Abjad Arab
Rencana ini perlu dikemas kini. (Mei 2021) |
| Abjad Arab | |
|---|---|
| Jenis tulisan | |
Tempoh masa | 400 Masihi hingga kini |
| Arah tulisan | Right-to-left |
| Bahasa-bahasa | Arab, Parsi, Balochi, Urdu, Kurdish, Pashtu, Sindhi dan lain-lain. |
| Tulisan berkaitan | |
Sistem tulisan induk | |
| Unikod | |
| U+0600 hingga U+06FF U+0750 hingga U+077F | |
| Sejarah Huruf |
|---|
|
Zaman Gangsa Pertengahan 19–15 SM |
| Maruwi 3 SM |
| Salasilah lengkap |
| |||||
| Masalah mendengarkan ? Sila lihat bantuan media. | |||||
Abjad Arab ialah skrip yang digunakan untuk menulis bahasa Arab.
Disebabkan Al-Qur'an, buku suci Islam, ditulis dengan huruf ini, pengaruhnya tersebar dengan Islam. Hasilnya, abjad Arab digunakan untuk menulis pelbagai bahasa lain — malahan bahasa yang tergolong dalam rumpun bahasa selain Semitik. Contoh bahasa bukan Semitik yang ditulis dengan abjad Arab termasuk Parsi, Urdu, Melayu dan Azeri (di dalam sempadan Iran Wilayah Azerbaijan). Bagi menampung fonetik bahasa lain, huruf ini telah disesuaikan oleh tambahan huruf dan simbol lain. (Lihat abjad Arab bahasa lain di bawah).
Huruf ini mempersembahkan dirinya dalam pelbagai gaya seperti Nasta'līq, Thuluth, Kufik dan (lihat kaligrafi Arab), sama seperti pelbagai gaya tulisan tangan dan taip muka untuk huruf Roman. Ringkasnya, gaya ini muncul agak berlainan, tetapi asas bentuk huruf adalah sama.
Struktur abjad Arab
[sunting | sunting sumber]| Abjad Arab | |||||||
| ﺍ | ﺏ | ﺕ | ﺙ | ﺝ | ﺡ | ﺥ | |
| ﺩ | ﺫ | ﺭ | ﺯ | ﺱ | ﺵ | ﺹ | |
| ﺽ | ﻁ | ﻅ | ﻉ | ﻍ | ﻑ | ﻕ | |
| ﻙ | ﻝ | ﻡ | ﻥ | هـ | ﻭ | ﻱ | |
| Sejarah · Transliterasi Harakat · hamzah ء Angka · Perangkaan | |||||||
Abjad Arab ditulis dari kanan ke kiri dan terdiri daripada 28 huruf asas. Penyesuaian skrip untuk bahasa lain seperti Parsi dan Urdu mempunyai huruf tambahan. Terdapat tiada kelainan antara huruf besar dan huruf kecil mahupun antara huruf yang ditulis dan huruf yang dicetak. Kebanyakan huruf ini terikat kepada satu sama lain, meskipun apabila dicetak, dan kemunculannya berubah mengikut fungsi sama ada mendahulukan atau mengikut huruf. Sesetengah gabungan membentuk huruf sambungan.
Abjad Arab ialah abjad yang "tidak tulen"—vokal pendek tidak ditulis, speanjang mana sekalipun—oleh itu, pembaca mesti tahu suatu bahasa untuk memulihkan vokal. Bagaimanapun, dalam edisi Al-Qur'an atau dalam kerja didaktik, tanda vokalisasi ialah geminasi/penduaan/penjarakan konsonan (šadda).
Nama abjad Arab boleh diingat sebagai akstraksi versi lebih kuno iaitu nama huruf menunjukkan kata bermakna dalam bahasa Proto-Semitik.
Terdapat dua susunan huruf Arab dalam huruf ini. Susunan Abjadī أبجدي yang asal sepadan dengan penyusunan huruf dalam semua huruf yang dipemerolehan daripada huruf Phoenicia, termasuk ABC Inggeris. Susunan piawai yang digunakan kini, dan ditunjukkan dalam jadual, ialah susunan Hejā'ī هجائي, iaitu huruf dikumpulkan mengikut bentuknya.
Susunan abjadi
[sunting | sunting sumber]Susunan Abjadī khas (atau dua sedikit pelbagaian susunan) telah difikirkan dengan memadankan abjad Arab konsonan titik penuh 28-aksara abjad Arab kepada setiap 22 huruf abjad Aramia (dalam Phoenicia kuno ia berhuruf susunan) - meninggalkan enam tinggalan abjad Arab akhirnya.
Siri Abjad paling biasa ialah:
| أ | ب | ج | د | ﻫ | و | ز | ح | ط|ي | ك | ل | م | ن | س | ع | ف | ص | ق | ر | ش | ت | ث | خ | ذ | ض | ظ | غ | |
| ʼ | b | ǧ | d | h | w | z | ḥ | ṭ | y | k | l | m | n | s | ʻ | f | ṣ | q | r | š | t | ṯ | ḫ | ḏ | ḍ | ẓ | ġ |
Huruff ini biasanya disuarakan seperti berikut:
- ʼabǧad hawwaz ḥuṭṭī kalaman saʻfaṣ qarašat ṯaḫaḏ ḍaẓaġ.
Satu lagi vokalisasi ialah:
- ʼabuǧadin hawazin ḥuṭiya kalman saʻfaṣ qurišat ṯaḫuḏ ḍaẓuġ
Satu lagi siri Abjad, selalunya terbatas di Maghribi, ialah:
| ﺃ | ﺏ | ﺝ | ﺩ | ﻫ | ﻭ | ﺯ | ﺡ | ﻁ | ﻱ | ﻙ | ﻝ | ﻡ | ﻥ | ﺹ | ﻉ | ﻑ | ﺽ | ﻕ | ﺭ | ﺱ | ﺕ | ﺙ | ﺥ | ﺫ | ﻅ | ﻍ | ﺵ |
| ʼ | b | ǧ | d | h | w | z | ḥ | ṭ | y | k | l | m | n | ṣ | ʻ | f | ḍ | q | r | s | t | ṯ | ḫ | ḏ | ẓ | ġ | š |
yang boleh disuarakan seperti:
- ʼabuǧadin hawazin ḥuṭiya kalman ṣaʻfaḍ qurisat ṯaḫuḏ ẓaġuš
Lihat juga: Angka Abjad.
Persembahan huruf
[sunting | sunting sumber]Jadual berikut memberikan semua watak Unikod untuk Arab, dan tiada keperluan huruf yang digunakan untuk bahasa lain. Transliterasi yang diberikan ialah piawai DIN 31635 yang tersebar luas, dengan sesetengah alternatif biasa. Lihat rencana Transliterasi Arab untuk perincian dan pelbagai skim tranliterasi lain.
Tentang sebutan, nilai fonetik yang diberikan adalah pada sebutan "piawai" bahasa fusha seperti yang diajar di unversiti. Sebutan sebenar antara aneka Arab mungkin sangat berlainan. Untuk lebih terperinci berkenaan sebutan Arab, rujuk rencana fonologi Arab.
Huruf primer
[sunting | sunting sumber]Tulisan Arab ialah tulisan kursif, dan semua huruf primer mempunyai bentuk bersyarat glyphs, bergantung pada sama ada huruf tersebut adalah pada permulaan, tengah atau akhir kata, jadi mereka mungkin mempamerkan 4 bentuk berbeza (mulaan, tengah, akhir atau diasing). Enam huruf, bagaimanapun, hanya diasingkan atau bentuk akhir, dan jika huruf itu diikuti oleh huruf lagi satu, mereka tidak gabung dengan ia, dan jadi huruf seterusnya ini boleh hanya mempunyai mulaan atau bentuk terasing meskipun ia tidak menjadi sebagai huruf mulaan.
Untuk kesesuaian dengan piawai yang lalu, Unikod dikodkan semua bentuk ini secara terasing, bagaimanapun bentuk boleh disimpulkan daripada konteks sambungan mereka, menggunakan pengkodian sama. Jadual di bawah menunjukkan penkodian biasa ini, dalam tambahan kepada kesesuaian pengkodian untuk bentuk kontekstual biasa mereka (teks Arab patut dikodkan kini menggunakan hanya pengkodian biasa, tetapi terjemahan mesti kemudian simpulkan jenis sambungan untuk menentukan bentuk glyph betul, dengan atau tanpa ligasi).
| Unikod Umum |
Bentuk kontekstual | Nama | Translit. | Nilai Fonetik (IPA) | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Diasing | Akhir | Tengah | Mulaan | ||||
| 0627 ا |
FE8D ﺍ |
FE8E ﺎ |
— | ʼalif | ʾ / ā | pelbagai, termasuk [aː] / [ʔ] | |
| 0628 ب |
FE8F ﺏ |
FE90 ﺐ |
FE92 ﺒ |
FE91 ﺑ |
bāʼ | b | [b] |
| 062A ت |
FE95 ﺕ |
FE96 ﺖ |
FE98 ﺘ |
FE97 ﺗ |
tāʼ | t | [t] |
| 062B ث |
FE99 ﺙ |
FE9A ﺚ |
FE9C ﺜ |
FE9B ﺛ |
ṯāʼ | ṯ | [θ] |
| 062C ج |
FE9D ﺝ |
FE9E ﺞ |
FEA0 ﺠ |
FE9F ﺟ |
ǧīm | ǧ (juga j) | [ʤ] |
| 062D ح |
FEA1 ﺡ |
FEA2 ﺢ |
FEA4 ﺤ |
FEA3 ﺣ |
ḥāʼ | ḥ | [ħ] |
| 062E خ |
FEA5 ﺥ |
FEA6 ﺦ |
FEA8 ﺨ |
FEA7 ﺧ |
ḫāʼ | ḫ (juga kh, x) | [x] |
| 062F د |
FEA9 ﺩ |
FEAA ﺪ |
— | dāl | d | [d] | |
| 0630 ذ |
FEAB ﺫ |
FEAC ﺬ |
— | ḏāl | ḏ (juga dh, ð) | [ð] | |
| 0631 ر |
FEAD ﺭ |
FEAE ﺮ |
— | rāʼ | r | [r] | |
| 0632 ز |
FEAF ﺯ |
FEB0 ﺰ |
— | zāī | z | [z] | |
| 0633 س |
FEB1 ﺱ |
FEB2 ﺲ |
FEB4 ﺴ |
FEB3 ﺳ |
sīn | s | [s] |
| 0634 ش |
FEB5 ﺵ |
FEB6 ﺶ |
FEB8 ﺸ |
FEB7 ﺷ |
šīn | š (juga sh) | [ʃ] |
| 0635 ص |
FEB9 ﺹ |
FEBA ﺺ |
FEBC ﺼ |
FEBB ﺻ |
ṣād | ṣ | [sˁ] |
| 0636 ض |
FEBD ﺽ |
FEBE ﺾ |
FEC0 ﻀ |
FEBF ﺿ |
ḍād | ḍ | [dˁ] |
| 0637 ط |
FEC1 ﻁ |
FEC2 ﻂ |
FEC4 ﻄ |
FEC3 ﻃ |
ṭāʼ | ṭ | [tˁ] |
| 0638 ظ |
FEC5 ﻅ |
FEC6 ﻆ |
FEC8 ﻈ |
FEC7 ﻇ |
ẓāʼ | ẓ | [ðˁ] |
| 0639 ع |
FEC9 ﻉ |
FECA ﻊ |
FECC ﻌ |
FECB ﻋ |
ʿayn | ʿ | [ʕ] |
| 063A غ |
FECD ﻍ |
FECE ﻎ |
FED0 ﻐ |
FECF ﻏ |
ġayn | ġ (juga gh) | [ɣ] |
| 0641 ف |
FED1 ﻑ |
FED2 ﻒ |
FED4 ﻔ |
FED3 ﻓ |
fāʼ | f | [f] |
| 0642 ق |
FED5 ﻕ |
FED6 ﻖ |
FED8 ﻘ |
FED7 ﻗ |
qāf | q | [q] |
| 0643 ك |
FED9 ﻙ |
FEDA ﻚ |
FEDC ﻜ |
FEDB ﻛ |
kāf | k | [k] |
| 0644 ل |
FEDD ﻝ |
FEDE ﻞ |
FEE0 ﻠ |
FEDF ﻟ |
lām | l | [l], [lˁ] (dalam Allah sahaja) |
| 0645 م |
FEE1 ﻡ |
FEE2 ﻢ |
FEE4 ﻤ |
FEE3 ﻣ |
mīm | m | [m] |
| 0646 ن |
FEE5 ﻥ |
FEE6 ﻦ |
FEE8 ﻨ |
FEE7 ﻧ |
nūn | n | [n] |
| 0647 ه |
FEE9 ﻩ |
FEEA ﻪ |
FEEC ﻬ |
FEEB ﻫ |
hāʼ | h | [h] |
| 0648 و |
FEED ﻭ |
FEEE ﻮ |
— | wāw | w / ū | [w] / [uː] | |
| 064A ي |
FEF1 ﻱ |
FEF2 ﻲ |
FEF4 ﻴ |
FEF3 ﻳ |
yāʼ | y / ī | [j] / [iː] |
Huruf kekurangan versi mulaan atau tengah tidak pernah terikat kepada huruf berikut, walaupun di dalam suatu kata. Sebagai kepada ﺀ hamza, ia hanyalah grafik tunggal, sejak ia tidak pernah terikat kepada pendahuluan atau huruf berikut. Bagaimanapun, ia kadangkala 'diduduk' pada waw, ya atau alif, dan dalam kes duduk ini berkelakuan seperti waw biasa, ya atau alif.
Huruf terubah suai
[sunting | sunting sumber]Berikut ialah bukan huruf sebenar, tetapi agak bentuk ortografikal huruf yang berlainan.
| Unikod Umum |
Bentuk bersyarat | Nama | Translit. | Nilai Fonetik (IPA) | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Diasingkan | Akhir | Tengah | Mulaan | ||||
| 0622 آ |
FE81 ﺁ |
FE82 ﺂ |
— | ʼalif madda | ʼā | [ʔæː] | |
| 0629 ة |
FE93 ﺓ |
FE94 ﺔ |
— | tāʼ marbūṭa | h atau t / h / ẗ | [ɛ̈], [ɛ̈t] | |
| 0649 ى |
FEEF ﻯ |
FEF0 ﻰ |
— | ʼalif maqṣūra (Arab) (lihat nota di bawah) |
ā / ỳ | [ɛ̈] | |
| 06CC ی |
FBFC ﯼ |
FBFD ﯽ |
FBFF ﯿ |
FBFE ﯾ |
yeh (Parsi, Urdu) (lihat nota di bawah) |
ī / ỳ | [iː] |
- Nota
ʼalif maqṣūra, biasanya menggunakan Unikod 0x0649 (ى) dalam Arab, kadangkala digantikan dalam Parsi atau Urdu, dengan Unikod 0x06CC (ی), dipanggil "Parsi Yeh". Ini adalah sesuai kepada sebutannya dalam bahasa itu. Glyph adalah serupa dalam bentuk diasingkan dan akhir (ﻯ ﻰ), tetapi tidak dalam bentuk mulaan dan tengah, iaitu Parsi Yeh naik dua titik di bawah (ﻳ ﻴ) manakala ʼalif maqṣūra mempunyai bukan bentuk mulaan mahupun tengah.
Sambungan
[sunting | sunting sumber]Hanya sambungan wajib ialah lām + ʼalif. Semua sambungan lain (yāʼ+mīm, etc.) mengikut pilihan.
- (diasingkan) lām + ʼalif (lā [læː]) :
- ﻻ
- (akhir) lām + ʼalif (lā [læː]) :
- ﻼ
Unikod mempunyai glyph khas untuk sambungan llāh, bentuk vokalik lepas daripada Allāh (“Tuhan”).
- U+FDF2 BENTUK DIPISAHKAN SAMBUNGAN ARAB ALLAH:
- ﷲ
Bergabung dengan mulaan ʼalif, ini menjadi penuh allāh :
- اﷲ
Huruf ialah kerja-sekitar untuk kedatangan pendek kebanyakan teks prosesor tidak mampu menunjukkan tanda vokal betul untuk kata Allāh, sebab ia patut menggubah tanda ʼalif kecil di atas tanda penunasan šadda. Berbanding menunjukkan menggubah persamaan di bawah (kesudahan tepat akan bergantung pada peninjau anda dan konfigurasi fon):
- lām, (dinunaskan) lām (dengan disifatkan vokal-pendek), (vokal berbalik) hāʼ :
- لله
- ʼalif, lām, (dinunaskan) lām (dengan didsifatkan vokal-pendek), (vokal berbalik) hāʼ :
- الله
Hamzah
[sunting | sunting sumber]Permulaannya, huruf ʼalif menunjukkan glotal aklusif, atau glotal henti, ditranskribkan oleh [ʔ], mengesahkan huruf datang daripada asalan Phoenicia yang sama. Kini ia digunakan dalam adab yang sama seperti dalam abjad lain, dengan yāʼ dan wāw, seperti mater lectionis, itulah yang hendak dikata, konsonan berdiri dalam untuk vokal panjang (lihat bawah). Pada hakikatnya, lebih jangka masa nilai konsonan asalnya telah kabur, sejak ʼalif kini berkhidmat sama ada sebagai vokal panjang atau sebagai sokongan grafik untuk sesetengah diakritik (madda atau hamzah).*****
Abjad Arab kini menggunakan hamzah untuk menunjukkan glotal henti, yang boleh muncul mana-mana dalam kata. Huruf ini, bagaimanapun, tidak berfungsi seperti yang lain: ia boleh ditulis sendirian atau pada sokongan bagi kes ia menjadi diakritik:
- sendirian: ء ;
- dengan sokongan إ, أ (atas dan bawah ʼalif), ؤ(atas wāw), ئ (atas tanpa titikyāʼ atau yāʼ hamza).
Diakritik
[sunting | sunting sumber]Shadda
[sunting | sunting sumber]šadda ( ّ◌ ) menandakan penunasan (duaan) konsonan; kasra ( ِ◌ ) tanda vokal (apabila hadir) gerak ke antara menunas (diduakan) konsonan dan šadda.
Glyph bentuk-w šadda atas konsonan kedua yakni ia menunaskan, pada hakikatnya permulaan huruf kecil šīn.
| Unikod Umum |
Nama | Translit. | Nilai Fonetik (IPA) |
|---|---|---|---|
| 0651 ّ◌ |
šadda | (konsonan diduakan) | [◌◌] |
Atas Sukūn dan ʼalif
[sunting | sunting sumber]Suku kata Arab boleh buka (diakhir dengan vokal) atau ditutup (diakhir dengan konsonan).
- buka: CV[vokal-konsonan] (panjang atau vokal pendek)
- ditutup: CVC (vokal pendek sahaja)
Apabila suku kata ditutup, kita boleh menunjukkan yakni konsonan yang tutup ia tidak membawa vokal dengan menandakan ia dengan tanda dipanggil sukūn ( ْ ) untuk menghapuskan sebarang kekaburan, terutamanya apabila teks tidak divokalkan: ia perlu untuk ingat yakni teks piawai hanya digubah daripada siri konsonan; demikian, kata qalb, "hati", ditulis qlb. Sukūn juga digunakan untuk transliterasikan kata ke skrip Arab. Kata Parsi ماسك (topeng, daripada kata Inggeris mask), contohnya, kuasa ditulis dengan sukūn atas ﺱ untuk menunjukkan terdapat tiada bunyi vokal antara huruf itu dan ك .
Sukūn membenarkan kita untuk mengetahui bahawa tidak untuk meletakkan vokal: qlb boleh, dalam kesan, baca qalab (bermaksud "dia pusing sekitar"), tetapi ditulis dengan dengan sukūn atas l dan b, ia boleh hanya ditafsirkan sebagai bentuk /qVlb/; kita tulis ini قلْْب. Ini satu bentuk vokalisasi penuh, iaitu vokal a akan juga ditunjukkan dengan fatḥa: قَلْْب,
Qur’an tradisionalnya ditulis dalam vokalisasi penuh. Di luar Qur’an, meletakkan sukūn atas yāʼ yang menunjukkan [i:], atau atas wāw yang mewakili [u:] adalah teramat jarang, kepada pandangan yakni yāʼ dengan sukūn akan nyahkaburkan baca seperti diphthong[ai], dan wāw dengan sukūn akan dibaca [au].
Huruf m-w-s-y-q-ā (موسيقى dengan ʼalif maqṣūra pada akhir kata) akan dibaca lebih semulajadinya sebagai kata mūsīqā (“muzik”). Jika anda yang tulis sukūns atas wāw, yāʼ dan ʼalif, anda dapat وْسيْقىْ, yang akan dibaca sebagai *mawsaykāy (nota bagaimanapun yakni akhir ʼalif maqṣūra ialah ʼalif dan tidak pernah ambil sukūn). Kata, semuanya divokalkan, akan ditulis مُوْسِيْقَى dalam Qur’an (jika ia berlaku untuk muncul sana!), atau مُوسِيقَى lain-lain tempat. (Ejaan Al-Qur'an akan mempunyai tiada tanda sukūn atas akhir ʼalif maqṣūra, sebaliknya yang kecil ʼalif atas yang lepas konsonan qaf, iaitu watak Unikod sah tetapi kebanyakan kompuer Arab tidak boleh pada hakikatnya menunjukkan kecil ʼalif seperti 2006.)
sukūn tidak diletakkan pada konsonan kata-akhir, walaupun jika tiada vokal yang disebut, sebab teks penuh yang divokalkan selalunya ditulis seperti ia vokal i`rab telah sebenarnya disebut. Contohnya, ʼaḥmad zawǧ šarr, bermaksud “Ahmed ialah suami teruk”, untuk tujuan tatabahasa Arab dan ortografi, dilayan seperti ia masih disebut dengan penuh i`rab, c.t.h. ʼaḥmadu zawǧun šarrun dengan desinens lengkap.
| Unikod Umum |
Nama | Translit. | Nilai Fonetik (IPA) |
|---|---|---|---|
| 0652 ْ◌ |
sukūn | (tiada vokal dengan huruf konsonan ini atau diphthong dengan huruf vokal panjang ini) |
[] / [a͡-] |
| 0670 ٰ◌ |
ʼalif atas | (tiada vokal dengan huruf konsonan seterusnya atau diphthong dengan huruf vokal panjang akhir seterusnya) |
[] / [a͡-] |
Vokal
[sunting | sunting sumber]Vokal bahasa Arab pendek amnya tidak ditulis, kecuali dalam teks suci (seperti Al-Qurʼan, iaitu mereka mesti ditulis) dan kadangkala dalam diakritik, yang dikenali sebagai teks divokalkan.
Sebelum pengenalan pencetakan, kadangkala vokal pendek akan ditanda iaitu kata ini akan dalam hal lain kabur dan tidak akan diselesaikan hanya daripada konteks, atau hanya apa-apa yang kelihatan cantik. Kebiasaan ini kini semua tetapi hilang, kepada pandangan yakni banyak Arab percaya (salahnya) yakni penggunaan tanda vokal dilarang di luar Al-Quran. Kebanyakan sofware (seperti kebanyakan penyunting teks dan semua fon bergerak) tidak membenarkan penulis untuk tambah vokal pendek, dan mempamerkan mereka sebolehnya jika pada semua.
Vokal pendek mungkin ditulis dengan diakritik diletakkan atas atau bawah konsonan yang mendahului mereka dalam suku kata. (Semua vokal bahasa Arab, panjang dan pendek, mengikuti suatu konsonan; bertentangan dengan penampilan: terdapat suatu konsonan pada permulaan nama seperti Ali - dalam bahasa Arab ʻAliyy — atau kata seperti ʼalif.)
Nota yakni apabila bentuk-mersik fatḥa iaitu nyahnota suatu pendek ditambah pada atas konsonan ditunaskan (s.c. selepas šadda), loghat fatha mengambil bentuk tegak untuk membuat komposisi lebih berlainan daripada tanda vokal tanwiin fatḥatan (yang bertanda a /-an/ berakhir dengan nunasi tidak tentu dalam teks bervokal penuh, lihat bawah). Sebagai contoh, lihat ligatur dikodkan untuk ʻAllah pada atas.
| Vokal pendek (teks bervokal penuh) |
Nama | Trans. | Nilai |
|---|---|---|---|
| 064E َ◌ |
fatḥa | a | [ɛ̈] |
| 064F ُ◌ |
ḍamma | u | [ʊ] |
| 0650 ِ◌ |
kasra | i | [ɪ] |
Panjang "a" mengikuti suatu konsonan selain hamzah ditulis dengan tanda pendek-"a" pada konsonan tambah satu alif selepas ia (ʼalif). Panjang "i" ialah tanda untuk pendek "i" tambah satu yaa yāʼ, dan panjang u ialah tanda untuk pendek u tambah waaw, jadi aā = ā, iy = ī dan uw = ū); panjang "a" mengikuti satu bunyi hamzah mungkin persembahkan oleh alif-madda atau oleh hamzah terapung diikuti oleh satu alif.
Pada rajah di bawah, vokal akan diletakkan atas atau bawah suatu bulatan bertitik menggantikan suatu konsonan primer atau shadda. Sila nota, yakni kebanyakan konsonan (kecuali 6 daripadanya) memang sertai kepada bentuk tengah atau akhir mereka. Tambahannya, huruf yāʼ dalam barisan akhir mungkin berhubung kepada huruf pada kirinya, dan kemudian akan menggunakan bentuk tengah atau mulaan. Untuk kejelasan pada rajah di bawah, huruf primer pada kiri lazimnya untuk menandakan vokal panjang ini ditunjukkan hanya dalam bentuk terasing mereka. Gunakan rajah pada huruf primer untuk lihat pada qlyph asal mereka dan jenis bersambung.
| Vokal panjang (teks bervokal penuh) |
Nama | Trans. | Nilai |
|---|---|---|---|
| 064E 0627 َا◌ |
fatḥa ʼalif | ā | [æː] |
| 064E 0649 َى◌ |
fatḥa ʼalif maqṣūra (Arab) | ā / aỳ | [ɛ̈] |
| 064E 06CC َی◌ |
fatḥa yeh (Parsi, Urdu) | ā / aỳ | [ɛ̈] |
| 064F 0648 ُو◌ |
ḍamma wāw | ū / uw | [uː] |
| 0650 064A ِي◌ |
kasra yāʼ | ī / iy | [iː] |
Dalam teks nyah-bervokal (satu vokal pendek tidak ditanda), vokal panjang dipersembahkan oleh konsonan dalam soalan: ʼalif, ʼalif maqṣūra (atau yeh), wāw, yāʼ. Vokal panjang ditulis pada tengah kata teks ternyahvokal dilayan seperti konsonan mengambil sukūn (lihat bawah) dalam teks yakni mempunyai diakritik penuh. Sini juga, rajah menunjukkan vokal panjang hanya dalam bentuk terasing untuk kejelasan.
| Vokal panjang (teks nyah-bervokal) |
Nama | Trans. | Nilai |
|---|---|---|---|
| 0627 ا |
(fatḥa disifatkan) ʼalif | ā | [æː] |
| 0649 ى |
(fatḥa disifatkan) ʼalif maqṣūra (Arab) | ā / aỳ | [ɛ̈] |
| 06CC ی |
(fatḥa disifatkan) yeh (Parsi, Urdu) | ā / aỳ | [ɛ̈] |
| 0648 و |
(ḍamma disifatkan) wāw | ū / uw | [uː] |
| 064A ي |
(kasra disifatkan) yāʼ | ī / iy | [iː] |
| huruf tanwiin: | |
| ـًـٍـٌ | digunakan untuk menulis pengakhiran tatabahasa /-an/, /-in/, dan /-un/ masing-masing untuk desinens dengan nunasi pada keadaan kekal (lihat I`rab) dalam bahasa Arab. ًـً adalah paling lazim ditulis dalam penggabungan dengan ا alif (ـًا) atau taa' marbūta. |
Nombor
[sunting | sunting sumber]Terdapat dua jenis nombor yang digunakan dalam tulisan Arab; angka piawai (digunakan di majoriti negara Arab) dan angka Arab timur yang digunakan di Iran, Pakistan dan India. Dalam bahasa Arab, sistem angka Arab dikenali sebagai "angka India" (أرقام هندية arqām hindiyyah). Dalam kebanyakan Afrika Utara masa kini, angka Arab biasa digunakan; pada zaman Pertengahan, set yang berlainan sedikit (dari mana, melalui Itali, "nombor Arab" barat di ambil) digunakan. Tidak seperti huruf Arab, kedua-dua sistem angka Arab ditulis dari kiri ke kanan.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
*Bentuk piawai nombor 2 di Mesir sedikit berlainan
Dalam tambahan, abjad Arab boleh digunakan untuk persembahkan nombor (Angka Abjad), satu penggunaan yang jarang kini. Penggunaan ini berdasarkan Susunan Abjadi huruf. ʼalif ialah 1, ب bāʼ ialah 2, ج ǧīm ialah 3, dan seterusnya hingga ي yāʼ = 10, ك kāf = 20, ل lām = 30, ... ر rāʼ = 200, ..., غ ġayn = 1000. Hal ini kadangkala digunakan untuk meghasilkan kronogram.
Sejarah
[sunting | sunting sumber]Abjad Arab boleh dikesan balik kepada Abjad Nabatea yang digunakan untuk menulis dialek Nabatea dari Aramia, sendiri diturunkan daripada Phoenicia. Teks pertama dikenali dalam abjad Arab ialah inskripsi lewat abad keempat dari Jabal Ramm (50 km timur dari Aqaba), tetapi satu yang bertarikh pertama ialah inskripsi tribahasa pada Zebed di Syria pada 512. Bagaimanapun, rekod epigrafik tersangat jarang, dengan hanya lima pastinya inskripsi pra-Islam Arab yang hidup, meskipun sesetengah lain mungkin pra-Islam. Kemudian, titik ditambah atas dan bawah huruf untuk membezakan mereka (model Aramia mempunyai lebih sedikit konsonan berbanding Arab, dan sesetengah asalnya huruf Aramia berlainan telah menjadi tidak boleh dibezakan secara bentuk, jadi dalam penulisan awal 15 bentuk-huruf berbeza memerlukan tugas untuk 28 bunyi!) Dokumen masih hidup yang pertama yang pasti menggunakan titik ini juga papyrus Arab yang masih hidup (PERF 558), bertarikh April 643, walaupun mereka tidak menjadi kewajipan hingga banyak kemudian. Teks penting seperti Al-Quran kerap diingatikan; amalan ini, yang masih hidup malahan kini, berkemungkinan bangkit sebahagian keinginan untuk mengelakkan kesamaran hebat skrip.
Malah kemudian, tanda vokal hamzah telah ditambah, bermula suatu masa dalam separuh akhir abad ke-17, kasarnya sezaman dengan ciptaan pertama vokalisasi Syriak dan Ibrani. Mulaannya, ini telah dilakukan oleh sistem titik merah, dikatakan ditauliahkan oleh gabenor Umayyad dari Iraq, Hajjaj ibn Yusuf: titik atas = a, titik bawah = i, titik pada baris = u, dan titik duaan memberikan tanwin. Bagaimanapun, tulisan ini sukar digunakan dan mudah terkeliru dengan titik perbezaan huruf, jadi sekitar 100 tahun kemudian, sistem moden telah diambilguna. Sistem ini telah diakhirkan sekitar 786 oleh al-Farahidi.
Abjad Arab bahasa lain
[sunting | sunting sumber]| Penggunaan Sedunia dari Abjad Arab | |
|---|---|
| → Negara di mana tulisan Arab hanyalah ortografi rasmi. | |
| → Negara di mana tulisan Arab digunakan bersebelahan ortografi lain. | |
Skrip Arab telah diguna pakai untuk kegunaan dalam beraneka bahasa selain bahasa Arab, termasuk Parsi, Kurdish, Melayu dan Urdu. Penerimaan sebegitu mungkin mencirikan diubah atau watak baru untuk persembahkan fonim yang tidak muncul dalam fonologi Arab. Contohnya, bahasa Arab kekurangan fonim [p], terlalu banyak bahasa tambah huruf mereka sendiri untuk persembahkan [p] dalam skrip mereka, meskipun huruf spesifik menggunakan berlainan daripada bahasa kepada bahasa. Pengubahsuaian ini cenderung untuk jatuh dalam kumpulan: semua bahasa India dan Turkik ditulis dalam skrip Arab cenderung untuk menggunakan huruf Parsi terubah suai, manakala bahasa Afrika Barat cenderung untuk meniru yakni Ajami, dan Indonesia ini yakni Jawi. Versi diubah suai daripada skrip Arab asalnya dianggap untuk kegunaan dengan Parsi dikenali sebagai skrip Perso-Arab oleh ilmuwan.
Penggunaan semasa abjad untuk bahasa selain bahasa Arab
[sunting | sunting sumber]Kini Iran, Afghanistan, dan Pakistan merupakan negeri bukan Arab yang menggunakan abjad Arab untuk menulis bahasa kebangsaan mereka.
Abjad Arab yang sedang digunakan adalah untuk:
Timur Tengah dan Asia Tengah
[sunting | sunting sumber]- Kurdish dan Turkmen di Utara Iraq. (Di Turki, huruf Latin kini digunakan untuk Kurdish);
- Bahasa rasmi Parsi dan bahasa serantau termasuk Azeri, Sorani-Kurdis dan Balochi di Iran;
- Bahasa rasmi Dari (yang berbeza hanya sedarjah kecil dari Parsi) dan Pashtu dan semua bahasa serantau termasuk Uzbek di Afghanistan;
- Tajik juga berbeza hanya sedarjah kecil dari Parsi, dan sementara di Tajikistan huruf Tajik yang lazim ialah huruf Cyrillic yang dikembangkan, terdapat juga sesetengah kegunaan huruf-Arab buku Parsi dari Iran
- Uighur (ditukar ke skrip Rom pada 1969 dan berbalik kepada dimudahkan, bervokal lengkap, skrip Arab pada 1983), Kazakh dan Kyrgyz oleh seminoriti Kyrgyz di Kawasan Berautonomi Xinjiang Uighur di barat laut China;
Asia Selatan
[sunting | sunting sumber]- Bahasa rasmi Urdu dan bahasa serantau termasuk Panjabi (iaitu skrip dikenali sebagai Shahmukhi), Sindhi, Kashmiri, dan Balochi di Pakistan;
- Urdu dan Kashmiri di India. Urdu ialah salah satu bahasa rasmi di negeri Jammu dan Kashmir, Andhra Pradesh, Delhi dan Uttar Pradesh; lihat Senarai bahasa kebangsaan India. Kashmiri juga menggunakan skrip Sharada;
Asia Tenggara
[sunting | sunting sumber]- Melayu dalam tulisan Arab dikenali sebagai Jawi yang merupakan salah satu tulisan rasmi di Brunei, dan digunakan untuk tujuan keagamaan di Malaysia, Indonesia, Selatan Thailand dan Singapura;
- Izyadi dalam tulisan Arab dikenali sebagai Izjawi yang merupakan tulisan kedua bagi bahasa tersebut. Bahasa Izyadi merupakan bahasa buatan yang dicipta oleh seorang anak Malaysia.
Afrika
[sunting | sunting sumber]- Shikomor (Comoria) di Comoros, semasanya sebelah ke sebelah dengan huruf Latin (mahupun tidak ia rasmi);
- Hausa untuk banyak tujuan, terutamanya keagamaan (dikenali sebagai Ajami);
- Mandinka, meluasnya tetapi tidak rasminya (dikenali sebagai Ajami); (satu lagi huruf bukan-Latin digunakan ialah N'Ko)
- Fula, terutamanya Pular dari Guinea (dikenali sebagai Ajami);
- Wolof (pada zaouia), dikenali sebagai Wolofal.
- Tamazight dan lain-lain bahasa Berber telah tradisinya ditulis dalam tulisan Arab di Maghribi. Terdapat sekarang sebuah pertandingan 'hidupan semula' daripada neo-Tifinagh.
Bekas penggunaan huruf untuk bahasa selain bahasa Arab
[sunting | sunting sumber]Penutur bahasa yakni yang dahulunya tidak bertulis menggunakan skrip Arab sebagai asas kepada reka bentuk sistem tulisan untuk bahasa ibunda mereka. Pilihan ini mungkin dipengaruhi oleh bahasa Arab menjadi bahasa kedua mereka, bahasa ayat suci keimanan mereka, atau hanya bahasa bertulis yang mereka datang berhubung dengan. Tambahan pula, sejak kebanyakan pendidikan dahulunya berkeagamaan, pilihan skrip diazamkan oleh agama penulis; yang bermakna Muslim akan menggunakan skrip Arab untuk menulis apa jua bahasa mereka tutur. Ini menghala skrip Arab menjadi skrip paling meluas digunakan semasa zaman pertengahan. Lihat juga Bahasa negara Muslim.
Pada abad ke-20, skrip Arab amnya digantikan oleh huruf Latin di Balkan, Afrika Sub-Sahara dan Asia Tenggara, manakala di Kesatuan Soviet, selepas tempoh sementara penlatinan, [1] kegunaan huruf Cyrillic telah ditauliahkan. Turki bertukar kepada huruf Latin pada 1928 sebagai sebahagian revolusi Pembaratan dalaman. Selepas kejatuhan Kesatuan Soviet pada 1991, kebanyakan bahasa Turkik bekas-KRSS cuba untuk mengikut hala Turki dan menukar kepada huruf Latin gaya Turki. Bagaimanapun, pengunaan pembaharuan abjad Arab hanya berlaku terbatas perkembangannya di Tajikistan, iaitu bahasa menyerupai kepada Parsi membenarkan penggunaan terus penerbitan dari Iran. [2] Diarkibkan 2006-06-13 di Wayback Machine
Kebanyakan keluarga bahasa-bahasa Iran terus menggunakan skrip Arab, baik juga dengan bahasa Indo-Aryan Pakistan dan populasi Muslim di India, tetapi bahasa Bengali Bangladesh ditulis dalam huruf Bengali.
Afrika
[sunting | sunting sumber]- Afrikaans (seperti ia telah pertama ditulis di kalangan "Melayu Tanjung");
- Berber di Afrika Utara, terutamanya Tachelhit di Maghribi (masih dipertimbangkan, bersama dengan Tifinagh dan Latin untuk Tamazight);
- Untuk bahasa-bahasa Afrika Barat diterangkan di atas - Hausa, Fula, Mandinka, dan Wolof - huruf Latin rasminya menggantikan transkripsi Arab untuk kegunaan pembacaan dan pendidikan;
- Nubian;
- Swahili (telah menggunakan huruf Latin sejak abad ke-19);
- Somali (telah menggunakan huruf Latin sejak 1972);
- Songhay di Afrika Barat, terutamanya di Timbuktu;
Eropah
[sunting | sunting sumber]- Albania;
- Bosnia (hanya untuk tujuan kesusasteraan); (kini sedang ditulis dalam huruf Latin)
- Poland (di kalangan etnik Tatar);
- Belarus (di kalangan etnik Tatar; lihat Abjad Arab Belarus);
- Mozarab, apabila Moor menguasai Sepanyol (dan kemudian Aragon, Portugis, dan Sepanyol teratur; lihat aljamiado);
- Azeri di Azerbaijan (kini ditulis dalam huruf Latin dan skrip huruf Cyrillic di Azerbaijan);
- Bashkir (untuk sesetengah tahun: dari Revolusi Oktober (1917) hingga 1928);
- Chaghatai sepanjang Central Asia;
- Chechen (untuk sesetengah tahun: dari Revolusi Oktober (1917) hingga 1928);
- Kazakh di Kazakhstan;
- Kyrgyz di Kyrgyzstan;
- Tatar (iske imlâ) sebelum 1928 (bertukar kepada Latin), dibentuk semula pada 1880's, 1918 (penghapusan sesetengah huruf);
- Cina dan Dungan, di kalangan Cina Muslim Hui[3];
- Turkmen di Turkmenistan;
- Uzbek di Uzbekistan;
- Semua orang Muslim dari KRSS antara 1918-1928 (kebanyakan juga lebih awal), termasuk Bashkir, Chechen, Kazakh, Tajik dsbg. Selepas 1928, tulisan mereka menjadi Latin, kemudian Cyrillic.
Asia Tenggara
[sunting | sunting sumber]Asia Selatan
[sunting | sunting sumber]- Sanskrit telah juga ditulis dalam skrip Arab, meskipun ia lebih dikenali seperti menggunakan Devanagari - skrip ini juga sedang digunakan untuk menulis Hindi.
Timur Tengah
[sunting | sunting sumber]- Turki dalam Empayar Uthmaniyyah telah ditulis dalam skrip Arab hingga Mustafa Kemal Atatürk isytiharkan penukaran skrip Rumi pada 1928. Bentuk Turki ini kini dikenali sebagai Turki Uthmaniyyah dan dianggap oleh kebanyakan ilmuwan sebagai bahasa berlainan, berpunca daripada peratusan kata pinjaman daripada Parsi dan Arab yang lebih tinggi.
Komputer dan abjad Arab
[sunting | sunting sumber]Abjad Arab boleh dikod melalui beberapa set askara, termasuk ISO-8859-6 dan Unikod. Unikod mempunyai "segmen bahasa Arab" yang terdiri daripada kemasukan U+0600 hingga U+06FF. Bagaimanapun, kedua-dua set ini tidak menunjukkan bentuk yang sesuatu askara harus mengambil mengikut konteks. Ia ditinggalkan kepada enjin penjana untuk memilih glif yang betul untuk memaparkan sesuatu askara.
Unikod
[sunting | sunting sumber]Sejak Unikod 4.1, julat-julat yang berikut mengekod askara-askara Arab:
- Bahasa Arab (0600–06FF)
- Tambahan Bahasa Arab (0750–077F)
- Bentuk Penyampaian Bahasa Arab - A (FB50–FDFF)
- Bentuk Penyampaian Bahasa Arab - B (FE70–FEFF)
Julat bahasa Arab yang asas mengekod huruf-huruf dan tanda-tanda diakritik piawai, tetapi tidak mengekod bentuk-bentuk konteks (U+0621 – U+0652 mendasarkan ISO 8859-6 secara langsung); dan juga merangkumi tanda-tanda diakritik yang paling umum serta angka-angka Arab-Indic. U+06D6 hingga U+06ED mengekod tanda-tanda anotasi Al-Quran seperti "akhir ayat" dan "permulaan rub el hizb" ۞. Julat Tambahan Bahasa Arab mengekod kelainan-kelainan huruf yang paling biasa digunakan untuk menulis bahasa-bahasa Afrika (bukan bahasa Arab). Julat Bentuk Penyampaian Bahasa Arab - A mengekod bentuk-bentuk konteks dan ligatur-ligatur kelainan huruf yang diperlukan untuk bahasa-bahasa Parsi, Urdu, Sindhi dan Asia Tengah. Julat Bentuk Penyampaian Bahasa Arab - B mengekod bentuk langkau tanda-tanda diakritik Arab serta banyak lagi bentuk huruf konteks.
Ketika seseorang hendak mengekod sesuatu bentuk aksara tertulis yang khusus, terdapat titik-titik kod tambahan yang diberikan oleh Unikod yang boleh digunakan untuk mengungkapkan bentuk tulisan yang dikehendaki. Julat bentuk penyampaian bahasa Arab A (U+FB50 hingga U+FDFF) mengandungi huruf kembar, manakala julat bentuk penyampaian bahasa Arab B (U+FE70 hingga U+FEFF) mengandungi kelainan kedudukan. Kesan-kesan ini dapat dicapai dengan lebih berkesan dalam Unikod melalui penggunaan penyambung lebar sifar dan bukan penyambung kerana bentuk-bentuk penyampaian ini tidak lagi digunakan dalam Unikod. Pada umumnya, ia harus digunakan hanya di dalam perisian teks, ketika menggunakan Unikod sebagai bentuk pertengahan untuk penukaran antara pengekodan-pengekodan aksara atau untuk keserasian terbalik dengan pelaksanaan-pelaksanaan yang bergantung kepada pengekodan keras bentuk-bentuk glif.
Akhirnya, pengekodan Unikod untuk bahasa Arab mengikut urutan logik, iaitu askara-aksara dimasukkan dan disimpan dalam ingatan komputer mengikut urutan yang ditulis dan disebut, tanpa berasa risau tentang arah yang aksaranya dipaparkan pada kertas atau skrin. Sekali lagi, ia ditinggalkan kepada enjin penjana untuk menyampaikan aksara dalam arah yang betul melalui ciri-ciri teks dwiarah Unikod. Dari segi ini, jika perkataan-perkataan bahasa Arab dalam halaman ini ditulis dari kiri ke kanan, ini ialah tanda bahawa enjin penjana Unikod yang digunakan untuk memaparkannya adalah usang. Untuk maklumat lanjut mengenai pengekodan bahasa Arab, sila rujuk manual Unikod yang boleh didapati di http://www.unicode.org/
Lihat juga
[sunting | sunting sumber]- Seni khat Arab - dianggap sebagai suatu bentuk seni dengan sendirinya
- Angka Hindu-Arab
- Transliterasi bahasa Arab
- Abjad Sembang bahasa Arab
- ArabTeX - memberikan sokongan bahasa Arab untuk TeX dan LaTeX
- Harakat
- Jawi - abjad bahasa Arab yang disesuaikan untuk bahasa Melayu
- Abjad Arab Selatan
Pautan luar
[sunting | sunting sumber]- Perisian Declan Diarkibkan 2005-03-06 di Wayback Machine – perisian pembelajaran abjad Arab, dengan bunyian dan animasi
- Papan kekunci bahasa Arab dalam talian
- Penulisan dan pembacaan bahasa Arab yang tidak pernah lebih mudah dengan MP3
- Penulisan dan seni khat Arab Diarkibkan 2003-06-22 di Wayback Machine
- Rencana mengenai abjad Arab
- Abjad dan seni khat Arab Diarkibkan 2008-05-09 di Wayback Machine
- Aralpha – perisian bebas untuk belajar askara Arab
- Panduan untuk menggunakan bahasa Arab dalam Windows, pemproses-pemproses kata yang utama dan pelayar web
- Belajar Skrip Arab dalam talian
- Muftah-Alhuruf.com: Tulis dan hantar emel-emel bahasa Arab tanpa menggunakan papan kekunci bahasa Arab atau sistem pengendaliannya
Rencana ini mengandungi bahagian-bahagian teks yang utama dari Abjad Arab/daripada Wikipedia Perancis, yang diterjemahkan sebahagiannya ke dalam bahasa Inggeris. Penterjemahan lanjut halaman itu dan penggabungannya ke dalam teks ini dialu-alukan.