Παιδεία
Ο όρος παιδεία με την ευρύτερη έννοια, προσδιορίζεται ως η γενικότερη καλλιέργεια του ανθρώπου και συνδέεται με έννοιες, όπως η «μόρφωση», η «αγωγή» και η «κουλτούρα». Η παροχή παιδείας και αγωγής στους νέους ανθρώπους δεν αποτελεί αποκλειστικό έργο του σχολείου καθώς σε αυτή τη διαδικασία συμμετέχουν κι’ άλλοι φορείς όπως η οικογένεια, το οικογενειακό περιβάλλον, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η θρησκευτική πίστη, οι νόμοι και οι κανόνες του κράτους και αργότερα ο χώρος εργασίας. Κάθε αγωγή έχει την ευθύνη που της αναλογεί στη διαμόρφωση της νέας γενιάς. Αν η παιδεία κατορθώσει να δώσει στον άνθρωπο τη δυνατότητα διαμόρφωσης μιας ενιαίας και ολοκληρωμένης προσωπικότητάς τότε θα έχει πετύχει τον πρώτο της στόχο και θα έχει ήδη προλειάνει το έδαφος για τον δεύτερο, δηλαδή τη μεθοδική κοινωνικοποίηση του ατόμου.
Η σημασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στη φράση εγκύκλια παιδεία η λέξη παιδεία χρησιμοποιείται με την εξής σημασία: «Ο κύκλος των γνώσεων και των δεξιοτήτων, που πρέπει να δίνονται και να καλλιεργούνται με τη διδασκαλία και συνεπώς να αποτελούν το αντικείμενο της παιδείας».
Σύμφωνα με την κοινωνιολογική προσέγγιση του όρου, "παιδεία" ορίζουμε τη μετάφραση των πολιτιστικών στοιχείων, ώστε να διασφαλίζεται η συνέχεια και η διάρκεια του συστήματος στο πολιτιστικό επίπεδο που έχει επιτευχθεί απ' την προηγούμενη γενιά και ώστε να μην υπάρχει η πιθανότητα παλινδρόμησης σε παλαιότερα στάδια.
Ετυμολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η λέξη «παιδεία» είναι παράγωγο του αρχαίου ρήματος «παιδεύω» που σημαίνει διδάσκω - παιδεύω. Συνώνυμα: η λέξη παιδεία αναφέρεται στη νοητική και ψυχική καλλιέργεια ενός παιδιού, η οποία επιτυγχάνεται κυρίως μέσω της παίδευσης (στις διάφορες βαθμίδες της). Η λέξη κουλτούρα ενσωματώνει τη δήλωση τόσο της πνευματικής καλλιέργειας όσο και του πνευματικού πολιτισμού (σε αντιδιαστολή προς τον τεχνικό / υλικό). Εκτός από την παροχή γνώσεων η παίδευση αποσκοπεί στη μόρφωση του ανθρώπου καθώς και στη διάπλασή του, δηλαδή στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του και στην ανάπτυξη του ήθους του. Οι έννοιες αυτές αποδίδονται επίσης με τον όρο αγωγή.
Αγωγή, παίδευση, διδασκαλία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αγωγή, η παίδευση, η διδασκαλία είναι ειδικές και συστηματικές διαδικασίες επηρεασμού και μορφοποίησης. Πιο συγκεκριμένα η αγωγή είναι μια διαδικασία προσανατολισμού, που κατευθύνει τους ανθρώπους στο να συγκροτήσουν και να αξιολογήσουν τις εμπειρίες τους με ένα γενικά καθορισμένο τρόπο. Η παίδευση οδηγεί τους ανθρώπους στην απόκτηση γνώσεων, αξιών, δεξιοτήτων, προδιαθέσεων κτλ. Τέλος, η διδασκαλία είναι μία διαδικασία μετάδοσης, δημιουργίας συνθηκών για την απόκτηση από τους ανθρώπους συγκεκριμένων γνώσεων, για την εσωτερίκευση συγκεκριμένων αξιών, την ανάπτυξη συγκεκριμένων δεξιοτήτων, τον εθισμό σε συγκεκριμένους τρόπους δράσης / αντίδρασης κτλ.
- Διδασκαλία: μέσο για την επίτευξη της παίδευσης
- Παίδευση: μέσο για την επίτευξη της αγωγής
- Αγωγή: μέσο για την επίτευξη της παιδείας
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Παπανούτσος, Ε. Π. (1965). Αγώνες και αγωνία για την Παιδεία. Αθήνα: Φιλιππότης.
- Παπανούτσος, Ε. Π. (1982). Απομνημονεύματα. Αθήνα: Φιλιππότης.
- Παπανούτσος, Ε. Π. (1958). Φιλοσοφία και Παιδεία. Αθήνα: Ίκαρος.
- Πολυχρονόπουλος, Πάνος (1992). Φιλοσοφία της παιδείας: Το υπόβαθρο της εκπαιδευτικής πολιτικής. Αθήνα: Ιδιωτική Έκδοση.
- Φράγκος, Χρήστος Π. (1986). Επίκαιρα θέματα παιδείας. Αθήνα: Gutenberg - Γιώργος & Κώστας Δαρδανός.
- Χατζηδήμου, Δημήτρης Χ. (2000). Εισαγωγή στην παιδαγωγική: Θέσεις, αντιθέσεις και προβληματισμοί. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη Αφοί. ISBN 978-960-343-572-3.