Bordzjomi (stad)
| Stad in Georgië | |||
|---|---|---|---|
| Geografie | |||
| Regio | Samtsche-Dzjavacheti | ||
| Gemeente | Bordzjomi | ||
| Hoogte | 800 m | ||
| Coördinaten | 41° 51' NB, 43° 23' OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2024) | 11.173 [1] | ||
| Etniciteit (2014) | Georgisch (92,9%) Armeens (4,3%) | ||
| Overige informatie | |||
| Stad sinds | 1921 | ||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Website | www | ||
| Bordzjomi in Samtsche-Dzjavacheti | |||
| Foto's | |||
| Uitzicht op de stad | |||
| |||
Bordzjomi (Georgisch: ბორჯომი) is een stad in het zuiden van centraal-Georgië met 11.173 inwoners (2023), gelegen in de regio Samtsche-Dzjavacheti. De stad is het bestuurlijk centrum van de gelijknamige gemeente en staat bekend om het gelijknamige mineraalwater. Bordzjomi hemelsbreed 120 kilometer van hoofdstad Tbilisi en is gesitueerd in de Bordzjomi-kloof, waar de Mtkvari doorheen stroomt. De stad was de zomerresidentie van de Russische aristocratie.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]In de Middeleeuwen maakte het gebied van wat nu Bordzjomi is, deel uit van de provincie Tori.[2] Er waren een aantal forten die strategische kruispunten van routes bewaakten die naar de westelijke, oostelijke en zuidelijke provincies van Georgië leidden. Drie belangrijke forten, "Gogia", "Petra" en "Sali", kijken nog steeds uit over de stad vanaf de nabijgelegen heuvels. Van de 16e tot 19e eeuw behoorde het gebied tot de adellijke familie van Avalisjvili,[3] maar raakte het grotendeels ontvolkt als gevolg van Ottomaanse invallen.
Russische aristocratie
[bewerken | brontekst bewerken]Na de Russische annexatie van Georgië begonnen de Russen het gebied van Bordzjomi te revitaliseren. Het toponiem Bordzjomi werd in de jaren 1830 geïntroduceerd voor de nieuwe nederzetting, maar volgens een Ottomaans namenboek bestond de naam al in de omgeving voor een kleine nederzetting van vijf families.[3] De stad en omgeving werden onder de Russische militaire autoriteiten geplaatst, waarna er zich eerst vooral soldaten vestigden. Later werden er meer gebouwen en baden gebouwd.
In het begin van de jaren 1840, toen de Russische onderkoning van de Kaukasus Jevgeny Golovin zijn dochter meebracht om te genezen in de mineraalwaters, versnelde hij de officiële overdracht van de waterbronnen van het leger naar de civiele autoriteiten. De onderkoning Michail Vorontsov, die gefascineerd was door het lokale landschap en mineraalwater, maakte van Bordzjomi zijn zomerresidentie en renoveerde het met nieuwe parken.
Het warme klimaat, de mineraalwaterbronnen en de bossen maakten Bordzjomi tot een favoriet zomeroord voor de aristocratie en gaven het de populaire naam "de parel van de Kaukasus". In de jaren 1860 werden nieuwe hotels gebouwd en werd een administratie voor mineraalwater opgericht. In 1871 werd Bordzjomi geschonken aan het koninklijke familielid Groothertog Michaël Nikolajevitsj, toen de onderkoning van de Kaukasus.
In de jaren 1890 liet de zoon van Michaël Nikolajevitsj, Nicolaas, een park en een landgoed bouwen in Likani aan de westkant van Bordzjomi. De stad groeide aanzienlijk door de hoeveelheid Russische migranten en in 1901 overtrof het aantal etnisch Russische inwoners (2.031) voor het eerst het aantal inheemse Georgiërs (1.424).[4] De export van mineraalwater in flessen kwam op gang en in 1921 kreeg Bordzjomi de stadsstatus,[5] een reflectie van de ontwikkeling van de plaats.
Na de invasie van het Rode Leger in de Democratische Republiek Georgië in 1921 nam het Sovjetregime alle aristocratische herenhuizen in beslag en veranderde ze in sanatoria, bezocht door de elite van de communistische partij. Ondanks aanzienlijke schade veroorzaakt door een overstroming op 18 april 1968, bleef Bordzjomi gedurende het Sovjettijdperk groeien.
Opleving in 21e eeuw
[bewerken | brontekst bewerken]De jaren van politieke en economische crisis na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie belemmerden de ontwikkeling van het gebied, maar Bordzjomi bleef een populaire bestemming voor binnenlands toerisme. In de jaren 2000 kwamen particuliere investeringen in het lokale toerisme los door een gerichte aanpak van de overheid om de infrastructuur in Bordjzomi te herstellen van een decennium van verval.[6]
Bordzjomi werd samen met Bakoeriani op 22 juni 2005 door Georgië genoemd als kandidaat-stad voor de Olympische Winterspelen van 2014,[7][8] maar het werd op 22 juni 2006 door het Internationaal Olympisch Comité geëlimineerd als kandidaat.[9]
Demografie
[bewerken | brontekst bewerken]Begin 2024 had Bordzjomi 11.173 inwoners,[1] een groei van 6% ten opzichte van de volkstelling in 2014.
| Jaar | 1922 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002[10] | 2014 | 2020 | 2024 | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aantal | 3.913 | |||||||||||||
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden[11][12][10] | ||||||||||||||
Etniciteit en religie
[bewerken | brontekst bewerken]De bevolking van Bordzjomi was volgens de volkstelling van 2014 in overgrote meerderheid Georgisch (92,9%). Etnische minderheden in de stad zijn Armeniërs (4,3%) en Russen, Osseten, Grieken en Oekraïners (allen minder dan 1%).[14] De Osseetse gemeenschap is een overblijfsel uit de periode dat er Osseetse gemeenschappen in het Trialetigebergte woonachtig waren. Deze zijn sinds de etnische conflicten begin jaren 1990 vrijwel geheel verdwenen.
Bezienswaardigheden
[bewerken | brontekst bewerken]- Bordzjomi is een balneologisch en klimatologisch kuuroord. Tijdens de Sovjettijd had het de status van een vakbondsoord. Het mineraalwater staat bekend om zijn genezende werking. Het gebottelde Borjomi mineraalwater is het bekendste mineraalwater in Georgië en is een belangrijk exportproduct.[15]
- De stad is uitvalsbasis voor het Nationaal park Bordzjomi-Charagaoeli.
- Het paleis Likani, zomerresidentie van de Russische keizerlijke familie.
- Centraal Park, een parkomgeving rond de Bordzjomoela rivier, een rechterzijrivier van de Mtkvari. Hier is ook een publieke bron van het heilzame bronwater, en het benedenstation van de kabelbaan.
- De Bordzjomi - Bakoeriani spoorlijn, een smalspoor naar berg- en wintersportoord Bakoeriani, aangelegd rond 1900. De lijn overbrugt een hoogte van 900 meter over 37 kilometer (zie ook Vervoer).
Vervoer
[bewerken | brontekst bewerken]De Georgische route van internationaal belang S8 die centraal Georgië en Tbilisi met Turkije verbindt via Achaltsiche komt door Bordzjomi. Verder leidt de nationale route Sh20 vanaf Bordzjomi door het Trialetigebergte naar berg- en wintersportgebied Bakoeriani en gaat verder door naar Achalkalaki via de 2.417 meter hoge Tschratskaro-pas.
De stad is het eindpunt van de spoorlijn uit Chasjoeri, een aftakking van de Tbilisi - Poti spoorlijn. Sinds medio 2012 rijden er geen passagierstreinen meer over het traject Bordzjomi - Achaltsiche - Vale. Bordzjomi wordt dagelijks vanuit Tbilisi bediend, een rit van ruim 4 uur.
"Koekoesjka"
[bewerken | brontekst bewerken]Bordzjomi is het beginpunt van een 37 kilometer lange smalspoorlijn naar Bakoeriani, die een hoogte overbrugt van 900 meter, een rit van twee uur en dertig minuten per enkele reis. De dienstregeling bestaat uit twee treinen die elkaar in Tsagveri passeren. De bouw van de lijn begon in 1897 en was klaar in 1902 toen de lijn geopend werd. Bij het plaatsje Tsagveri ontwierp Gustave Eiffel een kenmerkende brug die er nog steeds ligt. In 1966 werd de lijn geëlektrificeerd, waarmee de kenmerkende Tsjechische "Krokodil" locomotieven werden geïntroduceerd, die ter plekke ook wel "Koekoesjka" worden genoemd (Russisch voor koekoek). In 2016 werd de spoorlijn gerenoveerd,[16] en in 2017 kreeg het de status van cultureel erfgoed monument.[17] De lijn is sinds medio 2021 niet operationeel zonder verdere specificaties over reden of de duur.[19]
De smalspoorlijn speelde een hoofdrol in aflevering 7 van het 18e seizoen (2018) van het tv-programma "Wie Is De Mol?".[20][21]
Kabelbaan
[bewerken | brontekst bewerken]Vanaf het Centraal Park gaat een kabelbaan met een lengte van 376 meter naar de bovenkant van de rivierkloof. De kabelbaan werd in 1962 aangelegd, maar hield in de jaren 1990 op te functioneren.[22] In 2006 werd de kabelbaan opnieuw in gebruik genomen met de oorspronkelijke gondel. Het hoogste vrij hangende punt van de gondel boven het dal bereikt is 116 meter.[23]
Stedenbanden
[bewerken | brontekst bewerken]Bordzjomi heeft stedenbanden met:[24]
Sport
[bewerken | brontekst bewerken]De voetbalclub FK Bordzjomi heeft haar thuisbasis in het lokale Dzjemal Zeinklisjvilistadion. De club speelde na de onafhankelijkheid van Georgië twee decennia voornamelijk in de hoogste twee klassen, maar is sindsdien gedegradeerd naar lagere klassen.
Geboren
[bewerken | brontekst bewerken]- Sergej Michajlovitsj Romanov (1869-1918), grootvorst van Rusland.
- Otto Smik (1922-1944), vliegende aas van de Royal Air Force. Omgekomen bij Ittersum nadat hij voor de tweede keer boven Nederland werd neergeschoten. Eerder kon hij nog ontsnappen naar geallieerd gebied.
- Nodar Koemaritasjvili (1988 - 2010), rodelaar. Omgekomen tijdens een training voor de Olympische Winterspelen 2010 in Canada.[26]
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]Referenties
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ a b (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2024). Geraadpleegd op 19 juli 2024.
- ↑ (ka) Topoarchaeologisch woordenboek van Kartli - Bordzjomi. National Parliamentary Library of Georgia. Gearchiveerd op 7 juni 2023. Geraadpleegd op 17 oktober 2022.
- ↑ a b (ka) Tea Tsagurisjvili, Bordjzomivallei. ჟურნალი "კარიბჭე"- Karibche (Magazine "De Poort") (23 augustus 2007). Gearchiveerd op 17 oktober 2022. Geraadpleegd op 17 oktober 2022.
- ↑ (en) McReynolds, Louise (2013). Russia at Play: Leisure Activities at the End of the Tsarist Era. Cornell University Press, p. 173. ISBN 978-0-8014-4027-4.
- ↑ (ka) deel I. Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) p.93 (2003). Gearchiveerd op 10 oktober 2022. Geraadpleegd op 11 oktober 2022.
- ↑ (en) Borjomi – Big Business and Nature. Civil Georgia (29 juli 2003). Geraadpleegd op 25 februari 2022.
- ↑ (en) Georgia Bids to Host 2014 Winter Olympics. Civil Georgia (22 juni 2005). Geraadpleegd op 25 februari 2022.
- ↑ (en) Borjomi 2014: Georgias Olympic-Sized Dream. Eurasianet (21 april 2006). Geraadpleegd op 25 februari 2022.
- ↑ (en) 3 Cities Make 2014 Winter Olympics Cut. CBS News (22 juni 2006). Geraadpleegd op 25 februari 2022.
- ↑ a b Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie[13], "1. Introduction", Pagina 1.
- ↑ (en) Population cities & towns of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 1 januari 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition rural Georgia 1923. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 1 januari 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 16 oktober 2022.
- ↑ (en) Georgia Nationalises Iconic Mineral Water Due to Russian Sanctions. Institute for War & Peace Reporting (IWPR) (14 juni 2022). Geraadpleegd op 10 februari 2024.
- ↑ (en) New life for historic Borjomi-Bakuriani narrow gauge railway. Agenda.ge (22 december 2016). Geraadpleegd op 24 februari 2022.
- ↑ (ka) Borjomi-Bakuriani Railway Granted the Status of a Cultural Heritage Monument. Reginfo.ge (30 juni 2017). Geraadpleegd op 24 februari 2022.
- ↑ (ka) Bordzjomi-Bakoeriani spoorweg. Geraadpleegd op 24 februari 2022.
- ↑ Facebook Bakoeriani spoorlijn.[18]
- ↑ Perongeluk - Opdracht in aflevering 7. Wie Was de Mol?. Geraadpleegd op 24 februari 2022.
- ↑ Het land van Wie is de Mol 2018 is bekend!. Wie is de Mol Hints. Gearchiveerd op 24 februari 2022. Geraadpleegd op 24 februari 2022.
- ↑ (en) Borjomi Ropeway. Holiday Borjomi. Gearchiveerd op 5 juli 2023. Geraadpleegd op 5 juli 2023.
- ↑ (en) პარკიდან პლატომდე - ბორჯომის საბაგირო(Van het park naar het plateau - Bordzjomi-kabelbaan). Borjomi TV (17 april 2019). Geraadpleegd op 5 juli 2023.
- ↑ (ka) დამეგობრებული ქალაქები (Stedenbanden). Gemeente Bordzjomi. Gearchiveerd op 28 januari 2022. Geraadpleegd op 17 oktober 2022.
- ↑ (ka) ბორჯომის მერმა პოლონეთის დელეგაციას უმასპინძლა (De burgemeester van Bordzjomi ontving een Poolse delegatie). Interpressnews (30 juli 2018). Geraadpleegd op 27 februari 2022.
- ↑ Georgische rodelaar overlijdt na crash. NOS. Geraadpleegd op 27 februari 2022.