Czerpnia gujańska

Czerpnia gujańska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	czaszniowate
Rodzaj	czerpnia
Gatunek	Czerpnia gujańska
	Nazwa systematyczna
	Couroupita guianensis Aubl.; Hist. Pl. Guiane 2: 708 1775
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czerpnia gujańska (Couroupita guianensis) – gatunek drzewa z rodziny czaszniowatych. Pochodzi z północnej części Ameryki Południowej. Ze względu na duże kuliste owoce przypominające kule armatnie potoczna nazwa angielska to cannonball tree (drzewo kul armatnich), podobnie w innych językach.

Morfologia

Pokrój: Drzewo osiągające do 35 m wysokości. Korona kulista.
Liście: Naprzemianległe, podłużnie eliptyczne lub odwrotnie jajowate, długości do 30 cm. Opadają wielokrotnie w ciągu roku.
Kwiaty: Zazwyczaj na bezlistnych gałęziach pod koroną. 6 czerwonawych płatków korony, w środku biało-różowo-żółte pręciki zrośnięte razem. W nocy słodkawa woń kwiatów przyciąga zapylające je nietoperze.
Owoce: Brązowe, kuliste, o średnicy 15-24 cm, z grubą łupiną i widoczną "pokrywą", ale niepękające. Miąższ jadalny^[5], ale o nieprzyjemnym zapachu, atrakcyjnym jednakże dla dzikich świń. Liczne nasiona.

Rośliny sadzone w Azji rzadko kwitną i owocują, prawdopodobnie z powodu braku zapylających je nietoperzy.

Zastosowanie

Gatunek sadzony jest powszechnie w tropikach jako drzewo ozdobne ze względu na efektowne kwiaty.

Znaczenie kulturowe

W Indiach liczne pręciki kojarzą się ze znanymi z mitologii wężami naga, chroniącymi słupek linga w środku, będący symbolem boga Śiwy. Z tego względu kwiat nazywany jest nagalinga i wykorzystywany w kulcie hinduistycznym^[6].

Również w krajach buddyjskich, jak Sri Lanka czy Tajlandia drzewo jest sadzone przy świątyniach, mylone z drzewem sala, pod którym miał narodzić się Budda^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-02-23] (ang.).
↑ Couroupita guianensis. The Plant List. [dostęp 2012-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-28)]. (ang.).
↑ Couroupita guianensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Couroupita guianensis. NTBG: Plant details. [dostęp 2012-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-27)].
↑ Nagalingam Flower/Couroupita guianensis/Ayahuma /Cannonbal… | Flickr [online], www.flickr.com [dostęp 2017-11-22] (ang.).
↑ Couroupita guianensis(Lecythidaceae) Cannon ball tree -Strong fighter for the goodness of life

Bibliografia

Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.
Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. A Guide to Identification and Cultivation. Portland: Timber Press, 2003. ISBN 0-88192-585-3. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-02-23] (ang.).

[3] Couroupita guianensis. The Plant List. [dostęp 2012-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-28)]. (ang.).

[iucn-4] Couroupita guianensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[5] Couroupita guianensis. NTBG: Plant details. [dostęp 2012-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-27)].

[6] Nagalingam Flower/Couroupita guianensis/Ayahuma /Cannonbal… | Flickr [online], www.flickr.com [dostęp 2017-11-22] (ang.).

[7] Couroupita guianensis(Lecythidaceae) Cannon ball tree -Strong fighter for the goodness of life

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]