`re/;s miyC/k gksrh rh ejkBh fganh] baxzth ;k
Hkk”ksr Hkk”kkarjhr dj.;kr vkyh- ;k ek/;ekrqu vQkV vls Kkulkxj fuekZ.k dj.;kr vkys- gs Kku
fon;kF;kZauk feGkos ;klkBh fofo/k ‘kkGke/kwu fofo/k fo”k;kP;k ek/;ekrwu fon;kF;kZauk Kkukps /kMs ns.;kpk
iz;Ru f’k{kd djrkr ;klkBh eqykauk R;kaph v{kj vksG[k gk ik;k etcqr d:u R;kauk okpukph lo;
tMfoyh tkrs- ijarq izR;sdp fon;kFkhZ ;k dlksVhr [kjk mrjrksp vls ukgh tj dkght.k pkaxY;kizdkjs
okpu d: ‘kdrkr] dkghyk okpu dj.ks vo?kM tkrs- ijarq fon;kF;kZauk tj v{kj vksG[k uhV ulsy
fdaok v{kj vksG[k uhV okD;kpk xkHkk;Z R;kyk vrqVi.ks okpY;kus dGr ulsy-

rj rs okpu fujFkZd Bjrs- dkj.k rs Kku vkdyuh; vlrs- R;k okpukrwu fon;kF;kZauk dks.krkp cks/k gksr
ukgh- jkekph lhrk dks.k \ gkp iz’u loZ ‘ksoVh R;kleksj mHkk jkgrks-

gh cgqrka’k fon;kF;kZaph fLFkrh la’kks/kdkyk fnlwu vkY;kus tj fon;kF;kZauk Kkuxaxsr iksgk;yk


f’kdok;ps vlsy rj R;kyk okpu ;s.ks gh ighyh egRRokph ckc vkgs- vls la’kks/kd ekurks Eg.kwu
KkuizkIrhlkBh okpu djrk ;s.ks egRRokps okVY;kus izLrqr fo”k; fuoM.ks la’kks/kdkus ;ksX; letys-

11
1-2 leL;k izfriknu

^^ U;q-gk;Ldqy xksjx
s kao rk-lsuxkao ft-fgaxksyh
;sFkhy b-8 oh P;k fon;kF;kZauk baxzth okpukr ;s.kk&;k
vMp.kh o R;kojhy mik;;kstuk **
1-3 leL;sps egRRo o xjt

okpukeqGs eqykaph f’k{k.kkrhy izxrh vlek/kkudkjd vkgs gs letY;keqGs R;k okpukr ;s.kk&;k
leL;k nqj dj.;klkBh la’kks/ku dj.ks xjtsps vkgs- R;keqGs fon;kF;kZaph f’k{k.kkrhy izxrh lq/kkjsy
fon;kF;kZauk fyghrkauk vusd vMp.kh ;srkr- vM[kGr okpus- ,[kkn;k’kCnkr tkLr varj Bso.ks] eukrys
‘kCn Vkdwu okpus ;k R;kaP;k vMp.kh nqj dj.ks egRRokps vkgs- dkj.k okukeqGs vki.k fofo/k iqLrdkaps
okpu d:u vf/kd ekghrh feGq ‘kdrs- okpukeqGs vki.k Kku] vkRehd lek/kku] vkuan] vkRevfo”dkj]
eu’kkarh] lqlaLdkj d: ‘kdrks- ijarq gs dsOgk tsOgk pkaxys okpu djrk ;sbZy rsOgk R;keqGs okpu dkS’kY;
fodflr dj.ks xjtssps vkgs- R;kRi;Z O;kogkjhd dkS’kY; eu’kkarh gs dkS’kY; izkIr dj.;klkBh okpukph
vko’;drk vkgs- okpukps egRRo [kkyhyizek.ks vkgs-

1- laLd`rhlao/kZu

vkt okpudysyk vUkU;lk/kkj.k egRRo izkIr >kys vkgs- eqnz.k dysP;k ‘kks/kkeqGs okpukOnkjs vki.k
laLd`rhpk ifjp; d:u ?ksow ‘kdrks-

2- uofufeZrh o ltZu’khyrspk vkuan

doh dknacjhdkj ] dFkkdkj] ukVddkj] bfrgkldkj] oSnhd ys[ku dj.kkjs xzaFk fygwu lkghR; fufeZrh
djrkr R;kaps okpu d:u izsj.kk feGrs-

3- cksyh fVdowu Bso.;kps lk/ku

okpukeqGs vki.k vkiY;k Hkk”ksps lao/kZu d: ‘kdrks-

12
1-4 mfn~n”Vs

1½ okpu fcupqdi.ks u djrk ;s.kk&;k fon;kF;kZapk ‘kks/k ?ks.ks


2½ v{kjkaps okpu fcupwdi.ks djrk ;s.ks
3½ Lojkapk o O;atukpk mPpkj Li”Vi.ks djrk ;s.ks
4½ NksVh NksVh okD; lgti.ks mPpkjrk ;s.ks-
5½ Okpu djrkuk R;krhy ckjdkos letwu ns.ks
6½ okpukph lo; yko.ks
7½ okpukpk ljko d:u ?ks.ks
8½ okpukP;k fofo/k Li/kkZOnkjs izksRlkgu ns.ks

1-5 ifjdYiuk

1½ fon;kF;kZauk Loj O;atukps mPpkj ;krhy Qjd ekghrh >kY;kl rs okpu fcupwdi.ks djrhy
2½ fon;kF;kZauk v{kj o tksMk{kjs ;kaph vksG[k >kY;kl rs okpu izHkkohi.ks djrhy
3½ ljko ?ksr xsY;kus fon;kFkhZ vpwdi.ks okpu d: ‘kdrhy
4½ okpukph Li/kkZ ?ksr jkghY;kus R;kP;kr okpukph vkoM fuekZ.k gksbZy
5½ okpukps egRRo fon;kF;kZaP;k y{kkr vk.kwu fnY;kl R;kaP;kr okpukph xksMh fuekZ.k gksbZy

1-6 x`ghrds

1½ U;q-gk;Ldqy xksjx
s kao rk-lsuxkao ft-fgaxksyh ;sFkhy fon;kFkhZ baxzth Hkk”kssps fcupwdi.ks
okpu d: ‘kdr ukgh
2½ fon;kF;kZauk okpu dkS’kY;klaca/kh lfoLrj ekghrh feGr ukgh-
3½ fon;kF;kZauk eqGk{kjs] tksMk{kjs] ckjk[kMh bR;knhph vksG[k iw.kZi.ks d:u fnyh tkr ukgh-

13
4½ fon;kF;kZauk okpukpk ;ksX; ljko feGr ukgh-
5½ e/;arjh okpu ?ksrkuk fon;kF;kZaP;k pqdkadMs y{k fnys tkr ukgh-
6½ fon;kF;kZaP;k okpu leL;k nwj dsY;k tkr ukghr-
7½ fon;kF;kZauk okpukpk iqjslk ljko feGr ukgh-
8½ fon;kF;kZaP;k okpukr lq/kkj.kk vk.k.;klkBh fofo/k Li/kkZaps vk;kstu dsys tkr ukgh-

1-7 la’kks/kukP;k dk;kZRed O;k[;k

1½ U;q-gk;Ldqy xksjxs kao rk-lsuxkao ft-fgaxksyh & b;Rrk 8 rs 10oh Ik;Zarph f’k{k.k ns.kkjh ‘kkGk-
2½ fgaxksyh & rk-ft- fgaxksyh e/khy ,d xko
3½ b;Rrk & f’k{k.k ns.;klkBh ikMysys VIis Eg.kts b;Rrk
4½ baxzth & r`rh; Hkk”kk Eg.kwu f’kdfoyh tk.kkjh Hkk”kk
5½ okpu & Hkk”ksoj izHkqRo feGfo.;kps dkS’kY;
6½ leL;k & mfn~n”Vs lk/; dj.;klkBh dsysys v/;;u v/;kiu gks;
7½ fpdhRld & fof’k”V gsrw leksj Bsowu dsysyh ikg.kh Eg.kts fpdhRld gks;
8½ vH;kl o mik;;kstuk & mfn~n”Vs lk/; dj.;klkBh dsysys v/;;u v/;kiu gks;-

1-8 O;kIrh e;kZnk

1½ fgaxksyh xkokvarxZr Jherh ‘kkarkckbZ eqatkth njkMs ek/;- fo|ky; fgaxksyh ;sFkhy b;Rrk 8 oh
e/khy 20 fon;kF;kZapk izLrqr leL;k e;kZnhr vkgs-
2½ ;k la’kks/kukr Jherh ‘kkarkckbZ eqatkth njkMs ek/;- fo|ky; fgaxksyh ;sFkhy b;Rrk 8 oh e/khy
20 fon;kF;kZapk fopkj dsyk vkgs-
3½ izLrqr la’kks/ku gs dsoG okpu dkS’kY;k iqjrsp e;kZnhr vkgs-
4½ ;k la’kks/kukr dsoG baxzth okpukpk fopkj dsyk vkgs-

14
izdj.k
dzekad 2

lacaf/kr iqoZ la’kks/kukpk vk<kok o


la’kks/kukps osxGsi.k

15
lanHkZ lkghR;kps egRRo

1½ lanHkZ lkghR;keqGs vkiY;k la’kks/ku fo”k;kph O;kIrh o e;kZnk Bjfork ;sr-s


2½ vusd osGk la’kks/kd iq<hy la’kks/kuklkBh vusd fo”k; lqpforks R;kapk fopkj vkiY;k la’kks/ku
fo”k;kr djrk ;sr-s
3½ la’kks/ku fu”d”kZ dks.krs fu?kkys gs la’kks/kukr fyghysys vlrs vki.kkl uDdh dk ;ka’kks/ku djko;kps
dks.kkyk dks.krs fu”d”kZ vkys rjp R;kph veyctko.kh djrk ;sr-s Eg.kwu gh ckc egRRokph Bjrs-
4½ ts fu”d”kZ fl/n >kys vkgsr vki.kkl mi;qDr vkgsr v’kk fu”d”kkZapk vk/kkj vki.k vkiY;k
la’kks/kuklkBh ?ksm ‘kdrks-
5½ la’kks/ku ys[kukph i/nr ik;&;k foHkkx bR;knh rka=hd ekghrh letrs-

osG o Je ;kaph okPNrk gksus &

fuoMysY;k la’kks/kukyk ;ksX; ekxZn’kZu o fn’kk feGkoh Eg.kwu la’kks/kdkus ^^okpu dkS’kY;** ;kP;k’kh
lca/khr vl.kk&;k [kkyhy laf{kIr la’kks/kukpk vk<kok ?ksryk-

1½ d`rh la’kkss/ku o uoksidze & MkW- o- l- lkGh] MkW- lqjs’k djanhdj


2½ English (Third Language) - Dr. V. S.Sali, Dr.Karandikar
3½ ‘kS{kf.kd la’kks/kukpk vkjk[kMk & MkW- gseyrk ikjluhl
4½ dFkk dFkukOnkjk fon;kF;kZapk eqY;fodkl ¼1991 & 92½ & vo/kwr

v- la’kks/kd MkW- o- l- lkGh] MkW- lqjs’k djanhdj

fo”k; & d`rhla’kks/ku

16
ojhy iqLrdkrwu d`rhla’kks/kdkus ;k iqLrdkrwu la’kks/ku i/nrhph fuoM dsyh vkgs- izLrqr
la’kks/kuklkBh izk;ksfxd i/nrhpk okij dsyk- rlsp c&;kp’kk dk;kZRed O;k[;klkBhgh ;k iqLrdkpk
vk/kkj ?ksryk vkgs-

c- la’kks/kd & fo”k; baxzth

;k o”kkZP;k baxzth iqLrdkrwu izLrqr la’kks/kuklkBh la’kks/kdkus okpu dkS’kY; ikg.;klkBh R;krhy [kkyhy
midzekph enr ?ksryh &

1- mPpkj ‘kq/nrk ikg.;klkBh dkgh izlax okpwu ?ksrys-

2- fon;kF;kZauk ‘kCnkps Li”V mPpkj djrk ;srs dk \ ;klkBh fon;kF;kZayk NksVh NksVh iqLrds okp.;kl
lkaxhryh-

d- la’kks/kd & dq- vuqjk/kk xks- [kaMrksaM

fo”k; & b;Rrk 8 oh e/khy fon;kF;kZaP;k Hkk”khd o Hkkouhd {kerkoj ok³~e;hu o lkaLd`frd ;k
lg’kkys; dk;Zdzekpk ifj.kke vH;kl.ks ¼2017 & 18½ ‘kkldh; v/;kid egkfo|ky;] cqy<k.kk

mfn~n”Vs &

1½ b;Rrk 8 oh P;k fon;kF;kZapk Hkkf”kd fodkl ikg.ks


2½ fon;kF;kZaps okpu dkS’kY; vkteko.ks
3½ lg’kkys; midze jkcowu fon;kF;kZaph vfHk:ph tksikl.ks-

17
fu”d”kZ &

1½ okpu dkS’kY; midze jkcfoY;kus mPpkj’kw/nrk dj.kk&;k fon;kF;kZaps izek.k 71 % us ok<ys-


2½ vkokthrhy ;ksX; p<mrkj dj.kk&;k fon;kF;kZaps izek.k okpukr 35-2 gksrs rj ‘ksoVP;k VII;kr
rs 82 >kys- ;k o:u ;k okpu dkS’kY;kP;k ?kVdkr 48-9 us izxrh >kyh-
3½ okpu dkS’kY;kpk fojkefpUgkP;k ;ksX; okij gs dkS’kY; fon;kF;kZae/;s fdrh izek.kkr vkgs- gs
ikghys vlrk ;k dkS’kY;kr eksB;k izek.kkr izxrh >kysyh fun’kZukl vkyh-
4½ okpu dkS’kY;kr vM[kMr u okpukPkk midze jkcfoyk vlrk- izFke okpukps izek.k 70 gksr-s rj
vafre okpukps izek.k 92 gksrs- ;ko:u fon;kF;kZae/;s ;k dkS’kY;kr cjhp lq/kkj.kk >kyh-
5½ la’kks/kd & vo/kqr

fo”k; & dFkkdFkukOnkjs fon;kF;kZapk eqY;fodkl ¼91 & 92½


1½ okpukph vkoM ikghyh
2½ uouohu iqLrd okp.;kl fon;kFkhZ /kMiMw ykxys
3½ fon;kF;kZaPkk ‘kCn laxzg ok<w ykxyk-
4½ brjkalkscr baxzthrwu cksy.;kph o`Rrh ok<yh-

18
izdj.k
dzekad 3

la’kks/ku dk;Z i/nrh

19
3-1 izkLrkfod &

3-1-1 la’kks/kukP;k O;k[;k &

la’kks/ku Eg.kts dk; \ gs tk.kwu ?ks.;kiwohZ ‘kks/k Eg.kts dk; \ gs ekghr vl.ks xjtsps vkgs-

‘kks/k& ^^ lHkksorkYkP;k ifjljkrhy vxksnjp vfLrRokr vlysyh ckc n`”Vh{ksikr vk.k.ks Eg.kts ‘kks/k gks;-
**

la’kks/ku&

“Research is a work that involves studing something and trying to


discover fact about it ”

- Collins cobuiold Advanced Learner’s English Dictionary


^^ ,[kkn;k ckchpk oLrqfu”B vH;kl d:u frph lR;rk iMrkG.ks Eg.kts la’kks/ku gks;-**

20
3-2 la’kks/ku i/nrh

la’kks/ku i/nrh

,sfrgkfld i/nr losZ{k.k i/nr izk;ksfxd i/nr

1- thou pfj=s 1-losZ{k.k


2- ‘kS{kf.kd fopkjizokgkpk vH;kl 2- O;DrhvH;kl
3- oSKkfud la’kks/ku 3- rkSyfud dk;Zdkj.k i/nrh
4- lanHkZ la’kks/ku xzaFk la’kks/ku 4- frFkZd laLd`rh o rkSyfud vH;kl
5- okaf’kd vH;kl
6- lglaca/k o iwokZuqeku
7- nLr,sot o i`FkDdj.k
fnysY;k eq[; rhu la’kks/ku i/nrhiSdh izk;ksfxd i/nrhpk la’kks/kuklkBh mi;ksx dj.;kps Bjfoys-

izk;ksfxd la’kks/ku i/nrh &

^^ iz;ksx Eg.kts fof’k”V ifjfLFkrh fLFkj Bsowu dsysy fujh{k.k gks;-**

izk;ksfxd la’kks/ku i/nrhpk mi;ksx orZeku dkGkrhy leL;k lksMfo.;klkBh vkf.k ,[kkn;k
midzekph ifj.kkedkjdrk rikl.;klkBh gksrks-

;k i/nrhph ekaM.kh iq<hyizek.ks djrk ;srs-

iz;ksxiqoZ fLFkrh iwoZ dlksVh iz;ksx@izk;ksfxd mik; mRrj dlkVh

21
izk;ksfxd i/nrhP;k ik;&;k &

1½ leL;k Bjfo.ks
2½ iz;ksxiwohZP;k ekghrhP;k oLrqfu”B uksanh
3½ izR;{k izk;ksfxd dk;Zokgh
4½ iz;ksxkuarjP;k ekghrhP;k oLrqfu”B uksanh
5½ nksUgh uksanhe/;s rqyuk
6½ loZlkekU; fu”d”kZ
7½ eq[; fu”d”kZ

izk;ksfxd i/nrhps Qk;ns &

1½ ‘kkL=h; i/nr &izk;ksfxd i/nrhrhy dk;Z ‘kkL=’kq/n i/nrhus dsys tkrs-


2½ dk;Zdkj.kHkko & ;ksX; i/nrhus iz;ksx dsys tkr vlY;keqGs Qjd dk iMyk] d’kkeqGs iMyk fdrh
iMyk ;kph fpdhRlk djrk ;srs-
3½ vpqdrk & la’kks/kukr ‘kD;rks loZ= lkj[ksi.kk oLrqfu”Brk vk.kY;keqGs fu”d”kkZr vpqdrk vf/kd
vlrs-
4½ ifjdYiukaph rikl.kh & ifjdYiukaph rikl.kh la[;k’kkL=h; i/nrhus djrk ;sr-s

rksVs e;kZnk &

1½ ckg; pykapk ifj.kke & f’k{k.k ‘kkL= gs lkekftd ‘kkL= vlY;kus ckg; pykpk ifj.kke gksrks-
ifjfLFkrhoj iw.kZ fu;a=.k ulrs-
2½ ,dkp ?kVdkpk ifj.kke ukgh- mnk & ,[kknh i/nr lkghR; ldkjkRed ifj.kke nk[kors rsOgk R;kr
f’k{kd] ckydkpk mRlkg] ifjlj vlsgh ?kVd vlrkr-

22
3½ ifjiDork & iz;ksxkrhy iz;qDrkph ifjiDork lrr ok<r vlrs iqoZ o mRrj pkp.khr Qkj osG xsyk
rj ifjiDork gk ?kVd ifj.kke d: ‘kdrks-
4½ d`f=erk & eqn~nke d`f=e ifjfLFkrh fuekZ.k dsysyh vlY;kus uSlfxZd okrkoj.kkpk yksi gksrks-
5½ tkx:drk & iwoZ pkp.khewGs iz;qDr ltx gksrks- uSlfxZd izfrlknkis{kk d`f=e izfrlkn feGw ‘kdrks-
6½ izk;ksfxd xVkr vkReh;rk ok<rs & iz;ksX;kpk izk;ksfxd xVkr lekos’k >kY;kus vkfRe;rk ok<wu rks
vf/kd d`fr’khy] ltx] mRlkgh gks.;kph ‘kD;rk vlrs- R;kpk ifj.kke iz;ksxkoj o ifj.kkekoj
gks.;kph ‘kD;rk vlrs-
7½ iz;ksT;kpk iwoZifjp; & i{kikr & iqoZ iqoZxzg tkx`r gks.;kph ‘kD;rk vlrs- R;keqGs oLrqfu”Brk
/kksD;kr ;sr-s
8½ vleku xVkus oS/krk deh & tj xV vleku >kys rj oS/krk deh gksr-s
9½ ljkljhdMs >qd.;kph izo`Rrh
10½ dlksV;kpk v;ksX; okij gks.ks ‘kD; vlrs-
11½ ,dy xV vfHkdYikr iqoZ v/;kiukpk izHkko iM.ks ‘kD; vlrs-
12½ ckg;dkjdkapk leku ifj.kke gksr ukgh-

3-3 U;kn’kZ&

izLrqr la’kks/kuklkBh fgaxksyh rkyqD;krhy Jherh ‘kkarkckbZ eqatkth njkMs ek/;- fo|ky; fgaxksyh]
;sFkhy b;Rrk 8 oh e/;s f’kd.kk&;k 20 fon;kF;kZaph fuoM lgsrwd uequk fuoM i/nrhus dj.;kr vkyh-

“ A samle as the name implies a sanaller representive of take large


whole-”

- GOOD & Hat

23
b;Rrk 8 oh rhy ,dw.k 40 fon;kF;kZaiSdh 20 fon;kFkhZ fcupwd okpu djrkr R;kewGs rs fon;kFkhZ
lksMwu ckdhps 20 fon;kFkhZ ;k la’kks/kuklkBh fuoM.;kr vkys- fuoMysY;k fon;kF;kZaph okpu pkp.kh
?ksryh o okpukps fujh{k.k d:u nks”kklg fon;kF;kZaph fon;kFkhZ la[;k fuf’pr dj.;kr vkyh-

3-4 la’kks/kukph lk/kus %&

^^ la’kks/kukph Bjfoysyh x`ghrds mfn~n”Vkaph iwrZrk d:u fu”d”kZ dk<.;klkBh fofo/k izdkjph ekghrh
o vkdMsokjh vko’;d vlrs- gh fu”d”kkZlkBh xq.kkRed o ifj.kkedkjd v’kk izdkjph ekghrh vko’;d
vlrs- R;kdjhrk la’kks/ku lk/kukapk okij djkok ykxrks ;kyk la’kks/kukph lk/kus Eg.krkr-

la’kks/kukph lk/kus iq<hyizek.ks

izR;{k fujh{k.k

eqyk[kr

iz’ukoyh

iMrkGk lqph

infu’p;u Js.kh

izkekf.kd pkp.;k

O;Drh vH;kl

lektferh o iz{ksi.k ra=

la’kks/kdkus izLrqr la’kks/kuklkBh izR;{k fujh{k.k ;k la’kks/ku lk/kukph enr ?ksryh vkgs-

24
izR;{k fujh{k.k %&

^^ tsOgk ,[kkn;k izk;ksfxd fdaok ‘kkL=’kq/n xks”Vhps vpqd KkuklkBh dkGthiwoZd o ,dkxzjhR;k
ifj{k.k izdzh;syk fujh{k.k Eg.krkr-**

fujh{k.kkph oSf’k”V;s

1½ fujh{k.k dkgh fof’k”V dkj.kkalkBh dsys tkrs- mnk- ,[kknh xks”V let.;klkBh dk;Zdkj.k Hkko
Li”V dj.;klkBh-
2½ vkdyukrqu feG.kkjh ekghrh o R;ko:u fu”d”kZ dk<.;klkBh fujh{k.k dsys tkrs-
3½ fujh{k.kkOnkjs dk<ysys fu”d”kZ ,[kkn;k xks”Vhps Hkkdhr dj.;klkBh okijys tkrkr-

25
izdj.k
dzekad 4

ekghrh ladyu] fo’ys”k.k o


vFkZfuoZpu

26
4-1 ekghrhps ladyu

^^ U;q-gk;Ldqy xksjsxkao rk-lsuxkao ft-fgaxks yh ;sFkhy b- 8 oh e/khy fon;kF;kZauk baxzth okpukr


;s.kk&;k vMp.kh o R;kojhy mik;;kstuk**

gs la’kks/ku lknj dj.;kP;k mn~ns’kkus izFke okpukP;k ek/;ekrwu ;k fo”k;kph ekfgrh xksGk dj.;kr
vkyh- uarj R;koj mik; ;kstuk dj.;kr vkY;k o R;k ekghrhps fo’ys”k.k izLrqr izdj.kkr dj.;kr vkys
vkgs-

4-2 ladyhr ekghrhps fo’ys”k.k & v/;kiu iwoZ ekghrh

^^ U;q-gk;Ldqy xksjx
s kao rk-lsuxkao ft-fgaxksyh ;sFkhy b- 8 oh e/khy fon;kF;kZps baxzth okpu
?ksrY;kuarj vpwd fujh{k.kkOnkjs R;kaP;k okpukrhy nks”kkaph uksan dj.;kr vkyh- o okpukr nks”k vk<Gys
R;k fon;kF;kZaph la[;k iq<hyizek.ks fuf’prh dj.;kr vkyh-

v- dz- nks”k fon;kFkhZ la[;k


1 Li”V mPpkj u djrk okp.kkjs fon;kFkhZ 02
2 vxnh gGwokoj fdaok osxkus ,dk lqjkr okpu dj.kkjs fon;kFkhZ 04
3 fojkefpUgkapk okij u djrk okp.kkjs fon;kFkhZ 01
4 ,dkp ‘kCnkpk mPpkj iqUgk iqUgk dj.kkjs fon;kFkhZ 02
5 okprkuk e/;sp ,[kknk ‘kCn lksMwu ns.kkjs fdaok eukpk ‘kCn Vkdwu 03
okp.kkjs fon;kFkhZ
6 vuqLojkpk mPpkj u djrk okp.kkjs fon;kFkhZ 02
7 foykaVh @ dkuk @ mdkj @ ek=k b- pk ;ksX; mPpkj u djrk okp.kkjs 03
fon;kFkhZ
8 vM[kGr okp.kkjs fon;kFkhZ 03
,dw.k 20

27
jkcfoysY;k midzekOnkjs v/;kiu

okpukrhy nks”k ekghr >kY;kuarj rs nwj dj.;klkBh T;knk rklkaps ¼22 fnolkaps½ fu;kstu d:u
izR;sd fon;kF;kZayk oS;Drhd ekxZn’kZu dsys- ‘kS{kf.kd lkghR;kpk okjaokj okij d:u fu;fer okpukpk
ljko ?ksryk o R;klaxs [kkyhy midze jkcfoys-

okpukP;k fofo/k i/nrh

1. The Alphabet Method

2. The phonic phonic Method

3. The Sentence Method

4. Electric Method

1. The Alphabet Method

Eg.kts eqGk{kj i/nrh gks;- ;k i/nrhe/;s leku v{kjkaps xV cuowu okpu f’kdfoys tkrs- mnk-

Round Capital letters


O,Q,C,D,G
Square capitals
H,N,M,T,Z,AX,U,V,W
HALF cirdes
S,P,B,R

28
This method came sander atomistic method group. At the name
suggests, it is based an the Alphabet of the Language. This is anage old
old method. “The alphabetical Method insists upon a child attending
separately to a dog’s head, body legs, fail etc. before allowing it to
apprehend and name the animal as a whole.”

2) The phonic Method (Syllabic Method) :-

The phonic method is also known as a sylebic Method. This method


giues important to the sound i.e. x,a:a:r etc.

So this method very effective for the language to which there forms
of letter invavebly correspond with their sounds.

3) The sentence Method -

;kyk ejkBh e/;s okD; i/nrh vls Eg.krkr] ;k i/nrhus f’kdfo.;kP;k ik;&;k [kkyhy izek.ks vkgsr-

1½ f’k{kd izFke fp= nk[korkr-


2½ fp=k[kkyh ,d okD; fyghrkr-
3½ f’k{kd fp=kr dk; vkgs gs fon;kF;kZauk fopkjrkr-
4½ R;kOnkjs fon;kFkhZ okpu djrkr-

mnk&

,d eqyxk vkack [kkr vkgs vls fp= nk[kokos R;ko:u fon;kF;kZauk iq<hy iz’u fopkjkos-

29
1) What is boy doing?

2) Who eating the mango?


;k i/nrhOnkjk vki.k okpu dkS’kY; fodflr d: ‘kdrks-

4) Electric Method is -

“ The question might be asked which of there methods or the method


is the best method for learning, reading. All methods could be
combined to form an “electric method” the teacher has to involve his
own method depending upn his own perticuliar circumstances and the
pupils he to teach.

jkcfoysY;k midzekOnkjs v/;kiu &

okpukrhy nks”k ekghr >kY;kuarj rs nwj dj.;klkBh T;knk rklkaps 22 fnolkaps fu;kstu d:u
izR;sd fon;kF;kZyk oS;Drhd ekxZn’kZu dsys- ‘kS{kf.kd lkghR;kpk okjaokj okij d:u fu;fer okpukpk
ljko ?ksryk o R;k lkscr [kkyhy midze jkcfoys-
midze dz-a 1 okpw ;k v{kjs
lkghR; & v{kjiVV;k
mnk 2 &
C D A F M

B K L O

Q R S J W X

V T Y Z

E G I

30
d`rh &

1½ ikp fon;kF;kZapk xV fuoMwu ,d xV uk;d fuoMyk


2½ R;k xVuk;dkus izR;sd fon;kF;kZyk ,d ,d v{kjiVVh fnyh-
3½ uarj ,dk fon;kF;kZaus vkiyh v{kjiVVh loZ fon;kF;kZauk nk[kfoyh o nql&;k ,dk fon;kF;kZus rh
okpkoh xVkrhy brj fon;kF;kZauh ekxs Eg.kkos-
4½ xVkrhy lokZauk ,d ,d d:u la/kh n;koh-
5½ v{kjiVV;k cnyr jgkO;kr ;ksX; rsFks f’k{kdkauh ekxZn’kZu djkos-

midze & 2 ;ed tqGokos ‘kCn

;klkBh [kkyhy dforsps okpu ?ksowu


two little hands go
clap clap, clap

two little legs go

tap, tap, tap

two little eyes are

open wide

one little head go

side to side

ex. one, two,three, four, five

Once I cought a fish alove six sever eight nine ten

then I let it go again

31
d`rh &

1½ fon;kF;kZaps xV uk;d fuoMkos


2½ xVkrhy ,dsdkauk lokZauk la/kh n;koh
3½ R;k fon;kF;kZaps izR;sdh okpu d:Uk ?;kos
4½ fon;kFkhZ vMdr vlrhy rsFks R;kauk ekxZn’kZu djkos
5½ fon;kF;kZadMwu ;ksX; ekxZn’kZu d:u ?;kos

midze 3 ;ksX; mPpkj dj.ks

baxzthr vo?kM ‘kCn nsmu R;kaps okpu djowu ?;kos

mnk& stomach

chart chemist Merit

advantages batch bath

tuch toung bold

speaking work participate

learn lost found

ground

;klkj[;k vusd ‘kCnkph ;knh cuowu fon;kF;kZadMwu okpu d:u ?;kos-

32
d`rh &

1½ izR;sd fon;kF;kZyk mBowu laiw.kZ ‘kCnkps mPpkj.k djowu ?;kos


2½ fon;kFkhZ vMdrhy rsFks ekxZn’kZu djkos
3½ fon;kF;kZaps mPpj.k lq/kkjkos
4½ fon;kF;kZaps mPpkj.k lq/kkj.;klkBh Vsi ;k lkj[;k lk/kukapk okij djkok

midze 4 & izR;sd ‘kCnkps mPpkj &

izR;sd ikp ikp ‘kCnkps okpu djowu ?;kos-

A - Apple, Account, Annual, Alphabet

B - Ball, Blackboard

C - Call, Cost, Curier, Cute, Coin

D - Dex, Date, Diet, Different, Dead

E - Egg, Elephant, Entertainment, Enjoy

F - Fax, Frog, Fight, Fat, Fail,

G - Goat, Girl, Guide

H - Hot, Hobby, Honesty, Hour

I - Ink, Ice-cream, Important

33
J - Judge, Jug, Jungle, Jump
K - Kite, Knowledge, Know
L - Lamp, Land, Leady, Learn, List
M- Mental, Many, Matter, Manage
N - Not, Naughty, Neither, Never
O - Open, Orange, Original, Oil
P - Pot, Power, Piet, Programme
Q - Quite, Quine, Quality, Quile
R - Read, Run, Roung, Ring, Rong
S - Spealc, Silent, Second, Sort, Sult
T - Table, Train, Traiong, Teaching
U - Unable,Up, Unite, Unde
V - Varity, Very, Vaist
W - Winds, Work, Word
X - X-ray
Y - Yat, You, Young, Your
Z - Zerox, Zebra, Zero

34
d`rh &

1½ ,dsdk fon;kF;kZdMwu ;k loZ ‘kCnkps okpu djowu ?;kos


2½ fon;kF;kZaps mPpkj ;ksX; djowu |kos
3½ fon;kF;kZauk ;ksX; rsFks ekxZn’kZu djkos
4½ fon;kF;kZaps mPpkj lq/kkjkosr

midze 5 & fojke fpUgkapk okij d:u okpu djOkwu ?ks.ks

fojkefpUgkapk okij d:u vkKkFkhZ ] fouarh] vk’p;Z] Hkkoiw.kZ okD;s fon;kF;kZayk okpk;yk n;kohr-

mnk&

1) Oh !my God !
2) Teacher said, “ Where are you ?”
3) Oh !no !
4) Enlent !
5) Beautiful !
6) “ How much money do you not for this way ? ”

d`rh &

1½ fojke fpUgkps egRRo letwu ns.;kr vkys


2½ fojke fpUgkph vksG[k d:u ns.;kr vkyh
3½ fojke fpUgkps mPpkj.k fon;kF;kZadMwu d:u ?ks.;kr vkys
4½ ;ksX; rsFks ekxZn’kZu dj.;kr vkys

35
midze 6 & fo:/nkFkhZ ‘kCnkaps okpu dj.ks &

Synomp X Antynompt

Good X Bad

Host x Ghost

Honest x Cheater

Old X New

Singular X Plural

Alone X Together

Open X Closed

Up X Down

d`rh &

1½ fon;kF;kZauk xV d:u ,dk ‘kCnkph ;knh |koh o nql&;k xVkyk nqljh ;knh |koh
2½ fon;kF;kZauk fo:/nkFkhZ ‘kCnkps okpu d:u ?;kos
3½ fon;kF;kZaP;k mPpjkdMs y{k |kos
4½ izR;sd fon;kF;kZayk la/kh |koh
5½ fon;kF;kZyk ;ksX; rs ekxZn’kZu djkos

36
midze 7 &

,dopu o vusdopu ‘kCnkps okpu d:u ?;kos

Bag Bags

Girl Girls

Boy Boys

Play Plays

Hotel Hotels

Table Tables

Map Maps

Book Books

d`rh &

1½ fon;kF;kZaps xV cuokos
2½ fon;kF;kZauk ;ksX; rsFks ekxZn’kZu djkos

37
midze dza- 8 &
fon;kF;kZauk ifjPNsn nsowu R;kaps okpu djowu ?;kos fon;kF;kZaP;k okpuklkBh fuoMysys ifjPNsn lksis
o fon;kF;kZaP;k xVkyk vuq:i vlkos
mnk&
I like my school.
My school is so big. In my school are very classes
My school has big garden. In this garden there are
so many tree. I proud to my school.
v’kk izdkjps ifjPNsn nsowu okpu djowu ?;kos
d`rh &
1½ fon;kF;kZauk NksVs NksVs ifjPNsn okpukl n;kos
2½ fon;kF;kZauk ;ksX; rsFks ekxZn’kZu djkos
midze dza- 9 & fp=kOnkjs okpu &
f’k{kd fon;kF;kZauk fofo/k fp= nk[kokos R;k fp=kaph vksG[k iVowu n;koh-
mnk& ,dk QGkps fp= nk[kowu R;ko:u vusd iz’u fopkjkosr
d`rh &
1½ f’k{kdkaus izFke fon;kF;kZauk fp= nk[kokos
2½ fp=ko:u fon;kF;kZauk fp=ke/;s dk; vkgs vls iz’u fopkjkos
3½ fon;kF;kZauk fp=ko:u okpu dj.;kl lkaxkos
4½ fon;kFkhZ vM[kGrhy rsFks R;kauk ekxZn’kZu djkos

38
midze dza- 10 & izlax okpu

fon;kF;kZaleksj osxosxGs izlax fuekZ.k dj.ks o R;ko:u okpu ?;kos

mnk & jaxiapeh ;k fo”k;koj 5 rs 6 vksGh fygkO;kr o rs fon;kF;kZayk okp.;kl lkaxkos

d`rh &

1½ okpuklkBh ,[kknk izlax fuoMkok


2½ fon;kF;kZauk R;kyk vuql:u fofo/k fp= nk[kokos
3½ fon;kF;kZayk ;ksX; rsFks ekxZn’kZu djkos

midze dza- 11 & okpq;k iqLrd &

lkfgR; R;krhy ,d xks”Vh:Ikh ifjPNsn fuoMwu rks ;k ikukojhy nksu ifjPNsn okpk;yk ykowu
R;kP;k nks”kkph uksan ?ksowu R;koj mik; ;kst.;kr vkys-

d`rh &

1½ f’k{kd izFke ikBkps okpu djrkr


2½ f’k{kd fon;kF;kZaps okpu ?ksrkr
3½ f’k{kd fon;kF;kZaps mPpkj lq/kkjrkr
4½ f’k{kd fon;kF;kZauk ;ksX; rsFks ekxZn’kZu djrkr

39
v/;kiukuarjph ekfgrh &

ojhy midze jkcowu 22 fnol jkst 1 rkl v/;kiu dsY;kuarj okpukph izxrh iq<hy izek.ks fnlwu vkyh-

v- dz- nks”k @ ri’khy fon;kFkhZ mik;kuarj


la[;k vpwd okpu
1 Li”V mPpkj u djrk okp.kkjs fon;kFkhZ 02 02
2 vxnh gGwokj fdaok osxkus ,dk lqjkr okpu dj.kkjs fon;kFkhZ 04 03
3 fojkefpUgkapk okij u djrk okp.kkjs fon;kFkhZ 01 01
4 ,dkp ‘kCnkpk mPpkj iqUgk iqUgk dj.kkjs fon;kFkhZ 02 02
5 okprkuk e/;sp ,[kknk ‘kCn lksMwu ns.kkjs fdaok eukpk ‘kCn 03 02
Vkdwu okp.kkjs fon;kFkhZ
6 vuqLojkpk mPpkj u djrk okp.kkjs fon;kFkhZ 02 02
7 foykaVh @ dkuk @ mdkj @ ek=k b- pk ;ksX; mPpkj u djrk 03 03
okp.kkjs fon;kFkhZ
8 vM[kGr okp.kkjs fon;kFkhZ 03 03
,dw.k 20 18

midzeko:u feGfoysY;k fon;kF;kZaP;k izxrhps lkaf[;dh; fo’ys”k.k iq<hy izek.ks


v-dz- ri’khy fon;kFkhZ la[;k ‘ksdMk izek.k
1- nks”kiw.kZ okpu dj.kkjs 20 100 %
fon;kFkhZ
2- v/;kiukuarj vpqd 18 90 %
okpu dj.kkjs fon;kFkhZ

ojy rDR;ko:u gs y{kkr vkys dh] nks”kiw.kZ okpu dj.kk&;k fon;kF;kZaph la[;k 20 vlwu R;kaps
‘ksdMk izek.k 100 VDds gksrs o R;koj mipkjkRed v/;kiu dsY;kuarj vpwdi.ks okpu dj.kk&;k
fon;kF;kZaph la[;k 18 >kyh o R;kps ‘ksdMk izek.k 90 VDds >kys-

40
4-3 ekfgrhps vFkZ fuoZpu
la’kks/kuklkBh la’kks/kdkus fuoMysY;k fon;kF;kZaP;k okpu dkS’kY;krhy pwdk o nks”kkaph iw.kZ ekghrh
o R;koj mipkjkRed v/;kiu d:u midze jkcfoY;kuarj 20 nks”kiw.kZ okpu dj.kk&;kaph la[;k ?kVwu 2
>kyh o 18 fon;kFkhZ ;’kLohfjR;k okpu d: ykxys-

41
izdj.k
dzekad 5

lkjka’k] fu”d”kZ o f’kQkj’kh

42
5-1 lkjka’k &

izLrkouk

Hkk”kk o ekuo] Hkk”kk o fopkj] Hkkouk] O;ogkj b- ‘kh Hkk”ksps ukrs] R;keqGs gks.kkjk lkaLd`frd
fodkl] oSKkfud izxrh b- lkBh izFke vki.kkl okpu dkS’kY; voxr dj.ks Qkj egRRokps vkgs- tsOgk
vki.kkl v{kj] ‘kCn] okD; letsy- R;keqGs baxzth Hkk”kk okprk ;s.ks o let.ks egRRokps vkgs-
English is a window of world ;k okD;krwu vkiY;kyk baxzth Hkk”ksps egRRo letrs- baxzth
Hkk”kk gh Kkukps HkkaMkj vkgs- R;krwup fon;kF;kZyk mPp izrhps Kku feGkos rs ;k Li/kkZ;qxh thoukr ekxs
jkgw u;sr- Eg.kwu R;kauk okpukph tksM vko’;d vlY;kus gk xaHkhj fo”k; la’kks/kdkus la’kks/kuklkBh
fuoMyk vkgs-

5-1-2 lacaf/kr lkghR;kpk vk<kO;kpk lkjka’k &

;k izdj.kkr la’kks/ku dk;Z dj.;klkBh o la’kks/ku dls djrkr ;kph fn’kkfeGfo.;klkBh iwoZ
la’kks/kukpk vH;kl dj.;kr vkyk R;kuqlkj lnj la’kks/ku dj.;kr vkys- iw.kZ la’kks/kus vH;klrkuk &

1½ la’kks/kd dq- vuqjk/kk xks- [kaMsrksMs ;kpk b;Rrk 8 oh e/khy fon;kF;kZaP;k Hkkf”kd o Hkkofud
{kersoj okM~-e;hu o lkaLd`rhd ;k lg’kkys; dk;Zdzekapk ifj.kke vH;kl.ks ¼1993 & 95½
2½ la’kks/kd vo/kqr Eg.kts ;kapk dFkk dFkukOnkjs fon;kF;kZapk eqY;fodkl ¼1991 & 92½
3½ la’kks/kd v..kk oS| ;kapk ^^ukanxko ¼[kaMs’oj½ rkyqD;rhy dfu”B egkfo|ky;kP;k dyk
‘kk[ksrhy oxZ 12 e/khy fon;kF;kZaph okM~+-e;hu midzekOnkjs jlxzg.kkRed xq.kkaph fuehZrh & ,d
‘kks/k vH;kl-**
;k loZ la’kks/kukP;k vH;klkrwu la’kks/ku dk;kZl izsj.kk feGkyh-

43
5-1-3 la’kks/ku dk;Zi/nrhpk lkjka’k &
loZ izFke la’kks/ku dk;kZph ifjdYiuk fopkjkr ?ksowu la’kks/ku i/nrhpk okij dlk djkok ;kph
fuf’prh djrkuk la’kks/kukP;k [kkyhy i/nrhpk vH;kl dj.;kr vkyk-
1- ,sfrgkfld la’kks/ku i/nrh
2- losZ{k.k la’kks/ku i/nrh
3- izk;ksfxd la’kks/ku i/nrh
vH;klkuarj izk;ksfxd la’kks/ku i/nrhph fuoM dj.;kr vkyh-
5-1-4 ekghrh ladyu] fo’ys”k.k] vFkZfuoZpu ;kapk lkjka’k &
ekghrh ladyu djrkuk izFke v/;kiu iwoZ okpu d#u ekghrh ladfyr d:u R;koj
mipkjkRed v/;kiu d:u] midze jkcowu] v/;kiukuarjph ekghrh ladyhr d:u rDrkOnkjs
R;kps fo’ys”k.k dj.;kr vkys o R;k vk/kkjkoj vFkZfuoZpu dj.;kr vkys-
5-2 fu”d”kZ &
izLrqr la’kks/ku l= 2025 & 2026 e/;s Jherh ‘kkarkckbZ eqatkth njkMs ek/;- fo|ky; fgaxksyh
;sFkhy b;Rrk 8 oh rhy eqykauh ;ksX; lgdk;Z dsY;kus [kkyhy fu”d”kZ leksj vkys-
1- oxZ 8 oh P;k fon;kF;kZe/;s baxzth okpukcn~ny vkoM fuekZ.k >kyh-
2- okpu dkS’kY;klaca/kh jkcfoysY;k midzekewGs fon;kF;kZaP;k Li”V mPpkj ‘kq/nrsps izek.k ok<ys-
3- vM[kGr okp.kk&;k fon;kF;kZauk okpukpk iqjslk ljko fnY;kus R;kaP;k okpukr lq/kkj.kk >kyh
o rs vpqdi.ks okpu d: ykxys-
4- ,dkp ‘kCnkpk okij iqUgk & iqUgk dj.ks] okprkuk e/;sp ,[kknk ‘kCn lksMwu fdaok eukus
,[kknk ‘kCn Vkd.ks ;k pqdk nq:Lr d:u R;kr ljyrk vk.kyh xsyh-
5- okpukph xrh ] p< mrkj] dkuk ] mdkj] ek=k b- pk okij d:u okpu dls djkos ;kph tk.k
fon;kF;kZauk >kyh-
6- midzekP;k fu;kstuko:u fojkefpUgkpk okij okpukr dlk djkok gs fon;kF;kZauk dGys
7- ;ksX; izdkjs okpu dj.;kph o vokarj okpukph lo; fon;kF;kZauk ykxyh-

44
5-3 f’kQkj’kh &

la’kks/kukr vk<GysY;k ;’kLohrsewGs la’kks/kukckcr iq<hy f’kQkj’kh lqpfo.ks ;ksX; okVrs-


1½ okpuke/;s vpqdrk ;s.;klkBh ljko o midzekph vko’;drk vlrs-
2½ leL;k fuoMrkuk rh LFkkfud ikrGhoj vlkoh-
3½ la’kks/kuklkBh vko’;d U;kn’kkZph fuoM ;ksX; i/nrhus djkoh-
4½ izR;sd ckchph uksan Bsokoh-
5½ fu”d”kZ dk<rkuk rs fo’oklgk;Z vlk;yk gos ;kph [kcjnkjh ?;koh-

5-4 iq<hy la’kks/kuklkBh fo”k; &

1½ b- 8 oh rhy fon;kF;kZauk okpukr midzekps ;ksxnku vH;kl.ks


2½ b- 8 oh rhy fon;kF;kZaP;k okpuklkBh ;ksX; iqLrdkP;k ekaM.khph xjt & ,d fpdhRld
vH;kl
3½ b- 8 oh rhy okpukl iwjd okpukph fdaok vokarj okpukph tksM vko’;d dh vuko’;d

5-3 brj f’k{kdkalkBh mi;ksfxrk

1½ ekxZn’kZd Eg.kwu
2½ iq<hy la’kks/kuklkBh
3½ ‘kS{kf.kd lkghR; Eg.kwu

45
lanHkZ xzaFk lqph

 d`rh la’kkss/ku o uoksidze & MkW- o- l- lkGh MkW- lqjs’k djanhdj

 English (Third Language) - Dr. V. Z. Sali, Dr. Karandikar

 ‘kS{kf.kd la’kks/kukpk vkjk[kMk & MkW- gseyrk ikjluhl

 dFkk dFkukOnkjk fon;kF;kZapk eqY;fodkl ¼19991 & 92½ & vo/kwr

lanHkZ xzaFklwph
ifjf”k’Vs

46
ifjf’k”Vs
ifjPNsn okpu
U;q-gk;Ldqy xksjsxkao rk-lsuxkao ft-fgaxksyh ;sFkhy b;Rrk 8 oh P;k fon;kF;kZaps okpu
lq/kkj.;klkBh fuoM.;kr vkysyk ifjPNsn iq<hyizek.ks &

Once there was a young tailer. He liked jilebies very much. One day he
bought some fresh jilebies, and put them on dish, “I’ll finish my work
and then eat the jelibies.”

Then he saw that many flies may flies were buring near the jelibies, “
Go away, dirty flies, “He said, He beat the flies with a piece of cloth. He
killed seven flies with the below, “What! Seven at on blow ! What a
great man I am’ the tailor said.

The tailor made a big belt for himself. He put the words seven at one
below on the belt. People saw the words. They thought , “What a brave
man ! He killed seven man at below !

47
izfrlkndkaph ;knh
1½ oS”.koh HkkLdj /kke.kdj
2½ f’kyk Hkkmjko ruiqjs
3½ lk{kh ukenso elqMdj
4½ y{eh ccu xk;dokM
5½ oS”.koh ek/ko ukuoVs
6½ izlkn ccu f[kYYkkjh
7½ dj.k lat; f[kYykjh
8½ fouk;d ikaMwjax ikoMs
9½ vfudsr v#.k Hkkdjs
10½ laLdkj d`”.kk ‘kkaMhY;
11½ iksf.kZek fnus’k ygkus
12½ vkdk’k jkes’oj fx&gs
13½ vkdk’k ccujko ?kksMs
14½ jkgqy ekf.kd ygkus
15½ jksgu ‘ks”kjko ygkus
16½ eaxs’k mRrejko baxGs
17½ ‘ks[k eqtkbZn ‘ks[k tkosn
18½ jkgwy Hkkxor ygkus
19½x.ks’k v’kksd f’kans
20 ekjksrh ok?kth xoGh

48
49

You might also like