John Cartwright
| John Cartwright | |
|---|---|
| Ganwyd | 17 Medi 1740 Swydd Nottingham |
| Bu farw | 23 Medi 1824 Llundain |
| Dinasyddiaeth | |
| Galwedigaeth | athronydd, gwleidydd, person busnes |
| Tad | William Cartwright |
| Mam | Ann Cartwright |
| Priod | Anne Dashwood |
Ymgyrchydd amlwg dros ddiwygio seneddol o Loegr oedd John Cartwright (17 Medi 1740 - 23 Medi 1824), a ddaeth yn adnabyddus fel y Tad Diwygio. Roedd yn swyddog y Llynges Frenhinol ac Uwchgapten efo milisia Swydd Nottingham. Daeth ei frawd iau Edmund Cartwright yn enwog fel dyfeisiwr y gwŷdd pŵer.
Bywyd cynnar a gyrfa llyngesol
[golygu | golygu cod]Fe'i ganed ym Marnham yn Swydd Nottingham, gan ei fod yn frawd hynaf i Edmund Cartwright, dyfeisiwr y gwŷdd pŵer a brawd iau George Cartwright, masnachwr ac archwiliwr Labrador . Addysgwyd ef yn ysgol ramadeg Newark-on-Trent ac Academi Heath yn Swydd Efrog, ac yn ddeunaw oed aeth i'r Llynges Frenhinol . Gwasanaethodd yn y swydd am bum mlynedd (1765–1770).[1]
Rhwng 1763 a 14 Mai 1766, roedd Cartwright yn rheolwr ar HM Cutter.[2] Aeth ei frawd George, pan oedd ar bennau rhydd, gydag ef ar fordaith allan o Plymouth i fynd ar ôl smyglwyr yn Sherborne .
Roedd afiechyd yn golygu bod Cartwright wedi ymddeol o wasanaeth gweithredol am gyfnod ym 1771.
Pan ddechreuodd yr anghydfodau â threfedigaethau America, credai fod gan y gwladychwyr hawl ar eu hochr, gan cefnogi eu hachos ac, ar ddechrau'r Rhyfel Annibyniaeth Americanaidd a ddilynodd, gwrthododd apwyntiad fel is-gapten cyntaf i'r Dug Cumberland. Felly rhoddodd y gorau i lwybr i ddyrchafiad gan nad oedd am ymladd yn erbyn yr achos yr oedd yn teimlo ei fod yn gyfiawn. Yn 1774 cyhoeddodd ei blediad cyntaf ar ran y gwladychwyr, o'r enw American Independence the Glory and Interest of Great Britain.
Milisia Swydd Nottingham a diwygio
[golygu | golygu cod]Yn 1765, pan godwyd Milisia Swydd Nottingham gyntaf, fe'i penodwyd yn Uwchgapten, ac yn rhinwedd y swydd honno gwasanaethwyd am ddwy flynedd ar bymtheg. O'r diwedd cafodd ei ddisodli'n anghyfreithlon.
Ym 1779 ymddangosodd ei waith cyntaf ar ddiwygio yn y senedd, yr ymddengys mai ef oedd y cyhoeddiwr cynharaf ar y pwnc, yn eithrio pamffledi Earl Stanhope (1774). Ei deitl oedd, Take your choice, ail argraffiad yn ymddangos o dan y teitl newydd o The Legislative Rights of the Commonalty Vindicated, and advocated annual parliaments, the secret ballot and manhood suffrage.[1]
Tasg ei fywyd o hynny ymlaen yn bennaf oedd sicrhau pleidlais gyffredinol a seneddau blynyddol.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ 1.0 1.1
Mae'r erthygl hon yn cynnwys testun sydd bellach yn y parth cyhoeddus: Chisholm, Hugh, gol. (1911). "Cartwright, John". Encyclopædia Britannica. 5 (arg. 11th). Cambridge University Press.CS1 maint: ref=harv (link)
- ↑ Tobias Smollett.