Συναντώντας την πρώτη μεγάλη πρόκληση: το Δέντρο της Γνώσης του Καλού και του Κακού

Οι πτώσεις των πρωτοπλάστων (Γέν. 3, 1 - 4, 1 - αποσπάσματα): «Ἀδάμ, ποῦ εἶ;»

  «Είπε λοιπόν το φίδι στη γυναίκα: «Αλήθεια είπε ο Θεός να μη φάτε από κανένα δέντρο του κήπου;» Η γυναίκα τού απάντησε: «Μπορούμε να φάμε καρπούς απ’ όλα τα δέντρα, εκτός από κείνο που βρίσκεται στη μέση του κήπου. Ο Θεός είπε να μη φάμε τον καρπό του, ούτε να τον αγγίξουμε, για να μην πεθάνουμε». Τότε το φίδι είπε στη γυναίκα: «Όχι βέβαια! Δεν θα πεθάνετε· ξέρει όμως ο Θεός ότι την ημέρα που θα φάτε απ’ αυτό, θα ανοιχτούν τα μάτια σας και θα γίνεται σαν θεοί, και θα γνωρίζετε το καλό και το κακό». Η γυναίκα είδε ότι οι καρποί του δέντρου ήταν εύγεστοι, ελκυστικοί […] Πήρε, λοιπόν, από τους καρπούς κι έφαγε· έδωσε και στον άντρα της που ήταν μαζί της, και έφαγε κι αυτός. Τότε άνοιξαν τα μάτια και των δύο και κατάλαβαν ότι ήταν γυμνοί. […] Τότε άκουσαν το θόρυβο που έκανε ο Κύριος ο Θεός, καθώς περιπατούσε στον κήπο το δειλινό, και κρύφτηκαν απ’ αυτόν ο Αδάμ και η γυναίκα του ανάμεσα στα δέντρα του κήπου. Αλλά ο Κύριος ο Θεός φώναξε τον Αδάμ και του είπε: «Πού είσαι;» Εκείνος απάντησε: «Σε άκουσα στον κήπο, φοβήθηκα και κρύφτηκα, γιατί είμαι γυμνός». «Ποιος σου είπε πως είσαι γυμνός;» ρώτησε ο Θεός. «Μήπως έφαγες από το δέντρο που σου είχα απαγορεύσει να φας;» Ο Αδάμ αποκρίθηκε: «Η γυναίκα που μου έδωσες, εκείνη μου προσέφερε έναν καρπό και έφαγα». Ο Κύριος ο Θεός ρώτησε τη γυναίκα: «Γιατί το έκανες αυτό;» Εκείνη απάντησε: «Το φίδι με εξαπάτησε και έφαγα». […] Τότε είπε ο Κύριος ο Θεός στο φίδι: «Γι’ αυτό που έκανες, καταραμένο να’ σαι μόνο εσύ απ’ όλα τα ζώα της γης! […] Και στη γυναίκα είπε: «[…] με πόνους θα γεννάς τα παιδιά σου» […]. Μετά είπε στον Αδάμ: «Επειδή άκουσες τη γυναίκα σου κι έφαγες από το δέντρο, απ’ το οποίο σε είχα διατάξει να μη φας, καταραμένη θα είναι η γη εξαιτίας σου. Με μόχθο θα την καλλιεργείς σ’ όλη σου τη ζωή» […] Ο Κύριος ο Θεός έφτιαξε για τον Αδάμ και τη γυναίκα του δερμάτινους χιτώνες και τους έντυσε. […] Έτσι, ο Κύριος ο Θεός έδιωξε τον άνθρωπο από τον κήπο της Εδέμ, για να καλλιεργεί τη γη απ’ την οποίαν είχε προέλθει». 

Πόθος για τη γνώση του καλού και του κακού: 

Επιθυμία που γοητεύει τον άνθρωπο σε κάθε εποχή! Ενώ άνθρωπος απολάμβανε όλη τη χαρά του παραδείσου, το «φίδι» τον ερωτά γιατί του απαγορεύθηκε να φάει τον ένα καρπό. Βεβαίως και το συγκεκριμένο δέντρο ο Θεός το δημιούργησε για να το γευθεί ο άνθρωπος, όταν φθάσει στην κατάλληλη «ηλικία». Διερωτηθήκαμε γιατί, άραγε, στα μάτια της Εύας, ο καρπός του δέντρου της γνώσης του καλού και του κακού, φάνταξε τόσο ελκυστικός; Τι ήταν εκείνο, τελικά, το οποίο γοήτευσε και εκείνην αλλά και τον Αδάμ; Μία πολύ ισχυρή επιθυμία του ανθρώπου κάθε εποχής, είναι να αισθάνεται ότι «έχει την κατάσταση στα χέρια του», ότι είναι δυνατός, ότι είναι κάτι σπουδαίο, κάποιος που έχει ιδιαίτερη σημασία για τους άλλους γύρω τους, κάποιος που μπορεί να εξουσιάζει και να ελέγχει πράγματα και καταστάσεις. Πρόκειται για μία διαχρονική δίψα για γνώση και για δύναμη. Και τούτη η δίψα σαγηνεύει τον άνθρωπο παντού και πάντοτε ασκεί μία ακαταγώνιστη έλξη. Γιατί όμως; Αυτό είναι ένα ζήτημα που αξίζει τον κόπο να μας προβληματίσει. Και επίσης υπάρχουν δύο ακόμη ερωτήματα: 

Πρώτον, γιατί, σύμφωνα με τη βιβλική διήγηση, ο Θεός απαγορεύει τους Πρωτοπλάστους να πραγματοποιήσουν την επιθυμία τους αυτή; 

Και δεύτερον: Γιατί οι Πρωτόπλαστοι φεύγουν από τον Παράδεισο, όταν δοκιμάζουν τον καρπό από το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού; Τι συμβαίνει άραγε;  

Την απάντηση στα δύο αυτά ερωτήματα που θέσαμε, θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε στις δύο υποενότητες που ακολουθούν

 Προσεγγίζοντας την έννοια της αμαρτίας: 

Παράβαση ή αποτυχία; Το γεγονός ότι ο Αδάμ και η Εύα έφαγαν από το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού, αποτελεί αμαρτία και όχι  αρετή. Γιατί; Τι είναι η αμαρτία; Τι έρχεται στο νου μας καθώς ακούμε τη λέξη αυτή; Πρόκειται μήπως για ένα συνώνυμο της λέξης «παράβαση»; Ας διαβάσουμε και πάλι τη βιβλική αυτή διήγηση, και ας δούμε τι περιγράφεται εκεί: Οι Πρωτόπλαστοι μόλις δοκιμάζουν τον απαγορευμένο καρπό, τότε διαπιστώνουν ότι είναι γυμνοί. Αυτό δείχνει ότι κάτι αλλάζει στη ζωή τους, κάτι το οποίο οι ίδιοι επέλεξαν και οι ίδιοι προκάλεσαν. Τι ακριβώς; Να γίνουν σαν τον Θεό, χωρίς όμως να λάβουν υπόψη τους τις υποδείξεις και τις οδηγίες που Εκείνος τους έδωσε. Οι Πρωτόπλαστοι, λοιπόν, παραβαίνουν μία εντολή που ο ίδιος ο Θεός τους δίνει. Η εντολή αυτή, όμως, δόθηκε για κάποιον συγκεκριμένο σκοπό: Για να μπορούν οι Πρωτόπλαστοι να έχουν μία σχέση ζωής με τον Θεό, που είναι η μόνη και αληθινή πηγή της ζωής. Η εντολή αυτή που δόθηκε στους Πρωτοπλάστους, επομένως, διαφυλάσσει τη σχέση ζωής ανάμεσα στον Θεό και τον άνθρωπο. Και η παράβαση της εντολής αυτής διαταράσσει τη σχέση ζωής ανάμεσα στον Θεό και τον άνθρωπο. Συνεπώς, όταν ο Αδάμ και η Εύα δοκιμάζουν τον καρπό από το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού, αυτό το οποίο πράττουν δεν είναι μόνο μία παράβαση ή παρακοή απέναντι σε μία εντολή που τους έδωσε ο Θεός, αλλά κατ’ ουσίαν, επιλέγουν να διακόψουν τη σχέση ζωής που είχαν με τον Θεό. 

  Ακόμη, σύμφωνα με το βιβλικό κείμενο της Γένεσης, Ζωή με τον Θεό Πατέρα διαπιστώνουμε ότι η παρακοή των Πρωτοπλάστων, δηλ. ο χωρισμός και η απομάκρυνσή τους από τον Θεό, συνοδεύεται και από μία άλλη συμπεριφορά: δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεών τους, αλλά επιρρίπτουν την ευθύνη γι’ αυτήν στους άλλους. Έτσι, ο Αδάμ θεωρεί ότι για τη βρώση του απαγορευμένου καρπού την ευθύνη έχει η Εύα, ενώ η Εύα με τη σειρά της κατηγορεί το φίδι. Αυτή η αποποίηση της ευθύνης φαίνεται, επίσης, από το γεγονός πως οι Πρωτόπλαστοι μετά τη διάπραξη του προπατορικού αμαρτήματος προσπαθούν να κρυφτούν από τον Θεό. Ο Θεός, όμως, δεν είναι εκδικητής ούτε και καταριέται τους ανθρώπους. Ωστόσο, τούς φανερώνει τις συνέπειες που έχουν οι πράξεις τους. 

 Πώς εισέβαλε το κακό στον κόσμο; Από τη χαρά του παραδείσου στη ζωή «χωρίς» τον Θεό  

Η επιθυμία του ανθρώπου να γεμίσει τη ζωή του με ευτυχία και να γνωρίσει τον κόσμο γύρω του, δεν είναι κάτι το κακό. Ο ίδιος ο Θεός έσπειρε μέσα στην ψυχή του την επιθυμία αυτή. Αυτό φαίνεται στα κείμενα της Αγίας Γραφής. Τότε, γιατί θεωρείται ότι οι Πρωτόπλαστοι διέπραξαν αμαρτία, όταν δοκίμασαν τον απαγορευμένο καρπό; Ποιο είναι ακριβώς το πρόβλημα; Το πρόβλημα δεν είναι τίποτε άλλο παρά η απόφαση του ανθρώπου να ζήσει χωρίς τον Θεό, μακριά από τον Θεό· η απόφαση του ανθρώπου να γίνει κάτι σπουδαίο, να βρει την ευτυχία στη ζωή του, χωρίς όμως να θέλει να έχει οποιαδήποτε σχέση με την πηγή της ζωής, τον Θεό. Οι Πρωτόπλαστοι έκαναν αυτήν την επιλογή διότι κατασκευάζουν μία ψεύτικη εικόνα για τον Θεό αντί να νιώσουν πως ο Θεός είναι Πατέρας τους και πως τους συντροφεύει σε κάθε τους βήμα, και ότι ο ίδιος θέλει την πρόοδο και την ευτυχία τους, δημιουργούν τη λάθος αντίληψη, ότι ο Θεός είναι ένας τιμωρός και εκδικητής, αστυνομεύοντας τη ζωή τους και προσπαθώντας να εμποδίσει την ευτυχία τους. 

Πηγή : Σωτήριος Δεσπότης, Νικόλαος Παύλου, Αθανάσιος Στογιαννίδης, Α´ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ,Θέματα από την Αγία Γραφή, σελ 23-27