Φρανσουά Κυσέ: Η «Γαλλική Θεωρία» έγινε στα Πανεπιστήμια Αμερικανική - είχε όμως και Γερμανική ρίζα

Απόσπασμα από το βιβλίο του François Cusset, French Theory - Foucault, Derrid, Deleuze & Cie et les mutations de Ia vie intellectuelle aux Etats-Unis, Editions La Decouverte, Παρίσι 2003

Εδώ παρουσιάζεται μέρος της ενότητα; «A German Subtext» του  Κεφαλαίου 13 («Worldwide Theory, A Global Legacy») - στα ελληνικά αποδόθηκε από την αγγλική μετάφραση των Jeff Fort, Josephine Berganza και Marlon Jones French theory - how Foucault, Derrida, Deleuze, & Co  transformed the intellectual life of the United States, © University of Minnesota Press, 2008

Όταν ο Μάρτιν Χάιντεγκερ συνάντησε τον Ζακ Λακάν και τον Κώστα Αξελό (1955). Από αριστερά: Heidegger, Axelos, Lacan, Jean Beaufret, Elfriede Heidegger, Sylvia Bataille (σύζυγος του Lacan) © Progressive Geographies/Difundir Psicoanálisis

O Φρανσουά Κυσέ δεν ανήκει στους πολλούς Γάλλους σκληρούς επικριτές της «Γαλλικής Θεωρίας». Απεναντίας προσπαθεί να την βλέπει εποικοδομητικά, φθάνει μέχρι και να υπερτονίζει τα σημεία σύγκλισης της με έργα ορισμένων νεότερων  - «μετά την Φρανκφούρτη» - εκπροσώπων της Κριτικής Θεωρίας. Ωστόσο είδε καθαρά ότι η Γαλλική Θεωρία, όταν μεταλαμπαδεύτηκε στην Αμερική βρήκε εκεί εύφορο έδαφος. Και τα εκεί ισχυρά ρεύματα σκέψης δεν ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα να την ανασκευάσουν. Αντίθετα, η Γαλλική Θεωρία δεν μακροημέρευσε στην γενέτειρα Γαλλία, ενώ στη Γερμανία των προγόνων της εμποδίστηκε εξαρχής. Συνέπεσε με την εποχή που η, επιδραστική τότε, Κριτική Θεωρία, χάρις στο έργο του Χάμπερμας και άλλων της «δεύτερης γενιάς» της, μόλις είχε αποκτήσει για πρώτη φορά γερά κανονιστικά θεμέλια, ενώ επιχειρούσε να θεμελιώσει «οντολογικά» την ουσιαστική (μη εργαλειακή) ορθολογικότητα στην διυποκειμενική αλληλεπίδραση. Αυτό την έφερνε αυτόματα σε σύγκρουση με την απέχθεια της Γαλλικής Θεωρίας για κάθε είδος αξιολογικής και οντολογικής θεμελίωσης της θεωρίας και της πράξης.

Στην Ελλάδα, η «σχολή Αλτουσέρ» ως παράπλευρος κλάδος της Γαλλικής Θεωρίας, απόκτησε νωρίς επιρροή. Ωστόσο επέδρασε μόνον στενά πολιτικά και αγρίως παραναγνωσμένη. Παρά τις δύο μοναχικές εξαιρέσεις του Νίκου Πουλαντζά και του Άγγελου Ελεφάντη, οι οποίοι είχαν ευρύτερους πνευματικούς ορίζοντες και, καθένας με τον τρόπο του, αξιοποίησαν από αυτήν ό,τι μπορούσε να αξιοποιηθεί στις πραγματικές της δυνατότητες, ο «ελληνικής κοπής πολιτικός Αλτουσέρ» δεν ήταν ελιτιστής όπως ο πραγματικός, αλλά προέκυψε αναρχοαριστερίστας ή «αριστερός λαϊκιστής». Μόνη ομοιότητα με τον αυθεντικό Γάλλο ήταν το αδιέξοδο της πολιτικών παραγώγων τους. 

Τα επίμαχα προϊόντα της ωριμασμένης Γαλλικής Θεωρίας - ηθικός και πολιτικός σχετικισμός, «πολιτισμικές σπουδές», «μετααποικιοκρατικές» θεωρίες, queer ιδεολογήματα, μαζί με το βαθύ αντιανθρωπιστικό-αποδομητικό πλαίσιο, μάς ήρθαν πολύ αργότερα, όταν οι Έλληνες έπαψαν να κάνουν μεταπτυχικά στην Γαλλία και στράφηκαν προς την Αμερική και Βρετανία. Μιά επαλήθευση της διάγνωσης του Κυσέ; Στην περίοδο της ελληνικής χρεοκοπίας (2009-2015), φορείς πολιτικής έρευνας υποτίθεται σοβαροί, όπως π.χ. το Ινστιτούτο Νίκου Πουλαντζά, κατακλύζονταν από παρουσίες και δημοσιεύσεις πρώτων ονομάτων της αγγλοσαξωνικά ωριμασμένης Γαλλικής Θεωρίας και παρακλαδιών της, π.χ. της περιβόητης «σχολής του Έσσεξ». Η επιρροή συνεχίζεται, όχι μόνον σε αναρχοαυτόνομους κύκλους αλλά και σε όσους λίγους έχουν απομείνει στην λεγόμενη ριζοσπαστική Αριστερά να βλέπουν και λίγο έξω από τα ελληνικά σύνορα.

Εν τω μεταξύ, η επιρροή της Γαλλικής Θεωρίας στα αμερικανικά Πανεπιστήμια, και κυρίως τα ανορθολογικά, μηδενιστικά παρεπόμενα της στην κοινωνία και στην πολιτική, διάνοιξαν έδαφος και έδωσαν την ευκαιρία να σαλπίσουν την γενική επίθεση τους οι σύγχρονοι κληρονόμοι των «πιο σκοτεινών, των πραγματικά μηδενιστικών σκοτεινών στοχαστών της αστικής τάξης» (Χάμπερμας), δηλαδή το ιδεολογικό ιερατείο των MAGA και οι εν Ευρώπη μιμητές του. Η άσπονδη εχθρότητα της «αντισυστημικής Ακροδεξιάς» εναντίον των «Woke» φιλελεύθερων και αριστερών κρύβει τον παράδοξο μεταξύ τους ανταγωνισμό για deregulation, disruption, αντικρατισμό, αποδόμηση και το κοινό αντι-κανονιστικό, αντι-αξιολογικό μένος. Είναι σαν ανταγωνιστική συνεργασία στο πεδίο του ανορθολογισμού και μηδενισμού. Φυσικά οι πρώτοι είναι ανίκητοι. 

Υπάρχουν άραγε συγγενικοί δεσμοί; Τι σχέση έχουν οι δύο βασιλικοί οίκοι, του Οίκου των Πολιτισμικών Πολεμιστών και των Μεγάλων Πατρίδων αφενός, και του Οίκου των Χρήσιμων Ηλίθιων Εξεγερμένων αφετέρου; Μιντιακά προγεφυρώματα του αναρχοκαπιταλισμού στην Ευρώπη όπως ο Ουλφ Πόσαρντ (Ulf Poschardt), υψηλά ιστάμενος στο πετρελαιοκίνητο μιντιακό συγκρότημα Springer SE, εκδότης της εφημερίδας Welt, του Politico και του Business Insider, μάς βάζουν ιδέες.

Το τελευταίο βιβλίο του υπό τον υποδειγματικά αποδομητικό τίτλο Shitbürgertum («Σκατομπουρζουαζία») είναι «αφιερωμένο» στους ορθολογιστές, μη μηδενιστές αστούς. Σ' εκείνους που δεν υποκλίνονται στον Τραμπ, στον Μασκ, στην AfD και στα ορυκτά καύσιμα. Le jeune homme conservateur, rebelle d'extrême droite, επίμονος προπαγανδιστής του μονοδιάστατου συστήματος πολιτικών συντεταγμένων όσο οι Αμερικανοί ομοϊδεάτες του, αποκαλεί τους εχθρούς αστούς «αριστερούς» αστούς: «Ωφελούνται από το κράτος και τους θεσμούς του και άρα θέλουν να το επεκτείνουν συνεχώς [...] επιχειρηματολογούν με ηθικά επιχειρήματα και θέλουν να απαγορεύουν και να ρυθμίζουν τα πάντα, άν και νοιάζονται μόνον για τον εαυτό τους». Ο Ουλφ Πόσαρντ, όπως και άλλοι του Οίκου του, στην νεότητα τους ξέπλυναν το μυαλό τους με ποτάμια «Γαλλικής Θεωρίας». Τώρα, τα «Γαλλικά» που ακούν από αυτήν οι ορθολογιστές αστοί συνεχίζονται δριμύτερα.Τυχαίο;

Γ. Ρ.

 

Μολονότι οι επιδράσεις της «Γαλλικής Θεωρίας» φτάνουν μέχρι και στα οροπέδια των Άνδεων ή στις πλαγιές του όρους Φούτζι, την πολιτισμική της γενεαλογία πρέπει να την αναζητήσουμε σε έδαφος πολύ πιο κοντινό στην πατρίδα μας την Γαλλία: Ακριβώς στην απέναντι πλευρά του Ρήνου. Στην Γερμανία, υποδέχτηκαν κριτικά τον γαλλικό «νεοστρουκτουραλισμό». Άν και εκεί ήρθε μόνον από μικρό αριθμό πηγών της, ωστόσο η κριτική αντιμετώπιση της ήταν πιο έντονη και προχώρησε σε μεγαλύτερο βάθος, συγκρινόμενη με την κριτική που της έγινε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι παγκόσμιες διαδρομές της γαλλικής σκέψης στην δεκαετία του 1970 μας οδηγούν, εν τέλει, στην Γερμανία και στην δική της φιλοσοφική παράδοση, για την οποία η Γαλλική Θεωρία έδρασε μερικές φορές ως απλός πολιτισμικός διερμηνέας. Η γαλλική διαμεσολάβηση έδωσε την ευκαιρία στην κληρονομιά του Μαρξ, του Χέγκελ, του Νίτσε και του Χάιντεγκερ να συζητηθεί στα ισπανικά, στα ιαπωνικά, ή στις πολλές ποικιλίες της αγγλικής γλώσσας οι οποίες ομιλούνται σε πανεπιστημιουπόλεις όλου του κόσμου. Άλλωστε, όλες οι συνεισφορές της Γαλλικής Θεωρίας, από τον Φουκώ μέχρι τον Ντεριντά, αντιπροσώπευαν, πριν απ' όλα, έναν κριτικό διάλογο με τους δύο κύριους κλάδους της γερμανικής φιλοσοφικής παράδοσης, την χουσερλιανής ή φαινομενολογικής αφενός και της εγελιανής-μαρξιστικής αφετέρου, οι οποίες είχαν εισαχθεί στα γαλλικά πανεπιστήμια από την προηγούμενη γενιά, κατά την περίοδο μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων. Αν και στην δεκαετία του 1980, οι Γάλλοι επικριτές της προσπάθησαν να δαιμονοποιήσουν την τετράδα των Νίτσε, Χάιντεγκερ, Μαρξ και του Αυστριακού, δηλαδή επίσης γερμανόφωνου Φρόιντ (δηλαδή τις θεωρούμενες ως πηγές όλης της Γαλλικής Θεωρίας), με το απλουστευτικό και αναγωγιστικό επιχείρημα ότι η «σκέψη του '68» απλώς «παρέτεινε δουλικά» την ζωή αυτού του «γερμανικού αντιανθρωπισμού»1, θα ήταν πιο ακριβές να περιγραφεί η Γαλλική Θεωρία ως μια δημιουργική επανανάγνωση αυτών των τεσσάρων Γερμανών στοχαστών (με ενσωμάτωση και άλλων πολύ διαφορετικών επιρροών), παρά ως συνέχεια της δομιστικής κριτικής [της αρχικής, π.χ. του Κλωντ Λέβι Στρως] ή της γαλλικής φαινομενολογίας.

Οι Αμερικανοί αντίπαλοί της δεν έκαναν λάθος όταν συνέκριναν την Γαλλική Θεωρία με «επιλεκτική ανάγνωση» και «επιθετική επανανάγνωση» των τεσσάρων «ουσιωδών γερμανικών πηγών».2 Επομένως, αυτό που έλαβε χώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν μια αμερικανική ερμηνεία των γαλλικών αναγνώσεων της γερμανικής φιλοσοφίας.

Michel Foucault

Υπάρχει ακόμη «άνθρωπος» και ανθρωπισμός; Φουκώ και Χάιντεγκερ ή Τσόμσκυ και Μαρκούζε;

«Κάθε σοβαρή κοινωνική επιστήμη ή θεωρία αλλαγής της κοινωνίας πρέπει να στηρίζεται σε κάποιου είδους ιδέα για την ανθρώπινη φύση»
(Noam Chomsky, γράμμα στον Peter Wilkin [1])

  

 

Στο τέλος του βιβλίου του Οι Λέξεις και τα Πράγματα (Les Mots et les Choses, 1966), ο Μισέλ Φουκώ γράφει:

Ό άνθρωπος είναι μια επινόηση, της οποίας την όψιμη ημερομηνία εύκολα καταδείχνει η αρχαιολογία της σκέψης μας. Και ίσως τo προσεχές τέλος της. Εάν αυτή η διάταξη της γνώσης εξαφανιζόταν όπως εμφανίστηκε, εάν κατέρρεε εξαιτίας κάποιου συμβάντος [...] όπως κατέρρευσαν στην καμπή του δέκατου όγδοου αιώνα οι βάσεις της κλασσικής σκέψης - τότε μπορούμε όντως να στοιχηματίσουμε ότι ο άνθρωπος θα έσβηνε, όπως σβήνει στο ακροθαλάσσι ένα πρόσωπο σχεδιασμένο πάνω στην άμμο.

Αυτή την κοσμοαντίληψη, με αυτά που προϋποθέτει και με όλες τις ολοένα επιστρέφουσες απαρχές και γενεαλογίες της - από τον Νίτσε μέσω του Χάιντεγκερ μέχρι τους (μετα)στρουκτουραλιστές - αρκετοί την καταπολέμησαν εξαρχής σε θεωρητικό επίπεδο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ήταν δύο από τους ελάχιστους εναπομείναντες «σοφούς γέροντες» της δικής μας εποχής, που τότε ήταν στην αρχή της δημιουργικής τους ωριμότητας: Ο Νόαμ Τσόμσκυ και ο Γιούργκεν Χάμπερμας. Η περίφημη συζήτηση μεταξύ του Τσόμσκυ και του Μισέλ Φουκώ με τίτλο «Human Nature: Power vs. Justice» έμεινε στα χρονικά ως μια από τις πιο σημαντικές «φιλοσοφικές μονομαχίες» του 20ού Αιώνα.[2] Στην από εδώ πλευρά του Ατλαντικού, ο Χάμπερμας «πυροβόλησε» πολλές φορές εναντίον αυτού του στόχου, στα βιβλία και στις πανεπιστημιακές παραδόσεις του, μερικές φορές με πολλή οξύτητα, ιδίως στα πλαίσια της όλης διαμάχης του με τους λεγόμενους μεταμοντέρνους. Για την οξύτητα αυτή, πολύ αργότερα, αισθάνθηκε την ανάγκη κάποιου μετριασμού, ιδίως για την περίπτωση Φουκώ.[3]    

Όλο αυτό το πλέγμα στάσεων, νοοτροπιών και κοσμοαντιλήψεων αχνοφαίνεται πρώτα σε πολιτισμικά ρεύματα  - στην περίπτωση της Γαλλίας το βλέπουμε στις μετά τους σουρρεαλιστές καλλιτεχνικές πρωτοπορίες (π.χ. Georges Bataille,  Pierre Klossowski, Maurice Blanchot) και στο «νέο μυθιστόρημα». Μετά παίρνει μορφή θεωρίας στους διάφορους φιλοσοφικούς αντιανθρωπισμούς των κατά Χάμπερμας «νεαρών συντηρητικών» («Jungkonservativen») και τέλος διεισδύει ακόμη και σε πτυχές του πολιτισμού της καθημερινής ζωής. Φυσικά όχι μόνον στη Γαλλία. Και όχι κυρίως στη Γαλλία. Πάντως στον διανοοούμενο κόσμο της γενέτειρας Γαλλίας, ο θεωρητικός αντίλογος στην παγερή σκληρότητα του «πολιτισμικού αντιανθρωπισμού», στις δεκαετίες εκείνες ήταν σαφώς ασθενέστερος από αλλού. Ίσως δεν είναι εντελώς αβάσιμο το επιχείρημα ότι το έδαφος είχε διαποτιστεί και στρωθεί ήδη από το τέλος της δεκαετίας του 1940, με την Επιστολή για τον Ανθρωπισμό του Μάρτιν Χάιντεγκερ (1947), η οποία, εκτός από το γεγονός ότι απευθυνόταν στον νεαρό Γάλλο φίλο του, τον φιλόσοφο Ζαν Μποφρέ (Jean Beaufret), έτυχε ευμενέστατης υποδοχής ιδίως στη Γαλλία. 

Ο Σλάβοϊ Ζίζεκ συζητά με τον ψυχολόγο Τζόρνταν Πίτερσον. «Φιλοσοφική μονομαχία» για γέλια μέχρι δακρύων - με τον σουγιά εναντίον μιας πυροβολαρχίας

 του Άρνο Φρανκ

© Der Spiegel - Arno Frank: Philosophenduell Zizek vs. Peterson Mit dem Taschenmesser ins Artilleriegefecht, 20.04.2019

   

Πώς οι συζητήσεις για όντως «τρομακτικά προβλήματα» (κατά τον Ζίζεκ) εκφυλίζονται σε προγράμματα επι σκηνής και νούμερα τσίρκου - η αθλιότητα των πολιτικών αντιπαραθέσεων όταν γίνονται δημόσια θεάματα με την πιο χυδαία σημασία του όρου και όταν κύριο κίνητρο ενδιαφέροντος του φιλοθεάμονος κοινού είναι το πιο κοινότοπο και τετριμμένο των κινήτρων: Ο χαβαλές. Το «ήρθαμε για πλάκα».

«H χαλαρή ειρωνική ελαφρότητα που μετατρέπει τα πάντα σε πράγματα τετριμμένα και ασήμαντα» στην αποθέωσή της. «Την σοβαρότητα την ξεσυνηθίσαμε».

Γ. Ρ.
  

Στην αριστερή πλευρά που πάνελ ο Σλάβοϊ Ζίζεκ, 70 ετών, ο οποίος θα μπορούσε να γεμίσει μια ολόκληρη βιβλιοθήκη με βιβλία που γράφει εδώ και 30 χρόνια, για τον μαρξισμό, την ιδεολογία, τον μεταμοντερνισμό, την ψυχανάλυση, τον ρομαντισμό, την βία, την ανοχή, τον ολοκληρωτισμό, την όπερα, τον κινηματογράφο και την λογοτεχνία.
Στη δεξιά πλευρά είναι ο Τζόρνταν Πίτερσον (Jordan Peterson), 54 ετών, ο οποίος έχει γράψει ένα βιβλίο για το πώς «κατασκευάζεται» η νόηση μέσα στο νευρικό σύστημα του ανθρώπου [Maps of Meaning: The Architecture of Belief] και ένα βιβλίο με συμβουλές για τη ζωή [12 Rules for Life: An Antidote to Chaos]. Ωστόσο, αυτή η αντιπαράθεση που θα μπορούσε να είναι υλικό για ανέκδοτα, είχε διαφημιστεί ως «η συζήτηση του αιώνα».
Αν η μάχη «Ζίζεκ εναντίον Πίτερσον» ήταν αγώνας πυγμαχίας, θα έπρεπε να ακυρωθεί λόγω άδικης μεταχείρισης του δεύτερου πυγμάχου. Κατά τα άλλα, παρόλες τις διαφορές τους, τον Ζίζεκ και τον Πίτερσον τους ενώνει το γεγονός ότι βλέπουν και οι δύο με εξίσου μεγάλο σκεπτικισμό τις πολιτικές της ταυτότητας, το κίνημα ΛΟΑΤΚΙ και την λεγόμενη πολιτική ορθότητα. Σε τί διαφωνούν λοιπόν;

Πολιτισμικά ρεύματα της αποδόμησης και η αποβιομηχάνιση στη Δύση μετά το 1968

 του Λόρεν Γκόλντνερ

 © The Charnel-House - Loren Goldner: From James Joyce to Howdy Doody: Deconstruction and deindustrialization after 1968, 4.3.2016
Αρχική μορφή © Loren Goldner: Deconstruction and deindustrialization. Οntological “difference” and the neoliberal war on the social, 21.1.2001

Τα πολιτισμικά ριζοσπαστικά ρεύματα και οι μετανεωτερικές ιδέες της αποδόμησης στη μετά το 1968 Δύση σε συσχετισμό με την αποβιομηχάνιση και τη στροφή στον χρηματοοικονομικό καπιταλισμό, όπως το είδε ένας Αμερικανός. Πώς από τους Χέγκελ και Μαρξ, μέσω υπαρξισμού, Νίτσε, Χάιντεγκερ, μετα-στρουκτουραλιστών, του αρνητισμού και της διαφοράς, φθάσαμε στην απόρριψη του ανθρωπισμού, στον ηθικοπολιτικό σχετικισμό των «πολιτισμικών σπουδών» και της ριζοσπαστικής «αντιδυτικής Αριστεράς» των μεσαίων τάξεων. Πρόβλημα επίκαιρο και οξύ.
Υπάρχουν αντιφατικά και αμφιλεγόμενα στο σχεδίασμα: Ο Γκόλντνερ αδικεί τη Σχολή της Φρανκφούρτης. Αποδοκιμάζει τον Μαξ Βέμπερ, άν και παράλληλα με το μαρξικό, εφαρμόζει (ορθά) και το βεμπεριανό σχήμα για τη σχέση ιδεών και οικονομίας. Σε εποχή ανάδευσης, με ρευστό όλο το κοινωνικό φάσμα των αδύναμων, αυτός επιμένει στον εργατισμό «αριστερών» παραδόσεων του μαρξισμού από το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Και όπως ομολογεί, ο συσχετισμός των ιδεών με την οικονομία είναι «τραβηγμένος» σε βάθος και σε πλάτος. Ωστόσο, αυτή η χαρτογράφηση ενός αστερισμού ιδεών πολύ προβεβλημένων μετά το 1968, δημοφιλών μέχρι και σήμερα, όπως την επιχειρεί ο Γκόλντνερ, έχει την αρετή της ευρύτητας και την ευφυία να διερευνά κρυφές συνδέσεις. Παραπέμποντας στους «κολυμβητές αντίθετα στο ρεύμα» του 20ο αιώνα Λέζεκ Κολακόφσκι και Έρνστ Μπλοχ, επιχειρεί να αγγίξει ρίζες και πηγές ενός παραγκωνισμένου Διαφωτισμού: στον Σπινόζα, στον Λάιμπνιτς, στον Μπαίμε, ή και πιο παλιά, στον προαναγεννησιακό Νικόλαο Κουζανό.

Γ. Ρ.

  

Ars sine scientia nihil. — Jean Mignot

[Τέχνη χωρίς επιστήμη είναι μηδέν]
  

Ήταν το έτος 1971. Ήμασταν εικοσάχρονοι και τρελαμένοι. Λίγο πριν, νομίζαμε πως ζούσαμε το προοίμιο μιας Αποκάλυψης. Ποιός να το πίστευε τότε, ότι άρχιζαν τρεις δεκαετίες (και βάλε), στις οποίες τα κοινωνικά κινήματα θα εξαφανίζονταν, τουλάχιστον στις ΗΠΑ; Ακόμη και σήμερα, το πώς πέρασε και χάθηκε η διάθεση που υπήρχε το 1968 σ' όλο τον κόσμο, μας φαίνεται κάτι αδιανόητο. H απαισιόδοξη διάθεση του 1971 αντέστρεψε μέσα στο μυαλό μας τους στίχους του Ουέρντσγουερθ (Wordsworth) :

Terrible in that sunset to be alive, but to be young was hell itself - Να ζεις αυτό το δειλινό ήτανε τρομερό, όμως ήταν η κόλαση άν ήσουν νέος
[ο Άγγλος ποιητής Ουίλιαμ Ουέρντσγουερθ, παρών και ενθουσιασμένος συμμέτοχος στη Γαλλική Επανάσταση, έγραψε χρόνια αργότερα (1804 ή 1805) τις αναμνήσεις του στο μεγάλο αυτοβιογραφικό ποίημα The Prelude (Book 11, France, 105-144):
“Bliss was it in that dawn to be alive / Βut to be young was very heaven!” - «Να ζεις εκείνη την αυγή ήτανε ευλογία / Όμως ήταν παράδεισος άν ήσουν νέος»]

Η θετική ώθηση των «sixties» είχε τελειώσει. Στις ΗΠΑ, το κίνημα στους δρόμους των ετών 1965-1969 έπεσε γρήγορα σε κωματώδη κατάσταση. Η οργάνωση SDS (Φοιτητές για μια Δημοκρατική Κοινωνία) συρρικνώθηκε και απόμεινε μόνον ένα πτώμα στα χέρια των υπερ-σταλινικών του Progressive Labor Party. Το χρηματιστήριο κατέρρευσε, συνέβη η πιο μεγάλη χρεοκοπία της αμερικανικής ιστορίας (της εταιρίας σιδηροδρόμων Penn Central) και οι χρηματοπιστωτικές αγορές εγκλωβίστηκαν σε γενική κρίση ρευστότητας (που δεν θα ήταν η τελευταία). Ελάχιστοι από τη Νέα Αριστερά της δεκαετίας του 1960 έδιναν προσοχή στις οικονομικές εξελίξεις της εποχής και ακόμη λιγότεροι κατάλαβαν ότι αυτές σηματοδοτούσαν το τέλος της μεταπολεμικής άνθησης. Όμως η αίσθηση ότι κάτι έφτασε στο τέλος του πλανιόταν στον αέρα.

Η Μόνικα Βίττι στην Κόκκινη Έρημο του Μικελάντζελο Αντονιόνι (1964)

Ο Λουί Αλτουσέρ, ο Ροζέ Γκαρωντύ, ο Νίκος Πουλαντζάς και οι άλλοι. Πως έβλεπε ο Τζωρτζ Λίχτχάιμ τις «περιπέτειες της διαλεκτικής» στο Παρίσι του 1969

 © NY Review of Books - George Lichtheim: A new twist in the dialectic, January 30, 1969

Κάποτε στη Γαλλία, στις μακρυνές δεκαετίες του 1960 και του 1970... Με το μοναδικό ζωηρό και ειρωνικό ύφος του, ο σχεδόν εντελώς λησμονημένος George Lichtheim ανέλυσε ως αυτόπτης τις θεωρητικές διαμάχες της εποχής εκείνης, τις όχι χωρίς συνέπειες στην έμπρακτη πολιτική. Από τότε κύλισε πολύ νερό στον Σηκουάνα. Επιστροφή στο 1969, για να θυμούνται οι παλιοί και για να μαθαίνουν οι νέοι.
  
Τον Δεκέμβριο του 1966, ένας παρατηρητής της παρισινής πνευματικής σκηνής με ευνοϊκή διάθεση, γράφοντας στο Literary Supplement των Times του Λονδίνου, επέστησε την προσοχή στην πρόσφατη εμφάνιση στο προσκήνιο μιας ομάδας θεωρητικών που σχετίζονται με τον Λουί Αλτουσέρ, φιλόσοφο που κατέχει την σχετική καθηγητική έδρα στη πολύ έγκυρη Ecole Normale Supérieure της rue d' Ulm, αλλά και σημαντική μεν, αμφιλεγόμενη δε προσωπικότητα στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Λίγο αργότερα, έφτασαν στο ευρύ κοινό νέες ειδήσεις προερχόμενες από διαφορετικές κατευθύνσεις. 

Τα δύο αιρετικά «ιερά τέρατα» του γαλλικού κομμουνισμού στη δεκαετία του '60, είχαν

δύσκολο ξεκίνημα στη ζωή τους. Ο «μαυροπόδαρος» (Γάλλος από την Αλγερία) Αλτουσέρ 

ως στρατιώτης αιχμαλωτίστηκε το 1940 από τους Ναζί. Στάλθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Ο Γκαρωντύ συνελήφθη από τις φιλοναζιστικές αρχές του Βισύ και φυλακίστηκε στην Αλγερία