Saltu al enhavo

Dianto: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Browse history interactively
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝo
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
 
(18 mezaj versioj de 10 uzantoj ne montriĝas)
Linio 12: Linio 12:
|genro = [[Dianto]] ''Dianthus''
|genro = [[Dianto]] ''Dianthus''
|genro aŭtoritato = [[Carl von Linné|L.]], [[1753]]
|genro aŭtoritato = [[Carl von Linné|L.]], [[1753]]
|vikispecio =
|vikispecio =
|komunejo =
|komunejo =
}}
}}
La '''Diantoj''' ([[latina lingvo|latine]] singulare ''Dianthus'') estas genro de proksimume 300 specioj de florantaj plantoj en la familio de [[Kariofilacoj]]. Diantoj hejmas precipe en [[Eŭropo]] kaj [[Azio]], sed iuj [[specio]]j etendiĝas suden al norda [[Afriko]], kaj unu specio (''Dianthus repens'') en arktika [[Norda Ameriko]]. La nomo devenas de la [[greka lingvo|grekaj]] [[vorto]]j ''dios'' ("[[Zeŭso]]") kaj ''anthos'' ("[[floro]]"), kaj unuafoje skribe uziĝis fare de la greka [[botanisto]] ''[[Theophrastus]]''. Pri tianoma rolulo en greka mitologio vidu artikolon [[Dianto (mitologio)|Dianto]].
La '''Diantoj''' ([[latina lingvo|latine]] singulare ''Dianthus'') estas genro de proksimume 300 specioj de florantaj plantoj en la familio de [[Kariofilacoj]]. Diantoj<ref>Vidu “Dianto" en: Plurlingva nomaro de sovaĝaj plantoj en Eŭropo - Bernhard Eichkorn - Eld. Villingen-Schwenningen - 1995. Detala priskribo de la verko: [[Flaŭro]]. </ref> hejmas precipe en [[Eŭropo]] kaj [[Azio]], sed iuj [[specio]]j etendiĝas suden al norda [[Afriko]], kaj unu specio (''Dianthus repens'') en arktika [[Norda Ameriko]]. La nomo devenas de la [[greka lingvo|grekaj]] [[vorto]]j ''dios'' ("[[Zeŭso]]") kaj ''anthos'' ("[[floro]]"), kaj unuafoje skribe uziĝis fare de la greka [[botanikisto]] ''[[Theophrastus]]''. Pri tianoma rolulo en greka mitologio vidu artikolon [[Dianto (mitologio)|Dianto]].


La floroj havas kvin [[petalo]]jn, tipe kun iom denta [[rando]], kaj en preskaŭ ĉiuj specioj estas (pale ĝis malhele) rozkoloraj. Unu [[specio]] (''[[Dianthus knappii]]'') havas flavajn florojn kun purpura [[centro]].
La floroj havas kvin [[petalo]]jn, tipe kun iom denta [[rando]], kaj en preskaŭ ĉiuj specioj estas (pale ĝis malhele) rozkoloraj. Unu [[specio]] (''[[Dianthus knappii]]'') havas flavajn florojn kun purpura [[centro]].


Multaj [[poeto]]j konsideris la [[floro]]n en siaj [[poemo]]j, ekzemple la germanlingvaj [[aŭtoro]]j [[Johann Wolfgang von Goethe]], [[Heinrich Heine]] kaj [[Annette von Droste-Hülshoff]].
Multaj [[poeto]]j konsideris la [[floro]]n en siaj [[poemo]]j, ekzemple la germanlingvaj [[aŭtoro]]j [[Johann Wolfgang von Goethe]], [[Heinrich Heine]] kaj [[Annette von Droste-Hülshoff]].


La [[revolucio]] de [[1974]] en [[Portugalio]] estis nomita '''[[dianto-revolucio]]''', ĉar la protestantoj ĉiuj simbole portis diantoflorojn en sia [[ĵakedo]] aŭ [[jako]].
La [[revolucio]] de [[1974]] en [[Portugalio]] estis nomita '''[[dianto-revolucio]]''', ĉar la protestantoj simbole portis diantoflorojn sur [[roverso]]j de siaj [[jako]]j.




== Sistematiko ==
== Sistematiko ==
La genro ''Dianthus'' estis starigita en 1753 fare de [[Carl von Linné]] e ''[[Species Plantarum]]'', 1, p. 409. Pro la beleco de la floro kaj ties odoro Linné donis la genran nomon ''Dianthus'', floro de [[Zeŭso]] (Διός ''Diós'' por „dio“, „Zeŭso“ kaj ἄνθος ''anthos'' por floro). [[Sinonimo (taksonomio|Sinonimoj)] por ''Dianthus'' L. estas: ''Caryophyllus'' MILL., ''Tunica'' LUDW.La genro ''Dianthus'' aprtenas al la tribo Caryophylleae en la subfamilo Caryophylloideae ene de la familio [[Kariofilacoj]] (Caryophyllaceae).
La genro ''Dianthus'' estis starigita en 1753 fare de [[Carl von Linné]] e ''[[Species Plantarum]]'', 1, p. 409. Pro la beleco de la floro kaj ties odoro Linné donis la genran nomon ''Dianthus'', floro de [[Zeŭso]] (Διός ''Diós'' por „dio“, „Zeŭso“ kaj ἄνθος ''anthos'' por floro). [[Sinonimo (taksonomio|Sinonimoj]] por ''Dianthus'' L. estas: ''Caryophyllus'' MILL., ''Tunica'' LUDW.La genro ''Dianthus'' apartenas al la tribo Caryophylleae en la subfamilo Caryophylloideae ene de la familio [[Kariofilacoj]] (Caryophyllaceae).


[[dosiero:Dianthus chinensis.jpg|eta|[[ĉina dianto]] (''Dianthus chinensis'')]]
[[Dosiero:Dianthus chinensis.jpg|eta|[[ĉina dianto]] (''Dianthus chinensis'')]]
[[dosiero:Dianthus gratianopolitanus0.jpg|eta|''[[Dianthus gratianopolitanus]]'']]
[[Dosiero:Dianthus gratianopolitanus0.jpg|eta|''[[Dianthus gratianopolitanus]]'']]
[[dosiero:Dianthus gallicus clump.jpg|eta|Habito kaj floraroj de ''[[Dianthus hyssopifolius]]'' subsp. ''gallicus'']]
[[Dosiero:Dianthus gallicus clump.jpg|eta|Habito kaj floraroj de ''[[Dianthus hyssopifolius]]'' subsp. ''gallicus'']]
[[dosiero:Dianthus monspessulanus 3 (Pyrenees).jpg|eta|Habito kaj floraraoj de [[Montpeljera dianto]]<br /> (''Dianthus monspessulanus'' subsp. ''monspessulanus'')]]
[[Dosiero:Dianthus monspessulanus 3 (Pyrenees).jpg|eta|Habito kaj floraraoj de [[Montpeljera dianto]]<br /> (''Dianthus monspessulanus'' subsp. ''monspessulanus'')]]
[[dosiero:Dianthus lumnitzeri.jpg|eta|''[[Dianthus lumnitzeri]]'']]
[[Dosiero:Dianthus lumnitzeri.jpg|eta|''[[Dianthus lumnitzeri]]'']]
[[dosiero:Dianthus petraeus1.jpg|eta|''[[Dianthus petraeus]]'']]
[[Dosiero:Dianthus petraeus1.jpg|eta|''[[Dianthus petraeus]]'']]
[[dosiero:Dianthus plumarius0.jpg|eta|[[pluma dianto]] (''Dianthus plumarius'')]]
[[Dosiero:Dianthus plumarius0.jpg|eta|[[pluma dianto]] (''Dianthus plumarius'')]]
[[dosiero:Dianthus sequeri glaber RB.jpg|eta|''[[Dianthus segueri]]“ subsp. „glaber“]]
[[Dosiero:Dianthus seguieri glaber RB.jpg|eta|''[[Dianthus segueri]]“ subsp. „glaber“]]
[[dosiero:Dianthus serotinus.jpg|eta|''[[Dianthus serotinus]]'')]]
[[Dosiero:Dianthus serotinus.jpg|eta|''[[Dianthus serotinus]]'')]]
[[dosiero:Dianthus sylvestris.JPG|eta|''[[Dianthus sylvestris]]'']]
[[Dosiero:Dianthus sylvestris.JPG|eta|''[[Dianthus sylvestris]]'']]
Ekzistas ĉ. 320 ĝis 600 dianto-specioj (''Dianthus'') (elekto):
Ekzistas ĉ. 320 ĝis 600 dianto-specioj (''Dianthus'') (elekto):


[[Dosiero:Dianthus alpinus Alpennelke Rax.jpg|eta|''Dianthus alpinus'']]
[[Dosiero:Dianthus alpinus Alpennelke Rax.jpg|eta|''Dianthus alpinus'']]
Linio 44: Linio 42:
[[Dosiero:Dianthus superbus 140805a.jpg|eta|''Dianthus superbus'']]
[[Dosiero:Dianthus superbus 140805a.jpg|eta|''Dianthus superbus'']]
[[Dosiero:Pink Sweet William flowers.jpg|eta|''Dianthus barbatus'' ([[Barba Dianto]])]]
[[Dosiero:Pink Sweet William flowers.jpg|eta|''Dianthus barbatus'' ([[Barba Dianto]])]]
⚫
[[Dosiero:Dianthus caryophyllus Colori Joy (p) 2005-12-04.JPG|eta|[[ĝardendianto]] (''Dianthus caryophyllus'') kiel potplanto en plantdomo kun [[gutoirigacio]]]]

[[Dosiero:Gozdzik brodaty.jpg|eta|mldekstra|[[Dianto]] (''Dianthus barbatus'')]]

[[Dosiero:Bartnelke (Lila).jpg|eta|mldekstra|[[Dianto]] (''Dianthus barbatus'')]]
[[Dosiero:Sweet William Flowers Digon3.JPG|eta|mldekstra|[[Dianto]] (''Dianthus barbatus'' `Sweet William`)]]
* ''[[Dianthus abchasicus]]'' GVINIAN.
* ''[[Dianthus abchasicus]]'' GVINIAN.
* ''[[Dianthus acicularis]]'' LEDEB.
* ''[[Dianthus acicularis]]'' LEDEB.
Linio 59: Linio 59:
* ''[[Dianthus armeria]]'' L.
* ''[[Dianthus armeria]]'' L.
* ''[[Dianthus arpadianus]]'' ADE & BORNM.
* ''[[Dianthus arpadianus]]'' ADE & BORNM.
* ''[[Dianthus arrostii]]'' C.PRESL: Hejmregiono: Sardio, Sicilio, Algerio kaj Maroko
* ''[[Dianthus arrostii]]'' C.PRESL: Hejmregiono: Sardio, Sicilio, Algerio kaj Maroko
* ''[[Dianthus atschurensis]]'' SOSN.
* ''[[Dianthus atschurensis]]'' SOSN.
* ''[[Dianthus balansae]]'' BOISS.: Hejmregiono: Turkujo
* ''[[Dianthus balansae]]'' BOISS.: Hejmregiono: Turkujo
* [[barbodianto]] (''Dianthus barbatus'' L.)
* [[barba dianto]] (''Dianthus barbatus'' L.)
* ''[[Dianthus behriorum]]'' BORNM.: Hejmregiono: iama Jugoslavio
* ''[[Dianthus behriorum]]'' BORNM.: Hejmregiono: iama Jugoslavio
* ''[[Dianthus benearnensis]]'' LORET: Hejmregiono: Hispanujo kaj Francujo
* ''[[Dianthus benearnensis]]'' LORET: Hejmregiono: Hispanujo kaj Francujo
Linio 68: Linio 68:
* ''[[Dianthus biflorus]]'' SM.: Hejmregiono: Grekujo
* ''[[Dianthus biflorus]]'' SM.: Hejmregiono: Grekujo
* ''[[Dianthus borbasii]]'' VANDAS
* ''[[Dianthus borbasii]]'' VANDAS
* ''[[Dianthus brevicaulis]]'' FENZL: Hejmregiono: Turkujo
* ''[[Dianthus brevicaulis]]'' FENZL: Hejmregiono: Turkujo
* ''[[Dianthus broteri]]'' BOISS. & REUT.: Hejmregiono: Portugalujo kaj Hispanujo
* ''[[Dianthus broteri]]'' BOISS. & REUT.: Hejmregiono: Portugalujo kaj Hispanujo
* ''[[Dianthus callizonus]]'' SCHOTT & KOTSCHY
* ''[[Dianthus callizonus]]'' SCHOTT & KOTSCHY
Linio 78: Linio 78:
* [[kartuza dianto]] (''Dianthus carthusianorum'' L.)
* [[kartuza dianto]] (''Dianthus carthusianorum'' L.)
* [[ĝardendianto]], (''Dianthus caryophyllus'' L.)
* [[ĝardendianto]], (''Dianthus caryophyllus'' L.)
* ''[[Dianthus caucaseus]]'' SIMS: Hejmregiono: Azerbejĝano, Armenujo kaj Kartvelujo.
* ''[[Dianthus caucaseus]]'' SIMS: Hejmregiono: Azerbejĝano, Armenujo kaj Kartvelujo.
* ''[[Dianthus charidemi]]'' PAU: Hejmregiono: Hispanujo vor
* ''[[Dianthus charidemi]]'' PAU: Hejmregiono: Hispanujo vor
* [[Ĉina dianto]] (''Dianthus chinensis'' L.): Hejmregiono: Ĉinujo, Kazaĥio, Siberio, Koreujo, orienta Rusujo, Mongolujo. Ĝi estas kultivata kiel ornamplanto, en multaj partoj de la mondo ĝi estas [[neofito]].
* [[Ĉina dianto]] (''Dianthus chinensis'' L.): Hejmregiono: Ĉinujo, Kazaĥujo, Siberio, Koreujo, orienta Rusujo, Mongolujo. Ĝi estas kultivata kiel ornamplanto, en multaj partoj de la mondo ĝi estas [[neofito]]. (vidu la apudan foton)
* ''[[Dianthus ciliatus]]'' GUSS.: Hejmregiono: Kroatujo, Italujo kaj Albanujo
* ''[[Dianthus ciliatus]]'' GUSS.: Hejmregiono: Kroatujo, Italujo kaj Albanujo
* ''[[Dianthus cinnamomeus]]'' SM.
* ''[[Dianthus cinnamomeus]]'' SM.
Linio 96: Linio 96:
* ''[[Dianthus cyri]]'' FISCH. & C.A.MEY.
* ''[[Dianthus cyri]]'' FISCH. & C.A.MEY.
* ''[[Dianthus daghestanicus]]'' KHARADZE
* ''[[Dianthus daghestanicus]]'' KHARADZE
* [[delta dianto]] (''Dianthus deltoides'' L.)
* [[delta dianto]] (''Dianthus deltoides'' L.)
* ''[[Dianthus desideratus]]'' STRID
* ''[[Dianthus desideratus]]'' STRID
* ''[[Dianthus diffusus]]'' SIBTH. & SM.
* ''[[Dianthus diffusus]]'' SIBTH. & SM.
Linio 102: Linio 102:
* ''[[Dianthus diutinus]]'' KIT.
* ''[[Dianthus diutinus]]'' KIT.
* ''[[Dianthus dobrogensis]]'' PRODAN
* ''[[Dianthus dobrogensis]]'' PRODAN
* ''[[Dianthus elatus]]'' Ledeb. Hejmregiono: norda Ŝinĝjango, Kazakio kaj okcidenta Siberio
* ''[[Dianthus elatus]]'' Ledeb. Hejmregiono: norda Ŝinĝango, Kazaĥujo kaj okcidenta Siberio
* ''[[Dianthus eldivenus]]'' CZECZOTT
* ''[[Dianthus eldivenus]]'' CZECZOTT
* ''[[Dianthus elegans]]'' D'URV.
* ''[[Dianthus elegans]]'' D'URV.
Linio 121: Linio 121:
* ''[[Dianthus galicicae]]'' MICEVSKI
* ''[[Dianthus galicicae]]'' MICEVSKI
* ''[[Dianthus giganteiformis]]'' BORBÁS
* ''[[Dianthus giganteiformis]]'' BORBÁS
* ''[[Dianthus giganteus]]'' D'URV. (sin.: ''Dianthus haynaldianus'' |BORBÁS, ''Dianthus intermedius'' BOISS., ''Dianthus subgiganteus'' FORMÁNEK, ''Dianthus giganteus'' subsp. ''haynaldianus'' (BORBÁS) TUTIN, ''Dianthus giganteus'' subsp. ''subgiganteus'' (BORBÁS) HAYEK, ''Dianthus giganteus'' subsp. ''subgiganteus'' (FORMÁNEK) STOJ. & ACHT.): invaziva disvstigo en Mezeŭropo. Ĝi havas subspeciojn:
* ''[[Dianthus giganteus]]'' D'URV. (sin.: ''Dianthus haynaldianus'' |BORBÁS, ''Dianthus intermedius'' BOISS., ''Dianthus subgiganteus'' FORMÁNEK, ''Dianthus giganteus'' subsp. ''haynaldianus'' (BORBÁS) TUTIN, ''Dianthus giganteus'' subsp. ''subgiganteus'' (BORBÁS) HAYEK, ''Dianthus giganteus'' subsp. ''subgiganteus'' (FORMÁNEK) STOJ. & ACHT.): invaziva disvastigo en Mezeŭropo. Ĝi havas subspeciojn:
** ''Dianthus giganteus'' subsp. ''banaticus'' (HEUFF.) TUTIN: Hejmregiono: iama Jugoslavio kj Rumanujo.
** ''Dianthus giganteus'' subsp. ''banaticus'' (HEUFF.) TUTIN: Hejmregiono: iama Jugoslavio kaj Rumanujo.
** ''Dianthus giganteus'' subsp. ''croaticus'' (BORBÁS) TUTIN: Hejmregiono: Kroatujo, Slovenujo kaj Bulgarujo.
** ''Dianthus giganteus'' subsp. ''croaticus'' (BORBÁS) TUTIN: Hejmregiono: Kroatujo, Slovenujo kaj Bulgarujo.
** ''Dianthus giganteus'' d'Urv. subsp. ''giganteus''
** ''Dianthus giganteus'' d'Urv. subsp. ''giganteus''
** ''Dianthus giganteus'' subsp. ''vandasii'' (VELEN.) STOJ. & ACHT.: Hejmregiono: Bulgarujo, Rumanujo kaj okcidenta parto de Turkujo.
** ''Dianthus giganteus'' subsp. ''vandasii'' (VELEN.) STOJ. & ACHT.: Hejmregiono: Bulgarujo, Rumanujo kaj okcidenta parto de Turkujo.
Linio 130: Linio 130:
* ''[[Dianthus gracilis]]'' SM.
* ''[[Dianthus gracilis]]'' SM.
* ''[[Dianthus graniticus]]'' JORD.
* ''[[Dianthus graniticus]]'' JORD.
* [[grenobla dianto]] (''Dianthus gratianopolitanus'' VILL.)
* [[grenobla dianto]] (''Dianthus gratianopolitanus'' VILL.) (vidu la apudan foton)
* ''[[Dianthus grossheimii]]'' SCHISCHK.
* ''[[Dianthus grossheimii]]'' SCHISCHK.
* ''[[Dianthus guessfeldtianus]]'' MUSCHL.
* ''[[Dianthus guessfeldtianus]]'' MUSCHL.
Linio 136: Linio 136:
* ''[[Dianthus haematocalyx]]'' BOISS. & HELDR.
* ''[[Dianthus haematocalyx]]'' BOISS. & HELDR.
* ''[[Dianthus henteri]]'' GRISEB. & SCHENK
* ''[[Dianthus henteri]]'' GRISEB. & SCHENK
* ''[[Dianthus hoeltzeri]]'' C.WINKLER: Hejmregiono: norda Ŝinĝjango, Kazakio kaj okcidenta Mongolujo.
* ''[[Dianthus hoeltzeri]]'' C.WINKLER: Hejmregiono: norda Ŝinĝango, Kazaĥujo kaj okcidenta Mongolujo.
* ''[[Dianthus humilis]]'' LEDEB.
* ''[[Dianthus humilis]]'' LEDEB.
* ''[[Dianthus hymenolepis]]'' BOISS.
* ''[[Dianthus hymenolepis]]'' BOISS.
* ''[[Dianthus hypanicus]]'' |ANDRZ.
* ''[[Dianthus hypanicus]]'' |ANDRZ.
* ''[[Dianthus hyssopifolius]]'' L.: Ekzistas subspecioj.
* ''[[Dianthus hyssopifolius]]'' L.: Ekzistas subspecioj.
** ''Dianthus hyssopifolius'' L. subsp. ''hyssopifolius'': Hejmregiono: Ibera Duoninsulo.
** ''Dianthus hyssopifolius'' L. subsp. ''hyssopifolius'': Hejmregiono: Ibera Duoninsulo. (vidu la apudan foton)
** ''Dianthus hyssopifolius'' subsp. ''gallicus'' (PERS.) M.LAÍNZ & MUÑOZ GARM., sin.: ''Dianthus gallicus'' PERS.: Hejmregiono: Hispanujo kaj Francujo.
** ''Dianthus hyssopifolius'' subsp. ''gallicus'' (PERS.) M.LAÍNZ & MUÑOZ GARM., sin.: ''Dianthus gallicus'' PERS.: Hejmregiono: Hispanujo kaj Francujo. (vidu la apudan foton)
* ''[[Dianthus imereticus]]'' (RUPR.) SCHISCHK.
* ''[[Dianthus imereticus]]'' (RUPR.) SCHISCHK.
* ''[[Dianthus inamoenus]]'' SCHISCHK.
* ''[[Dianthus inamoenus]]'' SCHISCHK.
Linio 150: Linio 150:
* ''[[Dianthus jacupicensis]]'' (KOŠANIN) MICEVSKI
* ''[[Dianthus jacupicensis]]'' (KOŠANIN) MICEVSKI
* ''[[Dianthus jugoslavicus]]'' MICEVSKI
* ''[[Dianthus jugoslavicus]]'' MICEVSKI
* ''[[Dianthus juniperinus]]'' SM.: Ĝi estas [[endemito]] en [[Kreto]].
* ''[[Dianthus juniperinus]]'' SM.: Ĝi estas [[endemito]] en [[Kreto]].
* ''[[Dianthus kapinaensis]]'' MARKGR. & LINDTNER
* ''[[Dianthus kapinaensis]]'' MARKGR. & LINDTNER
* ''[[Dianthus karami]]'' (BOISS.) MOUTERDE
* ''[[Dianthus karami]]'' (BOISS.) MOUTERDE
* ''[[Dianthus kastembeluensis]]'' FREYN & SINT.
* ''[[Dianthus kastembeluensis]]'' FREYN & SINT.
* ''[[Dianthus ketzkhovelii]]'' MAKASCHV.
* ''[[Dianthus ketzkhovelii]]'' MAKASCHV.
* ''[[Dianthus khirghizicus]]'' SCHISCHK.: Hejmregiono: okcidenta [[Tianŝano]] kaj norokcidenta Pakistano.
* ''[[Dianthus khirghizicus]]'' SCHISCHK.: Hejmregiono: okcidenta [[Tjanŝano]] kaj nordokcidenta Pakistano.
* ''[[Dianthus knappii]]'' (PANT.) BORBÁS
* ''[[Dianthus knappii]]'' (PANT.) BORBÁS
* ''[[Dianthus krylovianus]]'' JUZ.
* ''[[Dianthus krylovianus]]'' JUZ.
* ''[[Dianthus kuschakewiczii]]'' REGEL & SCHMALH.: Hejmregiono: norda Ŝinĝjango kaj Kazakio.
* ''[[Dianthus kuschakewiczii]]'' REGEL & SCHMALH.: Hejmregiono: norda Ŝinĝango kaj Kazaĥujo.
* ''[[Dianthus kusnezowii]]'' MARCOW.
* ''[[Dianthus kusnezowii]]'' MARCOW.
* ''[[Dianthus lactiflorus]]'' FENZL
* ''[[Dianthus lactiflorus]]'' FENZL
Linio 181: Linio 181:
* ''[[Dianthus moesiacus]]'' VIS. & PANČIĆ
* ''[[Dianthus moesiacus]]'' VIS. & PANČIĆ
* ''[[Dianthus monadelphus]]'' VENT.
* ''[[Dianthus monadelphus]]'' VENT.
* ''[[Dianthus monspessulanus]]'' L. (Syn.: ''Dianthus hyssopifolius'' subsp. ''monspessulanus'' |(L.) GRAEBN. & P.GRAEBN.): Ekzistas subspecioj:
* ''[[Dianthus monspessulanus]]'' L. (Syn.: ''Dianthus hyssopifolius'' subsp. ''monspessulanus'' |(L.) GRAEBN. & P.GRAEBN.) (vidu la apudan foton): Ekzistas subspecioj:
** [[montpeljera dianto]] (''Dianthus monspessulanus'' L. subsp. ''monspessulanus''): Hejmregiono: okcidenta, suda kaj sudorienta Eŭropo.
** [[montpeljera dianto]] (''Dianthus monspessulanus'' L. subsp. ''monspessulanus''): Hejmregiono: okcidenta, suda kaj sudorienta Eŭropo. (vidu la apudan foton)
** ''Dianthus monspessulanus'' subsp. ''marsicus'' (TEN.) NOVÁK (''Dianthus marsicus'' TEN., ''Dianthus sternbergii'' subsp. ''marsicus'' (TEN.) PIGNATTI, ''Dianthus waldsteinii'' subsp. ''marsicus'' (TEN.) GREUTER & BURDET): Hejmregiono: Italujo.
** ''Dianthus monspessulanus'' subsp. ''marsicus'' (TEN.) NOVÁK (''Dianthus marsicus'' TEN., ''Dianthus sternbergii'' subsp. ''marsicus'' (TEN.) PIGNATTI, ''Dianthus waldsteinii'' subsp. ''marsicus'' (TEN.) GREUTER & BURDET): Hejmregiono: Italujo. (vidu la apudan foton)
* [[morava dianto]] (''Dianthus moravicus'' KOVANDA)
* [[morava dianto]] (''Dianthus moravicus'' KOVANDA)
* ''[[Dianthus multiaffinis]]'' PAU
* ''[[Dianthus multiaffinis]]'' PAU
Linio 191: Linio 191:
* ''[[Dianthus muschianus]]'' KOTSCHY & BOISS.
* ''[[Dianthus muschianus]]'' KOTSCHY & BOISS.
* ''[[Dianthus myrtinervius]]'' GRISEB.
* ''[[Dianthus myrtinervius]]'' GRISEB.
* ''[[Dianthus nanshanicus]]'' C.Y.YANG & L.X.DONG: en Ŝinĝjango, en alteco de pli ol 1900 m.
* ''[[Dianthus nanshanicus]]'' C.Y.YANG & L.X.DONG: en Ŝinĝango, en alteco de pli ol 1900 m.
* ''[[Dianthus nardiformis]]'' JANKA
* ''[[Dianthus nardiformis]]'' JANKA
* ''[[Dianthus nitidus]]'' |WALDST. & KIT.
* ''[[Dianthus nitidus]]'' |WALDST. & KIT.
* ''[[Dianthus noeanus]]'' BOISS.
* ''[[Dianthus noeanus]]'' BOISS.
* ''[[Dianthus ohridanus]]'' MICEVSKI
* ''[[Dianthus ohridanus]]'' MICEVSKI
* ''[[Dianthus orientalis]]'' ADAMS: Hejmregiono: sudokcidenta Azio, Ŝinĝjango, kaj Tibeto.
* ''[[Dianthus orientalis]]'' ADAMS: Hejmregiono: sudokcidenta Azio, Ŝinĝango, kaj Tibeto.
* ''[[Dianthus palinensis]]'' S.S.YING: endemito en Taoyuan Xian , norda Tajvano.
* ''[[Dianthus palinensis]]'' S.S.YING: endemito en Taoyuan Xian , norda Tajvano.
* ''[[Dianthus pallidiflorus]]'' SER.
* ''[[Dianthus pallidiflorus]]'' SER.
* ''[[Dianthus pavonius]]'' TAUSCH
* ''[[Dianthus pavonius]]'' TAUSCH
* ''[[Dianthus pelviformis]]'' HEUFF.
* ''[[Dianthus pelviformis]]'' HEUFF.
* ''[[Dianthus pendulus]]'' BOISS. & C.I.BLANCHE
* ''[[Dianthus pendulus]]'' BOISS. & C.I.BLANCHE
* ''[[Dianthus petraeus]]'' WALDST. & KIT.
* ''[[Dianthus petraeus]]'' WALDST. & KIT. (vidu la apudan foton)
* ''[[Dianthus pineticola]]'' KLEOPOW
* ''[[Dianthus pineticola]]'' KLEOPOW
* [[pinpingla dianto]] (''Dianthus pinifolius'' SM.)
* [[pinpingla dianto]] (''Dianthus pinifolius'' SM.)
* ''[[Dianthus platyodon]]'' Klokov
* ''[[Dianthus platyodon]]'' Klokov
* [[plumdianto]] (''Dianthus plumarius'' L.)
* [[plumdianto]] (''Dianthus plumarius'' L.) (vidu la apudan foton)
* ''[[Dianthus plumbeus]]'' SCHISCHK.
* ''[[Dianthus plumbeus]]'' SCHISCHK.
* ''[[Dianthus pogonopetalus]]'' BOISS. & KOTSCHY
* ''[[Dianthus pogonopetalus]]'' BOISS. & KOTSCHY
Linio 220: Linio 220:
* ''[[Dianthus pseudoversicolor]]'' KLOKOV
* ''[[Dianthus pseudoversicolor]]'' KLOKOV
* ''[[Dianthus pungens]]'' L.
* ''[[Dianthus pungens]]'' L.
* ''[[Dianthus pygmaeus]]'' HAYATA: en Tajvano an altoj de 1400 ĝis 3900 metroj.
* ''[[Dianthus pygmaeus]]'' HAYATA: en Tajvano an altoj de 1400 ĝis 3900 metroj.
* ''[[Dianthus pyrenaicus]]'' POURR.
* ''[[Dianthus pyrenaicus]]'' POURR.
* ''[[Dianthus quadrangulus]]'' VELEN.
* ''[[Dianthus quadrangulus]]'' VELEN.
* ''[[Dianthus raddeanus]]'' VIERH.
* ''[[Dianthus raddeanus]]'' VIERH.
* ''[[Dianthus ramosissimus]]'' PALLAS EX POIRET: Hejmregiono: norda Ŝinĝjango, Kazakio, okcidenta Siberio kaj okcidenta Mongolujo.
* ''[[Dianthus ramosissimus]]'' PALLAS EX POIRET: Hejmregiono: norda Ŝinĝango, Kazaĥujo, okcidenta Siberio kaj okcidenta Mongolujo.
* ''[[Dianthus recognitus]]'' SCHISCHK.
* ''[[Dianthus recognitus]]'' SCHISCHK.
* ''[[Dianthus repens]]'' WILLD.: Hejmregiono: Jukono, Alasko, Mongolujo, Siberio kaj orienta Rusujo.
* ''[[Dianthus repens]]'' WILLD.: Hejmregiono: Jukono, Alasko, Mongolujo, Siberio kaj orienta Rusujo.
* ''[[Dianthus rigidus]]'' M.BIEB.
* ''[[Dianthus rigidus]]'' M.BIEB.
* ''[[Dianthus robustus]]'' BOISS. & KOTSCHY
* ''[[Dianthus robustus]]'' BOISS. & KOTSCHY
Linio 235: Linio 235:
* ''[[Dianthus scardicus]]'' WETTST.
* ''[[Dianthus scardicus]]'' WETTST.
* ''[[Dianthus schemaschensis]]'' SCHISCHK.
* ''[[Dianthus schemaschensis]]'' SCHISCHK.
* ''[[Dianthus seguieri]]'' VILL., sin.: ''Dianthus sylvaticus'' WILLD.): Ekzistas subspecioj
* ''[[Dianthus seguieri]]'' VILL., sin.: ''Dianthus sylvaticus'' WILLD.) (vidu la apudan foton): Ekzistas subspecioj
** ''[[Dianthus seguieri'' subsp. ''glaber'']] ČELAK., sin.: ''Dianthus sylvaticus'' HOPPE, ''Dianthus seguieri'' subsp. ''sylvaticus'' (HOPPE) HEGI: Hejmregiono: Germanujo, Aŭstrio kaj Francujo.
** ''[[Dianthus seguieri'' subsp. ''glaber'']] ČELAK., sin.: ''Dianthus sylvaticus'' HOPPE, ''Dianthus seguieri'' subsp. ''sylvaticus'' (HOPPE) HEGI: Hejmregiono: Germanujo, Aŭstrio kaj Francujo.
** ''Dianthus seguieri'' subsp. ''requienii'' (GODR.) M.BERNAL, M.LAÍNZ & MUÑOZ GARM. (Sin.: ''Dianthus requienii'' GREN. & GODR., ''Dianthus cadevallii'' SENNEN & PAU, ''Dianthus gautieri'' SENNEN, ''Dianthus seguieri'' subsp. ''cadevallii'' (SENNEN & PAU) O.BOLÒS & VIGO, ''Dianthus seguieri'' subsp. ''gautieri'' (SENNEN) TUTIN): Hejmregiono: Francujo, Andoro kaj Hispanujo.
** ''Dianthus seguieri'' subsp. ''requienii'' (GODR.) M.BERNAL, M.LAÍNZ & MUÑOZ GARM. (Sin.: ''Dianthus requienii'' GREN. & GODR., ''Dianthus cadevallii'' SENNEN & PAU, ''Dianthus gautieri'' SENNEN, ''Dianthus seguieri'' subsp. ''cadevallii'' (SENNEN & PAU) O.BOLÒS & VIGO, ''Dianthus seguieri'' subsp. ''gautieri'' (SENNEN) TUTIN): Hejmregiono: Francujo, Andoro kaj Hispanujo.
** ''[[Dianthus seguieri]]'' VILL. subsp. ''seguieri'', sin.: ''Dianthus seguieri'' subsp. ''italicus'' TUTIN): Hejmregiono: Francujo kaj Italujo.
** ''[[Dianthus seguieri]]'' VILL. subsp. ''seguieri'', sin.: ''Dianthus seguieri'' subsp. ''italicus'' TUTIN): Hejmregiono: Francujo kaj Italujo.
* ''[[Dianthus semenovii]]'' (REGEL & HERDER) VIERHAPPER: Hejmregiono: Ŝinĝjango, Kazakio, Kirgizio.
* ''[[Dianthus semenovii]]'' (REGEL & HERDER) VIERHAPPER: Hejmregiono: Ŝinĝango, Kazaĥujo, Kirgizio.
* ''[[Dianthus serotinus]]'' WALDST. & KIT.
* ''[[Dianthus serotinus]]'' WALDST. & KIT. (vidu la apudan foton)
* ''[[Dianthus serratifolius]]'' SM.
* ''[[Dianthus serratifolius]]'' SM.
* ''[[Dianthus serrulatus]]'' DESF.
* ''[[Dianthus serrulatus]]'' DESF.
Linio 249: Linio 249:
* ''[[Dianthus siphonocalyx]]'' BLAKELOCK
* ''[[Dianthus siphonocalyx]]'' BLAKELOCK
* ''[[Dianthus skopjensis]]'' MICEVSKI
* ''[[Dianthus skopjensis]]'' MICEVSKI
* ''[[Dianthus soongoricus]]'' SCHISCHKIN: Hejmregiono: norda Ŝinĝjango, Kazakiokaj okcidenta Mongoluo.
* ''[[Dianthus soongoricus]]'' SCHISCHKIN: Hejmregiono: norda Ŝinĝango, Kazaĥiokaj okcidenta Mongoluo.
* ''[[Dianthus sphacioticus]]'' BOISS. & HELDR.: Ĝi estas endemito en Kreto.
* ''[[Dianthus sphacioticus]]'' BOISS. & HELDR.: Ĝi estas endemito en Kreto.
* ''[[Dianthus spiculifolius]]'' SCHUR
* ''[[Dianthus spiculifolius]]'' SCHUR
Linio 267: Linio 267:
* ''[[Dianthus subbaeticus]]'' FERN.CASAS
* ''[[Dianthus subbaeticus]]'' FERN.CASAS
* ''[[Dianthus subulosus]]'' CONRATH & FREYN
* ''[[Dianthus subulosus]]'' CONRATH & FREYN
* ''[[Dianthus superbus]]'' L.): Ĝi troviĝas en pluraj subspecioj en Eŭropo, Ĉinujo, Japanujo, Kazakio, Koreujo, Mongolujo, Siberio kaj la ekstrema oriento de Rusujo.
* ''[[Dianthus superbus]]'' L.): Ĝi troviĝas en pluraj subspecioj en Eŭropo, Ĉinujo, Japanujo, Kazaĥujo, Koreujo, Mongolujo, Siberio kaj la ekstrema oriento de Rusujo. (vidu la apudan foton)
* ''[[Dianthus sylvestris]]'' Wulfen
* ''[[Dianthus sylvestris]]'' Wulfen (vidu la apudan foton)
* ''[[Dianthus tabrisianus]]'' BOISS.
* ''[[Dianthus tabrisianus]]'' BOISS.
* ''[[Dianthus tenuiflorus]]'' (GRISEB.) GRISEB.
* ''[[Dianthus tenuiflorus]]'' (GRISEB.) GRISEB.
Linio 277: Linio 277:
* ''[[Dianthus tripunctatus]]'' SM.
* ''[[Dianthus tripunctatus]]'' SM.
* ''[[Dianthus tristis]]'' VELEN.
* ''[[Dianthus tristis]]'' VELEN.
* ''[[Dianthus turkestanicus]]'' PREOBRASCHENSKY: Hejmregiono: norda Ŝinĝjango kaj Kazakio.
* ''[[Dianthus turkestanicus]]'' PREOBRASCHENSKY: Hejmregiono: norda Ŝinĝango kaj Kazaĥujo.
* ''[[Dianthus tymphresteus]]'' (BOISS. & SPRUNER) BOISS.
* ''[[Dianthus tymphresteus]]'' (BOISS. & SPRUNER) BOISS.
* ''[[Dianthus uralensis]]'' KORSH.
* ''[[Dianthus uralensis]]'' KORSH.
Linio 291: Linio 291:
* ''[[Dianthus zonatus]]'' FENZL
* ''[[Dianthus zonatus]]'' FENZL


== Referencoj ==
⚫
[[dosiero:Dianthus caryophyllus Colori Joy (p) 2005-12-04.JPG|eta|[[ĝardendianto]] (''Dianthus caryophyllus'') kiel potplanto en plantdomo kun [[gutoirigacio]]]]
{{Referencoj|2}}

{{Projektoj}}


[[Kategorio:Kariofilacoj]]
[[Kategorio:Kariofilacoj]]

Nuna versio ekde 12:02, 14 jun. 2024

Kiel legi la taksonomionVikipedio:Kiel legi la taksonomion
Kiel legi la taksonomion
Dianto
Dianthus plumarius
Dianthus plumarius
Biologia klasado
Regno: Plantoj Plantae
Divizio: Embriofitoj Embryophyta
Klaso: Dukotiledonaj plantoj Magnoliopsida
Ordo: Kariofilaloj Caryophyllales
Familio: Kariofilacoj Caryophyllaceae
Genro: Dianto Dianthus
L., 1753
Aliaj Vikimediaj projektoj
Sistematiko en Vikispecioj
Komunejo pri Dianto
v • d • r

La Diantoj (latine singulare Dianthus) estas genro de proksimume 300 specioj de florantaj plantoj en la familio de Kariofilacoj. Diantoj[1] hejmas precipe en Eŭropo kaj Azio, sed iuj specioj etendiĝas suden al norda Afriko, kaj unu specio (Dianthus repens) en arktika Norda Ameriko. La nomo devenas de la grekaj vortoj dios ("Zeŭso") kaj anthos ("floro"), kaj unuafoje skribe uziĝis fare de la greka botanikisto Theophrastus. Pri tianoma rolulo en greka mitologio vidu artikolon Dianto.

La floroj havas kvin petalojn, tipe kun iom denta rando, kaj en preskaŭ ĉiuj specioj estas (pale ĝis malhele) rozkoloraj. Unu specio (Dianthus knappii) havas flavajn florojn kun purpura centro.

Multaj poetoj konsideris la floron en siaj poemoj, ekzemple la germanlingvaj aŭtoroj Johann Wolfgang von Goethe, Heinrich Heine kaj Annette von Droste-Hülshoff.

La revolucio de 1974 en Portugalio estis nomita dianto-revolucio, ĉar la protestantoj simbole portis diantoflorojn sur roversoj de siaj jakoj.

Sistematiko

[redakti | redakti fonton]

La genro Dianthus estis starigita en 1753 fare de Carl von Linné e Species Plantarum, 1, p. 409. Pro la beleco de la floro kaj ties odoro Linné donis la genran nomon Dianthus, floro de Zeŭso (Διός Diós por „dio“, „Zeŭso“ kaj ἄνθος anthos por floro). Sinonimoj por Dianthus L. estas: Caryophyllus MILL., Tunica LUDW.La genro Dianthus apartenas al la tribo Caryophylleae en la subfamilo Caryophylloideae ene de la familio Kariofilacoj (Caryophyllaceae).

ĉina dianto (Dianthus chinensis)
Dianthus gratianopolitanus
Habito kaj floraroj de Dianthus hyssopifolius subsp. gallicus
Habito kaj floraraoj de Montpeljera dianto
(Dianthus monspessulanus subsp. monspessulanus)
Dianthus lumnitzeri
Dianthus petraeus
pluma dianto (Dianthus plumarius)
Dianthus segueri“ subsp. „glaber“
Dianthus serotinus)
Dianthus sylvestris

Ekzistas ĉ. 320 ĝis 600 dianto-specioj (Dianthus) (elekto):

Dianthus alpinus
Dianthus caryophyllus
Dianthus superbus
Dianthus barbatus (Barba Dianto)
ĝardendianto (Dianthus caryophyllus) kiel potplanto en plantdomo kun gutoirigacio
Dianto (Dianthus barbatus)
Dianto (Dianthus barbatus)
Dianto (Dianthus barbatus `Sweet William`)

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ Vidu “Dianto" en: Plurlingva nomaro de sovaĝaj plantoj en Eŭropo - Bernhard Eichkorn - Eld. Villingen-Schwenningen - 1995. Detala priskribo de la verko: Flaŭro.
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Dianto&oldid=8776261"