Gaan na inhoud

Wallonië (Waalse beweging)

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Hierdie artikel handel oor die identiteit konsep "Wallonië". Vir ander artikels met 'n soortgelyke benaming, sien asseblief die Wallonië.
Die Waalse haan, Simbool van Wallonië.

Wallonië (Frans: Wallonie [walɔni], Duits: Wallonie(n), Nederlands: Wallonië [ʋɑˈloːni.ə] luister (hulp·inligting), Waals: Walonreye ​[walɔnʀɛj]; Luxemburgs: Wallounesch) is die suidelike deel van België wat deel uitmaak van die Romaanse taalgebied. Hierdie konsep van "Romaanse land" is in 1886 uitgevind[1][2] en is die basis van die eise van die Waalse beweging wat aan hierdie land verbind is met 'n gemeenskapsprojek wat gegrond is op die ideale van die Franse politieke tradisie. Die begrip Wallonië word deur die ontstaan van die Franssprekende taalgebied van België in 1970 en die Waalse Gewes in 1980 konkreet gemaak. Hierdie twee streke kan ook Wallonië genoem word.

Etimologie

[wysig | wysig bron]

Die woord Wallonië kom uit die Franse term Wallon, wat op sy beurt kom uit Walh. Walh is 'n baie ou Germaanse woord wat gebruik word om die Keltiese of Romaanse populasies aan te dui.[3] Die eerste herkenbare voorkoms van die woord Wallonië is in 1842 in die "Essai d'étymologie philosophique" van 'n filoloog en antropoloog uit die stad Namen, die abt Honoré Chavee, wat dit gebruik om die Romanse wêreld in teenstelling met Duitsland aan te dui. Sy "ware betekenis", volgens Albert Henry,[4] word twee jaar later deur Francois-Charles-Joseph Grandgagnage beskryf, wat dit aandui as "hierdie min of meer duidelik Romaanse deel van die jong eenheidstaat België"[5]. In 1886 het die Waalse skrywer en aktivis Albert Mockel die woord "sy politieke betekenis van plaaslike kulturele bevestiging" gegee.[6] Dis in teenstelling met die woord Vlaandere wat deur die Vlaamse Beweging gebruik word.

Geografie

[wysig | wysig bron]

Definisie van grondgebied

[wysig | wysig bron]

Die idee van "Wallonië" bly voor die begin van die 20ste eeu baie verward. Daar is "Wale" in Vlaandere en Brussel, sowel as op die gebied van die huidige Waalse Gewes. Ons moet wag vir die Gelijkheidswet om die vorm duideliker te maak.[7]

Wallonië is 'n Romaanse land volgens die historikus Felix Rousseau vir eeue in die vorm van 'n Latynse deurbraak in die Germaanse Europa. Sy boek La Wallonie, terre romane (Die Wallonië, Romaanse grond) begin soos volg:

Depuis des siècles, la terre des Wallons est une terre romane et n'a cessé de l'être. Voilà le fait capital de l'histoire des Wallons qui explique leur façon de penser, de sentir, de croire. D'autre part, dans l'ensemble du monde roman, la terre des Wallons, coincée entre des territoires germaniques, occupe une position spéciale, une position d'avant-garde. En effet, une frontière de près de trois cents kilomètres sépare ces extremi Latini des Flamands au Nord, des Allemands à l'Est.[8]

Dit is dieselfde vir die definisie van Albert Henry wanneer hy die geskiedenis van die term in sy boek Histoire des mots Wallon et Wallonie (Geskiedenis van die woorde Valon en Wallonië) bestudeer het. Philippe Destatte doen dieselfde deur dit binne die raamwerk van België te plaas:

L’analyse du vocable « Wallonie » situe pleinement la région dans l’histoire de l’état belge. Albert Henry définit la Wallonie comme « la Belgique romane au sud de la frontière qui sépare les patois flamands des dialectes romans, de Ploegsteert jusqu’à l’Hertogenwald.[9]

Met die Gilson-wet om die taalgrens te herstel en die oordrag van die Voeren na die provinsie Limburg in 31 Oktober 1962 in die Kamer gestem, beweer die Waalse beweging die "terugkeer van die Voeren na Luik" (Le retour des Fourons à Liège). Dit is van mening dat deel van Wallonië deur Vlaandere beset is.[10] Een van die laaste gebeure van hierdie eis is die Waalse grondwetvoorstel in 2006 deur Jean-Claude Van Cauwenberghe met 'n biregionale status vir die gemeente Voeren in artikel 9. Die voormalige minister-president van die Waalse Gewes het tydens sy mandaat 'n toespraak gelewer op 9 Januarie 2001 waarin Wallonië "van Voeren tot Moeskroen, Nivelles tot Arlon" beskryf word.[11]

Jean-Claude Van Cauwenberghe pleit ook in sy voorgestelde grondwet dat die Duitssprekende munisipaliteite tot Wallonië behoort en die onskendbaarheid van sy grondgebied. Karl-Heinz Lambertz, destijds minister-president van die Duitstalige Gemeenskap van België, stel voor om in 2002 'n referendum in die Duitstalige streek van België te hou vir 'n moontlike skeuring met die Waalse Gewes en 'n status van die vierde Gewes in België. "Van Cau" weier om hierdie outroit eise met die « Wale wat Duits praten » jy bespreek, want sy isis « elke enwoner van Wallonië is Waalse ».[12] Dieselfde definisie van Waalse grondgebied en Waalse identiteit word verdedig deur ander Waalse aktiviste soos José Happart, maar ook José Fontaine en sy Mouvement du Manifeste Wallon.[13] Maarten Van Ginderachter beskou dit met hierdie definisie : « Het civiele principe wordt hier op zijn kop gezet: niet het individu bepaalt tot welke gemeenschap hij of zij wil behoren, iemands nationale identiteit is volledig bepaald door zijn of haar woonplaats ».[14]

Die Waalse aktivis en direkteur van die Institut Jules Destrée, Philippe Destatte, meen ook dat hierdie oplegging van identiteit outoritarisme is en dat Wallonië die Franstalige streek is omdat Duitse sprekers in 'n proses van vierde streek is.[13] Ander Waalse aktivise sluiten ook nie die Duitssprekende gemeentes in Wallonië, soos in die geval van François Perin.[15]

Hoofstad

[wysig | wysig bron]

Die keuse van 'n hoofstad vir Wallonië deur die Waalse beweging was lank. In die begin was dit Luik, wat die dryfkrag van die Waalse Beweging geword het en die setel van baie "wallingante" -instellings soos die Nasionale Kongres van Wallonië. Jean-Pol Hiernaux vir die nota oor die Waalse hoofstad in die Ensiklopedie van die Waalse Beweging wys daarop dat aktiviste « niks sê oor die keuse van 'n hoofstad vir Wallonië nie. [...] Soms is dit nie eens seker dat hulle dit in Wallonië wil installeer nie ».[16]

Die verandering van die verstand het volgens Hiernaux plaasgevind tussen die Waalse Nasionale Kongres van 1905 wat vir sy Nasionale Liga 'n stoel voorgehou het wat « in Luik as hoofstad van Wallonië gevestig kon word » en die kongres van 1912 wat voorgestel het « die oprigting van 'n Waalse aksiekomitee [...] wat sy vergaderings in Namur sal hou, wat die mees sentrale stad in die Waalse streek is ».[17]

Selfs na die regionalisering van 1980 met die tweede staatshervorming, is die hoofstad van die Waalse Gewes nie amptelik omskryf nie. Dit sal nodig wees om te wag op die besluit van 11 Desember 1986(1986-12-11) om Namen se « hoofstad van die Waalse Gewes » in te stel,[18] wat sedert 2010 in die « hoofstad van Wallonië en die plek van die plaaslike politieke instellings » hernoem is.[19]

Vir die Waalse Beweging, wat lankal nie besluit het nie, skryf Jean-Pol Hiernaux:

Op 21 November 1991(1991-11-21) het hy die Waalse Beweging erken met die Maurice Bologne-Lemaire Grondslagprys: die hoofstad van Wallonië is uiteindelik konkreet en onomkeerbaar, in Wallonië veranker by die samevloeiing van die Sambre en die Maas, in die stad lief vir François Bovesse, Felix Rousseau, Fernand Danhaive, Fernand Massart ... en Joseph Grandgagnage, die skepper van die woord Wallonië.[20]

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Ten spyte van die feit dat « de meeste historici het erover eens dat ‘Wallonië’ in zijn politieke betekenis - net als ‘Vlaanderen’ - pas ontstond na de stichting van België »,[14] die historici van die Waalse beweging soos Jean Pirotte meen dat die Waalse gemeenskap die reg het om sy wortels te soek, insluitend in 'n verlede waar dit nog nie sy huidige naam gehad het nie.[21]

Vir die politieke wetenskaplike André Lecours het Wallonië min historiese betekenis, laat staan dit van Vlaandere soos ons dit vandag verstaan.[22]

Politiek

[wysig | wysig bron]

Eise in die Belgiese raamwerk

[wysig | wysig bron]
In geel het Wallonië voorgestel in 1905. In rooi, die Waalse Gewes vandag.

Na die erkenning van die Nederlandse taal as 'n nasionale taal op dieselfde manier as die Franse taal, het die Waalse beweging administratiewe skeiding gevra om 'n eentalige gebied in Suid-België te handhaaf.

Sedert 1898 met die Gelijkheidswet, stel Julien Delaitte dit voor die Waalse Liga van Luik voor. Dieselfde organisasie organiseer op 1 Oktober 1905 'n Waalse kongres waar Delaitte die installasie van drie streke in België verdedig: Wallonië, Vlaandere en Brabant.[23][24]

Waalse Gewes

[wysig | wysig bron]

Wallonië is sedert 1980 politiek verteenwoordig deur die Waalse Gewes. Op 1 April 2010 het die Waalse regering besluit om die term Wallonië vir sy politieke en internasionale verteenwoordiging te gebruik. Die naam Waals Gewes sal egter steeds gebruik word op die amptelike dade waarvoor die wetgewing hierdie gebruik voorskryf.

Eise buite die Belgiese punt

[wysig | wysig bron]

Onafhanklikheid

[wysig | wysig bron]

Rattachisme

[wysig | wysig bron]
Vlag van die rattachiste

'N rattachiste stroom ("opnuut aanheg" in Frans) sien in Wallonië 'n land wat aan die Franse Republiek behoort, vanweë sy taal, sy inwoners en hul idees. Hierdie Franse projek, spesifiek vir Wallonië, het sy eerste manifestasies in die Waalse beweging in 1902 gesien met graaf Albert du Bois en sy kategismus van die Waalse waarin hy die Franse identiteit van die Waalse bevestig.

Europese regio

[wysig | wysig bron]

Sommige Waalse federaliste sien die bestaan van Wallonië as deel van 'n Europa van regio's. Aktiviste soos Jean Rey of Fernand Dehousse of verenigings van die Walloniese beweging soos Wallonie, Région d'Europe (Wallonië, Europese regio) het beweer dat die streek se betrokkenheid by die Europese besluitnemingsproses aangewend word. Dit was in hierdie Europese verbintenis dat 'n projek onder leiding van Edgar Faure en Fernand Dehousse op 15 Junie 1985 in Louvain-la-Neuve geskep is: die Raad van Europese Streke, wat in 1987 die Vergadering van die Europese Regio’s geword het en waarin Wallonië deelneem sedert die begin.

Maatskappy in projek

[wysig | wysig bron]

Die Waalse beweging beperk Wallonië nie tot 'n grondgebied of 'n institutionele werklikheid met die Waalse Gewes nie, maar beskou dit as 'n maatskappy:

Vir Wallonië is dit nodig om 'n globale samelewing te beplan, dit wil sê dat Wallonië nie as 'n staatsgebied beskou moet word nie, nie deur die institusionele lens nie, maar as 'n maatskappy.[25]

Dit is wat Michel Quévit ondersteun in sy algemene verslag Wallonië, 'n maatskappy in projek van die 1ste Kongres La Wallonie au futur in Oktober 1987, wat die vraag stel oor die vermoë van Wallonië om 'n identiteit te skep wat die bevolking bymekaar rondom 'n innoverende maatskappyprojek:[26]

As ek in 'n paar woorde die doel van hierdie kongres moes opsom, sou ek sonder twyfel sê dat ons veral Wallonië wou as 'n MAATSKAPPY IN PROJEK in ons werk beskou.[27]

José Fontaine maak dieselfde opmerking deur die ontbrekende van 'n maatskappyprojek in Wallonië te ontdek, die hoofoorsaak van die onbeslistheid van die Waalse kulturele identiteit : «Wallonië is 'n projek-minder maatskappy met 'n onvermydelike fuzzy identiteit wat voortspruit uit hierdie gebrek aan 'n projek van 'n maatskappy vir homself ».[28]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ « ‘Wallonia’ as a concept was invented at that time, and ‘Flanders’ took its present meaning to denote the whole region. » Stefaan De Rynck (27 Februari 2006), "Civic culture and institutional performance of the Belgians regions" (in en), Regions in Europe : The Paradox of Power, Routledge, p. 162, ISBN 9781134710614 
  2. ↑ « the privilege of educated men who studied a ‘forgotten’, but in effect invented region and celebrated its folkloric traditions, its dialects, its past and its landcape » Maarten Van Ginderachter (24 oktober 2012), "Nationalist Versus Regionalist? The Flemish and Walloon Movements in Belle Epoque Belgium" (in en), Region and State in Nineteenth-Century Europe : Nation-Building, Regional Identities and Separatism, Palgrave Macmillan, p. 220, ISBN 9780230313941 .
  3. ↑ (en) «It seems clear that the word walh, wealh which the English brought with them was a common Germanic name for a man of what we should call Celtic speech. But in all the recorded Germanic languages in which it appears it was also applied to the speakers of Latin. That may be due, as is usually assumed, to the fact that Latin eventually occupied most of the areas of Celtic speech within the knowledge of Germanic peoples. […] Though 'foreigner' is often given as the first gloss on wealh in Anglo-Saxon dictionaries, this is misleading.» John Ronald Reuel Tolkien, English and Welsch in Angles and Britons: O'Donnell Lectures, University of Cardiff Press, 1963
  4. ↑ Albert Henry (1990) (in fr), Histoire des mots Wallons et Wallonie (3rd ed.), Mont-sur-Marchienne: Institut Jules Destrée, p. 12 
  5. ↑ Albert Henry, ibid., p. 13.
  6. ↑ Philippe Destatte (1997) (in fr), L'Identité wallonne, Institut Jules Destrée, p. 32, "C'est cette année-là [1886] que naît le mot Wallonie, dans son sens politique d'affirmation culturelle régionale, lorsque le Liégeois Albert Mockel crée une revue littéraire sous ce nom" 
  7. ↑ Vincent Vagman (1994), "Le mouvement wallon et la question bruxelloise" (in fr), Courrier Hebdomadaire (CRISP) (1434-1435): 5-6 .
  8. ↑ Félix Rousseau (1962) (in fr), La Wallonie, la terre romane, Institut Jules Destrée, p. 9 
  9. ↑ Philippe Destatte (2012), "Existe-t-il une identité wallonne ?" (in fr), Histoire culturelle de la Wallonie, Mercator, p. 370 
  10. ↑ José Happart het 'n jumelagebord in die gemeente Vellerat ingewy met die opskrif "beset deur Vlaandere" (occupés par la Flandre) Commune de Vellerat - Les Fourons
  11. ↑ Maarten Van Ginderachter (2005) (in nl), Het kraaien van de haan. Natie en nationalisme in Wallonië sinds 1880, Acamedia Press, p. 43, ISBN 9038208308, https://lib.ugent.be/catalog/pug01:323088 .
  12. ↑ Denis Ghesquière (16 Augustus 2002). "Van Cau menace, Hasquin inquiet" [Van Cau dreig, Hasquin bekommerd]. Le Soir (in Frans). Brussel. p. 3. aangehaal in Maarten Van Ginderachter (2005) (in nl), Het kraaien van de haan. Natie en nationalisme in Wallonië sinds 1880, Acamedia Press, p. 43-44, ISBN 9038208308, https://lib.ugent.be/catalog/pug01:323088 
  13. ↑ 13,0 13,1 Marie-Françoise Gihousse (3 Maart 2012). "Une culture réellement régionale ?" ['N ware streekskultuur ?]. L'Avenir (in Frans).
  14. ↑ 14,0 14,1 Maarten Van Ginderachter (2005) (in nl), Het kraaien van de haan. Natie en nationalisme in Wallonië sinds 1880, Acamedia Press, p. 44, ISBN 9038208308, https://lib.ugent.be/catalog/pug01:323088 
  15. ↑ François Perin (Oktober 1987). "Spécificité wallonne ou Wallonie Région française?" [Waalse spesifisiteit of Wallonië Franse streek?]. Premier congrès La Wallonie au Futur (1987) - Vers un nouveau paradigme (in Frans). Namen: Institut Jules Destrée.
  16. ↑ Jean-Pol Hiernaux (2003) (in fr), Namur, capitale de la Wallonie, Institut Jules Destrée, http://www.wallonie-en-ligne.net/Encyclopedie/Thematiques/Notices/Namur-capitale.htm, "[...] sont muets sur la question du choix d’une capitale pour la Wallonie. [...] Parfois, il n’est même pas certain qu’ils veuillent installer celles-ci en Wallonie" 
  17. ↑ (fr) Verslag van die Waalse Kongres van 7 Julie 1912(1912-07-07), p. 36 « la création d’un comité d’action wallonne [...] qui tiendra ses séances à Namur qui est la ville la plus centrale de la région wallonne »
  18. ↑ "Décret du 11 décembre 1986 instituant Namen capitale de la Région wallonne". Wallex (in Frans). Waalse Gewes. 11 Desember 1986. Besoek op 8 November 2017. capitale de la Région Wallonne
  19. ↑ "Décret instituant Namur comme capitale de la Wallonie et siège des institutions politiques régionales". Wallex (in Frans). Waalse Gewes. 21 Oktober 2010. Besoek op 8 November 2017. capitale de la Wallonie et siège des institutions politiques régionales
  20. ↑ Jean-Pol Hiernaux (2003) (in fr), Namur, capitale de la Wallonie, Institut Jules Destrée, http://www.wallonie-en-ligne.net/Encyclopedie/Thematiques/Notices/Namur-capitale.htm, "Celui-ci reçoit, le 21 novembre 1991, la reconnaissance du Mouvement wallon avec le prix de la Fondation Maurice Bologne-Lemaire : la capitale de la Wallonie est enfin, de manière concrète et irréversible, ancrée en terre wallonne, au confluent de la Sambre et de la Meuse, dans la ville chère à François Bovesse, Félix Rousseau, Fernand Danhaive, Fernand Massart … et Joseph Grandgagnage, le créateur du mot Wallonie" 
  21. ↑ Jean Pirotte (1994), "Une image aux contours incertains. L'identité wallonne du xixe au xxe siècle" (in fr), L’imaginaire wallon: jalons pour une identité qui se construit, Publications de la Fondation wallonne Pierre-Marie et Jean- François Humblet, p. 26 .
  22. ↑ André Lecours (2001), "Political Institutions, Elites, and Territorial Identity Formation in Belgium" (in en), National Identities (Routledge) 3 (1): 51-68, "The concept of Wallonia has even less historical significance than that of Flanders. The Walloon identity promoted by the Walloon Movement remained extremely marginal until the latter half of the twentieth century and is still only moderately accepted today." 
  23. ↑ Vagman, Vincent (1994), "Le mouvement wallon et la question bruxelloise" (in fr), CRISP (1434-1435): 6, https://www.cairn.info/revue-courrier-hebdomadaire-du-crisp-1994-9-page-1.htm 
  24. ↑ Denise Van Dam (1997) (in fr), Flandre, Wallonie: le rêve brisé : quelles identités culturelles et politiques en Flandre et en Wallonie, Quorum, p. 165, ISBN 9782930014869 
  25. ↑ Philippe Destatte (1999) (in fr), La Wallonie au futur, Institut Jules Destrée, p. 87, "Il faut pour la Wallonie un projet de société global, c’est-à-dire qu’il faut considérer la Wallonie non pas comme un territoire d’État, non pas par la lorgnette de l’institutionnel, mais en tant que société" 
  26. ↑ Philippe Destatte (1996), "La Wallonie, une région frontalière (et non frontière) dans un pays frontière : le pari d’une identité sans complexe et sans fantasme nationaliste", in Joël Kotek (in fr), L’Europe et ses villes-frontières, Éditions Complexe, p. 221 .
  27. ↑ Michel Quévit (1987), "La Wallonie, une société en projet" (in fr), Rapport général du premier congrès La Wallonie au futur en octobre 1987, Institut Jules Destrée, http://www.wallonie-en-ligne.net/Wallonie-Futur-1_1987/WF1-182_Rapport-general_Quevit-M.htm, "Si je devais résumer en quelques mots la finalité de ce congrès, je dirais sans hésiter que nos travaux ont voulu avant tout appréhender la Wallonie comme une SOCIETE EN PROJET" 
  28. ↑ Michel Otten (1985), "Le thème de l'identité et ses fluctuations historiques", in Lise Gauvin, Jean-Marie Klinkenberg (dir.) (in fr), Trajectoires: littérature et institutions au Québec et en Belgique francophone, Éditions Labor, p. 78, "La Wallonie est une société sans projet avec une identité forcément floue qui découle de cette absence de projet d'une société pour elle-même" .

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Wallonië_(Waalse_beweging)&oldid=2660833"