Mieszko I av Polen
| Mieszko I | |||
| | |||
| Hertug av Polen | |||
| Regjeringstid | 960-992 | ||
|---|---|---|---|
| Fødd | om lag 922-945 | ||
| Død | 25. mai 992 | ||
| Dødsstad | Poznań | ||
| Gravstad | Poznań | ||
| Føregangar | Siemomysł | ||
| Etterfølgjar | Bolesław I | ||
| Gift med | Oda of Haldensleben, Doubravka Přemyslovna | ||
| Ektefellar | Dobrawa Oda | ||
| Kongehus | Piast | ||
| Dynasti | Piast-dynastiet | ||
| Far | Siemomysł | ||
| Mor | Ukjend | ||
| Born | Med Dobrawa:
Med Oda:
| ||
Mieszko I (fødd 922-945, død 25. mai 992) var den første historiske representanten av det piastiske dynastiet. Som hertug av Polen frå om lag 960 og fram til han døydde, var han polanarane sin første historiske herskar, og vert samstundes rekna som som den faktiske grunnleggaren av Polen.
I 965 ekta han dotter til den tsjekkiske hertug Boleslav I, katolske Dubrava (polsk Dobrawa), og let seg kristne året etter, samstundes som han gjorde kristendomen til den offisielle religionen i riket. Slik vart Polen del av den vestlege kristne kulturkretsen. Teoretisk sett hadde ikkje noko kristent land rett til å gå til åtak på det nye riket sidan hertugen av polanarane frå no av vart medlem av det allmennkristne fellesskapet.
Likevel gjekk den tyske markgreven Hodo – om enn på eiga hand – til åtak på Polen i 972, men vart knust same år i det kjente slaget ved Cedynia. Med det same styrkte Mieszko stillinga si i Vest-Pommern, og området fram til elva Oder vart no ein del av riket hans.
Mieszko vidareførte politikken til far sin (Siemomysł) og bestefaren (Listek). Som herskarar av eit heidensk hertugdøme på territoria til dagens Stor-Polen, hadde begge to gjennom alliansar og militær styrke underordna seg Kujavia og truleg òg Aust-Pommern og Masovia.
Då Dobrawa døydde i 977 lausna den polsk-tsjekkiske alliansen, og om lag 990 erobra Mieszko Schlesien og truleg òg Vesle-Polen frå Tsjekkia. Mieszko gifta seg på ny i 980 med tyske Oda von Haldensleben.
Bevarte kjelder skildrar Mieszko I som ein dyktig politikar, talentfull leiar og karismatisk herskar. Han gjekk inn i alliansar mellom anna med Tsjekkia, Sverige og Det tysk-romerske riket. I utanrikspolitikken let han seg først og fremst leie av riket sine interesser, og kunne inngå overeinskomst til og med med sine tidlegare fiendar.
Mieszko I etterlet eit rike med tydeleg forsterka posisjon i Europa, og med eit territorium som (i det minste) var dobla. Før han døydde delte han riket mellom dei tre sønene sine.
Under kristninga av Polen i 966 omfatta riket til Miezko Stor-Polen, Kujavia, Masovia, Aust-Pommern og delar av Vest-Pommern. Mot slutten av regjeringstida hans vart òg Schlesien og Vesle-Polen innlemma i riket. Det utgjorde eit område på om lag 250 000 km², med cirka 1 million innbyggjarar. Hovudstade var Gniezno, og andre hovudbyar var Poznań, Ostrów Lednicki og Giecz.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Delar av denne artikkelen bygger på «Mieszko I av Polen» frå Wikipedia på bokmål, den 3. juni 2008.
- Włodzimierz K. Krzyżanowski, «Arystokracja rodowa w Polsce», Warszawa, 2007