Jan Zbigniew Ossoliński

Jan Zbigniew Ossoliński

Data urodzenia	3 września 1555
Data śmierci	3 października 1623
Marszałek sejmu (I Rzeczpospolita)
Okres	od 8 lutego 1601 do 17 marca 1601
Następca	Feliks Kryski

Rodzina

Topór
Rodzina	Ossolińscy herbu Topór
Ojciec	Hieronim Ossoliński
Matka	Katarzyna Zborowska
Żona	Jadwiga Sienieńska (zm. ok. 1593) Anna Firlej Katarzyna Kosińska Katarzyna Warszewiecka
Dzieci	z Jadwigą Sienieńską: Krzysztof Ossoliński Maksymilian Ossoliński Elżbieta Ossolińska z Anną Firlej: Jerzy Ossoliński

Jan Zbigniew Ossoliński herbu Topór (ur. 3 września 1555, zm. 3 października 1623) – marszałek sejmu zwyczajnego w Warszawie w 1601 roku, kasztelan żarnowski od 1603, wojewoda podlaski od 1605, wojewoda sandomierski od 1613, starosta nowomiejski w 1606 roku, starosta dobrzyński w 1603 roku, poseł, sekretarz królewski mianowany przez króla Stefana Batorego w roku 1577.

Podróżował po Europie przez sześć lat, odwiedził Strasburg, Heidelberg, Paryż, Padwę. Po powrocie w 1577 roku mianowany został sekretarzem Stefana Batorego i wtedy przeszedł na katolicyzm – już po śmierci ojca, stronnika kalwinizmu w Rzeczypospolitej. Podczas wojny moskiewskiej wystawił własny poczet i walczył pod Połockiem, Wielkimi Łukami, Zawołoczem i Pskowem.

Karierę polityczną rozpoczął u boku Jana Zamoyskiego, spowinowaconego z nim przez pierwszą żonę Zamoyskiego Annę Ossolińską. Jednak konflikt kanclerza z Samuelem Zborowskim, wujem Zbigniewa, i jego stracenie oddaliły go od Zamoyskiego. Poseł na sejm 1585 roku z województwa sandomierskiego. Po śmierci Batorego opowiedział się za kandydaturą Habsburgów, wspierając ją do momentu porażki arcyksięcia Maksymiliana pod Byczyną. Odszedł od polityki w zacisze swego majątku w Klimontowie do momentu utrwalenia się władzy nowego króla i wystąpił w 1592 roku jako jego gorący zwolennik. Na przeszkodzie między Zygmuntem III a nim stał jednak Jan Zamoyski, skutecznie uniemożliwiając mu wpływ na młodego króla.

Od roku 1593 był starostą czerskim, nowokorczyńskim i stopnickim. Po podziale majątku między braćmi w 1584 roku otrzymał drugą część Ossolina – dwór, folwark i części lub połowy na Dziewkowie, Wilkowicach, Zakrzowie, Pęchowie, Nawodzicach – majątki były zadłużone po ojcu.

W 1600 roku był posłem na sejm.

Jako najmłodszy z braci, wówczas 29-letni, otrzymał niezbyt wartościową schedę, jednak z biegiem lat, wykorzystując kłopoty finansowe braci, wykupił od nich resztę dziedzicznych ziem, skupiając w swym ręku wszystkie ziemie rodowe Ossolińskich. Od 1603 roku podkomorzy sandomierski, co było szczytem jego kariery. Nominację na kasztelana małogoskiego wystawiono z datą 9 października 1603 roku. Urzędu tego nie zdążył zapewne objąć, gdyż już 26 listopada został mianowany kasztelanem żarnowskim

Po śmierci Zamoyskiego w 1605 roku Zbigniew Ossoliński rozpoczął, już jako 50-letni człowiek, działalność polityczną. Opowiedział się po stronie króla we wszystkich kwestiach dzielących go ze szlachtą.

Około 1594 roku przeszedł z kalwinizmu na katolicyzm, następnie wypędził różnowierców ze swych majątków. Poparcie, jakie udzielał Zygmuntowi III, wiązał bezpośrednio ze swą karierą, chciał uzyskać stanowisko wojewody. Pierwszy nadarzający się korzystny wakat pojawił się w województwie podlaskim. Ossoliński szybko zakupił tam ziemie − Siekierki, Rotki, Putkowice − i za swe poparcie dla króla uzyskał stanowisko wojewody podlaskiego w 1605 roku. Następna okazja nadarzyła się w 1613 roku, kiedy w nagrodę za udane pertraktacje ze skonfederowanym wojskiem otrzymał urząd wojewody sandomierskiego. Od tego czasu coraz częściej krytykował politykę dworu, nie pozostając jednak w stosunku do monarchy w opozycji.

Rodzina

Był żonaty cztery razy. W 1583 roku poślubił ewangeliczkę Jadwigę Sienieńską h. Dębno. Drugą żoną była zaślubiona w roku 1594 katoliczka Anna Firlej (zm. 1600). W 1602 poślubił Katarzynę Kosińską (zm. 1607), a w 1608 Katarzynę Warszewicką (zm. 1620).

Pozostawił potomstwo z dwóch pierwszych małżeństw.

Jego dziećmi byli:

• Krzysztof Ossoliński (1587-1645) – wojewoda sandomierski
• Maksymilian Ossoliński (1588–1655) – podskarbi, kasztelan czerski
• Jerzy Ossoliński (1595-1650) – podskarbi, wojewoda, kanclerz wielki koronny.
• Elżbieta Ossolińska żona Konstantego Korniakta.

Wszystkie związki służyły również pomnożeniu jego majątku. Z każdą ze swych żon brał spory posag w dobrach ziemskich, które często wymieniał na ziemie sąsiadujące z jego majętnościami. Kolejną niebagatelną pomocą w tworzeniu jego fortuny były nadane mu królewszczyzny i wzięte dzierżawy, w których umiejętnie gospodarował. Jego najpoważniejszym nabytkiem w licznych transakcjach, jakie przeprowadzał, było kupno Mielca i Zgórska z przyległymi wsiami.

Był zięciem Jana Sienieńskiego, a potem Jana Firleja (ok. 1521-1574) marszałka wielkiego koronnego.

Bibliografia

• Władysław Czapliński: Jan Zbigniew Ossoliński herbu Topór. W: Internetowy Polski Słownik Biograficzny. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Historia i genealogia rodziny Ossolińskich. ossolinski.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-17)].