Harelbeke

	Harelbeke
	Salvatortsjerke
	Emblemen
	Bestjoer
Lân	Belgje
gewest	Flaanderen
provinsje	West-Flaanderen
	Sifers
Ynwennertal	29.095 (2022)
Oerflak	29,4 km²
Befolkingsticht.	990 ynw./km²
	Oar
Postkoade	8530-8531
Tiidsône	UTC +1
Simmertiid	UTC +2
Koördinaten	50° 51' N 3° 18' E
	Lokaasje Harelsbeke yn it arrondissemint Kortrijk yn 'e provinsje West-Flaanderen
	Offisjele webside
	harelbeke.be

Harelbeke (West-Flaamsk: Oarelbeke) is in stêd yn it suden fan de Belgyske provinsje West-Flaanderen. De stêd leit oan de rivier de Leie en grinzget fuort oan de stêd Kortrijk, dy't likernôch fiif kilometer fierder de stream op leit. De gemeente Harelbeke omfiemet ek de doarpen Bavikhove en Hulste, dy't alletwa oan de noardlike kant fan de Leie lizze. De stêd hat mear as 29.000 ynwenners (2022), sadat Harelbeke de op sân nei grutste is fan de 22 stêden yn West-Flaanderen. Ynwenners fan de stêd wurde 'Harelbekenaren' of 'Harelbekanen' (Oarelbekoanen) neamd.

Sûnt 2019 brûkt de lokale oerheid by de marketing fan de stêd it West-Flaamske biedwurd Oarelbeke Weireldstad (Harelbeke Wrâldstêd).

Skiednis

Harelbeke is ûntstien op in droege sânrêch op de rjochteroever fan de Leie, dêr't it syn namme oan te tankjen hat (harula = sânrêch). De stêd kent in lange en rûzige skiednis en waard al bewenne yn de lette Romeinske tiid.

De earste fermelding fan Harelbeke giet op it jier 629 werom, dêr't it plak 'Harlebecca' neamd wurde. Oare nammen binne 'Harlebeke' (1027), 'Herlebecca' (1042), 'Harlebecca' (1078), 'Harlebeca' (1111), 'Haerelbeke' (1302).

Yn de Earste Wrâldkriich leveren weromlûkende Dútske troepen yn de Slach oan de Leie yn oktober 1918 striid mei Newfoundlânske en Skotske troepen. It Newfoundland Memorial betinkt de oerstek fan 'e Kanadeeske troepen.

Belgyske troepen besochten yn maaie 1940 it Dútske leger by de oerstek oer de Leie te kearen. Om strategyske redenen blaasde it Belgyske leger doe de slústoer en de kariljontoer njonken de Sint-Salvatortsjerke op. Sa'n 40 Belgyske soldaten ferstoaren by de slach.

Harelbeke is benammen bekend as muzykstêd. Al yn 'e 11e iuw waard dêr muzykûnderwiis jûn. In grut tal fan ferneamde komponisten waarden yn Harelbeke berne, lykas de Flaamske komponist, muzykûnderwizer en dirigint Peter Benoit (1834-1901). Hy krewearre foar de ferflaamsking fan it muzykûnderwiis en learde syn folk sjongen. De muzikale tradysje fan de stêd late ta de stifting fan twa bloeiende keunst- en muzykakademy's en in soad muzykmeitsjende ferienings en organisaasjes, lykas de harmony Vooruit, dy't in ynternasjonale reputaasje opboud hat. Harelbeke is ek it start- en einpunt fan de alle jierren organisearre hurdfytsklassiker, de E3 Harelbeke, dy't ûnderdiel is fan de UCI World Tour.

Geografy

Harelbeke leit yn de sterk yndustrialisearre krite fan Kortrijk yn it suden fan West-Flaanderen. Wat de gemeentegrinzen oanbelanget leit Harelbeke ynklamme tusken de twa stêden Kortrijk yn it west en de stêd Waregem yn it easten. Oare buorgemeenten binne: Ingelmunster, Kuurne, Lendelede, Oostrozebeke, Wielsbeke, Deerlijk en Zwevegem. Likernôch de helte fan it gebiet makket diel út fan de regionale stêdekloft fan Kortrijk, dat wurdt omklamme troch de ringwei N36, de autodyk E17 en it kanaal Bossuit-Kortrijk.

Yndieling gemeente

De stêd Harelbeke hat trije dielgemeenten. Njonken Harelbeke sels binne dat Bavikhove en Hulste.

Harelbeke leit foar in grut part oan de rjochter igge fan 'e Leie. It gebiet is tige stedsk en hast folslein folboud. De bebouwing oan de rivier en de dyk Kortrijk-Gent grinzget fuort oan de kearn fan Kortrijk. Eartiids lei der in lânskip fan sompige wetterkes en sânrêgen, mar dat is hielendal ferdwûn. Yn it suden fan Harelbeke leit oan it kanaal Bossuit-Kortrijk de buorskip Stasegem. De buorskip wurdt fan de oare stedsdielen skieden troch it yndustryterrein Harelbeke-Súd en it natuergebiet De Gavers.

De dielgemeenten Bavikhove en Hulste lizze mear nei it noarden, oan de oare kant fan de Leie. Bavikhove hat in status as lânbou- en yndustrydoarp, wylst it doarp Hulste troch de fierdere ôfstân fan de stêd it plattelânske karakter better bewarje koe.

Nû.	Namme	Oerflak (km²)	Ynwennertal (2021) ^[2]
I (IV)	Harelbeke - Harelbeke - Stasegem	14,57	21.559
II	Bavikhove	6,69	3.741
III	Hulste	7,86	3.304

It besjen wurdich

De Sint-Salvatortsjerke datearret fan de 18e iuw. De krusingstoer fan in eardere romaanske tsjerke út de 12e iuw waard yn de Twadde Wrâldoarloch fernield en is dêrnei wer opboud. Under de tsjerke bleau in krypte bewarre fan in noch âldere tsjerke út de 10e iuw. De âldste tsjerke fan Harelbeke soe yn de 9e iuw troch de Wytsingen fernield wêze. De neoklassisistyske preekstoel datearret 1779. Yn in kapel fan de tsjerke wurdt in stikje fan de toarnekroan fan Jezus bewarre.
It kleaster fan de Susters fan de hillige Augustinus stiet oan de Marktstraat 86 is sûnt 2014 in monumint. It kleaster wurdt net mear troch susters bewenne.
De Westlike Banmûnen en de Eastlike Wettermûnen oan de Watermolenstraat op it Moleneiland foarmje in kompleks fan wettermûnen.
It kastiel fan Stasegem is in 19e-iuwsk kastiel yn 'e styl fan de Flaamske neorenêssânse.
It 'Newfoundland Memorial' fan in brûnzen rindier is in monumint dat de aksjes fan it Royal Newfoundland Regiment yn 'e de Earste Wrâldkriich betinkt yn de Slach by Kortrijk (1918). Oant de oanlis fan de R8 stie it monumint op it grûngebiet fan Harelbeke, mar sûnt siet it krekt oer de gemeentegrins yn Kortrijk.
It provinsjale rekreaasjedomein De Gavers is in drokbesocht natuergebiet. Yn it gebiet stiet in restaurearre standermûne, de Koutermolen.
Op it heechte punt fan de gemeente stiet yn Hulste de Muizelmolen, in nôt- en oaljemûne.

Musea

Peter Benoit Huis (webstee)
Kunstenhuis (webstee)

Militêre begraafplakken

Harlebeke New British Cemetery (Flanders Fields) is in militêr begraafplak fan it Britske Mienebest, dêr't 1126 oarlochsdeaden (1116 fan 'e Earste Wrâldoarloch en 10 fan 'e Twadde Wrâldoarloch ) begroeven waarden.