Nikornik obrożny
| Apalis thoracica[1] | |||
| (Shaw, 1811) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
nikornik obrożny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
Nikornik obrożny[4] (Apalis thoracica) – gatunek małego ptaka z rodziny chwastówkowatych (Cisticolidae). Występuje w lasach i ogrodach we wschodniej i południowej Afryce.
Podgatunki i zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Wyróżnia się ponad dwadzieścia podgatunków A. thoracica[5][4]:
- A. t. griseiceps Reichenow & Neumann, 1895 – nikornik szarogłowy – południowo-wschodnia Kenia do centralnej Tanzanii
- A. t. pareensis Ripley & Heinrich, 1966 – góry South Pare (północno-wschodnia Tanzania)
- A. t. murina Reichenow, 1904 – nikornik myszaty – północno-wschodnia Tanzania do północnego Malawi i północno-wschodniej Zambii
- A. t. uluguru Neumann, 1914 – góry Uluguru (wschodnia Tanzania)
- A. t. youngi Kinnear, 1936 – południowo-zachodnia Tanzania, północne Malawi i północno-wschodnia Zambia
- A. t. whitei Grant & Mackworth-Praed, 1937 – wschodnia Zambia i południowe Malawi
- A. t. rhodesiae Gunning & Roberts, 1911 – północno-wschodnia Botswana do centralnego Zimbabwe
- A. t. quarta Irwin, 1966 – góry Nyanga (północno-wschodnie Zimbabwe) i Gorongosa (zachodnio-centralny Mozambik)
- A. t. arnoldi Roberts, 1936 – wschodnie Zimbabwe i południowo-zachodni Mozambik
- A. t. flaviventris Gunning & Roberts, 1911 – południowo-wschodnia Botswana i północna RPA
- A. t. spelonkensis Gunning & Roberts, 1911 – północno-wschodnia RPA
- A. t. drakensbergensis Roberts, 1937 – wschodnio-centralna RPA i zachodnie Eswatini
- A. t. lebomboensis Roberts, 1931 – wschodnie Eswatini, wschodnia RPA i południowy Mozambik
- A. t. venusta Gunning & Roberts, 1911 – wschodnia do południowo-wschodniej RPA
- A. t. thoracica (Shaw, 1811) – nikornik obrożny – południowo-wschodnia RPA
- A. t. claudei Sclater, WL, 1910 – południowa RPA
- A. t. capensis Roberts, 1936 – południowo-zachodnia RPA
- A. t. griseopyga Lawson, 1965 – zachodnia RPA
- A. t. flavigularis Shelley, 1893 – nikornik żółtogardły – Malawi – takson o niepewnej pozycji systematycznej traktowany przez niektóre ujęcia jako odrębny gatunek[5][6]
- A. t. fuscigularis Moreau, 1938 – nikornik ciemnogardły – Kenia – takson o niepewnej pozycji systematycznej traktowany przez niektóre ujęcia jako odrębny gatunek[5][7]
- A. t. lynesi Vincent, 1933 – nikornik śliniaczkowy – Mozambik – takson o niepewnej pozycji systematycznej traktowany przez niektóre ujęcia jako odrębny gatunek[5][8]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała wynosi 13 cm, masa ciała 12 g. U podgatunku youngi skrzydło ma długość 52 mm, dziób 15 mm, ogon 45 mm, a skok 21 mm[9]. Upierzenie głównie ciemnoszare; tęczówki żółte. Posiada biały śliniak i czarną półobrożę na piersi. Samica mniej kontrastowa, często z węższą półobrożą.
Pożywienie
[edytuj | edytuj kod]Żywi się owadami łowionymi na ziemi, liściach lub w locie, a także owocami i nasionami.
Lęgi
[edytuj | edytuj kod]Owalne gniazdo mieści się na gałęzi krzewu 1-3 metrów nad ziemią. Budulec stanowią mech, trawy, korzonki i porosty, połączone pajęczynami. Składa 2–4 jaja. Obaj rodzice wysiadują przez 14–18 dni. Pisklęta pozostają w gnieździe 13–18 dni, potem nadal są karmione przez rodziców[10].
Status
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje nikornika obrożnego za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1994 roku. Całkowita liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity na większości zasięgu występowania. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[3].
IUCN traktuje nikornika żółtogardłego, ciemnogardłego i śliniaczkowego jako osobne gatunki i klasyfikuje je następująco:
- nikornik żółtogardły (A. (t.) flavigularis) – zagrożony wyginięciem (EN – endangered), liczebność szacowana na 1500–7000 dorosłych osobników, trend liczebności spadkowy[6]
- nikornik ciemnogardły (A. (t.) fuscigularis) – krytycznie zagrożony wyginięciem (CR – critically endangered), liczebność szacowana na 210–430 dorosłych osobników, trend liczebności spadkowy[7]
- nikornik śliniaczkowy (A. (t.) lynesi) – zagrożony wyginięciem (EN – endangered), liczebność szacowana na 400–1300 dorosłych osobników, trend liczebności spadkowy[8]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Apalis thoracica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Bar-throated Apalis (Apalis thoracica). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-09)]. (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Apalis thoracica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2020-3 [dostęp 2020-12-14] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Eremomelinae Sharpe, 1883 – popielatki (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-14].
- ↑ a b c d F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Grassbirds, Donacobius, Malagasy warblers, cisticolas, allies. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-14]. (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Apalis flavigularis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2020-3 [dostęp 2020-12-14] (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Apalis fuscigularis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2020-3 [dostęp 2020-12-14] (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Apalis lynesi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-3 [dostęp 2020-12-14] (ang.).
- ↑ N.B. Kinnear. Description of a new race of Apalis, Aparis thoracica youngi, from Nyasaland. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 57, 1937.
- ↑ Apalis thoracica (Bar-throated Apalis). Biodiversity Explorer. [dostęp 2020-12-14].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 410. ISBN 978-83-01-15733-3.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Nikornik obrożny – zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nikornik żółtogardły – zdjęcia. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nikornik ciemnogardły – zdjęcia. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nikornik śliniaczkowy – zdjęcia. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).