Y Rhiw
| Math | pentref |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Gwynedd |
| Gwlad | |
| Cyfesurynnau | 52.8212°N 4.6327°W |
| Cod OS | SH227281 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AS/au Cymru | Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru) |
| AS/au y DU | Liz Saville Roberts (Plaid Cymru) |
 | |
Pentref yng nghymuned Aberdaron, Gwynedd, yw Y Rhiw[1] ( ynganiad) [2] (weithiau heb y fannod: Rhiw).[3] Fe'i lleolir ar arfordir deheuol Llŷn tua tair milltir a hanner i'r dwyrain o bentref Aberdaron. Credir i'r pentref gael ei henw gan Aelrhiw, sant o'r 6g a cheir eglwys yma o'r enw 'Sant Aelrhiw.
Mae'n sefyll mewn bwlch rhwng Creigiau Gwineu (242 meter) a Clip y Gylfinir (270 m). Ceir manganîs yng nghreigiau Clip y Gylfinir (Mynydd Rhiw), ac ar un adeg bu chwech mwynglawdd yma: yn 1906 cyflogid 200 o ddynion. Ceir golygfa dros fae Porth Neigwl o gyffiniau'r Rhiw ac yn enwedig o gopa Mynydd Rhiw ei hun.
Hynafiaethau
Rhyw filltir o'r pentref i gyfeiriad Abersoch mae Plas yn Rhiw, sydd yn awr yn eiddo i'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol.
Mae olion hen fryngaer ar Greigiau Gwineu ac yr oedd ffatri bwyeill o'r cyfnod Neolithig ac Oes yr Efydd ar lethrau Clip y Gylfinir.
Pobl o'r Rhiw
- Ganwyd William Rowland (1887–1979), ysgolfeistr ac awdur, yn Rhiwlas, ym mhentref y Rhiw
- Ar ôl ymddeol fel ficer plwyf Aberdaron yn 1978, treuliodd y bardd R. S. Thomas ei flynyddoedd olaf yn Y Rhiw, a cheir ei atgofion am hynny yn ei hunangofiant Neb.
Cyfeiriadau
- ↑ "Enwau Lleoedd Safonol Cymru" Archifwyd 2023-03-30 yn y Peiriant Wayback, Comisiynydd y Gymraeg; adalwyd 11 Medi 2023
- ↑ Canolfan Bedwyr
- ↑ British Place Names; adalwyd 11 Medi 2023
Dolenni allanol
Oriel
-
Golygfa ar bentref y Rhiw gyda Mynydd Rhiw yn y cefndir
-
Y groesffordd yng nghanol y Rhiw
Dinas
Bangor
Trefi
Abermaw · Y Bala · Bethesda · Blaenau Ffestiniog · Caernarfon · Cricieth · Dolgellau · Harlech · Nefyn · Penrhyndeudraeth · Porthmadog · Pwllheli · Tywyn
Pentrefi
Aberangell · Aberdaron · Aberdesach · Aberdyfi · Aber-erch · Abergwyngregyn · Abergynolwyn · Aberllefenni · Abersoch · Afon Wen · Arthog · Beddgelert · Bethania · Bethel · Betws Garmon · Boduan · Y Bont-ddu · Bontnewydd (Arfon) · Bontnewydd (Meirionnydd) · Botwnnog · Brithdir · Bronaber · Bryncir · Bryncroes · Bryn-crug · Brynrefail · Bwlchtocyn · Caeathro · Carmel · Carneddi · Cefnddwysarn · Clynnog Fawr · Corris · Croesor · Crogen · Cwm-y-glo · Chwilog · Deiniolen · Dinas, Llanwnda · Dinas, Llŷn · Dinas Dinlle · Dinas Mawddwy · Dolbenmaen · Dolydd · Dyffryn Ardudwy · Edern · Efailnewydd · Fairbourne · Y Felinheli · Y Ffôr · Y Fron · Fron-goch · Ffestiniog · Ganllwyd · Garndolbenmaen · Garreg · Gellilydan · Glan-y-wern · Glasinfryn · Golan · Groeslon · Llanaber · Llanaelhaearn · Llanarmon · Llanbedr · Llanbedrog · Llanberis · Llandanwg · Llandecwyn · Llandegwning · Llandwrog · Llandygái · Llanddeiniolen · Llandderfel · Llanddwywe · Llanegryn · Llanenddwyn · Llanengan · Llanelltyd · Llanfachreth · Llanfaelrhys · Llanfaglan · Llanfair · Llanfihangel-y-Pennant (Abergynolwyn) · Llanfihangel-y-Pennant (Cwm Pennant) · Llanfihangel-y-traethau · Llanfor · Llanfrothen · Llangelynnin · Llangïan · Llangwnadl · Llwyngwril · Llangybi · Llangywer · Llaniestyn · Llanllechid · Llanllyfni · Llannor · Llanrug · Llanuwchllyn · Llanwnda · Llanymawddwy · Llanystumdwy · Llanycil · Llithfaen · Maentwrog · Mallwyd · Minffordd · Minllyn · Morfa Bychan · Morfa Nefyn · Mynydd Llandygái · Mynytho · Nantlle · Nantmor · Nant Peris · Nasareth · Nebo · Pant Glas · Penmorfa · Pennal · Penrhos · Penrhosgarnedd · Pen-sarn · Pentir · Pentrefelin · Pentre Gwynfryn · Pentreuchaf · Pen-y-groes · Pistyll · Pontllyfni · Portmeirion · Prenteg · Rachub · Y Rhiw · Rhiwlas · Rhos-fawr · Rhosgadfan · Rhoshirwaun · Rhoslan · Rhoslefain · Rhostryfan · Rhos-y-gwaliau · Rhyd · Rhyd-ddu · Rhyduchaf · Rhydyclafdy · Rhydymain · Sarnau · Sarn Mellteyrn · Saron · Sling · Soar · Talsarnau · Tal-y-bont, Abermaw · Tal-y-bont, Bangor · Tal-y-llyn · Tal-y-sarn · Tanygrisiau · Trawsfynydd · Treborth · Trefor · Tre-garth · Tremadog · Tudweiliog · Waunfawr