Brama (herb książęcy)

Brama

Herb Brama
Typ herbu	książęcy
Alternatywne nazwy	Oginiec

Brama (Oginiec) – polski herb książęcy.

Opis herbu

Opis historyczny

Kasper Niesiecki, podając się na dzieło historyczne Wojciecha Kojałowicza, opisuje herb:

Powinna być brama obozowa, a na wierzchu jej krzyż rozdarty, nad hełmem mitra książęca (...)

Kasper Niesiecki, Herbarz Polski, T. II

Niektórzy z historyków uważają, że na wierzchu bramy, nie ma krzyża rozdartego, ale lilia biała, a w cyrkule złotym mają być listki. Pospoliciej jednak krzyż jest rozdarty na wierzchu.

Opis współczesny

Opis skonstruowany współcześnie brzmi następująco:

Na tarczy o polu błękitnym na barku czerwonej klamry krzyż srebrny u góry rozczepiony.

Całość otacza płaszcz heraldyczny, podbity gronostajem.

Płaszcz zwieńcza mitra książęca.

Geneza

Juliusz Ostrowski opisuje herb jako jeden z najstarszych herbów ruskich. Piotr Małachowski w swoim herbarzu zawarł informację, że w Polsce herb ten został nabyty od Władysława II w 1028 roku.

Legenda

Kasper Niesiecki (a za nim Kazimierz Czarniecki) podaje następującą legendę:

Herb ten nabyty z tej okazji, gdy Tatarowie, bramę w obozie przełamali, przodek tego domu powodem był, że z nim książęta Ruscy, Tatarów wyparowali i zbili.

Kasper Niesiecki, Herbarz Polski, T. II

W bardziej rozbudowanej wersji podał ją Hipolit Stupnicki:

Przyjęcie tego herbu pochodzi od okazji: gdy Tatarzy najechawszy Ruś bramę w obozie przełamali, toć przodek domu tego, z domu książąt Kozielskich pochodzący w prostej linii od Włodzimierza W. jednowładzcy Rusi, pierwszy dał hasło do boju i był powodem, że książęta z nim będący wypadłszy na wroga, wyparowali go z warowni i zabili na głowę.

Hipolit Stupnicki, Herbarz polski i imionospis zasłużonych..., T. II

Herbowni

Lista herbownych w artykule sporządzona została na podstawie wiarygodnych źródeł, zwłaszcza klasycznych i współczesnych herbarzy. Należy jednak zwrócić uwagę na częste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów, szczególnie nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co zostało następnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego. Przynależność taką mogą bezspornie ustalić wyłącznie badania genealogiczne.

Pełna lista herbownych nie jest dziś możliwa do odtworzenia, także ze względu na zniszczenie i zaginięcie wielu akt i dokumentów w czasie II wojny światowej (m.in. w czasie powstania warszawskiego w 1944 spłonęło ponad 90% zasobu Archiwum Głównego w Warszawie, gdzie przechowywana była większość dokumentów staropolskich). Lista nazwisk znajdująca się w artykule pochodzi z Herbarza polskiego, Tadeusza Gajla  (7 nazwisk). Występowanie na liście nazwiska nie musi oznaczać, że konkretna rodzina pieczętowała się herbem Brama. Często te same nazwiska są własnością wielu rodzin reprezentujących wszystkie stany dawnej Rzeczypospolitej, tj. chłopów, mieszczan, szlachtę. Jest to dotychczas najpełniejsza lista herbownych, uzupełniana ciągle przez autora przy kolejnych wydaniach Herbarza. Tadeusz Gajl wymienia następujące nazwiska uprawnionych do używania herbu Brama:

Andruszewicz, Fedorowicz, Gliński, Hryniewicki, Kontrymowicz, Ogiński, Rafaławski

Zobacz też

• Heraldyka polska
• Ród herbowy
• Lista polskich herbów książęcych

Bibliografia

• PiotrP. Małachowski PiotrP., Zbior Nazwisk Szlachty z Opisem Herbow własnych Familiom zostaiącym w Krolestwie Polskim, i Wielkim Xięstwie Litewskim, t. II, Łuck: Łucka Drukarnia Dominikanów, 1790, s. 158 .
• KasperK. Niesiecki KasperK., Herbarz polski, Jan NepomucenJ.N. Bobrowicz, t. VII, Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1841, s. 585 .
• HipolitH. Stupnicki HipolitH., Herbarz polski i imionospis zasłużonych w Polsce ludzi wszystkich stanów i czasów, t. II, Lwów: Zakład poligraficzny Pillerów, 1859, s. 283 .
• KazimierzK. Czarniecki KazimierzK., Herbarz polski podług Niesieckiego, t. I, Gniezno: J. B. Lange, 1881, s. 858 .
• JuliuszJ. Ostrowski JuliuszJ., Księga herbowa rodów polskich, cz. II, Gł. skł.: Bolcewicz, 1906, s. 388 .
• TadeuszT. Gajl TadeuszT., Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku. Ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów, Gdańsk: L&L, 2007, s. 543, ISBN 978-83-60597-10-1, OCLC 233447252 .

Linki zewnętrzne

• Tadeusz Gajl: Nazwiska. gajl.wielcy.pl. [dostęp 2021-09-20]. (pol.).
• Dzieje zasobu. agad.gov.pl. [dostęp 2021-09-20]. (pol.).