Kransvalk
| Kransvalk Rooivalk | |
|---|---|
| Volwassene in die Nasionale Bergkwaggapark | |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Domein: | Eukaryota |
| Koninkryk: | Animalia |
| Filum: | Chordata |
| Klas: | Aves |
| Orde: | Falconiformes |
| Familie: | Falconidae |
| Genus: | Falco |
| Spesie: | F. rupicolus
|
| Binomiale naam | |
| Falco rupicolus Daudin, 1800
| |
| Sinonieme | |
|
Falco tinnunculus rupicolus Daudin, 1800 | |
Die kransvalk (Falco rupicolus) is 'n roofvoël en algemene standvoël wat inheems is aan die oorgrote deel van Suider-Afrika en die aanliggende subtrope. Die Latynse naam rupicolus beteken "rotsbewoner", en Afrikaanse sinonieme sluit in rooivalk en kuikendief.[2] In Engels staan dit as die rock kestrel bekend. Die kestrels vorm naamlik 'n Ouwêreldse onderafdeling van die valkfamilie Falconidae, wat aan hul jagtegnieke en kleure van die veredos, dikwels skakerings van leigrys en baksteenrooi, onderskeibaar is. Die kransvalk is voorheen as 'n subspesie van die toringvalk (F. tinnunculus), 'n spesie van die Noordelike Halfrond, gereken.[3][4]
Beskrywing
[wysig | wysig bron]'n Slank en mediumgroot valkie, met 'n afmeting van 30 tot 33 cm van snawel- tot stertpunt.[5][6] Anders as by naverwante valkies, lyk die genders baie op mekaar. Die stert se dwarsbande is wel effens fyner by mannetjies. Volwasse kransvalkmannetjies weeg tussen 183 en 254 gram, terwyl die effens groter wyfies van 190 tot 280 gram weeg.[5] Onvolwassenes het bruin eerder as leigrys kopvere.[7]
Verspreiding en habitat
[wysig | wysig bron]Die spesie is inheems aan Angola, suidelike Demokratiese Republiek van die Kongo en Tanzanië, suidwaarts na Suid-Afrika, en meeste gebiede tussenin.[5] Gebiede van opvallende skaarste sluit in die noordelike en noordoostelike dele van Namibië, Botswana, suidelike Mosambiek en die subtropiese laeveld, terwyl dit in Zimbabwe tot die hoogliggende sentrale plato en die Oostelike Hooglande beperk is.[5] Die kransvalk word oorwegend in dorre gebiede aangetref,[4] maar word ook in oop en/of halfdorre gebiede gevind.[5]
Gedrag
[wysig | wysig bron]Dieet, voedingmetodes en roep
[wysig | wysig bron]Kransvalke vreet 'n wye verskeidenheid organismes.[8] Hulle vreet hoofsaaklik ongewerweldes, maar knaagdiere, reptiele en voëls tel ook onder hulle prooiseleksie.[5][8]
Twee verskillende jagmetodes is die reël: sweefhang- of wagposjagtery.[9] Sweefhang beskryf die jagtegniek waar die valk die grond uit die lug bespied terwyl dit met die minimum vlerkslae in een posisie oor 'n opwaartse lugstroom hewe.[10] Sweefhangjag word oorwegend tydens redelik sterk tot sterk windspoed aangewend.[10] Gewoonlik word klein prooi soos insekte op hierdie manier gevang, en dié word dan al vlieënde gevreet.[10] Wagposjag verwys na die tegniek waar die valk prooi uit 'n natuurlike (byvoorbeeld kranse of bome) of kunsmatige (byvoorbeeld kragmaste of telefoonpale) sitplekke voorlê, vanwaar die omgewing vir prooi gefynkam word.[10] Kransvalke is al waargeneem waar hulle bobbejane deur grasveld volg om die insekte op te pik wat deur die trop versteur word.[9] Daar is ook verslae van kransvalke wat jong voëls uit neste roof, of termiete van die grond af oppik.[10]
Hulle uiter 'n kras tjai-tjai-tjai-roep, veral wanneer hulle indringers verjaag. Dié roep verskil heelwat van die naverwante toringvalk se kie-kie-kie.
Broeigedrag
[wysig | wysig bron]Kransvalke maak hul nes gewoonlik op ou stokneste of op kranse, waar hulle 'n kommetjie in die sand of gruis maak.[5][11] Dit is ook opgemerk dat hulle geboue gebruik, maar dit blyk die uitsondering te wees.[11] Die legsel kan uit 1 tot 6 eiers bestaan.[5] Die wyfie inkubeer die eiers voltyds terwyl die mannetjie prooi aandra.[10][11] Die kuikens broei na 26 tot 32 dae uit,[5][10][11] en sal vir 'n verdere 31 tot 39 dae in die nes aanbly.[5][11] Nesverlaters hou dikwels in die nabyheid van die nes vir etlike weke daarna.[11] Broeidigtheid wissel na gelang van die habitat, maar 'n studie in Namibië het bevind dat tussen 19,1 en 28,9 pare per 100 vierkante kilometer voorkom.[11]
Status en bewaring
[wysig | wysig bron]Die kransvalk is algemeen in etlike bewaarde gebiede, en word gevolglik nie as bedreigd beskou nie.[5]
Sien ook
[wysig | wysig bron]| Wikimedia Commons bevat media in verband met Falco rupicolus. |
- Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls
- Lys van Suid-Afrikaanse voëls (Groepeer)
- Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Sasol Voëls van Suider-Afrika. Struik Nature. Vierde Uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-926-7
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ BirdLife International (2012). "Falco tinnunculus". IUBN-rooilys van Bedreigde Spesies. Weergawe 2012.1. Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur. Besoek op 16 Julie 2012.
{{cite web}}: Ongeldige|ref=harv(hulp) - ↑ Baumbach, E.J.M. (20 Januarie 2006). Versameling van Afrikaanse streeksvoëlname. p. 23.
- ↑ "South African or Rock Kestrel (Falco rupicolus)". www.beautyofbirds.com (in Engels). Besoek op 12 Julie 2017.
- ↑ 4,0 4,1 Groombridge, J.J. (2002). "A molecular phylogeny of African kestrels with reference to divergence across the Indian Ocean". Molecular Phylogenetics and Evolution. 25: 267–277. doi:10.1016/s1055-7903(02)00254-3. PMID 12414309.
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 Hockey, P.A.R.; Dean, W.R.J.; Ryan, P.G. (2005). Roberts - Birds of southern Africa. Trustees of the John Voelcker bird book fund. ISBN 0620340533.
- ↑ Barnard, P. (1986). "Windhovering patterns of three African raptors in montane conditions". Ardea. 74: 151–158.
- ↑ Sinclair, Ian; Ryan, Peter (2010). Birds of Africa south of the Sahara (2de uitg.). Kaapstad: Struik Nature. pp. 108–109. ISBN 9781770076235.
- ↑ 8,0 8,1 van Zyl, A.J.; Jenkins, A.R.; Allan, D.G. (1994). "Evidence for seasonal movements by rock kestrels Falco tinnuculus and lanner falcons F. biarmicus in South Africa". Ostrich. 65: 111–121. doi:10.1080/00306525.1994.9639673.
- ↑ 9,0 9,1 King, A.J. & Cowlishaw, G. (2009). "Foraging opportunities drive interspecific associations between rock kestrels and desert baboons". Journal of Zoology. 277: 111–118. doi:10.1111/j.1469-7998.2008.00504.x.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 van Zyl, A.J. (1993). Aspects of the foraging and breeding ecology of the southern African kestrel. Universiteit van Kaapstad.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 Mendelsohn, J.M. (1990). "Observation on the breeding of rock kestrels in Windhoek, Namibia". Gabar. 5: 35–40.