Supergarb

Sonifikacja supergarbów V344 Lyr według danych z misji Kepler (autorzy: NASA/misja Kepler/Matt Wood/Martin Still/Steve Howell/John Cannizzo/Alan Smale)

Supergarb^[1] (ang. superhump) – częste i niewielkie (o amplitudach wysokości ułamka magnitudy) zmiany jasności nowych karłowatych^[1].

W układzie kataklizmicznym nowych karłowatych jeden z obiektów ściąga grawitacyjnie materię z drugiego, która formuje wokół gwiazdy dysk akrecyjny. Kiedy dysk jest niestabilny, czasami wybucha (ang. outburst), a gdy na krzywej blasku gwiazdy podczas tych wybuchów pojawiają się dodatkowe pojaśnienia jej blasku, to określane są one jako supergarby^[2].

Supergarby zostały odkryte przez Vogta (1974) i Warnera (1975) podczas superwybuchu VW Hydri w grudniu 1972^[3]. Występują we wszystkich nowych karłowatych typu SU UMa.

Okres obserwowanych supergarbów ma bezpośredni związek z okresem orbitalnym układu nowej karłowatej, opisany zależnością Stolza-Schoembsa z 1984 (w dniach):

{\frac {P_{s}-P_{o}}{P_{o}}}=-3{,}3\cdot 10^{-2}+0{,}84P_{s},

gdzie $P_{s}$ to okres supergarbów, a $P_{o}$ – okres orbitalny. Dzięki tej zależności można wyznaczyć okres orbitalny danego układu gwiazd^[1].

Jeżeli $P_{s}>P_{o},$ to supergarb jest określany jako dodatni, a w przypadku odwrotnym $(P_{s}<P_{o})$ – jako ujemny^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Magdalena Otulakowska-Hypka. Wartościowe obserwacje gwiazd zmiennych amatorskim teleskopem. „Delta (miesięcznik)”. 475 (12/2013), s. 10. Uniwersytet Warszawski. [dostęp 2021-09-01]
↑ Superhumping. slackerastronomy.org, 2008-07-11. [dostęp 2014-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-03)]. (ang.).
↑ J. Smak. Superhumps and their Amplitudes. „Acta Astronomica”. 60 (2010), s. 357–371, 2010-11-05. (ang.).
↑ N.N. Vogt N.N. i inni, A photometric study of the nova-like variable TT Arietis with the MOST satellite, „Astronomische Nachrichten”, 334 (10), 2013, s. 1101–1106, DOI: 10.1002/asna.201311949, arXiv:1307.3083v1 (ang.).

[Delta12-1] Magdalena Otulakowska-Hypka. Wartościowe obserwacje gwiazd zmiennych amatorskim teleskopem. „Delta (miesięcznik)”. 475 (12/2013), s. 10. Uniwersytet Warszawski. [dostęp 2021-09-01]

[slacker-2] Superhumping. slackerastronomy.org, 2008-07-11. [dostęp 2014-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-03)]. (ang.).

[Smak2010-3] J. Smak. Superhumps and their Amplitudes. „Acta Astronomica”. 60 (2010), s. 357–371, 2010-11-05. (ang.).

[vogt-4] N.N. Vogt N.N. i inni, A photometric study of the nova-like variable TT Arietis with the MOST satellite, „Astronomische Nachrichten”, 334 (10), 2013, s. 1101–1106, DOI: 10.1002/asna.201311949, arXiv:1307.3083v1 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]