Ryðfrítt stál

Steikarpanna úr ryðfríu stáli.

Ryðfrítt stál er stál, þ.e. málmblanda járns og kolefnis, með að minnsta kosti 11,5% króminnihald. Eins og nafnið gefur til kynna ryðgar ryðfrítt stál mjög lítið samanborið við venjulegt stál. Harry Brearley fann það upp árið 1913 í Brown-Firth-rannsóknastofunni í Sheffield á Englandi. Hann var að rannsaka leiðir til að draga úr tæringu í byssuhlaupum, þegar hann tók eftir því að prufa, sem hann hafði hent, ryðgaði ekki.

Hið mikla oxunarviðnám ryðfrís stáls í lofti við staðalhitastig fæst yfirleitt með því að hafa króminnihald þess meira en 12% (mælt í þyngd). Krómið myndar lag af króm(III)oxíði (Cr₂O₃) þegar það kemst í snertingu við súrefni. Þetta lag er of þunnt til að það sjáist, sem þýðir að málmurinn helst gljáandi. Það er hins vegar vatnshelt og loftþétt og verndar málminn undir laginu. Ef málmhluturinn rispast þannig að lagið rofnar myndast það tiltölulega fljótt aftur. Þetta fyrirbæri er kallað óvirknun og sést einnig í öðrum málmum, til dæmis áli. Þegar ryðfríir stálpartar eins og rær og boltar eru skrúfaðir saman, geta oxíðlögin skrapast af. Þegar oxíðið myndast aftur geta hlutirnir líkt og gróið saman og verða áhrifin þá svipuð því sem þeir hafi verið soðnir saman.