Aller au contenu

Panafrikanisma

Avy amin'i Wikipedia
Sainan' ny panafrikanisma

Ny panafrikanisma dia hetsika maneran-tany ara-pôlitika sy foto-pisainana mikendry ny fahaleovantena tanterak' i Afrika manontolo, mikendry koa ny hamporisihana sy hanamafisana ny fatoram-piraisankina eo amin' ny teratany afrikana sy ny zanaka am-pielezana avy amin' ny razambe afrikana, na aiza na aiza misy azy eto amin' izao tontolo izao, na inona na inona ny fiaviany ara-poko, ny fivavahany, na ny toetra ara-batany.

Amin' ny fotony, ny panafrikanisma dia finoana fa "ny vahoaka afrikana, na aty amin' ny kôntinenta na any am-pielezana, dia tsy manana tantara iraisana fotsiny ihany, fa iray anjara ihany koa". Ny hetsika ara-tsaina sy ara-kolontsaina ary ara-pôlitika panafrikanista dia mihevitra ny Afrikana rehetra sy ny taranaky ny Afrikana ho anisan' ny "firazanana" tokana na iray kolontsaina. Ny panafrikanisma dia mametraka ny fahatsapana ny anjara ara-tantara iraisan' ny Afrikana any Amerika sy any Karaiba ary aty Afrika, izay nifantoka amin' ny varotra andevo namakivaky an' i Atlantika sy ny fanandevozana ny Afrikana ary ny imperialisma eorôpeana.

Sady fijery ara-tsôsialy, ara-toekarena, ara-kolontsaina ary ara-pôlitika momba ny famelana an' i Afrika hivelatra ny panafrikanisma, no hetsika mikendry ny hampiray ny Afrikana ao amin' ny kôntinenta sy any amin' ny diaspôra afrikana hamorona vondrom-piarahamonina afrikana manerantany. Ivon' ny foto-keviny ny fahatokiana fa ny vahoakan' i Afrika sy ny any am-pielezana dia mitovy tantara sy anjara ary ny fandrosoan' izy ireo ara-tsôsialy sy ara-toekarena ary ara-pôlitika dia mifandray amin' ny firaisany. Ny fiforonan' ny fikambanana ara-pôlitika mitambatra ho an' ny firenena rehetra sy ny vahoaka rehetra aty Afrika no tanjony faratampony.

Ny panafrikanisma dia azo lazaina fa niandoha tamin' ny tolona nanoheran' ny vahoaka afrikana ny fanandevozana sy ny fanjanahantany ary io tolona io dia azo fotorina avy amin' ny fanoherana voalohany ny sambo mpivarotra andevo - izay fikomiana sy famonoan-tena - tamin' ny alalan' ny fikomiana tsy tapaka tany amin' ny toeram-pambolena midadasika tany amin' ny zanatany maro ary ny hetsika "Miverina any Afrika" ("Back to Africa" movement) tamin' ny taonjato faha-19. Noho ny faharesen-dahatra fa zava-dehibe amin' ny fandrosoana ara-toekarena sy ara-tsôsialy ary ara-pôlitika ny firaisankina, ny panafrikanisma dia mikendry ny "hanavotra sy hanandratra" ny olona manan-drazambe afrikana.

Niseho tamin' ny faran' ny taonjato faha-19, nandritra ny fanomanana ny Fihaonambe Panafrikana Voalohany tamin' ny taona 1900, ny teny hoe "panafrikana". Ara-tantara io hevitra io dia nipoitra ho setrin' ny vokatry ny fandravana tsikelikely ny fanandevozana tany Amerika. Hita ao amin' ny asasoratra sy lahatenin' ny olo-malaza sasany, anisan' izany i Edward Wilmot Blyden sy i Anténor Firmin, ny fielezan' ny panafrikanisma.

Tany am-piandohan' ny taonjato faha-20 dia nandray anjara tamin' ny fanamafisana ara-pôlitika ny tetikasa panafrikana ny olo-malaza hafa toa an' i Bénito Sylvain sy i W. E. B. Du Bois ary i Joel Augustus Rogers. Tamin' ny fanafoanana ny fanjanahantany dia nahazo endrika vaovao ny panafrikanisma ary nampiharin' ny mpitarika toa an' i Kwame Nkrumah. Na amin' izao fotoana izao aza dia miseho aty Afrika sy any amin' ireo firenena matanjaka mpanjanaka taloha eo amin' ny sehatry ny pôlitika, ny sehatry ny toekarena, ny sehatry ny literatiora ary sehatry ny kolontsaina ny panafrikanisma.

Ny fandinihana panafrikana dia nisy fiantraikany amin' ny fananganana ny Firaisambe Afrikana (izay tsy nifarana raha tsy tamin' ny nandimbiasan' ny Vondrona Afrikana izany) tamin' ny taona 1963. Ny Vaomieran' ny Vondrona Afrikana dia manana ny toerany ao Addis Abeba (ao Etiôpia) ary ny Parlemanta Panafrikana dia manana ny toerany ao Midrand (Johannesburg, ao Afrika Atsimo). Ny Vondrona Afrikana no fikambanana panafrikana lehibe indrindra amin' izao fotoana izao.

Jereo koa

[hanova | hanova ny fango]