mirin
Bilêvkirin
[biguhêre]Lêker
[biguhêre]| mirin (lêkera negerguhêz) | ||
|---|---|---|
| Rehê dema niha: -mir- | ||
| RP. Niha | ||
| ez | dimirim | |
| tu | dimirî | |
| ew | dimire | |
| em, hûn, ew | dimirin | |
| Fermanî | Yekjimar | bimire |
| Pirjimar | bimirin | |
| Rehê dema borî: -mir- | ||
| RP. Boriya sade | ||
| ez | mirim | |
| tu | mirî | |
| ew | mir | |
| em, hûn, ew | mirin | |
| Formên din: | ||
mirin lêkera xwerû, negerguhêz
- (mirov, heywan, riwek) êdî nejîn, êdî nejiyan, li jiyanê neman, ji jiyanê çûn, jiyan sekinîn, jiyan rawestîn
- hatin kuştin
- Di şerî de gelek kesên bêguneh jî dimirin.
- qir bûn, biriyan, birihan, qelîn, qeliyan, kokbir bûn:
- Dînozor berî 60 milyon salan mirine.
- Gelê kurd bi top û teyareyên dijmin namire.
- heyran bûn, bendewar bûn, pir hêvî kirin, zêde xwestin.
- Em bo rojeke azadiyê dimirin!
- xwe gorî kirin, xwe qurban kirin, xwe canfida kirin
- Bi hezaran xortên kurd bo Kurdistanê mirine.
- êdî neman yan qels û lawaz bûn
- Evîna wan miriye.
Ji wêjeya klasîk
[biguhêre]- Feryad ji destê firqetê
'Aşiq ew in her dimirin
Çend yek di remzên dilber in — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
Herwiha
[biguhêre]Bi alfabeyên din
[biguhêre]Hevmane
[biguhêre]- Bi rêzgirî:
- çûn ber dilovaniya Xwedê
- çûn ber rehma Xwedê
- çûn rehmetê
- gihiştin karwanê şehîdan (bo kesên ku hatine kuştin)
- ji nav me bar kirin (bi mecazî)
- koça dawîn kirin (bi mecazî)
- wefat kirin
- wexer kirin (bi mecazî)
Dijmane
[biguhêre]- hatin jiyanê:
Gotinên pêşiyan
[biguhêre]- Mirin dîkê spî ye, li devê deriyê herkesî ye.
- Mirin kerê etaran e, li ber deriyê malan e.
Tewîn
[biguhêre]- Rehê demên niha û bên: -mir-
- Rehê demên borî: -mir-
- Tabloya paradîgmayên tewandinê: mirin
Têkildar
[biguhêre]Bide ber
[biguhêre]Bi zaravayên din
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]hevreha soranî مردن (mirdin), kurdiya başûrî mirdin, lekî mirdin, zazakî merden, merdene, hewramî merday, farisî مردن (berê "murden", niha "morden"), tacikî мурдан (murdan), pehlewî murden, peştûyî مړل (mṛǝ́l), avestayî 𐬨𐬀𐬭 (mer-), sanskrîtî मरति (marati), hindî मरना (mernā), ûrdûyî مرنا (mrnā) (merna), ermeniya kevn մեռանիմ (meṙanim), ermeniya niha մեռնել (meṙnel), hîtîtî 𒈨𒅕𒍣 (me-er-zi /merzi/), lîtwanî mirti, latviyayî mirt, çekî mřít, rusî -мира́ть (-mirátʹ), bulgarî умирам (umíram), latînî morior, îtalî morire, spanî morir, portugalî morrer, fransî mourir, îngilîzî murder (qetil, qetil kirin), almanî Mord (qetil), danmarkî/norwecî/swêdî mord (qetil)... hemû ji proto-hindûewropî *mer- (mirin).
Ketina D ji pey R di kurmancî de diyardeyeke tîpîk e. Bo nimûne, kurmancî "birin, kirin, mirin, xwarin" lê soranî "birdin, kirdin, mirdin, xwardin" û zazakî "berdene, kerdene, merdene, werdene".
Ji eynî rehî: merg, mêr, mirar, mirov (û varyantên peyva "mirov": meriv / mere / mere)...
- Çavkanî:
- Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010, r. 663
- Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 265
- Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press, r. 390.
- Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959, r. 735
- Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 55
- Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <etymonline.com> by Douglas Harper.
Jê
[biguhêre]Werger
[biguhêre]lêker
- Abxazî: аҧсра (āpsrā)
- Afrîkansî: doodgaan → af, sterf → af, sterwe → af
- Akanî: wu
- Aklanon: matay
- Albanî: vdes → sq
- Almaniya Pennsylvania: schtaerewe, schtarewe
- Almanî: sterben → de, umkommen → de, versterben → de
- Elmanîşî: steerbe
- Amharî: መሞት (mämot)
- Andî: вучӏиду
- Aramiya nû ya asûrî: ܡܵܝܹܬ (mayet)
- Aromanî: mor, moru
- Asamî: মৰ (mor), ঢুকা (dhuka)
- Astûrî: morrer → ast
- Aşkunî: mře
- Atong (Hindistan): thyi
- Avarî: хвезе (χweze)
- Aynuyî: ライ (ray), イサㇺ (isam)
- Azerî: ölmək → az, dünyanı dəyişmək, keçinmək, rəhmətə getmək
- Bahnarî: lôch
- Başkîrî: үлеү (ülew)
- Belarusî: паміра́ць impf (pamirácʹ), паме́рці pf (pamjérci), гі́нуць impf (hínucʹ), згі́нуць pf (zhínucʹ)
- Bengalî: মরা → bn (môra)
- Bextiyarî: مردن (morden)
- Bororoyî: bi
- Bretonî: mervel → br
- Bulgarî: уми́рам impf (umíram), умра́ pf (umrá), издъ́хвам impf (izdǎ́hvam), издъ́хна pf (izdǎ́hna)
- Burmayî: သေ → my (se), ဆုံး → my (hcum:), ကွယ်လွန် → my (kwailwan)
- Buryatî: үхэхэ (üxexe)
- Cingphoyî: si
- Conxayî: ཤི (shi)
- Çamoroyî: måtai
- Çeçenî: делла (della), са дала (sa dala)
- Çekî: umírat → cs impf, umřít → cs pf
- Çepangî: सीसा
- Çerokî: ᎠᏲᎱᏍᎦ (ayohusga), ᎦᎵᏬᎦ (galiwoga)
- Çîçewayî: -fa
- Çînî:
- Çûkî: mano
- Dalmatî: morer
- Danmarkî: dø → da, udånde, gå bort, gå al kødets gang, sove ind, stille træskoene, kradse af, omkomme → da, afgå ved døden, krepere
- Dolganî: өл
- Drungî: shi
- Efateyiya başûr: mat
- Endonezyayî: mati → id, meninggal → id
- Erebî: مَاتَ → ar (māta), تُوُفِّيَ (tuwuffiya)
- Ermenî: մեռնել → hy (meṙnel), մահանալ → hy (mahanal)
- Esperantoyî: morti → eo
- Estonî: surema → et, koolema, kõngema, kärvama, hinge heitma, langema, lahkuma → et
- Etiyopiya klasîk: ሞተ (motä)
- Evenkî: буми (bumi)
- Farisî: مردن → fa (mordan)
- Fatalukuyî: umu
- Ferî: doyggja → fo, andast
- Fînî: kuolla → fi, delata → fi, heittää henkensä, kupsahtaa → fi, kaatua → fi, menehtyä → fi, saada surmansa → fi, edesmennä, nukkua pois → fi, depata, vaihtaa hiippakuntaa, heittää lusikka nurkkaan, mennä manan majoille, siirtyä ajasta ikuisuuteen, heittää veivinsä → fi, potkaista tyhjää → fi, oikaista koipensa
- Fransî: mourir → fr, expirer → fr, trépasser → fr, crever → fr
- Friyolî: murî
- Frîsiya bakur: sterew, stärwe
- Frîsiya kevn: sterva
- Frîsî: deagean, ferstjerre, stjerre → fy
- Gaelîka skotî: bàsaich, caochail, eug
- Galîsî: morrer → gl
- Gotî: 𐌲𐌰𐌳𐌰𐌿𐌸𐌽𐌰𐌽 (gadauþnan), 𐌳𐌹𐍅𐌰𐌽 (diwan), 𐍃𐍅𐌹𐌻𐍄𐌰𐌽 (swiltan)
- Gujaratî: મરવું (marvũ)
- Gurcî: იღუპება (iɣuṗeba), სიკვდილი (siḳvdili), გარდაცვალება (gardacvaleba), დაღუპვა (daɣuṗva)
- Guwaranî: mano → gn, e'õ
- Haîtî: mouri
- Hawayî: make, make loa
- Hindî: मरना → hi (marnā)
- Hîlîgaynonî: matay
- Hmongî: tuag
- Holendî: doodgaan → nl, sterven → nl, overlijden → nl
- Hunsrikî: sterrve
- Îbranî: מֵת (met)
- Îdoyî: mortar → io
- Îlokanoyî: matay
- Îngilîziya kevn: sweltan, diegan, steorfan
- Îngilîzî: die → en, decease → en, pass away → en
- Îngriyî: koolla, saavva hukkaa, surra
- Înterlîngua: morir
- Îrlendî: faigh bás
- Îsthmus zapotekî: rati
- Îtalî: morire → it, crepare → it, cadere → it
- Îu mienî: daic
- Îzlendî: deyja → is, drepast, andast → is, sálast, týna lífinu, skylja við, látast, láta lífið, lognast út af, falla frá, fara yfrum, verða bráðkvaddur, sofna svefninum langa, sofna hinsta svefni
- Japonî: 死ぬ → ja (しぬ, shinu), 亡くなる → ja (なくなる, nakunaru), 死亡する (しぼうする, shibō suru)
- Jarayî: djai
- Javayî: mati → jv
- Kamkata-viriyî: mře
- Kaşûbî: ùmierac
- Katalanî: morir → ca
- Keçwayî: wañuy
- Khasiyî: iap, yap
- Kirgizî: өлүү → ky (ölüü), каза болуу → ky (kaza boluu), жок болуу → ky (cok boluu)
- Kitubayî: fwa, kufwa
- Kîngalî: මැරෙනවා (mærenawā)
- Kînyarwandayî: -pfa
- Koreyî: 죽다 → ko (jukda), 돌아가시다 (doragasida), 숨지다 → ko (sumjida), 사망하다 → ko (samanghada)
- Kumikî: оьлмек (ölmek)
- Kunigamî: まーすん (māsun), 死ぬん (shinun)
- Ladînî: morir, morì
- Lamboyayî: mate
- Latgalî: miert, nūmiert
- Latînî: morior → la, pereo, exspiro, decedo, intereo → la
- Latviyayî: mirt → lv, nomirt
- Lawsî: ຕາຍ (tāi)
- Lingalayî: kufa, kúfa, wa
- Lîgûrî: moï
- Lîtwanî: mirti → lt, numirti
- Lîvonî: kūolõ
- Lombardî: morì
- Makasaeyî: umu
- Makedonî: умира impf (umira), умре pf (umre), починува impf (počinuva), почине pf (počine), пцовисува impf (pcovisuva), пцовиса pf (pcovisa)
- Malagasî: maty → mg
- Malayalamî: മരിക്കുക → ml (marikkuka), ചാകുക → ml (cākuka)
- Malezî: mati → ms, meninggal
- Maltayî: miet
- Mançûyî: ᠪᡠᠴᡝᠮᠪᡳ (bucembi)
- Maorî: mate → mi, hemo, mōnehu, mate hirinaki, mate tara-ā-whare, mate whawhati tata, mate kōngenge, hurumutu
- Maranaoyî: matay
- Mecarî: meghal → hu, hal → hu, elhuny → hu
- Misrî:
(mt),
(mwt) - Miyakoyî: まーㇲ゙さまーㇲ゙ (māzsāmaz), 死ん (すん, sun)
- Mizoyî: thi
- Mongolî:
- Monî: ချိုတ်
- Muongî: chết
- Nahuatl:
- Nanayî: бурбури
- Napolîtanî: murì
- Navajoyî: daatsaah, yę́ę ádin
- Nepalî: मर्नु (marnu)
- Nîvxî: мудь (mud̦)
- Normandî: mouothi, trépâsser
- Norsiya kevn: deyja
- Norwecî: dø → no, døy → no, dævve
- Ojibweyî: nibo
- Okînawanî: まーすん (māsun), 死ぬん (shinun)
- Oksîtanî: morir → oc
- Oriyayî: ମରିବା → or (môriba)
- Oromoyî: du'uu
- Osetî: амӕлын (amælyn)
- Osmanî: اولمك (ölmek)
- Oygurî: ئۆلمەك (ölmek)
- Ozbekî: oʻlmoq → uz
- Pacohî: cuchet
- Papyamentoyî: muri
- Peştûyî: مړل (mṛə́l), مړه کېدل (mṛə́kedə́l)
- Piedmontîsî: murì
- Pijînî: dae
- Pîpîlî: miki, miqui
- Polonî: umierać → pl impf, umrzeć → pl pf, ginąć → pl impf, zginąć → pl pf, zdechnąć → pl, zdychać → pl, skonać → pl, wykorkować → pl, zemrzeć → pl, zgasnąć → pl, dogorywać → pl, konać → pl
- Portugalî: morrer → pt, falecer → pt
- Prusiya kevn: aulaūtwei
- Puncabî: ਮਰਗ (marag)
- Purepeçayî: uarhini
- Qazaxî: өлу → kk (ölu)
- Rapanuyî: mate
- Romagnolî: murir
- Romancî: murir, mureir
- Rusî: умира́ть impf (umirátʹ), умере́ть pf (umerétʹ), помира́ть impf (pomirátʹ), помере́ть pf (pomerétʹ), погиба́ть impf (pogibátʹ), поги́бнуть pf (pogíbnutʹ), сконча́ться (skončátʹsja), сдыха́ть impf (sdyxátʹ), сдо́хнуть pf (sdóxnutʹ), дать дуба → ru pf (datʹ duba), приказать долго жить → ru pf (prikazatʹ dolgo žitʹ)
- Rusînî: умерати impf (umeraty)
- Samiya bakurî: jápmit
- Samiya skoltî: jääʹmmed
- Samoayî: mate, oti → sm, maliu
- Samogîtî: pasėmėrtė
- Sanskrîtî: म्रियते → sa (mriyáte), मरति (marati)
- Sardînî: morre, morrire, morri, morriri
- Sebwanoyî: matay
- Sêriyî: aaha
- Sicîlî: muriri → scn, mòriri → scn
- Sirananî: dede
- Sirboxirwatî:
- Kirîlî: у̀мирати impf, у̀мре̄ти pf, у̀мрије̄ти pf, црћи pf, цркавати impf, упокојити pf, уги́бати impf, у̀гинути pf, преминути pf, настра́дати pf, по̀гинути pf, поги́бати impf
- Latînî: ùmirati → sh impf, ùmrēti → sh pf, ùmrijēti → sh pf, crći → sh pf, crkavati → sh impf, upokojiti → sh pf, ugíbati → sh impf, ùginuti → sh pf, preminuti → sh pf, nastrádati → sh pf, pòginuti → sh pf, pogíbati → sh impf
- Sîlhetî: ꠝꠞꠣ (mora)
- Skotî: dee
- Slaviya kevn:
- Slaviya rojavayî ya kevn: мерети impf (mereti)
- Slovakî: umierať impf, umrieť pf, zomrieť pf, skonať pf
- Slovenî: umirati impf, umreti → sl pf
- Sorbî:
- Sotoyiya başûr: -shwa
- Spanî: morir → es, fallecer → es, diñar → es, diñarla, espichar → es, estirar la pata → es, fenecer → es, finar → es, irse al otro barrio, palmar → es, palmarla, pasar a mejor vida, perecer → es, sucumbir → es
- Sundanî: pupus
- Swahîlî: kufa → sw
- Swêdî: dö → sv, avlida → sv, gå bort → sv
- Şerpayî: ཤི (shi)
- Tacikî: мурдан → tg (murdan)
- Tagalogî: matay
- Tahîtî: mate, pohe
- Tamîlî: இற → ta (iṟa), சா → ta (cā)
- Tarantinoyî: murè
- Tayî: ตาย → th (dtaai), เสียชีวิต → th
- Telûgûyî: చనిపోవు → te (canipōvu), మరణించు → te (maraṇiñcu), పరమపదించు → te (paramapadiñcu), కాలం చేయు (kālaṃ cēyu), గతించు → te (gatiñcu)
- Ternateyî: sone
- Teterî: үләргә → tt (ülärgä)
- Tetûmî: mate
- Tidoreyî: sone
- Tirkiya kevn: 𐰇𐰠 (ül² /öl-/), 𐰆𐰲𐰀 𐰉𐰺 (uča b¹r¹ /uča bar-/)
- Tirkî: ölmek → tr
- Tirkmenî: ölmek
- Tîbetî: འཆི་བ ('chi ba), ཤི (shi)
- Tokpisinî: dai
- Tongî: mate
- Toxarî B: naut-, sruk-
- Tswanayî: -swa
- Tupînambayî: manõ, e'õ
- Urdûyî: مرنا (marnā), وفات پانا (wafāt pānā), ہلاک ہونا (halāk honā)
- Ûkraynî: умира́ти impf (umyráty), уме́рти pf (umérty), помира́ти impf (pomyráty), поме́рти pf (pomérty), ги́нути impf (hýnuty), зги́нути pf (zhýnuty)
- Vendayî: -fa
- Venîsî: morir → vec
- Viyetnamî: chết → vi, mất → vi, qua đời → vi
- Volapûkî: deadön → vo
- Voroyî: kuulma
- Waigalî: mře
- Walonî: mori → wa, crever → wa, dihoter → wa
- Weylsî: marw → cy
- Wutunhuayî: se
- Ximêrî: តាយ (taay)
- Yaeyamayî: まーらしぃん (mārasïn), 死ぬん (しぃぬん, sïnun)
- Yagnobî: мирак
- Yakkhayî: सिमा
- Yakutî: өл (öl)
- Yamanayî: malaku
- Yidîşî: שטאַרבן (shtarbn)
- Yorubayî: kú
- Yûnanî: πεθαίνω → el (pethaíno), αποθνήσκω → el (apothnísko), αποβιώνω → el (apovióno)
- Zêlandî: sterve
- Zhuangî: dai
- Zuluyî: -fa
- ǃXóõ: ǀʻâa, ʻǀnôo
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.
Navdêr
[biguhêre]| Zayenda mê ya binavkirî | ||
|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | mirin | mirin |
| Îzafe | mirina | mirinên |
| Çemandî | mirinê | mirinan |
| Nîşandera çemandî | wê mirinê | wan mirinan |
| Bangkirin | mirinê | mirinino |
| Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | mirinek | mirinin |
| Îzafe | mirineke | mirinine |
| Çemandî | mirinekê | mirininan |
mirin mê
- bidawîhatina jiyanê, qedîna heyatê, dawiya jiyanê, nemana li jiyanê:
- Em bi mirina wê gelek xemgîn bûn.
- Ew bi zor ji mirinê xilas bû. (Kêm mabû ku bimire.)
- qirbûn, biriyan, birihan, kokbirbûn
- Mirina dînozoran berî 60 milyon salan ji ber çi bû?
- hatinkuştin
- Teqîn bû sebebê mirina deh kesan.
- hesret, mirad, heyranî, bendewarî, hêvîdarî (bi taybetî ya pir zêde)
- mirina bo rojeke azadiyê
- canfîdayî, xwegorîkirin, xwequrbankirin, xwe fidakirin:
- mirina bo xatirê Kurdistaneke azad
- neman yan qelsbûn û lawazbûn:
- mirina evîna du evîndarên berê.
Hevmane
[biguhêre]- Bi rêzgirî:
- merg
- wefat, wefatkirin
- koça dawîn (bi mecazî)
- wexer, wexerkirin (bi mecazî)
- çûna ber rehma Xwedê
- çûna ber dilovaniya Xwedê
- barkirina ji nav me (bi mecazî)
- gihiştina karwanê şehîdan (bo kesên hatine kuştin)
- Bo heywanan an wek bêrêzî bo mirovan:
- dînî, kevnar:
Werger
[biguhêre]navdêr
- Abxazî: псра (ṗsrā)
- Adîgeyî: лӏэныгъ (ḷănəġ)
- Afarî: raba
- Afrîkansî: dood → af
- Albanî: vdekje → sq m, mort → sq n
- Almanî: Tod → de n, Exitus → de n
- Altayiya başûrî: ӧлӱм (ölüm)
- Amharî: ሞት (mot)
- Aramî:
- Aromanî: moarte
- Asamî: মৃত্যু (mriittu), মৰণ (moron)
- Astûrî: muerte → ast m
- Atong (Hindistan): thyiwami
- Avarî: хвел (χwel), хвей (χwej)
- Aynuyî: ライ (rayi), ラヤㇺペ (rayampe)
- Azerî: ölüm → az, vəfat
- Baskî: heriotza → eu
- Başkîrî: үлем (ülem), әжәл (äžäl)
- Belarusî: смерць m (smjercʹ), сьмерць m (sʹmjercʹ)
- Bengalî: মৃত্যু → bn (mritju), ইন্তেকাল → bn (intekal), ওফাত → bn (ophat), মরণ → bn (môrôn)
- Berberî:
- Taşelhitî: tamttant m
- Bîslamayî: ded
- Boleyî: moto
- Bretonî: marv → br n
- Bulgarî: смърт → bg m (smǎrt)
- Burmayî: မရဏ → my (ma.ra.na.), အသေ → my (a.se), သေခြင်း (sehkrang:)
- Buryatî: үхэл (üxel)
- Çaxatayî: اولوم (ölüm), اولم (ölim)
- Çeçenî: валар (walar), ӏожалла (ʿožalla)
- Çekî: smrt → cs m
- Çerokî: ᎠᏲᎱᎯᏍᏗ (ayohuhisdi)
- Çîçewayî: imfa
- Çînî:
- Çuvaşî: вилӗм (vilĕm)
- Dalmatî: muart n
- Danmarkî: død → da g
- Dargwayî: бебкӀа (bebḳa)
- Divehî: މަރު (maru), ޥަފާތް (wafāt̊)
- Dolganî: өлүү (ölüü)
- Endonezyayî: mati → id
- Erebî: مَوْت → ar n (mawt), وَفَاة m (wafāh)
- Ermenî: մահ → hy (mah), վախճան → hy (vaxčan)
- Ermeniya kevn: մահ (mah)
- Erzayî: кулома (kuloma)
- Esperantoyî: morto → eo
- Estonî: surm → et
- Evenkî: буни (buņi)
- Farisî: موت → fa (mowt), مرگ → fa (marg), وفات → fa (vafât), درگذشت → fa (dargozašt)
- Fenîkî: 𐤌𐤅𐤕 (mwt)
- Ferî: deyði n
- Fînî: kuolema → fi
- Fransiya kevn: mort m
- Fransî: mort → fr m, décès → fr n
- Friyolî: muart m
- Frîsî: dea n
- Gaelîka skotî: bàs n, caochladh n, eug n
- Gagawzî: ölüm
- Galîsî: morte → gl m, falecemento → gl n, pasamento → gl n
- Gotî: 𐌳𐌰𐌿𐌸𐌿𐍃 n (dauþus)
- Gujaratî: મૃત્યુ → gu (mṛtyu), મરણ (maraṇ)
- Gurcî: სიკვდილი (siḳvdili), გარდაცვალება (gardacvaleba), მიცვალება (micvaleba)
- Guwaranî: mano → gn, e'õ, ñemano
- Haîtî: lanmò
- Hawayî: make
- Hawsayî: mutuwa → ha
- Hindî: मृत्यु → hi n (mŕtyu), मरण → hi n (maraṇ), मौत → hi m (maut), मर्ग → hi m (marg), मरना → hi (marnā), विनाश → hi n (vināś), मुर्दनी → hi m (murdanī), मुर्दन n (murdan), अंत → hi n (ant), इंतक़ाल n (intqāl), फ़ना m (fanā), कदन → hi n (kadan), देहांत → hi n (dehānt), शरीरांत → hi n (śarīrānt), विदा → hi m (vidā), कूच → hi n (kūc), परलोकयात्रा m (parlokyātrā), प्रस्थान → hi n (prasthān), अजल → hi m (ajal), कजा → hi m (kajā), वफात → hi m (vaphāt)
- Hîlîgaynonî: kamatayon
- Hîtîtî: 𒄭𒅔𒃷 nt (ḫi-in-kán), 𒀝𒂵𒀀𒋻 nt (ag-ga-a-tar)
- Holendî: dood → nl n, overlijden → nl nt
- Hunsrikî: Dod n
- Îbranî: מוות \ מָוֶת → he n (mavet), מִיתָה m (mitá)
- Îdoyî: morto → io
- Îlokanoyî: patay
- Îngilîziya kevn: dēaþ n
- Îngilîzî: death → en
- Îngriyî: koolema, surma
- Înterlîngua: morte
- Înuîtî: ᐋᔪᐃᓕᖅᑐᖅ, ᑐᖁᓂᖅ → iu
- Îrlendî: éag n, bás → ga n
- Îstriyotî: muorto
- Îtalî: morte → it m, dipartita → it m, decesso → it n, morire → it n
- Îzlendî: dauði → is n, andlát → is nt, fráfall nt
- Japonî: 死 → ja (し, shi), 死亡 → ja (しぼう, shibō)
- Javayî: pati → jv, kepatèn
- Kabardî: лӏэныгъэ (ḷănəġă)
- Kalmîkî: үкл (ükl)
- Kannadayî: ಮರಣ → kn (maraṇa)
- Kapampanganî: kamatayan
- Karaçay-balkarî: ёлюм, ажал, аджал
- Karakalpakî: o'lim
- Karelî: kuolema, kuolenda, kuolenta, šurma
- Kaşûbî: smierc m
- Katalanî: mort → ca m
- Keçwayî: wañu
- Kinaray-ayî: kamatayon
- Kirgizî: өлүм → ky (ölüm), ажал → ky (acal)
- Kîngalî: මරණය (maraṇaya)
- Koreyî: 죽음 → ko (jugeum), 사망 → ko (samang)
- Kornî: mernans n
- Kumikî: оьлюм (ölüm)
- Ladînî: mort m
- Latgalî: nuove
- Latînî: mors → la m, nex → la m, exitium nt, quietus n, letum → la nt, finis → la n an m, obitus n, funus → la nt
- Latviyayî: nāve m, miršana m
- Lawsî: ຄວາມຕາຍ (khuām tāi), ການຕາຍ (kān tāi), ມໍລະນະ (mǭ la na)
- Lazî: ღურა (ɣura)
- Lîtwanî: mirtis → lt m
- Lombardî: mort
- Luksembûrgî: Doud → lb
- Maguindanaoyî: kapatay
- Makedonî: смрт → mk m (smrt)
- Malayalamî: മരണം → ml (maraṇaṃ)
- Malezî: kematian → ms
- Maltayî: mewt m
- Manksî: baase n
- Maorî: mate → mi, mate kiatu, mate tara-ā-whare, mate whawhati tata, mate koeo, hautapu
- Maranaoyî: kapatay
- Maratî: मरण nt (maraṇ), मृत्यू n (mrutyū)
- Mariya rojhilatî: колымаш
- Mayayiya yukatekî: kíimili'
- Mecarî: halál → hu, halálozás → hu, elhalálozás → hu, holta → hu, elhunyta → hu
- Megrelî: ღურა (ɣura)
- Misrî:
(mwt m) - Mîrandî: muorte m
- Mokşayî: кулома (kuloma)
- Mongolî:
- Nahwatlî: miquiztli → nah
- Napolîtanî: morte m
- Navajoyî: aniné, anoonééł
- Nedersaksî:
- Nepalî: मृत्यु (mr̥tyu), मरण (maraṇ)
- Nogayî: оьлим (ölim)
- Normandî: mort m, décès n
- Norsiya kevn: dauði n
- Norwecî:
- Oksîtanî: mort → oc m, mòrt → oc m
- Oriyayî: ମରଣ → or (môrôṇô), ମୃତ୍ୟୁ → or (mrutyu)
- Oromoyî: du'a
- Osetî: мӕлӕт (mælæt)
- Osmanî: اولوم (ölüm), موت (mevt), مرگ (merg)
- Oygurî: ئۆلۈم (ölüm)
- Ozbekî: oʻlim → uz, ajal → uz, vafot → uz, mamot → uz
- Palî: maraṇa
- Peştûyî: مرګ n (marg)
- Piedmontîsî: mòrt m
- Polonî: śmierć → pl m, zgon → pl n
- Portugalî: morte → pt m, falecimento → pt, óbito → pt
- Prusiya kevn: gals
- Puncabî: ਮੌਤ → pa (maut), ਜਮ n (jam)
- Purepeçayî: uarhikua
- Qazaxî: өлім → kk (ölım), ажал (ajal), қаза (qaza), опат (opat)
- Qiptî: ⲙⲟⲩ (mou)
- Romanyayî: moarte → ro m
- Rusî: смерть → ru m (smertʹ), ги́бель m (gíbelʹ), поги́бель m (pogíbelʹ), кончи́на m (končína)
- Rusînî: смерть m (smertʹ)
- Sahoyî: raba
- Samiya bakurî: jápmin
- Samiya skoltî: jäämmʼmõš
- Sanskrîtî: मृत्यु → sa n (mṛtyú), मरण → sa nt (maraṇa), निर्वाण → sa nt (nirvāṇa), मार → sa n (māra), मोक्ष → sa n (mokṣa), अन्त → sa n (anta), काल → sa n (kāla), मृत → sa n (mṛta), अभाव → sa n (abhāva)
- Santalî: ᱢᱳᱨᱳᱱ (moron)
- Sardînî: molte, morte, morti m
- Sebwanoyî: kamatayon
- Sicîlî: morti → scn m
- Sierra mîwokiya navendî: ĉam-ŝy-
- Silesî: śmiyrć m
- Sindhî: وَفاتِ (vafāti)
- Sirboxirwatî:
- Skotî: daith
- Slaviya kevn:
- Kirîlî: съмрьть m (sŭmrĭtĭ)
- Slaviya rojavayî ya kevn: съмьрть m (sŭmĭrtĭ)
- Slovakî: smrť → sk m
- Slovenî: smrt → sl m
- Somalî: dhimasho
- Sorbî:
- Spanî: muerte → es m
- Svanî: დაგარ (dagar)
- Swahîlî: kifo → sw
- Swêdî: död → sv g
- Şîngazîcayî: wafati, hufa, mauti 9 an 10, mfo 3, mfariki
- Şorî: ӧлӱш (ölüş)
- Tabasaranî: аьжал (a̱žal)
- Tacikî: марг → tg (marg), вафот (vafot)
- Tagalogî: kamatayan
- Tamîlî: மரணம் → ta (maraṇam)
- Tarifitî: ametti n
- Tayî: ความตาย → th, มรณะ → th
- Telûgûyî: మరణము → te (maraṇamu), చావు → te (cāvu)
- Teteriya krîmî: ölüm, ecel
- Teterî: үлем → tt (ülem), әҗәл → tt (äcäl)
- Tigrînî: ሞት (mot)
- Tirkî: ölüm → tr, mevt → tr, memat → tr, vefat → tr, irtihal → tr
- Tirkmenî: ölüm → tk, ajal → tk
- Tîbetî: འཆི་བ ('chi ba)
- Tongî: mate
- Toxarî B: srukelle
- Tupînambayî: eõ
- Tuvanî: өлүм (ölüm)
- Udmurtî: кулон (kulon), кулэм (kulem)
- Umbunduyî: kalunga
- Urdûyî: موت m (maut), مرگ m (marg), مرت n (mritu)
- Ûkraynî: смерть → uk m (smertʹ)
- Venîsî: morte m
- Viyetnamî: chết → vi, tử vong → vi
- Volapûkî: deadam → vo
- Walonî: moirt → wa m
- Weylsî: marwolaeth → cy m, angau → cy n, tranc n
- Wolofî: dee → wo
- Xakasî: ӧлім (ӧlím)
- Ximêrî: សេចក្ដីស្លាប់ (səckdəyhlŏəp), កាលកិរិយា → km (kaalkeriyiə), អនិច្ចកម្ម (ʼɑɑnɨccɑɑkmmɔɔ), ការតាយ (kaataay)
- Xosayî: ukufa
- Yakutî: өлүү (ölüü)
- Yidîşî: טויט n (toyt), מוות n (moves), מיתה m (mise)
- Yorubayî: ikú
- Yukaghiriya bakurî: йабал (jabal)
- Yûnanî: θάνατος → el n (thánatos)
- Zhuangî: daindangdumz, daindangndaek
- Zuluyî: ukufa
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.
Formeke lêkerê
[biguhêre]mirin
- dema borî ya sade û pirhejmar (em/hûn/ew) ji lêkera mirin:
- Ew hemû mirin.
- (behdînî) dema bê pirhejmar (em/hûn/ew) ji lêkera mirin:
- Em hemî dê mirin. (Em hemû dê bimirin.)
Etîmolojî
[biguhêre]Kategorî:
- Kurmancî
- Bilêvkirina IPAyê bi kurmancî
- Dengên kurmancî ji Bidlîsê
- Deng bi kurmancî
- Lêker bi kurmancî
- Lêkerên xwerû bi kurmancî
- Lêkerên negerguhêz bi kurmancî
- Lêkerên xwerû yên negerguhêz bi kurmancî
- Lêkerên kurmancî bi paşgira -in
- Ji wêjeya klasîk (kurmancî)
- Jêgirtin bi kurmancî
- Peyvên kurmancî ji proto-hindûewropî
- Navdêr bi kurmancî
- Navdêrên mê bi kurmancî
- Formên lêkeran bi kurmancî