Себерҙе буйһондороу битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

=== XVIII быуат. Чукотканы һәм Камчатканы буйһондороу ===
* 1703—1715 — Камчаткала урыҫтарға ҡаршы ихтилал, уның барышында Большая река һәм Аклан баструктары яндырыла һәм 200 казак үлтерелә; 1705 йылда коряктар Протопопов етәкселегендәге казак отряды ҡыйратыла<ref name="autogenerated1"/>
* 1709 — Алтай тауҙары алдында Бикатун бастругы төҙөлә
* 1711 — Данила Анциферов Курил утрауҙарын аса
* 1712 — Камчаткала казактар болаһы һәм үҙ начальниктарын үлтереү (Атласов, Миронов һәм Чириков)
* 1712 — Меркурий Вагин [[Яңы Себер утрауҙары|Новосибирск утрауҙарын]] аса
* 1716 — [[Омск]] ҡалаһына нигеҙ һалына
* 1730—1740 йылдарҙа- Чукоткаға поход. Павлуцкий етәкселегендәге урыҫ отрядтары экспедициялары
* 1733—1743 — Төньяҡ Боҙло океанының Себер ярын өйрәнеү өсөн Бөйөк Төньяҡ экспедицияһы (Харитон Лаптев, Семен Челюскин): кеше йәшәмәгән [[Таймыр]] өйрәнелә, Бырранга тауҙары һәм Челюскин мороны (Себерҙең төньяҡ осо) асыла
* 1740 — [[Петропавловск-Камчатский]] ҡалаһы асыла
* 1747 — чукчалар Анадырь коменданты отрядын юҡ итәләр
* 1748—1755 — чукчаларға ҡаршы ете хәрби походы
* 1752 — Гижигинка ҡәлғәһенә нигеҙ һалына
* 1753 — коряктар Гижигинка ҡәлғәһен ҡамайҙар
* 1778 — [[Чукотка ярымутрауы|Чукотканы]] тулыһынса ҡушып алыу
* 1799 — Алясканы колонизациялау (башы)