Fento arborescente

Fentos arborescentes (Cyatheales)
Exemplar de Dicksonia antarctica nun xardín de Toquio (Xapón)
Clasificación científica
Reino: Plantae Clase: Polypodiopsida Subclase: Polypodiidae Orde: Cyatheales
Familias
Thyrsopteridaceae (Familia 18) Loxsomataceae (Familia 19) Culcitaceae (Familia 20) Plagiogyriaceae (Familia 21) Cibotiaceae (Familia 22) Cyatheaceae (Familia 23) Dicksoniaceae (Familia 24) Metaxyaceae (Familia 25) Segundo Christenhusz et al. 2011 (baseada no Smith et al. 2006, 2008); que tamén fornece unha secuencia lineal das licófitas e monilófitas.

Véxase o artigo Pteridophyta para unha introdución ás plantas vasculares sen semente.

Os fentos arborescentes ou arbóreos actuais son fentos que medran con tronco elevando as frondes, e, a diferenza dos fentos comúns, estas non saen a rentes do chan. A maior parte dos fentos arbóreos pertencen ás familias Dicksoniaceae e Cyatheaceae na orde Cyatheales, categoría taxonómica circunscrita deste xeito pola moderna clasificación de Christenhusz et al. 2011 é monofilético.

Os fentos arborescentes atópanse nas áreas subtropicais e tropicais, incluíndo as forestas frías e temperadas de choivas en Australia, Nova Zelandia, e rexións veciñas (ex: Malaisia, Illa de Lord Howe etc). Como todos os fentos, os fentos arbóreos reprodúcense por medio de esporas formadas no lado inferior das frondes.

As frondes dos fentos arbóreos son xeralmente moi grandes e constitúen follas pinnadas multíplices. Outros tipos, no entanto, posúen frondes enteiras, non divididas.

En Galiza non hai fentos arborescentes autóctonos, porén, o uso destes en xardinaxe coma plantas ornamentais, especialmente en parques e arboredos de pazos e mosteiros fixo que algunhas especies, coma a Dicksonia antarctica se teñan naturalizado.

Taxonomía

Introdución teórica en Taxonomía

A clasificación máis actualizada é a de Christenhusz et al. 2011 (baseada en Smith et al. 2006, 2008); que tamén fornece unha secuencia lineal das licófitas e mais das monilófitas.

• • Orde M. Cyatheales A.B.Frank en J.Leunis, Syn. Pflanzenk., ed. 2, 3: 1452 (1877). Sinónimos: Dicksoniales Pic.Serm. ex Reveal, Phytologia 74: 175 (1993). Hymenophyllopsidales Pic.Serm. ex Reveal, Phytologia 74: 175 (1993). Loxsomatales Pic.Serm. ex Reveal, Phytologia 74: 175 (1993). Plagiogyriales Pic.Serm. ex Reveal, Phytologia 74: 176 (1993). Metaxyales Doweld, Tent. Syst. Pl. Vasc. (Tracheophyta): 12. (2001).

8 familias. Referencias: Holttum & Sen (1961), Korall et al. (2006a).

• • • Familia 18. Thyrsopteridaceae C.Presl, Gefässbündel Farrn: 22, 38 (1847), como ‘Thyrsopterideae’.

1 xénero (Thyrsopteris). Referencias: Boodle (1915), Sen & Rahaman (1999).

• • • Familia 19. Loxsomataceae C.Presl, Gefässbündel Farrn: 31 (1847), como ‘Loxsomaceae’.

2 xéneros. (Loxsoma , Loxsomopsis). Referencias: Bower (1923), Lehnert et al. (2001).

Nota: O nome ‘Loxoma’ foi un erro de ortografía e foi corrixido a Loxsoma (Hooker 1838) .

• • • Familia 20. Culcitaceae Pic.Serm., Webbia 24: 702 (1970).

1 xénero (Culcita). Referencia: Sen (1968).

• • • Familia 21. Plagiogyriaceae Bower, Ann. Bot. (Londres) 40: 484 (1926).

1 xénero (Plagiogyria). Referencia: Zhang & Nooteboom (1998).

• • • Familia 22. Cibotiaceae Korall in A.R.Sm. et al., Taxon 55: 712 (2006).

1 xénero (Cibotium). Referencia: Smith et al. (2006a).

• • • Familia 23. Cyatheaceae Kaulf., Wesen Farrenkr.: [119] (1827). Sinónimos: Alsophilaceae C.Presl, Gefässbündel Farrn: 22 (1847). Hymenophyllopsidaceae Pic.Serm., Webbia 24: 712 (1970).

4 xéneros ( Alsophila, Cyathea, Gymnosphaera, Sphaeropteris). Referencias: Christenhusz (2009b), Conant et al. (1995, 1996), Conant & Stein (2001), Janssen et al. (2008), Korall et al. (2006a), Lantz et al. (1999), Lehnert (2006, 2008, 2009), Marquez (2010), Stein et al. (1996), Wang et al. (2003) .

• • • Familia 24. Dicksoniaceae M.R.Schomb., Reis. Br.-Guiana (Ri. Schomburgk) 2: 1047 (1848). Sinónimo: Lophosoriaceae Pic.Serm., Webbia 24: 700 (1970).

3 xéneros (Calochlaena, Dicksonia, Lophosoria). Referencias: Churchill et al. (1998), Lehnert (2006), White & Turner (1988).

• • • Familia 25. Metaxyaceae Pic.Serm., Webbia 24: 701 (1970).

1 xénero ( Metaxya). Referencias: Qiu et al. (1995), Sen (1969), Smith et al. (2001).

Clasificación sensu Smith et al. 2006

Localización taxonómica:

Clados superiores incluído Monilophyta para texto, Clase Polypodiopsida, Orde Cyatheales.

Sinónimo: "Fentos arborescentes e afíns".

Incluído Dicksoniales, Hymenophyllopsidales, Loxomatales, Metaxyales, Plagiogyriales.

8 familias:

• Thyrsopteridaceae
• Loxomataceae
• Culcitaceae
• Plagiogyriaceae
• Cibotiaceae
• Cyatheaceae
• Dicksoniaceae
• Metaxyaceae

Filoxenia

Introdución teórica en Filoxenia

Monofilético (Hasebe et al. 1995, Wolf et al. 1999, Pryer et al. 2004b).

Cibotiaceae, Dicksoniaceae, Cyatheaceae e Metaxyaceae, forman o clado do "núcleo dos fentos arborescentes" ("core tree ferns").

Caracteres

Figura 2. Diagrama esquemático do ciclo de vida das plantas vasculares sen semente. Referencias: n : xeración haploide, 2n : xeración diploide, m! : mitose, M! : meiose, F! : fecundación

Os fentos arborescentes e afíns, son plantas vasculares con ciclo de vida haplodiplonte onde a alternancia de xeracións é ben manifesta, con esporófito e gametófito multicelulares e independentes, con esporas coma unidade de dispersión e de resistencia. O gametófito é un "talo" (corpo sen organización), e o esporófito é un "cormo" (con raíz, vástago e sistema vascular). Por mor a estas características tradicionalmente agrúpanas coas "pteridófitas".

Posúen esporófitos con megafilos ou "frondes" (Euphyllophyta).

As familias desta orde posúen unha relación moi achegada entre elas, segundo os estudos moleculares xa citados, pola contra a orde non posúe caracteres morfolóxicos conspicuos que o caractericen; algunhas especies teñen talo formando un estípite, outras teñen rizomas rastreiros. Algunhas teñen soamente pelos nos talos e follas, outras teñen escamas. Os soros son abaxiais ou marxinais, indusiados ou sen indusio. As esporas son globosas ou tetraedro-globosas, con marca trilete. Os gametófitos son verdes, cordados.

Galería de imaxes

• 
  Fentos arborescentes tipo palmeira
• 
  Dicksonia antarctica en Kew
• 
  Fronde de fento arborescente no río Akatarawa, Nova Zelandia: As frondes fechadas son comestíbeis, mais cómpre cociñalas para tirar un ácido tóxico.
• 
  Un fento arbóreo illado preto na illa de Hong Kong
• 
  Dicksonia antarctica no parque Combe Martin Wildlife and Dinosaur Park, en Devon, Inglaterra
• 
  Cyathea medullaris pode medrar até 20 m na súa área nativa de Nova Zelandia.

Notas

Notas

• Pryer, Kathleen M., Harald Schneider, Alan R. Smith, Raymond Cranfill, Paul G. Wolf, Jeffrey S. Hunt e Sedonia D. Sipes. 2001. "Horsetails and ferns are a monophyletic group and the closest living relatives to seed plants". Nature 409: 618-622 (resumo en inglés aquí).
• Pryer, Kathleen M., Eric Schuettpelz, Paul G. Wolf, Harald Schneider, Alan R. Smith e Raymond Cranfill. 2004. "Phylogeny and evolution of ferns (monilophytes) with a focus on the early leptosporangiate divergences". American Journal of Botany 91:1582-1598 (resumo en inglés aquí Arquivado 26 de agosto de 2010 en Wayback Machine.).
• A. R. Smith, K. M. Pryer, E. Schuettpelz, P. Korall, H. Schneider, P. G. Wolf. 2006. "A classification for extant ferns". Taxon 55(3), 705-731 (pdf aquí Arquivado 07 de febreiro de 2012 en Wayback Machine.)

Referencias máis específicas

• Korall, P., K.M. Pryer, J. Metzgar, H. Schneider, D.S. Conant. 2006. "Tree ferns: monophyletic groups and their relationships as revealed by four protein-coding plastid loci." Molecular Phylogenetics and Evolution 39: 830-845. (pdf aquí Arquivado 27 de setembro de 2007 en Wayback Machine.)

Véxase tamén

Outros artigos

• Lepidodendrales (licófitas arborescentes)

Ligazóns externas

• P. F. Stevens, 2001 en adelante, Angiosperm Phylogeny Website. Versión 9, xuño de 2008, e actualizado dende aquela. http://www.mobot.org/MOBOT/research/APweb/
• Pryer's lab cos pdfs das publicacións da autora.