Geminga
Geminga (SN 437/PSR B0633+17/PSR J0633+17) Gemini konstelazioan dagoen neutroi izar bat da. Izen hau Giovanni Bignami italiar astronomoak eman zion objektu hau teleskopio optikoekin behatu zuenean. Izena ingelesezko Gemini gamma-ray sourcen kontrakzio bat da, baita Milango lonbardierazko esaera bat ere, "ez dago hor" esan nahi duena. Gure eguzki sistematik 552 argi urteko distantziara dago.
Aurkikuntza
SAS 2 satelite artifizialak aurkitu zuen 1972an ordurarte ezagutzen zen objektu bakar batekin ere bat ez zetorren gamma izpi iturri bizi bat bezala. Gemingaren existentzia ESAren COS-B sateliteak berretsi zuen. Einstein behatokiarekin eginiko behaketek gamma izpien iturriak x izpiak ere igortzen zituela erakutsi zuten, askoz isuri txikiagoarekin baina. X izpiko ROSAT sateliteak Gemingaren seinalea 0,237 segunduka errepikatzen dela aurkitu zuen, Compton X Izpi Behatokiak berretsi zuena.
COS-B eta SAS 2ren datu zaharren berrikuspenak pultsazio periodoa denborarekin handitu egiten dela frogatzea ahalbidetu zuen, irrati uhinetan detektatutako pultsar guztietan gertatzen den bezala. Hala, Geminga pultsar bat dela ezarri zen, irrati uhinak igortzen ez dituen pultsar ezaguna den arren.
Ezaugarriak
Geminga pultsar ikustezin bat da irrati uhinetan (ezaugarri hau duen pultsar ezagun bakarra) eta hori irrati uhinen izpiak Lurra dagoen eremua hartzen ez duelako izan daiteke. Era berean, argi ikusgarrian izar urdin oso ahul bat bezala identifikatua izan da, +25,5eko magnitudearekin. Bere errotazio periodoa 0,237 segundukoa da, hala, segundu baten 4,22 bira betetzen dituelarik.
Geminga duela 300.000 urte gertatu zen supernoba baten hondarra izan daitekeela uste da. Supernoba, neurri batean behintzat, Burbuila Lokala deritzon gure eguzki sistematik gertu dagoen izararteko eremuan dagoen dentsitate baxuan dagoen eremuaren arduraduna izan daiteke.
Balizko sistema planetarioa
1997an Gemingaren inguruan orbitatzen ari den planeta baten aurkikuntza iragarri zen, gamma izpien igorpenaren erritmoan desbiazio txikiak oinarri hartuta, grabitatearen ondorioz izan daitezkeenak. Balizko planeta hori 3,3 unitate astronomikoko distantziara egongo litzateke eta 5,1 urteko orbita periodoa izango luke. Lurrak baino %70 masa gehiago izango luke eta lurtar planeta bat izango litzateke. Alabaina, aurkikuntza zalantzapean jarri da, datuen azterketa berriek desbiazio horiek seinaleak izan ditzakeen zaraten ondorio izan daitezkeela iradokitzen bait dute.
| Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, gaztelaniazko wikipediako «Geminga» artikulutik itzulia izan da, 2016-02-14 data duen 89140998 bertsioa oinarritzat hartuta. Jatorrizko artikulu hori GFDL edo CC-BY-SA 3.0 lizentzien pean dago. Egileen zerrenda ikusteko, bisita ezazu jatorrizko artikuluaren historia orria. |