Stimmhafte pharyngale Frikativ
(Witergleitet vun IPA ʕ)
| Stimmhafte pharyngale Frikativ | ||
|---|---|---|
| IPA-Nummere | 145 | |
| IPA-Zeiche | ʕ | |
| IPA-Bildli | ||
| Teuthonista | ||
| X-SAMPA | ?\ | |
| Kirshenbaum | H<vcd> | |
De stimmhafti pharyngali Frikativ oder Approximant isch en Konsonant vo dr mänschliche Sprooch. Ùnter de Sprooche vo dr Wält chùnt er sehr sälte vor. S Zeiche im IPA defür isch [ʕ].
En Groossdeil vo Sprooche, wie s Arabisch, wo es de Luut aageblich git, hen stattdäm allerdings schynts en epiglottale Luut: [ʢ][1]. Es isch allerdings mindeschtens ei Sprooch bekannt, wo glychzytig pharyngali ùn epiglottali Frikativ het, ùn zwar s Aghulisch, e Sprooch wo vo 17.000 Mensche in dr russische Republik Dagestan gschwätzt wird.
Au wänn de Luut traditionel als Frikativ ygordnet isch, isch es wohl meischt en Approximant.
Artikulation
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Es isch en Frikativ; es wird e Engi im Muul bildet, wo de Lùftstrom duredrùggt wird.
- De Artikulationsort isch pharyngal; es wird ganze hinte im Rache, bim Pharynx, e Engi bildet.
- D Phonation isch stimmhaft; derwyylscht er produziert wird, vibriere d Stimmbänder.
- Es isch en orale Konsonant; d Lùft goot dur s Muul usse.
- Es isch en egressive Konsonant; er wird allei dur s Usstoosse vo Lùft mit de Lunge ùn em Zwerchfell erzüügt, wie die meischte mänschliche Sproochluut.
Verbreitig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]| Sprooch | Wort | IPA-Transkription | Bedütig | Bemerkig | |
|---|---|---|---|---|---|
| Schwäbisch[2] | ändard | [ˈend̥aʕ̞d̥] | ‚änderet‘ | En Approximant.[2] Allophon vo /ʁ/ im Chern ùn am Änd vùnere Silbe[2]. | |
| Abasinisch | гӀапынхъамыз | [ʕaːpənqaːməz] | ‚März‘ | ||
| Arabisch | ثعبان | [θuʕbaːn] | ‚Schlang‘ | ||
| Assyrisch-neuaramäisch | tara | [tər'ʕɑː] | ‚Dür‘ | Nùmme in konservativem oder liturgischem Bruuch. Sùnscht meischt [tərɑː]. | |
| Awarisch | гӀоркь | [ʕortɬʼː] | ‚Griff‘ | ||
| Dänisch[3] | ravn | [ʕ̞ɑ̈wˀn] | ‚Rab‘ | En Approximant;[3] wird au als [ʁ] bschriibe.[4] | |
| Hebräisch | Irakischs Hebräisch | עברית | [ʕibˈriːθ] | ‚Hebräischi Sprooch‘ | |
| Sephardisch | [ʕivˈɾit] | ||||
| Jemenitisch | |||||
| Kabylisch[5] | ɛemmi | [ʕəmːi] | ‚myn Vateronkel‘ | ||
| Koptisch | ⲁϣⲁⲓ / ʕšai | [əʕˈʃai] | ‚verviilfache‘ | ||
| Kurdisch | ‘ewr | [ʕæwr] | ‚Wùlch‘ | In gwüsse Dialäkt. | |
| Marshallesisch | enana | [ɛ̯ɛnæ͡ɑʕnæ͡ɑʕ] | ‚es isch schlächt‘ | ||
| Portugiesisch | Fluminense | armando | [ɐʕˈmɜ̃du] | ‚bewaffne‘ | in freier Variation mit [ɣ], [ʁ] ùn [ɦ] vor stimmhafte Konsonante. |
| Somali | cunto | [ʕuntɔ] | ‚Ässe‘ | ||
| Stoney | marazhud | [maʕazud] | ‚Räge‘ | ||
| Tschetschenisch | Ӏан / jan | ‚Winter‘ | |||
| Turoyo | ܐܰܪܥܳܐ | [arʕo] | ‚Ärd‘ | ||
| Ukrainisch[6] | гора | [ʕoˈrɑ] | ‚Berg‘ | Wird au als [ɦ] bschriibe. | |
Fuessnote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Ladefoged, Peter & Maddieson, Jan. (1996). The Sounds of the World's Languages. ISBN 0-631-19815-6.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Markus Hiller: Pharyngeals and "lax" vowel quality. Institut für Deutsche Sprache. Archiviert vom Original am 28. Mai 2014.
- ↑ 3,0 3,1 Ladefoged & Maddieson (1996:323)
- ↑ Basbøll (2005:62)
- ↑ Bonafont (2006:9)
- ↑ Danyenko & Vakulenko (1995:12)
| Konsonante | Lueg au: IPA, Vokale | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||