Józef Kamala-Kurhański
| Data i miejsce urodzenia |
24 stycznia 1884 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 października 1941 |
| Przebieg służby | |
| Formacja | |
| Stanowiska |
komendant powiatowy PP w Kielcach, |
| Odznaczenia | |
Józef Kamala-Kurhański, właśc. Józef Kamala (ur. 24 stycznia 1884 w Kamyku, zm. 25 października 1941 w KL Auschwitz) – polski funkcjonariusz państwowy, podinspektor Policji Państwowej, komendant Miejsca Odosobnienia w Berezie Kartuskiej w latach 1934–1939.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 24 stycznia 1884 w Kamyku jako Józef Kamala, w katolickiej rodzinie Pawła i Józefy z domu Bachniak[1]. Niewiele wiadomo o jego pochodzeniu i młodości, Michał Mirski przypisywał mu pochodzenie tatarskie – nie jest to jednak potwierdzone przez inne źródła. Według części źródeł przed I wojną światową był zastępcą komendanta więzienia w Piotrkowie Trybunalskim, jednak możliwe, że funkcję tę pełnił jego ojciec[2].
Pewne jest natomiast pełnienie przez niego służby w policji w zaborze rosyjskim. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości był początkowo komendantem policji w powiecie kieleckim, a w czerwcu 1926, w stopniu nadkomisarza, objął funkcję komendanta w powiecie radomskim. Dwa lata później awansował na stopień podinspektora i został skierowany do służby w komendzie wojewódzkiej w Warszawie, a następnie w takiej samej jednostce we Lwowie[3].
W grudniu 1934 został mianowany komendantem Miejsca Odosobnienia w Berezie Kartuskiej. W czasie pełnienia przez niego tej funkcji więźniowie byli poddawani brutalnemu traktowaniu. W 1935 złożył wniosek o zmianę nazwiska z Kamala na Kamala-Kurhański (w tym czasie także inni policjanci służący w Berezie-Kartuskiej dokonywali zmiany swoich nazwisk, a ogłoszenie ukazało się w Monitorze Polskim nr 207 z 10 września 1935)[1][4]. Za służbę w Berezie został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, jednak niejasności co do kwestii jego służby w rosyjskim więziennictwie sprawiły, że temu odznaczeniu sprzeciwiał się gen. Kordian Zamorski[3].
Jego losy po klęsce Polski we wrześniu 1939 nie są znane, ale najprawdopodobniej we wrześniu 1940 został aresztowany przez gestapo[3] i osadzony w więzieniu zbiorczym w Tarnowie. Wywieziony transportem kolejowym 10 stycznia 1941 do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, otrzymał numer obozowy 9245, w dokumentacji obozowej figurował jako Kamalak[5]. Zaraz po przybyciu do obozu został rozpoznany i zadenuncjowany przez jednego z więźniów. Był poddany przez esesmanów brutalnemu śledztwu w sprawie rzekomej śmierci 13 lotników niemieckich, którzy przymusowo lądowali w rejonie Berezy Kartuskiej[6] i mieli zostać przez niego skazani na śmierć głodową[3]. Był wielokrotnie bity i kopany[6]. Zmarł w obozie 25 października 1941, oficjalnie z powodu nieżytu układu pokarmowego, a według relacji więźnia Czesława Sułkowskiego został zlinczowany przez współwięźniów. Inny więzień, działacz komunistyczny Leon Wieczorek, wskazywał, że sprawcami byli niemieccy komuniści osadzeni w innym bloku obozowym[3].
Awanse
[edytuj | edytuj kod]- Nadkomisarz Policji – 1926
- Podinspektor Policji – 1928
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Zasługi za Dzielność (dwukrotnie: 9 listopada 1929[7], 16 marca 1933[8])
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Policjanci z Berezy zmieniają nazwiska. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 111B, s. 1, 15 września 1935.
- ↑ Bohdan Piętka, Józef Kamala–Kurhański – komendant Berezy Kartuskiej i więzień KL Auschwitz [online], Histmag.org, 12 lipca 2014, s. 1 [dostęp 2017-07-15].
- ↑ a b c d e Bohdan Piętka, Józef Kamala–Kurhański – komendant Berezy Kartuskiej i więzień KL Auschwitz [online], Histmag.org, 12 lipca 2014, s. 2 [dostęp 2017-07-15].
- ↑ Nowiny. Policjanci z Berezy zmieniają nazwiska. „Gazeta Świąteczna”. 38 (2851), s. 3, 22 września 1935.
- ↑ Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Krakowa i innych miejscowości Polski Południowej 1940–1944. red. F. Piper, I. Strzelecka. T. I. Warszawa-Oświęcim: 2002, s. 400, 424.
- ↑ a b K. Rawicz, Przedpiekle, relacja z pobytu w więzieniu w Tarnowie i z przybycia do KL Auschwitz 10.01.1941 r., b.m.w., b.r.w., s. 7–8.
- ↑ M.P. z 1929 r. nr 260, poz. 609 – w zamian za nadany po raz pierwszy Srebrny Krzyż Zasługi (M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1085).
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 63, poz. 84 „za czyny męstwa i odwagi z narażeniem życia w walce z przestępcami”.