Акмечит
|
Акмечит Симферополь
| ||||||
Акмечит (кырым-тат. Aqmescit) же Симферополь (укр. Сімферо́поль) — Украинадагы шаар, Кырым Муктар Республикасынын борбору. Акмечит районунун акимий борбору. 2014-жылдын мартынан бери шаарды Орусия убактылуу басып алган. Убактылуу баскындык администрациянын чечими менен шаар «Кырым республикасынын» административдик борбору деп аталды. Ал Салгыр дарыясынын үстүндө, Крым тоолорунун түндүк капталында, анын этектеринин эки талынын ортосунда жатат.
Шаар административдик жактан үч шаардык районго бөлүнөт: Темир жол, Киев жана Борбордук.
Аталышы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Акмечит аты кырым-татар тилинен алган. Кебир-Жами деген мечити деген кийин атылган
Ошол эле учурда көптөгөн түрк тилдеринде, анын ичинде кырым татарчасында Ак (ак) - батыш, ал эми Көк (көк) чыгыш дегенди билдирет.
Орус жана украин ысымды орус императрицасы Екатерина II өзүнүн ураанынын урматына "грек долбоорунун" бир бөлүгү катары киргизген[1]. Аты Симферополь котормосу боюнча байыркы грекчеден ἡ Συμφερούπολις /ге̅ сүмферу́полис/ "Шаар (үчүн) жалпы жыргалчылык үчүн" дегенди билдирет.
| Менин урааным – аарылар өсүмдүктөн өсүмдүккө учуп, биринчи балын чогултуп, уюкка алып баруу, бул пайдалуу |
Мына ушул жерден аары шаардын гербинде пайда болгон.
Тарыхы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Шаардын аймагында палеолит дооруна таандык адамдардын турак жайларынын калдыктары белгилүү болгон.
Биринчи байыркы конуш биздин заманга чейинки 3-кылымда пайда болгон. д., Тавриядагы скифтердин борбору катары, Скиф Неаполь. II—III кылымдардын аягында. д) Неаполь гректердин соккусу астында кулай баштады; шаар 3-кылымда готтордун, 4-кылымда хунндардын басып алуусунун натыйжасында жок болуп, анын калдыктары 19-кылымда гана кокусунан табылган.
17-кылымдын башынан бери Салгыр өрөөнүндө Крым калг-султанынын резиденциясы болгон чоң Акмечит шаары (же Ак-Мечет, «ак мечит») бар эле. 1784-жылы Кырымды императрица Екатерина II басып алгандан кийин, шаар Симферополь («жалпы жыргалчылыктын шаары») деп аталып, жаңы түзүлгөн Таврия облусунун (1802-жылдан губерния) административдик борборуна айланган.
1918-жылдын 24-апрелинде Акмечит Украина Эл Республикасынын армиясынын Крым тобу тарабынан алынган.
1921–1945-жылдары Кырым Автономиялык АССРинин борбору, 1945-жылдан ОСФСРдин Кырым облусу.
1954 — Кырым облусу Украина ССРинин курамында
1991 — Кырым АССРинин административдик борбору.
1998-жылдан бери Кырым Муктар Республикасынын борбору.
2014-жылдын февраль-март айларында шаар Орусия тарабынан оккупацияланып, административдик борбор деп жарыяланган. «Крым Республикасы».