Stormvoëlagtiges
| Procellariiformes | |
|---|---|
| Daption capense | |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Klas: | |
| Infraklas: | |
| Superorde: | |
| Orde: | Procellariiformes Fürbringer, 1888[1]
|
| Families | |
|
†Diomedeoididae | |
| Diversiteit | |
| 4 Families, 23 Genera, 125 Spesies | |
Stormvoëlagtiges, ook Buissnaweliges genoem, is 'n orde van voëls (klas Aves) wat sonder uitsondering op die ope oseaan voorkom. Die orde is geheel en al kosmopolities, en is dus oor alle wêreldseë versprei, maar bereik sy grootste diversiteit rondom Nieu-Seeland. Dit omvat 4 families, waarvan twee nie in die Noordelike Atlantiese Oseaan voorkom nie: die albatrosse (Diomedeidae) en die alkstormvoëltjies (Pelecanoididae).
Stormvoëls en hul verwante is egte seevoëls wat die meeste van die tyd bo of op die see deurbring en slegs land toe kom om te broei. Die meeste stormvoëls is sweefvlieërs en is daarom van die wind afhanklik.
Vir die ou seevaarders was die verskyning van stormvoëls 'n teken dat daar 'n storm aan die kom is, en dit is waar stormvoëls hul naam vandaan kry. Altesaam 4 families word onderskei. Die Stormvoëlagtiges (orde Procellariiformes) is volkome aan die see gebonde en kom slegs land toe om te broei of wanneer hulle deur storms van koers af gedryf word.
Hul bene is hol en oor die algemeen lig, die handskelet is relatief lank en ook die slagpenne is baie lank. Dit bring mee dat hulle goeie vlieërs is en dae lank in die lug kan deurbring. Die groot albatros het lang, smal vlerke en die vlerkwydte is ongeveer 3,3 m - die langste van enige voël ter wêreld. Sy liggaam is egter nie veel groter as die van 'n gans nie. 'n Besondere kenmerk van die stormvoëlagtiges is die buisvormige verlenging van die neusgate (neusbuis).
Die neusbuis verskil by die onderskeie groepe in vorm en lengte en die funksie daarvan is nie heeltemal duidelik nie. Die algemeen aanvaarde teorie is dat die neusbuis verhinder dat die versadigde soutoplossing wat, soos by alle seevoëls, deur die neuskliere afgeskei word, met die oë in aanraking kom. Nog 'n kenmerk van hierdie voëls is die olieagtige vloeistof wat deur die maag uitgeskei word en waarmee die kleintjies gevoer word.
Wanneer 'n mens of ʼn dier te naby die neste kom. Word hierdie vloeistof ook as 'n afskrikmiddel gebruik deur dit uit te spuug.
Albatrosse of malmokke
[wysig | wysig bron]Die albatrosse of malmokke (familie Diomedeidae) is groot voëls met lang, smal, skerppuntige vlerke. Hulle vlieg hoofsaaklik deur te sweet en verkies daarom die stormagtige suidelike oseane waar hulle op die stormwinde kan staatmaak vir aandrywing, Wanneer die wind gaan lê, is hulle hulpeloos en moet hulle op die water neerstryk. Sodra die wind opsteek, begin die albatrosse weer vlieg, en dit is hieraan dat hulle hul reputasie as voorbodes van storms te danke het.
Die albatrosse kan betreklik moeilik van mekaar onderskei word, aangesien die meeste bolangs swart en onder wit is. Sommige soorte is bruin, maar die kleintjies van swart en wit albatrosse is dikwels ook bruin en hulle kan dus maklik verwar word. Die vernaamste voedsel van albatrosse is inkvisse (weekdiere), terwyl die groot spesies ook heelwat aas eet en soms selfs ander voëls vang.
Albatrosse het feitlik geen natuurlike vyande nie en word dikwels tot 40 jaar oud. Hulle lê net een eier op 'n keer en die kleintjies bly tot 8 of 9 maande (by die groot albatros) in die nes. Die groter spesies broei meestal slegs 1 keer elke 2 jaar. Albatrosse vrees die mens oor die algemeen nie en kom so naby aan skepe dat hulle soms deur die ou seevaarders geskiet is. Op plekke soos die eiland Midway hou albatrosse 'n ernstige probleem vir groot lugverkeer in omdat hulle nie padgee nie.
Die meeste albatrosse (9 van die 13 spesies) kom in die suidelike oseane voor en hulle broei meestal op oseaniese eilande soos Marioneiland. Die bekendste van die albatrosse is die groot albatros (Diomedea exulans), wat dikwels van skepe langs die Suid-Afrikaanse kus af waargeneem kan word, maar selde naby genoeg aan die kus kom om daarvandaan gesien te kan word.
Ses ander spesies albatrosse is reeds langs die Suid-Afrikaanse kus waargeneem, maar hulle word selde gesien. Ook die albatrosse van die Noordelike Halfrond verkies die poolgebiede. Die enigste tropiese albatros is die Galapagos-albatros (Diomedea irrorata).
Egte stormvoëls
[wysig | wysig bron]Die kleur en vorm van die egte stormvoëls (familie Procellariidae) kom baie met die van die albatrosse ooreen, maar hulle is oor die algemeen heelwat kleiner. Die enigste uitsondering is die reusestormvoëls (genus Macronectes), wat 'n lengte van 30 tot 40 cm bereik. Hulle het sterk pote, wat egter nie vir beweging op land geskik is nie.
Alle spesies maak nes in kolonies in gate wat hulle self grawe of in natuurlike gate (meestal op oseaniese eilande). Stormsvoëls het 'n wêreldwye verspreiding. Hoewel 23 spesies reeds langs die Suid-Afrikaanse kus aangeteken is, word die meeste van hulle selde daar aangetref. 'n Paar uitsonderings is voëls soos die nellie (Macronectes giganteus), die seeduif (Daption capense) en die malbaartjie (Puffinus griseus).
Stormswaels
[wysig | wysig bron]Die ongeveer 22 spesies stormswaels (familie Hydrobatidae of Oceanitidae) is klein, donker gekleurde voëltjies wat byna net so groot soos die gewone swaels is en wat laag oor die see vlieg. Soos die albatrosse volg hulle dikwels skepe, op soek na seediere wat deur die skepe gesteur word. Die familie word in 2 subfamilies onderverdeel, naamlik die van die suidelike oseane (subfamilie Oceanitinae) en die van die noordelike oseane (subfamilie Hydrobatinae). Eersgenoemde laat dikwels hulle pote in die water hang sodat dit lyk asof hulle op die water loop. Die lede van hierdie subfamilie het 'n reghoekige stert, terwyl die stormswaels van die Noordelike Halfrond 'n ronde of gevurkte stert het.
Duikstormvoëls
[wysig | wysig bron]Die duikstormvoëls (familie Pelecaniodidae) is relatief plomp voëltjies wat baie soos alke lyk en slegs in die Suidelike Halfrond voorkom. Hulle is egter nog nie langs die Suid-Afrikaanse kus waargeneem nie. Wanneer hierdie voëls kos soek, duik hulle deur die golftoppe.
Taksonomie
[wysig | wysig bron]- Familie Albatrosse (Diomedeidae)
- Familie Stormvoëls en pylstormvoëls (Procellariidae)
- Familie Stormvoëltjies (Hydrobatidae)
- Familie Alkstormvoëltjies (Pelecanoididae)
Sien ook
[wysig | wysig bron]- Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls
- Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Groepeer)
- Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name
Verwysings
[wysig | wysig bron]- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409672, volume 26, bl. 217 - 219
- ↑ Brands, Sheila (14 Augustus 2008). "Systema Naturae 2000 / Classification – Parker (1982)". Project: The Taxonomicon. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 April 2016. Besoek op 12 Februarie 2009.
| Wikimedia Commons bevat media in verband met Procellariiformes. |