Zomertortel
| Zomertortel IUCN-status: Niet bedreigd[1] (2012) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Volwassen zomertortel. | |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Streptopelia turtur (Linnaeus, 1758) | |||||||||||||
| Afbeeldingen op | |||||||||||||
| Zomertortel op | |||||||||||||
| |||||||||||||
De zomertortel (Streptopelia turtur) is een lange-afstandstrekker uit de familie der duiven en tortelduiven (Columbidae). Het is de enige Europese duivensoort die 's winters beneden de Sahara verblijft. De soort broedt in bosschages, bosranden, boerenerven en fruitboomgaarden in de buurt van landbouwgebieden.[2] De soort gaat sinds het midden van de 20e eeuw hard in aantal achteruit door de intensivering en homogenisering van de landbouw en anderzijds ook door de intense jachtdruk in de Mediterrane landen tijdens de voor- en najaarstrek.[3]
Kenmerken
De zomertortel wordt tussen de 25 tot 28 cm groot en zijn daarmee iets kleiner dan de verwante en beter bekende Turkse tortel (Streptopelia decaocto). De soort is klein en slank met snelle, trekkende vleugelslagen. In de vlucht valt de witte buik en de donkere ondervleugels op. De zomertortel is kleurrijker dan de Turkse tortel en heeft oranjekleurige veren met zwarte vlekken. De staart is zowel van boven als van onderen zwart met een witte eindrand. De borst is roze en in de nek heeft hij aan beide kanten een klein, zwartgestreept plekje. Heeft een opvallende rode ring rondom het oog. Juveniele zomertortels hebben een grauwer verenkleed en missen de zwartgestreepte plekjes in de nek.[4] De zomertortel lijkt vrij veel op de oosterse tortel (Streptopelia orientalis orientalis) die broedt vanaf de oostelijke hellingen van het Oeralgebergte en verder oostwaarts. In West-Siberië en lokaal aan de Europese zijde van de Oeral komt de soort sympatrisch voor met de zomertortel.[3] De oosterse tortel is te onderscheiden aan het donkerdere verenkleed. Ook de vleugels zijn rossiger en donkerder en de staarteinden van de oosterse tortel zijn grijs in plaats van wit.[4]
Leefwijze
Het voedsel is voornamelijk plantaardig, zoals zaden.
Voortplanting
Het legsel bestaat meestal uit twee tot drie witte eieren.
Verspreiding en leefgebied
In het zomerhalfjaar zijn zomertortels aanwezig in grote delen van Europa, met uitzondering van de Scandinavische landen, het noorden van Rusland, Ierland, het Verenigd Koninkrijk en de Alpen. De eerste vogels verschijnen meestal in april op de broedlocatie. Ze trekken in augustus weer weg naar de overwinteringsgebieden.[4] De soort broedt in grote delen van Europa, maar overwintert in Afrika.
Biotoop
De zomertortel broedt in onze contreien voornamelijk in bosschages en boomopslag aan de randen van lichte, structuurrijke bossen, boerenerven en fruitboomgaarden, die vaak in de nabijheid liggen van landbouwgebieden.[2]
Ondersoorten
De soort telt vier ondersoorten:
- S. t. turtur: van Europa, Madeira en de Canarische Eilanden tot westelijk Siberië.
- S. t. arenicola: van noordwestelijk Afrika tot Iran en westelijk China.
- S. t. hoggara: Air Massif en Ahaggargebergte (de zuidelijke Sahara).
- S. t. rufescens: Egypte en noordelijk Soedan.
Oorzaak van de achteruitgang
In 2015 heeft Birdlife International de illegale jacht in het Middellandse Zeegebied in kaart gebracht. De zomertortel is een soort die ondanks de wettelijke bescherming zeer zwaar te lijden heeft van de illegale jacht. Het aantal zomertortels dat jaarlijks wordt doodgeschoten wordt op meer dan 1 miljoen geschat. Door de ligging zijn Malta en Cyprus een cruciale plaats voor de uitgeputte vogels om uit te rusten en daar lijken ze dan ook het meest kwetsbaar te zijn. De vogels worden meestal geschoten, maar vangst door middel van lijmstokken, touwen en netten komt ook voor. Er wordt op ze gejaagd voor consumptie, handelsdoeleinden of puur voor de plezier.[5]
De zomertortel komt in Nederland als broedvogel voor. Voor 1950 was de zomertortel (die toen nog tortelduif heette) een "zeer algemeen voorkomende" vogel. Daarna daalde het aantal broedparen snel. Tussen 1973 en 1985 werd het aantal geschat op 35.000 tot 50.000.[6] Volgens Sovon Vogelonderzoek Nederland daalde dit verder in de periode 1990-2007 met meer dan 5% per jaar (significant). Rond 2007 broedden er nog 10.000 tot 12.000 paar in Nederland en gaat de daling nog steeds door.[7]
Status
De totale Europese populatie werd in 2015 geschat tussen de 3,15 en 5,94 miljoen broedparen. De zomertortel is in 2004 als kwetsbaar op de Nederlandse Rode Lijst gezet.[5] De zomertortel staat eveneens sinds 2004 op de Vlaamse Rode Lijst en wordt als bedreigd geclassificeerd.[8]
Ondanks de enorme afname van het aantal broedparen en de hoge jachtdruk staat de zomertortel nog steeds als niet bedreigd op de Rode Lijst van de IUCN, maar wel een de Europese rode lijst[9] en in de Europese Unie staat de soort op Annex II van de Vogelrichtlijn. Daarnaast wordt hij ook beschermd op Appendix III van de Conventie van Bern.[10]
Externe links
- SoortenBank.nl Beschrijving, afbeeldingen en geluid.
- ↑ (en) Zomertortel op de IUCN Red List of Threatened Species.
- ↑ a b (de) Stiftung Vogelmonitoring Deutschland und Dachverband Deutscher Avifaunisten, 2014. Atlas Deutscher Brutvogelarten, Linsen Druckcenter GmbH, Kleve (Duitsland). ISBN 978-3-9815543-3-5
- ↑ a b Wilson, M.G. & Korovin, V.A. (2003). Oriental Turtle Dove breeding in the Western Palearctic. Geraadpleegd op 17 september 2015.
- ↑ a b c (en) Svensson, L. et al., 2009. Birds of Europe: Second Edition, HarperCollins Publishers Ltd, Londen (Verenigd Koninkrijk). ISBN 978-0-691-14392-7
- ↑ a b Vogelbescherming Nederland (2015). 25 miljoen dode vogels door illegale jacht. Geraadpleegd op 17 september 2015. Citefout: Ongeldig label
<ref>; de naam "VBN" wordt meerdere keren met andere inhoud gedefinieerd. - ↑ Bijlsma, R.G., Hustings, F. & Camphuysen, C.J., 2001. Avifauna van Nederland 2. ISBN 90-74345-21-2
- ↑ Sovon Vogelonderzoek Nederland Zomertortel: Verspreiding en aantalsontwikkeling in Nederland
- ↑ Devos, K., Anselin, A. & Vermeersch, G. (2004). Een nieuwe Rode Lijst van de broedvogels in Vlaanderen (versie 2004). Geraadpleegd op 17 september 2015.
- ↑ European Red List
- ↑ TRAFFIC: The Wildlife Trade Monitoring Network (2015). The illegal trade in wild birds for food through South-east and Central Europe. Geraadpleegd op 17 september 2015.