Collín e expliqueime / vai el e di: unha aproximación baseada no uso ás construcións hendiádicas en galego

• Javier Rivas ^[1]
  1. [1] Universidade de Colorado, Boulder
• Localización: Cumieira das letras, ISSN 2792-9639, Nº. 3, 2024, págs. 271-290
• Idioma: gallego
• Títulos paralelos:
  • Collín e expliqueime / vai el e di: a usage-based approach to hendiadic constructions in Galician
• Enlaces
  • Texto completo
• Resumen
  • galego

    Neste traballo proporciónase unha análise das construcións hendiádicas do galego con coller (collín e expliqueime) e ir (vai el e di) baseada nun corpus de datos de discurso natural.

    Identificamos o contexto discursivo en que emerxen as ditas construcións en oracións coordinadas que cumpren a mesma función retórica: atrasar un punto climático da narración.

    A través dunha análise variacionista, determinamos os contextos recorrentes de uso da construción nova (a hendiádica) en contraposición á construción antiga (a coordinada). Os resultados suxiren que as construcións hendiádicas con coller e con ir teñen patróns de uso moi diferentes. Os factores lingüísticos que se consideran na análise (temporalidade e persoa gramatical do suxeito de coller/ir, Aktionsart do segundo verbo) non condicionan de maneira significativa a aparición das construcións hendiádicas con coller, o cal se interpreta coma evidencia de gramaticalización avanzada. Pola contra, nas construcións con ir, obsérvase nos datos un nesgo cara ao presente, á terceira persoa de singular e aos estados de cousas télicos.

    Estes resultados agochan a existencia dunha micro-construción [vai SUXEITO e VERBO2 (V2)], cuxa función é mover a narración cara adiante en contextos en que varios participantes compiten pola referencia do suxeito do evento do V2

  • English

    This study provides an analysis of Galician hendiadic constructions with coller ‘take’ (collín e expliqueime ‘lit.: I took and explained myself’) and ir ‘go’ (vai el e di ‘he goes and says’) using naturally occurring data. We identify coordinating clauses whose rhetorical function is to delay a climatic point in the narrative as the discourse context from which hendiadic constructions emerge. Using variationist methodology, we determine the recurrent usage patterns of the (new) hendiadic construction in opposition to the (old) coordinating construction. Our results suggest that hendiadic constructions with coller and with ir present very different usage patterns. The linguistic factors we consider in the analysis (tense and subject grammatical person of coller/ir and Aktionsart of the second verb) do not significantly condition the occurrence of hendiadic constructions with coller. We interpret this result as evidence of advanced grammaticalization. In contrast, in ir constructions our data shows a bias towards present tense, third person singular subjects and telic states of affairs. These results can be explained by means of the existence of a micro-construction [vai ‘s/he goes’ SUBJECT e ‘and’ VERB2 (V2)], whose function is to move the narration forward in contexts in which several participants compete for the subject reference of V2