Gaan na inhoud

Wit mense

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
(Aangestuur vanaf Witmense)
’n Natuurlik blonde wit meisie met ligte blou oë.

Wit mense of blankes is 'n rasseklassifikasie-aanwyser, afhangende van die konteks waarin die voorsate van die Kaukasiese ras na verwys word. Die algemene verwysing na "wit mense" of 'n "wit ras", as 'n groot groep van (hoofsaaklik Europeërs) bevolkings, in teenstelling met "swart" Amerikaners, Amerikaanse Indiane, "kleurlinge" of nie-blankes, het sy oorsprong in die 17de eeu. Dit word vandag veral gebruik as 'n rasse-klassifiseerder in veelrassige gemeenskappe, soos in die Verenigde State van Amerika (wit Amerikaner), die Verenigde Koninkryk (wit Britte), Brasilië (wit Brasiliane), en Suid-Afrika (wit Suid-Afrikaners). Verskeie sosiale samestellings om wit te wees, soos openbare beleid, godsdiens, bevolkingsstatistiek, rassesegregasie, regstellende aksie, bevoorregting, eugenetika, rasse-marginalisering en rassekwotas, is beduidend tot die nasionale identiteit.

Die term "wit ras" of "wit mense" is in die laat 17de eeu, met die rasgebonde slawehandel en ongelykheid in die Europese kolonies, in die hoofstroom taalgebruik van Europa opgeneem. Die verwysing na bevolkings as "wit" met betrekking tot velkleur, dateer al uit die Grieks-Romeinse etnografie en ander antieke verwysings. Navorsers onderskei hoofsaaklik tussen die hedendaagse konsep en die ou beskrywings van kollektiewe verskille.[1]

Antieke en Middeleeuse tye: Fisiese beskrywing

'n 1820 tekening van 'n Boek van Poorte fresco van die graf van Seti I, wat van links af, vier groepe mense: Libiërs (Berbers), 'n Nubiër ("Nehesu"), 'n Asiër ("Aamu"), en 'n Egiptenaar "Reth"), uitbeeld.

In die literatuur van die Ou Nabye Ooste en Klassieke Oudheid, was die beskrywings van die gelaatstrekke van verskillende nasies algemeen gewees. Nina Jablonski, die Amerikaanse antropoloog en palaebioloog skryf: 

"In antieke Egipte is mense, in die algemeen, nie op grond van kleur uitgesonder nie... Egiptiese inskripsies en  literatuur het in uitsonderlike gevalle na die donker velle van die Kushites van bo-Nubië verwys. Ons weet die Egiptenare het nie velkleur geïgnoreer nie en kunstenaars het dit in hul kunswerke uitgebeeld- sover as wat die kleurstof van daardie tyd dit kon doen."[2]

Die klassikus James Dee vind dat "die Grieke hulself nie as 'wit mense' beskryf nie- of as enigiets anders nie- omdat daar geen algemene Griekse woord in hul woordeskat bestaan om hul velkleur te beskryf nie."[3] Mense se velkleur het nie saak gemaak nie; wat wel saak gemaak het is waar hulle bly.[4]

Verwysings in 'n aantal Indo-Europese tale na positiewe en negatiewe konnotasies van wit  en swart dateer terug na die klassieke tye, maar hierdie verwysings was nie noodwendig altyd oor velkleur per se.[5]

Die antieke Egipte (Nuwe Ryk van Egipte) se graftekste, beter bekend as die Boek van Poorte, onderskei vier groepe wat in 'n tekening van 'n prosessie uitgebeeld word. Hierdie is die Egiptenare, Levante/Kanaäniete of Asiërs, Nubiërs en die Libiërs met ligte gelaatstrekke.[6] Die Egiptenare word uitgebeeld as 'n ligrooibruin, die Nubiërs (hedendaagse Soedan) as swart, die Semiete van die Levant (hedendaagse Sirië) en Kanaän (hedendaagse Libanon, Israel en Jordanië) as lig van kleur, en die Berbers van antieke Libië ook, as lig van vel.

Xenophon, die Griekse historikus, beskryf die Aethiopiërs (Nubiërs) as swart en die Persiese soldate as wit in vergelyking met die songebrande velle van die Griekse soldate.[7] Herodotos gebruik ook melanchroes "donker vel" vir die Egiptenare.[8] Hy beskryf die Aethiopiërs (Nubiërs) as "gebrande gesigte". Herodotus verwys ook na die Skitiërs as mense met diep blou oë en helder rooi hare.[9]

In die 16de en 17de eeu is die mense van Oos-Asië byna deur die bank as wit beskou en nooit na hulle verwys as "geel" nie.[10] In sy boek, Becoming Yellow, skryf Michael Keevak dat Oos-Asiërs "geel" geword het omdat die verwysing na geel gelaatstrekke 'n rasse-verwysing is. Die feit dat die wit met geel vervang is, was weens 'n wetenskaplike diskoers.[11]

Sosiale kategorie

'n Drieledige rasse-skedule gegrond op kleur, is in die 17de eeu in Latyns-Amerika onder die Spaanse bewind gebruik.[12] Irene Silverblatt spoor die "rasdenke" in Suid-Amerika terug na die sosiale kategorieë van kolonialisme en staatsvorming: Wit, swart en bruin is verkorte, abstrakte weergawes van koloniseerder, slaaf en gekonoliseerde.[13] Teen die middel-17de eeu was dit 'n gewilde gebruik om die term español (Spanjaard) in geskrewe dokumente gelyk te stel met blanco, of wit.[13] In die Spaans-Amerikaanse kolonies is Afrikane, inheemse Amerikane en die Jode op grond van die "suiwerheid van bloed", en ingevolge die 1501 wetgewing van die Spaanse koning, nie toegelaat om enige regerings- of openbare pos te beklee nie. Soortgelyke beperkinge was ook in die gevegsmagte, sommige godsdienstige instellings, kolleges en universiteite van krag.[14][15][14]

18de eeuse navorsing

Carl Linnaeus het in 1758 'n voorstel ingedien oor hoe hy die natuurlik taksonomiese kategorieë van die menslike spesie sien. Hy het onderskei tussen die Homo sapens en die Homo sapiens europaeus, en hy het later vier geogafiese onderafdelings van mense bygevoeg: wit Europeërs, rooi Amerikaners, geel Asiërs en swart Afrikane. Hoewel Linnaeus dit as objektiewe klassifikasies bedoel het, het sy beskrywings van hierdie groepe kulturele eienskappe en neerhalende stereotipering ingesluit.[16]

Die Georgiese skedel wat deur Johann Friedrich Blumenbach in 1795 ontdek is, en wat hy gebruik het vir sy hipotese dat die Europeërs afstam van die Kaukasiërs.

Historiese wit identiteite

Voor die Nywerheidsomwentelings in Europa was dit 'n sosiale statussimbool om wit te wees. Aristokrate is minder aan die son blootgestel so hulle bleek gelaatstrekke is moontlik met status en rykdom geassosieer.[17] Dit is moontlik die oorsprong van die sogenaamde "bloubloed" wanneer daar na die adelstand verwys is- die velle was só bleek dat die blou van die are sigbaar was.[18]  Die verandering in die betekenis van wit om in die kolonies tussen die Europeërs en nie-Europeërs te onderskei, was nie van toepassing in die "tuislande" soos Engeland, Ierland, Skotland en Wallis nie. Om wit te wees het dus sy betekenis behou om sosiale status aan te dui. Toe die Britse Ryk in die 19de eeu op sy kruin was, het baie van die bourgeoisie en die aristokrasie 'n ontsettende chauvinsitiese houding teenoor ondergeskiktes ontwikkel. Edward Lhuyd het gevind dat Wallies, Goideliese tale, Kornies en Bretons almal deel van dieselfde taalfamlilie is, wat hy Kelties noem, en was uniek aan die Germaanse Engels. Aan die ander kant het die ontdekking van die Anglo-Saksiese oorblyfsels die idee laat posvat dat die Engelse afstam van 'n unieke Germaanse geslag wat fundamenteel (en op grond van ras) verskil het van die Kelte. Vroeë Britse antropoloë soos John Beddoe en Robert Knox het hierdie uniekheid benadruk, en dit was 'n algemene opvatting dat die Walliesers, Iere en Skotte aftsam van die inheemse en meer "primitiewe" bewoners van die eilande, terwyl die Engelse afstammelinge van 'n meer gevorderde en onlangse Germaanse migrasie is.

Hedendaagse en amptelike gebruike

Die Britse kantoor vir nasionale statistiek gebruik die term "wit" as 'n etniese kategorisering. Die terme wit Britte, wit Iere, wit Skotte en wit Ander word gebruik. Hierdie klassifikasies maak staat op indiwidue wat hulself identifiseer aangesien dit aanvaar word dat etniese identifikasie nie 'n objektiewe kategorie is nie.[19]

Op sosiale vlak word daar in die Verenigde Koninkryk gewoonik met wit na inheemse Britse-, Ierse- en Europese oorsprong verwys.[20] In 2011 het 87.2% van die Britse bevolking hulself as wit geïdentifiseer.[21][22][23]

Die kulturele grense wat wit Amerikaners van ander rassegroepe of etniese kategorieë skei, word gedurig betwis en verander gereeld. Professor David R Roediger van die universiteit van Illinois, reken dat die bou van die wit ras in Amerika 'n poging was om slawe-eienaars en hul slawe geestelik van mekaar te kan skei.[24] Teen die 18de eeu was die term "wit" al goed gevestig as 'n rasseterm. Volgens John Tehranian, was diegene wat, in 'n stadium van die Amerikaanse geskiedenis as nie-wit beskou was, die volgende: Duitsers, Grieke, wit Spaanse afstammelinge, Arabiere, Iraniërs, Jode, Slawiërs en Spanjaarde.[25]  Tot vandag toe is die verhouding tussen sommige etniese groepe en witheid steeds 'n komplekse kwessie. In besonder, omdat sommige Joodse en Arabiese indiwidue hulself as deel van die wit Amerikaanse kategorisering beskou, maar ander, uit dieselfde stambome, sien hulself weer nie as wit nie, en word ook nie deur die Amerikaanse sameleweing as wit beskou nie.[26][27][28]

Die huidige Amerikaanse sensus definisie beskryf "wit" as "'n persoon met sy oorsprong in Europa, Midde-Ooste of Noord-Afrika."[29][30]

Verwysings

  1. ↑ "On both sides of the chronological divide between the modern and the pre-modern (wherever it may lie), there is today a remarkable consensus that the earlier vocabularies of difference are innocent of race."
  2. ↑ Jablonski, Nina G. (27 September 2012). Living Color: The Biological and Social Meaning of Skin Color. Berkeley, CA: University of California Press. p. 106. ISBN 978-0-520-95377-2.
  3. ↑ James H. Dee, "Black Odysseus, White Caesar: When Did 'White People' Become 'White'?"
  4. ↑ Painter, Nell (2 Februarie 2016). The History of White People. New York, NY: W. W. Norton & Company. p. 1. ISBN 978-0-393-04934-3.
  5. ↑ Michael Witzel, "Rgvedic History" in: The Indo-Aryans of South Asia (1995): "while it would be easy to assume reference to skin colour, this would go against the spirit of the hymns: for Vedic poets, black always signifies evil, and any other meaning would be secondary in these contexts"
  6. ↑ "The first are RETH, the second are AAMU, the third axe NEHESU, and the fourth are THEMEHU.
  7. ↑ Xenophanes of Colophon: Fragments, Xenophanes, J. H. Lesher, University of Toronto Press, 2001, ISBN 0-8020-8508-3, p. 90.; Agesilaus
  8. ↑ Herodotus, Histories 2.104.2.
  9. ↑ Herodotus 4.108 trans.
  10. ↑ Keevak, Michael (2011). Becoming Yellow: A Short History of Racial Thinking. Princeton University Press. pp. 26–27.
  11. ↑ Keevak, Michael (2011). Becoming Yellow: A Short History of Racial Thinking. Princeton University Press. p. 2.
  12. ↑ Silverblatt, Irene (2004). Modern Inquisitions: Peru and the colonial origins of the civilized world. Durham: Duke University Press. pp. 113–16. ISBN 0-8223-8623-2.
  13. ↑ 13,0 13,1 Silverblatt, Irene (2004). Modern Inquisitions: Peru and the colonial origins of the civilized world. Durham: Duke University Press. p. 115. ISBN 0-8223-8623-2.
  14. ↑ 14,0 14,1 Twinam, Ann (2005). "Racial Passing: Informal and Official 'Whiteness' in Colonial Spanish America". New World orders: violence, sanction, and authority in the colonial Americas. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. pp. 249–272. ISBN 978-0-8122-3895-2. {{cite book}}: Onbekende parameter |editors= geïgnoreer (hulp)
  15. ↑ Duenas, Alcira (2010). Indians and mestizos in the "lettered city" reshaping justice, social hierarchy, and political culture in colonial Peru. Boulder, CO: University Press of Colorado. ISBN 978-1-60732-019-7. Besoek op 23 April 2012.
  16. ↑ Sarah A. Tishkoff and Kenneth K. Kidd (2004) Implications of biography of human populations for 'race' and medicine Nature Genetics
  17. ↑ Kruszelnicki, Karl, News in Science: Skin Colour 1, http://www.abc.net.au/science/articles/2001/03/01/249992.htm?site=science/greatmomentsinscience 
  18. ↑ Bonnet, Alistair (2000) White Identities p. 32
  19. ↑ "Ethnic group statistics: A guide for the collection and classification of ethnicity data" (PDF). Office for National Statistics. 2003. p. 9. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2016. Besoek op 3 Januarie 2011.
  20. ↑ Kissoon, Priya.
  21. ↑ 2011 Census: KS201EW Ethnic group: local authorities in England and Wales
  22. ↑ "2011 Census: Key Results on Population, Ethnicity, Identity, Language, Religion, Health, Housing and Accommodation in Scotland – Release 2A" (PDF). National Records for Scotland. 26 September 2013. Besoek op 30 September 2013.
  23. ↑ NISRA 2011 Census: Ethnic Group: Accessed 3 June 2013[dooie skakel]
  24. ↑ Roediger, Wages of Whiteness, 186; Tony Horwitz, Confederates in the Attic: Dispatches from the Unfinished Civil War (New York, 1998).
  25. ↑ Tehranian, John (2000). "Performing Whiteness: Naturalization Litigation and the Construction of Racial Identity in America". The Yale Law Journal. 109 (4): 825–827. doi:10.2307/797505.
  26. ↑ Ajrouch, Kristine J. (2004). "Gender, Race, and Symbolic Boundaries: Contested Spaces of Identity among Arab American Adolescents". Sociological Perspectives. 47 (4): 371–391. doi:10.1525/sop.2004.47.4.371.
  27. ↑ Kenneth L. Marcus (2010). Jewish Identity and Civil Rights in America. Cambridge University Press. pp. 137–148.
  28. ↑ Cornel West (19 Julie 2007). "Voices on Antisemitism" (in Engels). United States Holocaust Memorial Museum. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 September 2013.
  29. ↑ The White Population: 2010, Census 2010 Brief C2KBR/01-4, U.S. Census Bureau, Augustus 2001.
  30. ↑ Anthony Walsh (2004).
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Wit_mense&oldid=2441619"