Galibier

Galibier
	; Col du Galibier
Państwo	Francja
Wysokość	2645 m n.p.m.
Pasmo	Alpy Graickie
	Położenie na mapie Francji Galibier
	45°03′50″N 6°24′29″E/45,063889 6,408056
	Multimedia w Wikimedia Commons

Col du Galibier (2645 m n.p.m.) – przełęcz we francuskich Alpach Graickich.

Geografia

Przełęcz Galibier znajduje się w grzbiecie, stanowiącym wododział między dwoma wielkimi rzekami francuskich Alp: Isère i Durance. Wody spływające spod przełęczy na północ poprzez potok la Valoirette i rzekę Arc trafiają do Isère, zaś wody spływające na południe – poprzez rzekę Guisane trafiają do Durance.

Przełęcz stanowi granicę między dwoma grupami górskimi: Arvan-Villards na zachodzie i Cerces (a dokładniej wchodzącym w jej skład pasmem Galibier) na wschodzie. Po stronie wschodniej nad przełęczą wznosi się szczyt Grand Galibier (3229 m n.p.m.), natomiast po stronie zachodniej – Pic des Trois Evêchés (3118 m n.p.m.).

Pic des Trois Evêchés jest punktem zwornikowym grzbietów wododziałowych: w kierunku południowo-wschodnim biegnie od niego ku przełęczy Lautaret i dalej w plątaninę grani grupy górskiej Écrins dalszy ciąg wododziału Isère i Durance, natomiast w kierunku północnym, ku charakterystycznym szczytom Aiguilles d’Arves, biegnie grań stanowiąca granicę dorzeczy Arc (na północy) i Romanche (na południu).

Geologia

Budowa geologiczna i tektonika otoczenia przełęczy Galibier są bardzo urozmaicone. Sama przełęcz i opadająca spod niej na południe dolinka potoku Torrent de la Roche Noire są wycięte w stosunkowo mało odpornych utworach fliszowych poziomu ultradauphinois. W otoczeniu przełęczy występują też łupki i nieliczne warstwy wapieni poziomu subbriançonnais. Wśród skał tego poziomu spotkamy w bezpośrednim sąsiedztwie przełęczy także oryginalne wychodnie gipsów. Poszarpane granie masywu Grand Galibier zbudowane są już natomiast z masywnych warstw wapieni dolomitowych poziomu briançonnais.

Droga przez przełęcz

Profil podjazdu pod Galibier (wraz z podjazdem pod Télégraphe)

Przez przełęcz Galibier prowadzi ważna komunikacyjnie droga nr 902 z Saint-Michel-de-Maurienne w dolinie Arc przez przełęcz Télégraphe i miejscowość Valloire na przełęcz Lautaret, gdzie łączy się z drogą nr 91 Vizille – Briançon.

Pierwotny przebieg drogi na południowym stoku przełęczy Galibier, opadającym ku dolinie Guisane, był zdecydowanie odmienny od obecnego. Odgałęziała się ona od drogi z Briançon na wysokości 1970 m n.p.m., ok. 2 km przed przełęczą Lautaret i ciasnymi zakosami wiodła w górę ponad dolinką niewielkiego potoku, pokonując na długości 6 km aż 586 m różnicy wzniesień. Dzisiejsza trasa powstała w 1947, kiedy to przebudowano znaczne odcinki drogi nr 91 Briançon – przełęcz Lautaret, wyposażając je w osłony przeciwlawinowe. Należy również zaznaczyć, że pierwotnie szosa nie wspinała się na samo siodło przełęczy, przedostając się na drugą stronę grzbietu wydrążonym na wysokości 2556 m n.p.m. tunelem długości 370 m. Z uwagi na konieczność remontu tunelu w 1976 oddano do użytku odcinek drogi, omijający tunel i pokonujący grzbiet kilkoma wąskimi zakosami na stromych stokach (po ok. 1 km z każdej strony tunelu). Od 2002 można wybierać jedną z dwóch dróg (przez siodło przełęczy lub przez tunel), pamiętając o tym, że w tunelu szerokości zaledwie 4 m obowiązuje ruch wahadłowy! Kierują nim sygnalizatory świetlne i jest to najwyżej położona instalacja tego typu w Europie.

Droga przez przełęcz ma znaczne nachylenia. Podjazd południowy, od przełęczy Lautaret, długości ok. 8,5 km, ma średnie nachylenie profilu podłużnego ok. 7,4% (maksymalnie 12,1%). Dawna trasa podjazdu południowego (przed 1947) miała nachylenie aż 9,76%! Podjazd północny, od strony Valloire, długości ok. 18 km, ma nachylenie średnie ok. 7,2% (maksymalnie 11,8%). Z uwagi na znaczną wysokość i potężne opady śniegu droga przez przełęcz jest zamknięta zwykle od października do początku czerwca (a tunel jest zamknięty również „fizycznie”: zamykane są drewniane bramy na jego obu wylotach!). Pryzmy śniegu przy szosie leżą tu często przez całe lato.

Tour de France

Na południowym podjeździe pod przełęcz, nieco przed tunelem, przy drodze znajduje się oryginalny pomnik. Upamiętnia on postać H. Desgrange'a, wielkiego championa kolarstwa końca XIX w. i inicjatora powołania w 1903 r. corocznego wyścigu kolarskiego Tour de France. Ze swą znaczną wysokością przełęcz Galibier jest często najwyższym punktem osiąganym przez kolarzy w czasie tego wyścigu. Po raz pierwszy Tour de France biegł przez tę przełęcz w 1911 roku. W edycji 2007 wyścigu najwyższym punktem trasy była, pokonywana tuż przed przełęczą Galibier, przełęcz l’Iseran (2770 m n.p.m.). Obecnie przyznawana jest specjalna nagroda Souvenir Henri Desgrange, dla każdego kolarza, który jako pierwszy przekroczy przełęcz. W 2006 roku wynosiła ona 5000 euro i została przyznana Michaelowi Rasmussenowi.

Podczas Tour de France 1935 śmierć poniósł Hiszpan Francisco Cepeda, który wypadł z zakrętu podczas zjazdu z przełęczy. Kolarz wpadł do wąwozu, rozbijając czaszkę, w wyniku czego zginął na miejscu^[1] Była to pierwsza śmiertelna ofiara w historii Wielkiej Pętli^[2].

Zwycięzcy premii górskiej na Col du Galibier (od 1947 roku)

W roku 1996 ze względu na załamanie pogody zaplanowaną trasę przez przełęcz zmieniono i poprowadzono inną drogą.

Rok	Etap	Kategoria premii	Wygrywający premię
2011	19	HC	Andy Schleck
2011	18	HC^[3]	Andy Schleck
2008	17	HC	Stefan Schumacher
2007	9	HC	Mauricio Soler
2006	16	HC	Michael Rasmussen
2005	11	HC	Aleksandr Winokurow
2003	8	HC	Stefano Garzelli
2002	16	HC	Santiago Botero
2000	15	HC	Pascal Hervé
1999	9	HC	José-Luis Arrieta
1998	15	HC	Marco Pantani
1993	10	HC	Tony Rominger
1992	14	HC	Franco Chioccioli
1989	17	HC	Gert-Jan Theunisse
1987	21	HC	Pedro Muñoz
1986	18	HC	Luis Herrera
1984	18	HC	Francisco Rodriguez
1980	17	HC	Johan De Muynck
1979	17	HC	Lucien Van Impe
1974	11	1	Vicente Lopez-Carril
1973	8	1	Luis Ocaña
1972	14a	1	Joop Zoetemelk
1969	10	1	Eddy Merckx
1967	10	1	Julio Jiménez
1966	16	1	Julio Jiménez
1964	8	1	Federico Bahamontes
1959	18	2	Charly Gaul
1957	10	1	Marcel Janssens
1955	8	1	Charly Gaul
1954	19	1	Federico Bahamontes
1952	11	1	Fausto Coppi
1948	14	2	Lucien Teisseire
1947	8	1	Fermo Camellini

Przypisy

↑ The Independent: Death in the mountains has peloton questioning dangerous descents (ang.).
↑ The Independent: Tour de France: An alternative view of the ultimate road race (ang.)
↑ Premia górska znajdowała się na mecie etapu – punkty liczone podwójnie

Galeria

Linki zewnętrzne

Opis przełęczy (ang.)

[1] The Independent: Death in the mountains has peloton questioning dangerous descents (ang.).

[2] The Independent: Tour de France: An alternative view of the ultimate road race (ang.)

[short-3] Premia górska znajdowała się na mecie etapu – punkty liczone podwójnie

[1]

[2]

[3]

powyżej 2000 m n.p.m.	Col de l’Iseran (2770 m) Col Agnel (2744 m) Col de la Bonette (2715 m) Col du Galibier (2646 m) Col du Grand-Saint-Bernard (2469 m) Col du Granon (2404 m) Col d’Izoard (2361 m) Col d’Allos (2250 m) Col de Vars (2110 m) Col du Mont-Cenis (2081 m) Col de la Croix de Fer (2067 m) Col du Lautaret (2058 m)
poniżej 2000 m n.p.m.	Col de la Madeleine (2000 m) Cormet de Roselend (1967 m) Col du Glandon (1924 m) Col de Joux-Plane (1700 m) Col des Saisies (1633 m) Col de la Colombière (1618 m) Col du Télégraphe (1566 m) Col des Aravis (1487 m)